Korsan kitapla mücadele kapsamında 2022 - 2023 eğitim ve öğretim döneminde tüm kitaplarımızın kapaklarında aşağıda tarif edilen hologram yer alacaktır. Bu kitapların hazırlanması ve size ulaştırılması için çok büyük emek ve organizasyon gerekmektedir. Bu konuda bize yardımcı olmak isterseniz aldığınız kitabın hologramını kontrol ediniz. Kitapların orijinal baskı olmadığını anladığınız durumlarda yayınevimize bilgi vermenizden çok müteşekkir olacağız. Aşağıda gösterilen hologramın hareketli görseliniwww.ucdortbes.comsayfamızdan bulabilirsiniz. HOLOGRAM 2 cm ÖZELLİKLERİ Geri planda derinlik algısı içinde 2 cm Ön planda derinlik algısı içinde Hologramlarda bulunduğunuz ortama göre değişen farklı renkler göreceksiniz. AYT Kimya Soru Bankası YAZAR İLETİŞİM Bülent DEMİR [email protected] www.ucdortbes.com ISBN 978-605-69590-3-5 Copyright © ÜçDörtBeş Yayıncılık ve Dağıtım Ltd. Şti. Bu kitabın her türlü yayın hakkı ÜçDörtBeş Yayıncılık ve Dağıtım Ltd. Şti.’ne aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 “Fikir ve Sanat Eserleri Yasası” hükümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı DİZGİ - GRAFİK TASARIM yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ÜçDörtBeş Dizgi ve Grafik ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz. Çıkmış sorular başlığı ile kitap içinde yer alan BASIM YERİ soruların her hakkı ÖSYM’ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya Birleşik Matbaacılık edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir Pancar Organize, 14. Cad. No:3 yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması Torbalı/İZMİR ÖSYM’nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Sertifika No: 47989 Yayınevimiz telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. VİDEOLARA ULAŞMAK İÇİN 1. ADIM 2. ADIM 3. ADIM uygulama linki GERİ QR kodu 345 Dijital Hesap Oluştur Adınız 5,0H 1 mn + 10 B yorum 14 mb İndirme Soyadınız Yükle Telefon Numaranız Bu uygulama hakkında 345 Dijital ÜçDörtBeş Dijital Uygulama T.C. Kimlik Numaranız E-posta Adresiniz Eğitim DEVAM ET Kullanıcı oyları ve yorumlar KAYITLI HESABIM VAR Uygulama linkine ulaşabilmek 345 Dijital uygulamasını 345 Dijital uygulamasında için ön kapak üzerinde veya yükleyiniz. istenen bilgileri girerek hesap yukarıda bulunan QR kodunu oluşturunuz. okutunuz. 4. ADIM 5. ADIM 6. ADIM etiketi kazı Kitaplığım AYT Soru Bankaları M******K****** Ktaplığınıza KKEokdletuamnuep Oİ sEkteudktuğlneunzz Ktabın QR AYT Matematik Soru AYT Edebiyat Soru Bankası Bankası KİTAPLIĞIM KİTAP EKLE AYT Fizik Soru AYT Kimya Soru Bankası Bankası KONU ANLATIMI İLETİŞİM AYT Biyoloji Soru AYT Tarih Soru Bankası Bankası MenüdekiKİTAP EKLE linkine Kitabın ön kapağındaki etiketi Aktif hâle gelen kitabın içine tıklayarak bir sonraki adıma kazıyarak karşınıza çıkan girerek konu anlatım ve çözüm geçiniz. QR kodunu okutup kitaplığım videolarını izleyebilirsiniz. listesinde bu kitabı aktif ediniz. ÜNİTE 01 MODERN ATOM TEORİSİ Atomun Kuantum Modeli ............................................................................6 Elektron Dizilimleri ................................................................................... 12 Periyodik Özellikler ..................................................................................16 Elementleri Tanıyalım ...............................................................................22 İ Yükseltgenme Basamakları .....................................................................26 Ç ÜNİTE 02 GAZLAR Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları ........................................................52 İ İdeal Gaz Yasası ......................................................................................60 Gazlarda Kinetik Teori .............................................................................64 N Gaz Karışımları ........................................................................................68 Gerçek Gazlar ..........................................................................................74 D ÜNİTE 03 E SIVI ÇÖZELTİLER ve ÇÖZÜNÜRLÜK Çözücü - Çözünen Etkileşimleri ...............................................................98 K Derişim Birimleri ....................................................................................100 Koligatif Özellikler ..................................................................................108 İ Çözünürlük ..............................................................................................114 Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler ............................................................116 L ÜNİTE 04 KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ E Tepkimelerde Isı Değişimi .......................................................................142 R Entalpi Türleri .........................................................................................146 Bağ Enerjileri ......................................................................................... 150 Tepkime Isılarının Toplanabilirliği ............................................................152 ÜNİTE 05 KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ Kimyasal Tepkimeler ve Çarpışma Teorisi .............................................166 Tepkime Hızı ..........................................................................................168 Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler ..........................................................172 ÜNİTE 06 KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE Kimyasal Denge .....................................................................................194 Dengeyi Etkileyen Faktörler ...................................................................200 Sulu Çözelti Dengeleri / Asit - Baz .........................................................206 Sulu Çözelti Dengeleri / Çözünürlük Dengesi .........................................216 ÜNİTE 07 İ KİMYA ve ELEKTRİK İndirgenme - Yükseltgenme Tepkimeleri ................................................244 Ç Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi ................................................248 Metalik Aktiik ........................................................................................250 Elektrokimyasal Hücreler ve Elektrot Potansiyelleri ...............................252 İ Elektroliz ................................................................................................260 ÜNİTE 08 N KARBON KİMYASINA GİRİŞ Organik ve Anorganik Bileşikler .............................................................284 D Basit ve Molekül Formül ........................................................................286 Doğada Karbon .....................................................................................288 Lewis Formülleri .....................................................................................290 E Hibritleşme ve Molekül Geometrisi ........................................................292 ÜNİTE 09 K ORGANİK BİLEŞİKLER Hidrokarbonlar / Alkanlar .........................................................................310 İ Hidrokarbonlar / Alkenler .........................................................................316 Hidrokarbonlar / Alkinler .........................................................................322 L Aromatik Bileşikler .................................................................................328 Fonksiyonel Gruplar ...............................................................................330 Alkoller ...................................................................................................332 E Eterler ....................................................................................................338 Karbonil Bileşikleri .................................................................................340 R Karboksilik Asitler ..................................................................................346 Esterler ..................................................................................................352 ÜNİTE 10 ENERJİ KAYNAKLARI ve BİLİMSEL GELİŞMELER Fosil Yakıtlar ..........................................................................................382 Alternatif Enerji Kaynakları ....................................................................384 Sürdürülebilirlik ......................................................................................386 Nanoteknoloji .........................................................................................388 Ü N İ T E 01 M A T ODERN TOM EORİSİ Atomun Kuantum Modeli Elektron Dizilimleri Periyodik Özellikler Elementleri Tanıyalım Yükseltgenme Basamakları 1. bölüm KAZANIM DAKLI SORULAR ATOMUN KUANTUM MODELİ Bohr Atom Modelinin Yetersizlikleri Kuantum Sayıları • Bir elektronun tek boyutlu sabit bir yörüngede bulunduğunu Orbitallerin ve orbitallerde yer alan elektronların konum ve söylemesi davranışlarının belirlenmesinde kuantum sayıları kullanılır. • Elektronun dalga özelliğini dikkate almaması • Tek elektronlu taneciklerin spektrumlarını açıklayabilirken 1. Baş Kuantum Sayısı (n):Elektronun çekirdeğe olan uzaklığı ile ilgili kuantum sayısıdır. Enerji düzeyleri “kabuk” çok elektronlu taneciklerin spektrumlarını açıklayamaması olarak da adlandırılır ve harflerle (n = K, L, M...) veya sayılarla (n = 1, 2, 3...) ifade edilir. Modern Atom Modeli • Louis De Broglie, ışığı oluşturan fotonların dalga gibi 2. Açısal Momentum Kuantum Sayısı (l):Orbitalin şeklini, davranabilmesinden yola çıkarak elektron gibi parçacıkların cinsini ve bir enerji düzeyinde kaç tane alt enerji düzeyi da dalga özelliği gösterdiğini belirtmiştir. olduğunu gösteren kuantum sayısıdır.l= 0, 1, 2, ... (n – 1) • Heisenberg Belirsizlik İlkesi:Elektronun konumu ve hızı Açısal momentum kuantum sayısının her bir değeri bir aynı anda belirlenemez. orbital türüne karşılık gelir. • Elektronların çekirdek etrafında bulunmalarıelektron bulutu modeliile açıklanır. l 0 1 2 3 ... • E. Schrödinger, elektron gibi küçük taneciklerin enerjilerini ve genel davranışını açıklayan bir denklem geliştirmiştir. Orbital türü s p d f ... Bu denklemde kütle ile ifade edilen tanecik davranışları ile dalga fonksiyonunu ifade eden dalga davranışlarını birleştirerek H atomundaki elektronun bulunabileceği enerji 3. Manyetik Kuantum Sayısı (m ):Bir orbitalin uzaydaki l düzeylerini ve dalga fonksiyonlarını kuantum sayıları ile yönünü belirleyen ve bir alt enerji düzeyinde kaç tane ifade etmiştir. orbital olduğunu gösteren kuantum sayısıdır. Manyetik kuantum sayısı, –lile +larasındaki tüm tam sayı Yörünge ve Orbital Kavramlarının Karşılaştırılması değerlerini alabilir. Verilenldeğeri için m = 2l+ 1 bağıntısı l alt orbital sayısını verir. Yörünge Orbital l m l Proton 0 0 Elektron 1 –1, 0, +1 Nötron 2 –2, –1, 0, +1, +2 Elektronun bulunma 3 –3, –2, –1, 0, +1, +2, +3 Elektronun izlediği varsayılan olasılığının yüksek olduğu dairesel yoldur. bölgedir. Elektronun düzlemsel Elektronun üç boyutlu hareketini temsil eder. hareketini temsil eder. 4. Spin Kuantum Sayısı (m ):Elektronların kendi ekseni s Şekli daireseldir. Farklı şekillere sahiptir. etrafında dönmelerinden dolayı sahip oldukları manyetik Her yörünge bir enerji düzeyi Her enerji düzeyinde farklı momenti gösteren kuantum sayısıdır. ile temsil edilir. orbitaller bulunabilir. Bir orbitalde maksimum 2 tane elektron bulunur. Her yörünge belirli bir Bunların spin kuantum sayısı, elektron dönme yönüne göre kapasiteye sahiptir ve her Her orbitalde en fazla 2 yörüngede yalnızca belirli elektron bulunur. + (ª) veya – (¯) değerlerini alabilir. 1\Ş 1\Ş sayıda elektron bulunur. 6 1. bölüm ÖÖnnccee KKoonnuuyyuu TTaannıımmaakk LLaazzıımm ATOMUN KUANTUM MODELİ KAZANIM DAKLI SORULAR Orbital Türleri 1. I. Elektronun dalga özelliğinin dikkate alınmaması s orbitali:Elektron bulutu küresel olup en fazla 2 elektron II. Bir elektronun tek boyutlu sabit bir yörüngede bulunduğunun kabul edilmesi alabilir. ( ) Baş kuantum sayısı arttıkça s orbitalinin III. Tek elektronlu taneciklerin spektrumlarını büyüklüğü ve enerjisi artar. 1. enerji düzeyinden itibaren her açıklayabilirken, çok elektronlu taneciklerin enerji düzeyinde bulunur. spektrumlarını açıklayamaması Z Z Z Yukarıdakilerden hangileri Bohr atom modelinin yetersizlikleri arasındadır? X X X Y Y Y A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III 1s 2s 3s D) II ve III E) I, II ve III p orbitali:Çekirdeğin iki tarafında zıt yönelmiş iki ayrı lobdan oluşan elektron bulutudur. Aynı enerji değerine karşılık gelen 3 tane p orbitali bulunur. Her bir orbital en fazla 2 elektron alabileceğinden p orbitali en fazla 6 elektron alabilir. ( ) 2. enerji 2. 1927 yılında W. Heisenberg, elektronların konumlarını ve düzeyinden itibaren her enerji düzeyinde bulunur. hızlarını saptayabilmek için yaptığı çalışmalar sonucunda Z Z z elektronun konumunun ve hızının aynı anda belirlenemeyeceğini bulmuştur. Buna göre, W. Heisenberg’in elde ettiği bu sonuç Y X Y X Y X aşağıdaki atom modellerinden hangisinin p p p yetersizliğini ortaya koymuştur? x y z d orbitali:Kompleks şekillere sahip olan ve aynı enerji A) Dalton B) Thomson C) Bohr değerine karşılık gelen 5 tane d orbitali bulunur. Her bir orbital en fazla 2 elektron alabileceği için d orbitali en D) Modern E) Rutherford fazla 10 elektron alabilir. ( ) 3. enerji düzeyinden itibaren her enerji düzeyinde bulunur. f orbitali:d orbitallerine göre daha kompleks şekillere sahip olan ve aynı enerji değerine karşılık gelen 7 tane f orbitali 3. Yörünge ve orbital kavramlarının karşılaştırılması ile ilgili, bulunur. f orbitallerinde en fazla 14 elektron bulunabilir ve 4. enerji düzeyinden itibaren her enerji düzeyinde bulunur. Yörünge Orbital Toplam Orbital Toplam Elektron Elektronun izlediği Elektronun bulunma n Orbital sayısı (n2) sayısı (2n2) I varsayılan dairesel olasılığının yüksek yoldur. olduğu bölgedir. 1 s 1 2 Elektronun üç boyutlu Elektronun düzlemsel 2 s, p 4 8 II hareketini temsil eder. hareketini temsil eder. 3 s, p, d 9 18 Her enerji düzeyinde Her yörünge bir enerji 4 s, p, d, f 16 32 III farklı orbitaller düzeyi ile temsil edilir. bulunabilir. Orbitallerin Enerji Seviyeleri:Çok elektronlu atomlarda yukarıdakilerden hangileri doğru verilmiştir? elektronun enerji düzeyi arttıkça orbitallerin de enerji düzeyi artar. Orbitallerin enerjileri n +ldeğerinin artmasıyla yükselir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Aynı n +ldeğerine sahip olan orbitallerden n değeri büyük olan orbitalin enerjisi daha yüksektir. D) II ve III E) I, II ve III 1.E 2.C 3.C 7 1. bölüm KAZANIM DAKLI SORULAR ATOMUN KUANTUM MODELİ 4. Modern atom modeli ile ilgili aşağıdakilerden hangisi 7. Kuantum sayıları ile ilgili, yanlıştır? Kuantum sayısı Bilgi A) Elektronların çekirdek çevresinde belirli dairesel Elektronun enerji düzeyine yörüngelerde bulunduğunu ifade eder. Baş kuantum ve elektronun çekirdeğe olan I B) Elektronların atomda bulunma ihtimalinin yüksek sayısı (n) ortalama uzaklığına bağlı olarak olduğu bölgelere orbital denir. değişen kuantum sayısıdır. C) De Broglie, ışığı oluşturan fotonların dalga gibi Orbitalin şeklini ve bir enerji davranabilmesinden yola çıkarak elektron gibi Açısal momentum düzeyinde kaç tane alt enerji II parçacıkların da dalga özelliği gösterdiğini belirtmiştir. kuantum sayısı ( ) düzeyi olduğunu gösteren D) E. Schrödinger’in dalga fonksiyonları n, ve m kuantum sayısıdır. kuantum sayıları ile ifade edilir. Orbitalin uzaydaki yönünü E) Elektronun dalga ve tanecik özelliği dikkate alınır. belirleyen ve bir alt enerji Manyetik kuantum III düzeyinde kaç tane orbital sayısı (m) l olduğunu gösteren kuantum sayısıdır. Elektronların kendi ekseni etrafında dönmesinden dolayı Spin kuantum IV sahip oldukları manyetik sayısı (m ) s momenti gösteren kuantum sayısıdır. 5. 3p orbitali için baş kuantum sayısı (n) ve açısal verilen bilgilerden hangileri doğrudur? momentum kuantum sayısı (l) aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV n l A) 2 1 B) 2 2 C) 3 0 D) 3 1 E) 3 2 8. 4p orbitali ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Baş kuantum sayısı 4’tür. 6. Bir atomda baş kuantum sayısı (n) 3 ve spin kuantum B) Açısal momentum kuantum sayısı 1’dir. sayısı (m ) +1/2 değerine sahip elektron sayısı C) Manyetik kuantum sayıları –1, 0, +1 şeklindedir. s en fazla kaç olabilir? D) Enerjisi 3d orbitalinden yüksektir. E) En fazla 3 tane elektron alabilir. A) 3 B) 4 C) 6 D) 9 E) 16 4.A 5.D 6.D 7.E 8.E 8 1. bölüm ÖÖnnccee KKoonnuuyyuu TTaannıımmaakk LLaazzıımm ATOMUN KUANTUM MODELİ KAZANIM DAKLI SORULAR 9. 3d alt enerji düzeyindeki n,lve m değerleri 12. Bir atomda baş kuantum sayısı (n) 2 ve manyetik l aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? kuantum sayısı (ml) 0 olan elektron sayısı en çok kaç olabilir? n l m A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 3 1 –1, 0, + 1 B) 2 2 –2, –1, 0, +1, +2 C) 3 2 –2, –1, 0, +1, +2 D) 4 3 –3, –2, –1, 0, + 1, +2, +3 13. (n +l) değeri 5 olan en yüksek enerjili orbital aşağıdakilerden hangisidir? E) 4 1 –1, 0, + 1 A) 3d B) 4p C) 5s D) 5p E) 4f 14. Aşağıda bazı orbitallerin baş kuantum sayısı (n) ve açısal 10. Bir elementin baş kuantum sayısı (n) 4 olan orbitalinin momentum kuantum sayısı ( ) değerleri verilmiştir. açısal momentum kuantum sayısı (l) aşağıdakilerden hangisi olamaz? Orbital n x 2 1 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 y 3 1 z 3 0 Buna göre, x, y ve z orbitalleri için, I. Alabileceği toplam elektron sayısı II. Enerji 11. Aşağıdaki baş kuantum sayıları ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? niceliklerinin karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Baş kuantum sayısı (n) Bilgi I II A) 1 En fazla iki elektron alabilir. A) x > y > z z > x > y B) 2 s, p ve d orbitallerini içerir. B) x = y > z y = z > x Alabileceği açısal momentum C) 3 kuantum sayıları 0, 1 ve 2’dir. C) z > y > x y > z > x D) 4 En yüksek enerjili orbitali 4f’dir. D) x = y > z y > z > x E) 5 En düşük enerjili orbitali 5s’dir. E) x > y > z y = z > x 9.C 10.E 11.B 12.C 13.C 14.D 9 1. bölüm KAZANIM DAKLI SORULAR ATOMUN KUANTUM MODELİ 15. 2s ve 2p orbitalleri için, 18. x ve y orbitallerinin elektron yoğunluğu sınır yüzey diyagramları aşağıdaki tabloda verilmiştir. I. Baş kuantum sayıları Elektron yoğunluğu sınır II. Açısal momentum kuantum sayıları Orbital yüzey diyagramı III. Manyetik kuantum sayıları niceliklerinden hangileri eşittir? x A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III y Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) x ifadesi s, y ifadesi p orbitalidir. B) Baş kuantum sayısı arttıkça x orbitalinin büyüklüğü ve enerjisi artar. C) y orbitali, çekirdeğin iki tarafında zıt yönelmiş iki ayrı 16. Atomdaki bir elektron aşağıda verilen kuantum lobdan oluşan elektron bulutudur. sayılarından hangisine sahip olamaz? D) İki orbital de aynı enerji seviyesinde bulunabilir. n l m E) Aynı enerji seviyesinde bulunan x ve y orbitallerinin enerjileri eşittir. A) 1 0 0 B) 2 1 0 C) 2 2 –1 D) 3 2 +2 E) 3 1 +1 19. 3p ve 4s orbitalleri için, 17. 2. temel enerji düzeyi ile ilgili, I. n +ldeğeri II. Enerji I. s ve p orbital türlerini içerir. III. Alabileceği toplam elektron sayısı II. Toplam orbital sayısı 4’tür. III. En yüksek enerjili orbitali 2p’dir. niceliklerinden hangileri arasında 4s > 3p ilişkisi vardır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve II E) II ve III D) II ve III E) I, II ve III 15.A 16.C 17.E 18.E 19.B 10