Bu ürünün bütün hakları ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Çözüm Yayınları Grafik Birimi Çözüm Yayınları Dizgi Birimi 2017 Ankara Özyurt Matbaacılık (0312) 384 15 36 ÖNSÖZ Sevgili Öğrenciler ve Saygıdeğer Meslektaşlarım, Biyoloji dersinin TYT içeriği; Biyolojide yer alan temel kavram, teori, süreç ve uygulamalar konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmanın yanı sıra analiz etme, yorum yapma, çıkarımda bulunma, değerlendirme, sorgulama, eleştirel düşünme vb. bilişsel becerilere sahip olmayı gerektirmektedir. Çok geniş bir kapsam ve bilgi düzeyi gerektiren bu içeriğe hakim olabilmek için doğru ve titizlikle hazırlanmış bir kaynağın kullanımı ön plana çıkmaktadır. Bu gereksinimi karşılamak amacıyla hazırladığım bu kitabın hedefinize ulaşmada size yardımcı olacağına inancım sonsuzdur. Bu kitabın oluşumu için: 1. Bir bölüme ait çok sayıda alt başlık oluşturularak hazırlanan testlerle konu içeriği eksiksiz taranmıştır. 2. Bir teste ait sorular kolaydan zora doğru 3D tekniğine uygun olarak hazırlanmıştır. 3. Her test soruları genelden özele bilgi düzeyini artırmak üzere tasarlanmıştır. 4. Sorular sadece konu ve kavram bilgisinin değil, üst düzey olarak adlandırılan bilişsel becerilerin (analiz etme, yorum yapma, çıkarımda bulunma, değerlendirme, sorgulama, eleştirel düşünme vb.) ölçülmesine fırsat sağlayacak şekilde hazırlanmıştır. 5. Sorular MEB ‘ in Biyoloji dersi öğretim programındaki kazanım bölümlerine uygun hazırlanmıştır. 6. Soruların özgün ve hedefe uygun olmasına dikkat edilmiştir. 7. ÖSYM soruları titizlikle analiz edilerek her bölüme ait Bire Bir ÖSYM testleri hazırlanmıştır. 8. Her üç bölüm sonunda sarmal sisteme uygun tümevarım testleri hazırlanarak konuların tekrarı ve pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Kitabın hazırlık aşamasında emeği geçen yayın ekibine, fikir ve önerileri ile desteklerini esirgemeyen değerli meslektaşlarıma, kitabın hazırlanma süresindeki katkılarından dolayı Hasan Koca ve Emre Erdoğan’a ve her türlü desteğinden dolayı Ayşe KORKMAZ ve Yüksel KORKMAZ’ a teşekkürlerimi sunarım. Kitap ile ilgili her türlü fikrinizi [email protected] mail adresinden tarafıma iletmeniz beni mutlu eder. Başarı ve mutluluk dileklerimle… Kerim KORKMAZ İÇİNDEKİLER 01. BÖLÜM: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ 05. BÖLÜM: KALITIMIN GENEL İLKELERİ A. Bilimsel Bilginin Doğası ve Biyoloji - A. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Canlıların Ortak Özellikleri Mendel İlkeleri / Eksik Baskınlık - Eş Baskınlık ...................137 Bilimsel Bilginin Doğası ve Biyoloji - Canlıların Çok Alellilik - Kan Gruplarının Katılımı ................................145 Ortak Özellikleri ............................................................................9 Eşeye Bağlı Kalıtım - Ayrılmama ........................................149 B. Modern Genetik Uygulamaları B. Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler İnorganik Bileşikler .....................................................................15 Modern Genetik Uygulamaları ............................................153 C. Genden Proteine Karbonhidrat, Yağ, Protein ........................................................19 Genden Proteine ................................................................155 Enzimler .....................................................................................27 Bire Bir ÖSYM .........................................................................159 Vitaminler - Nükleik Asitler - ATP - Hormonlar .........................33 Bire Bir ÖSYM ...........................................................................39 06. BÖLÜM: CANLILARDA ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ *** Fotosentez / Kemosentez .........................................................161 02. BÖLÜM: CANLILAR DÜNYASI Fermantasyon ..........................................................................167 A. Canlılığın Temel Birimi Hücre Oksijenli Solunum .....................................................................171 Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar ..........................................43 Bire Bir ÖSYM .........................................................................177 Hücre Organelleri ......................................................................51 TÜMEVARIM - II ........................................................................179 B. Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması 07. BÖLÜM: İNSAN FİZYOLOJİSİ *** Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması .....................................59 Sinir Sistemi..............................................................................187 C. Canlı Âlemleri ve Özellikleri Duyu Organları .........................................................................191 Bakteri - Arke ..............................................................................63 Endokrin Sistem .......................................................................195 Protista - Mantar - Bitkiler ...........................................................69 Destek ve Hareket Sistemi .......................................................199 Hayvanlar - Virüsler ....................................................................75 Sindirim Sistemi ........................................................................203 Bire Bir ÖSYM ...........................................................................81 Dolaşım Sistemi - Vücudun Savunulması ve Bağışıklık ...........207 Solunum Sistemi.......................................................................211 03. BÖLÜM: EKOLOJİ Boşaltım Sistemi .......................................................................215 Ekosistem Ekolojisi - Biyomlar ..................................................85 Bire Bir ÖSYM .........................................................................219 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi..............................................93 08. BÖLÜM:BİTKİ BİYOLOJİSİ *** Güncel Çevre Sorunları ............................................................101 Bitkilerin Yapısı .........................................................................223 Bire Bir ÖSYM .........................................................................105 Bitkilerde Madde Taşınması .....................................................227 TÜMEVARIM - I .........................................................................107 Bitkilerde Beslenme - Büyüme ve Hareket ...............................231 Bitkilerde Eşeyli Üreme ve Çimlenme ......................................235 04. BÖLÜM: ÜREME Bire Bir ÖSYM .........................................................................239 Mitoz ve Eşeysiz Üreme .........................................................113 09. BÖLÜM: HAYATIN BAŞLANGICI VE EVRİM / Mayoz ve Eşeyli Üreme ..........................................................119 DAVRANIŞ *** İnsanda Üreme Sistemi ...........................................................125 Hayatın Başlangıcı ve Evrim / Davranış ...................................241 Büyüme ve Gelişme ................................................................129 Bire Bir ÖSYM .........................................................................243 Bire Bir ÖSYM .........................................................................133 TÜMEVARIM - III .......................................................................245 *** Konular belirlenirken 9 ve 10. sınıf müfredatı dışında, ortaokul müfredatı ve buna ek olarak geçtiğimiz senelerdeki üniversite giriş sınavlarında sorulan konular da dikkate alınmıştır. 01 BÖLÜM 01 Test Yaşam Bilimi Biyoloji / Bilimsel Bilginin Doğası ve Biyoloji - Canlıların Ortak Özellikleri - 1 1. 5. Bilimsel bir bilginin değişebileceği ihtimali her zaman vardır. (Cevap C) Yapılan gözlemlerin ışığında bilim insanı öncelikli olarak gözlemlerin niteliği hakkında geçici bir fikir veren, olaylar zinciri arasında neden sonuç ilişkilerini belirten bir hipotez kurmalıdır. (Cevap A) 2. 6. Verilen problemlerin tamamının çözümünde biyoloji bilimi etkin rol oynar. (Cevap E) arı nl yı Bir bitki türünde ışık alma süresinin çiçeklenme üzerine etkisi araştırıldığına göre II. ve III. a Y uygulamaların yapılması sonuçların güvenilirliğini artırır. (Cevap D) m ü z ö 3. Ç 7. Belirtilen çalışma biyoteknoloji tarafından yürütülmektedir. (Cevap D) İyi kurgulanmış bir soruya verilen geçici yanıt olan hipotezler herhangi bir yolla doğrulanabilen tahminler içermeli ve deneylerle sınanabilmelidir. (Cevap E) 4. 8. 9 Bilim ile ilgili olarak verilen yargılardan tamamı doğrudur. (Cevap E) Bilimsel problemi çözmek için izlenen yol bilimsel yöntem olarak tanımlanır. Buna göre verilen açıklamalardan hepsi doğrudur. (Cevap E) Test 0011 1. C 2. E 3. D 4. E 5. A 6. D 7. E 8. E 9. B 10. C 11. A 12. B 9. 11. D vitamininin bağımsız değişken olduğu kontrollü deneyler ile, D vitamininin insanda kemik Gözlem sonuçları hipotezi desteklemezse hipotez ya reddedilir ya da yeni gözlemlere gelişimi üzerindeki etkisi araştırılarak çalışma en kısa yoldan sonuca ulaştırılabilir. (Cevap A) olanak sağlayacak şekilde yeniden düzenlenir. (Cevap B) arı nl yı a 10. m Y ü z ö Ç 12. Kapalı kap Ağzı açık Ağzı açık kap kap 50ml/gün 50ml/gün 50ml/gün su su su 30°C 25°C 10°C Karanlık Işıklı Işıklı ortam ortam ortam -a- -b- -c- 10 Deney aynı türden kobaylarla yapıldığı için bir vitaminin farklı canlı türleri üzerinde farklı Kontrollü deneyler, sınanan tek değişken dışındaki herşeyin sabit tutulduğu deney etkilere sahip olabileceği yorumu yapılamaz. (Cevap C) yöntemidir. b ve c düzenekleri kullanılarak sıcaklığın bitki gelişimine etkisi hakkında bilgi edinilebilir. (Cevap B)