500 ZAGADEK FIZYKA - CHEMIA - TECHNIKA 2 ANGIELSKIEGO PRZETŁUMACZY OPRACOWAŁ W A R S Z A W A 1 9 5 8 SPIS TREŚCI Od wydawcy polskiego.............................................7 Przedmowa.................................................................8 PYTANIA.........................................................13 1. Czy wiesz dlaczego...? . . . ' . . . 14 2. Słupy milowe na drodze postępu . . . 15 3. Jakie jest pochodzenie tych słów? . . . 16 4. Co to za punkty?..................................................17 5. Nowe lampy zamiast starych . . . . 18 6. Kto wynalazł?..................................................19 7. W kręgu medycyny............................................20 8. Czy znasz te barwy?..........................................21 9. Coś dla początkujących chemików . . . 22 10. Jaka jest właściwa nazwa?...............................23 11. Nasze oczy i uszy..................................................24 12. Czy to prawda, że...?............................................25 13. Pochwała naukowców.....................................26 14. To nie takie proste, mój drogi Watsonie . 27 15. Było tak, czy nie było?.....................................28 16. Pomyśl i podziękuj i m .....................................29 17. O metalach ciekawostek dziesięć . . . 30 18. Pełno tu ,okopów"............................................31 19. O czym szepcą różne fa le? ...............................32 20. Spotkania z „metrami" . . . . . 33 21. Dotyczy związków w ę g la ...............................34 22. Wzdłuż alei zapachów.....................................35 23. Ciepło i zim n o ..................................................36 24. Uczony i jego prawa............................................37 25. Kilka słów kończących się na „or" . . . 38 26. O samochodzie..................................................39 27. Dziękuję wam, naukowcy!...............................40 28. Odgadnij nazwisko uczonego . . . . 41 29. Dyzio stawia kłopotliwe pytania . . . 42 30. Dowcipne i proste............................................43 31. Nie o tych, które „spadają z serca" . . 44 32. Do kogo może należeć ta tarcza herbowa? . 45 33. Dzieło sławi mistrza............................................46 34. Prawda to, czy fałsz?............................................47 35. Czy mama w ie?..................................................48 36. Dziesięć spraw drażliwych...............................49 37. Czy byłeś w ciemności?......................................50 38. Kto jest ojcem?..................................................51 39. Róża nazwana inaczej będzie pachniała równie sło d k o ..................................................52 40. Kto był wynalazcą?............................................53 41. Szukajmy „grafów"............................................54 42. Nie zawsze sława jest bodźcem . . . . 55 43. Związek chemiczny o dużym znaczeniu . 56 44. Skróty w nauce..................................................57 45. Prosimy o przyjemny wyraz twarzy . . 58 46. Zatrzymaj się, spójrz, posłuchaj! . . . 59 47. Wszystkiego po trochu.....................................60 48. Wypadki chodzą po ludziach . . . . 61 49. Woda, wszędzie w oda!.....................................62 50. Zagadki dla cieb ie............................................63 ODPOWIEDZI..................................................65 OD WYDAWCY POLSKIEGO Autor książki, Philip Heafford, jest docentem Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu w Oksfor dzie, gdzie od wielu lat wykłada nauki ścisłe. Jest również aktywnym członkiem Towarzystwa Nauko wego zajmującego się zagadnieniem kształcenia w zakresie nauk ścisłych. Wykorzystując swe bogate doświadczenie autor napisał książkę, która podaje wiele cennych infor macji w sposób wyjątkowo atrakcyjny. Jest to książka zarówno dla młodzieży szkolnej, jak i stu dentów, zarówno dla młodych, jak i starszych wie kiem, którzy znajdą w niej miłą rozrywkę a jedno cześnie ciekawe wiadomości. Książka, którą oddajemy do rąk polskich Czytel ników, została przez tłumacza i redakcję częściowo przerobiona: zmieniono system jednostek używanych w Anglii na metryczny oraz zastąpiono kilkanaście pytań i odpowiedzi związanych z postaciami znany mi powszechnie w Anglii, ale raczej nie znanymi w Polsce, pytaniami i odpowiedziami związanymi z historią kultury i nauki polskiej i światowej. Mamy nadzieję, że książka spotka się z życzliwym przyjęciem ogółu Czytelników, a szczególnie miłoś ników „Zgaduj zgaduli“ i innych konkursów, które obecnie cieszą się tak wielką popularnością w Polsce. PRZEDMOWA Nauka jest intrygującym i fascynującym zajęciem, ponieważ zasięgiem swoim ogarnia wszystko to, co nas w codziennym życiu otacza. Musimy sobie uświadomić, jak liczne nasze codzienne czynności są uzależnione od wyników naukowych badań nad zja wiskami natury. Nauka rozwija się stale w nieskoń czonym postępie. Każdy dzień przynosi nowe odkry cia będące wynikiem bądź to pracy jednostek, bądź też wspólnego wysiłku zespołu pracowników. Niektóre odkrycia w zadziwiająco krótkim czasie znajdują zastosowanie w przemyśle i handlu tak, że przeciętny człowiek uważa je wnet za rzecz zwykłą i codzienną. Lampy radiowe np. zaraz po ich wyna lezieniu zostały wykorzystane w urządzeniach słu żących do porozumiewania się z okrętami na morzu. Titanic, pierwszy pasażerski statek oceaniczny, za opatrzony w urządzenia radiowe, mógł dzięki temu wysłać wezwanie o pomoc po zderzeniu się z górą lodową na Atlantyku. Nie wszystkie jednak odkrycia znajdują natych miastowe zastosowanie. Fleming np. zauważył na powierzchni kultury bakterii miejsca otoczone pla mami pleśni, w których rozwój bakterii został zaha mowany. Uczony przechowywał te okazy pleśni prowadząc jednocześnie szczegółowe notatki o swo-» ich obserwacjach. Dopiero jednak po czternastu la tach Chain pracując z Floreyem w Oksfordzie otrzy mał penicylinę, korzystając z doświadczenia (notatek) Fleminga.