Korsan kitapla mücadele kapsamında 2022 - 2023 eğitim ve öğretim döneminde tüm kitaplarımızın kapaklarında aşağıda tarif edilen hologram yer alacaktır. Bu kitapların hazırlanması ve size ulaştırılması için çok büyük emek ve organizasyon gerekmektedir. Bu konuda bize yardımcı olmak isterseniz aldığınız kitabın hologramını kontrol ediniz. Kitapların orijinal baskı olmadığını anladığınız durumlarda yayınevimize bilgi vermenizden çok müteşekkir olacağız. Aşağıda gösterilen hologramın hareketli görseliniwww.ucdortbes.comsayfamızdan bulabilirsiniz. HOLOGRAM 2 cm ÖZELLİKLERİ Geri planda derinlik algısı içinde 2 cm Ön planda derinlik algısı içinde Hologramlarda bulunduğunuz ortama göre değişen farklı renkler göreceksiniz. AYT Biyoloji Soru Bankası YAZAR BASIM YERİ Birleşik Matbaacılık Erdinç ÇAKIROĞLU Pancar Organize, 14. Cad. No:3 Torbalı/İZMİR Sertifika No: 47989 ISBN 978-605-69590-6-6 İLETİŞİM [email protected] www.ucdortbes.com DİZGİ - GRAFİK TASARIM Copyright © ÜçDörtBeş Yayıncılık ve Dağıtım Ltd. Şti. ÜçDörtBeş Dizgi ve Grafik Bu kitabın her türlü yayın hakkı ÜçDörtBeş Yayıncılık ve Dağıtım Ltd. Şti.’ne aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 “Fikir ve Sanat Eserleri Yasası” hükümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı BASKI TARİHİ yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ Temmuz, 2022 ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz. VİDEOLARA ULAŞMAK İÇİN 1. ADIM 2. ADIM 3. ADIM uygulama linki GERİ QR kodu 345 Dijital Hesap Oluştur Adınız 5,0H 1 mn + 10 B yorum 14 mb İndirme Soyadınız Yükle Telefon Numaranız Bu uygulama hakkında 345 Dijital ÜçDörtBeş Dijital Uygulama T.C. Kimlik Numaranız E-posta Adresiniz Eğitim DEVAM ET Kullanıcı oyları ve yorumlar KAYITLI HESABIM VAR Uygulama linkine ulaşabilmek 345 Dijital uygulamasını 345 Dijital uygulamasında için ön kapak üzerinde veya yükleyiniz. istenen bilgileri girerek hesap yukarıda bulunan QR kodunu oluşturunuz. okutunuz. 4. ADIM 5. ADIM 6. ADIM etiketi kazı Kitaplığım AYT Soru Bankaları M******K****** Ktaplığınıza KKEokdletuamnuep Oİ sEkteudktuğlneunzz Ktabın QR AYT Matematik Soru AYT Edebiyat Soru Bankası Bankası KİTAPLIĞIM KİTAP EKLE AYT Fizik Soru AYT Kimya Soru Bankası Bankası KONU ANLATIMI İLETİŞİM AYT Biyoloji Soru AYT Coğrafya Soru Bankası Bankası MenüdekiKİTAP EKLE linkine Kitabın ön kapağındaki etiketi Aktif hâle gelen kitabın içine tıklayarak bir sonraki adıma kazıyarak karşınıza çıkan girerek konu anlatım ve çözüm geçiniz. QR kodunu okutup kitaplığım videolarını izleyebilirsiniz. listesinde bu kitabı aktif ediniz. Bölüm 01 Sinir Sistemi ...............................................................................................6 Bölüm 02 Hormonlar ................................................................................................32 İ Ç Bölüm 03 Duyu Organları ........................................................................................56 İ N Bölüm 04 D Destek ve Hareket Sistemleri ...................................................................76 E Bölüm 05 K Sindirim Sistemi ..................................................................................... 102 İ L Bölüm 06 Dolaşım Sistemleri ve Bağışıklık .............................................................128 E R Bölüm 07 Solunum Sistemi ....................................................................................154 Bölüm 08 Boşaltım Sistemi (Üriner Sistem) ............................................................176 Bölüm 09 İnsanda Üreme ve Gelişme ...................................................................196 Bölüm 10 İ Genden Proteine ve Biyoteknoloji ...........................................................216 Ç Bölüm 11 İ Fotosentez - Kemosentez ......................................................................244 N D Bölüm 12 E Hücresel Solunum .................................................................................268 K İ Bölüm 13 Bitkilerin Yapısı ......................................................................................290 L E Bölüm 14 R Bitki Fizyolojisi ........................................................................................318 Bölüm 15 Bitkilerde Üreme ve Gelişme .................................................................348 B Ö L Ü M 01 S S İNİR İSTEMİ 1. TEST KAZANIM DAKLI SORULAR SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ 1. Uyarıların alınması, değerlendirilmesi ve uygun • Organizma ve organların görevini düzenleme cevabın oluşturulması sürecinde nöron çeşitleri aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre görev • Çeşitli organ ve sistemleri birbirine bağlayarak bunların yapar? arasındaki koordinasyonu sağlama • Organizma ile çevre arasındaki iletişimi sağlama A) Duyu Nöronu → Motor Nöron → Ara Nöron B) Duyu Nöronu → Ara Nöron → Motor Nöron olayları sinir sisteminin görevleri olarak sayılabilir. C) Motor Nöron → Ara Nöron → Duyu Nöronu • Sinir sistemi nöron denilen hücrelerden oluşur. Bir nöron D) Ara Nöron → Duyu Nöronu → Motor Nöron dendrit, hücre gövdesi ve akson olmak üzere üç kısımdan E) Ara Nöron → Motor Nöron → Duyu Nöronu oluşur. Hücre gövdesi Dendritler Akson 2. Basit bir refleks yayında; Miyelin Ranvier kılıf boğumu Çekirdek I. duyu nöronu, • Akson etrafındaki miyelin kılıf izolasyonu sağlayarak daha II. reseptör, hızlı uyartı iletilmesini sağlar. III. motor nöron, IV. efektör Nöron Çeşitleri yapıları, aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre 1. Duyu Nöronu görev yapar? • Duyu organlarından (reseptör) aldığı uyartıyı beyin veya omuriliğe taşıyan nöronlardır. A) II - I - III - IV B) II - III - IV - I 2. Ara Nöron C) III - IV - I - II D) IV - I - III - II • Beyin veya omurilik nöronlarıdır. Uyartıyı yorumlayan ve E) IV - III - II - I uygun cevabı oluşturan nöronlardır. 3. Motor Nöron • Ara nörondan aldığı uyartıyı tepki (efektör) organına (bez veya kas) taşıyan nöronlardır. Duyu nöronu 3. Embriyonik gelişimini tamamlamış bir insanın sinir Deri (reseptör) hücrelerinde; n o nör Hücre gövdesi I. replikasyon, a Ar II. transkripsiyon, Kas (efektör) III. translasyon, Sinaps IV. fosforilasyon olaylarından hangileri gerçekleşebilir? Motor nöron (Mitokondrilerin bölünerek çoğalması dikkate alınmayacak.) • Nöronlar ileri derecede farklılaştıklarından bölünemezler. A) I ve II B) II ve III C) III ve IV (“İleri derecede farklılaşma” sentrozomlarını kaybetme ve dendritler ile hücre yüzeyini artırma şeklinde açıklanabilir.) D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV 1.B 2.A 3.D 6 1. TEST Önce Konuyu Tanımak Lazım SİNİR SİSTEMİ KAZANIM DAKLI SORULAR 4. Aşağıdaki şekilde nöron çeşitleri gösterilmiştir. 6. Canlıların iç ve dış çevreleriyle etkileşimini sağlayan sisteme sinir sistemi denir. Duyu nöronu Deri Buna göre; n nöro Hücre gövdesi I. organizma ile çevre arasındaki iletişimi sağlama, Ara II. organların görevini düzenleme, III. organ ve sistemler arasında koordinasyon oluşturma olaylarından hangileri sinir sisteminin görevleri Sinaps arasında sayılabilir? İskelet kası Motor nöron A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Bu nöronlar ve görevleri için, D) II ve III E) I, II ve III I. Duyu nöronu, impulsları reseptörlerden alıp, merkezi sinir sistemine iletir. II. Ara nöron, impulsu değerlendirip uygun cevabı oluşturur. 7. Sinir hücreleri ile ilgili yapılan deneylerden elde edilen sonuçlardan bazıları şöyledir: III. Motor nöron, ara nöronun oluşturduğu cevabı efektör organa iletir. Miyelinli sinir hücresine uyarı verildiğinde 120m/s hıza sahip impuls oluşur. yargılarından hangileri doğrudur? Miyelinsiz sinir hücresine uyarı verildiğinde 12m/s A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II hıza sahip impuls oluşur. D) II ve III E) I, II ve III Bu deneylerden elde edilen sonuçlara bakılarak, I. Uyarı şiddeti arttıkça impuls iletimi hızı artar. II. Miyelinin varlığı impuls iletim hızını artırır. 5. Bir sinir hücresinin yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. III. Miyelinsiz nöronlar impuls oluşturamaz. Ranvier Dendrit yargılarından hangilerine varılabilir? boğumu A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Akson D) I ve II E) II ve III Çekirdek Miyelin kılıf Aşağıdakilerden hangisi bu şekilde gösterilen 8. Sinir sisteminde nöronların yanı sıra yardımcı hücreler de yapılardan herhangi birinin görevi ya da özelliği (glia) bulunur. değildir? Bu hücreler (glia) aşağıdakilerin hangisinde rol A) İmpulsların taşınması ve bir sonraki yapıya oynamaz? aktarılması A) Nöronların pH değişiminden korunması B) DNA’sını eşleyerek hücrenin bölünmesi B) Miyelin kılıfın oluşturulması C) İzolasyonu sağlayarak impulsların daha hızlı iletilmesi C) Mikroorganizmaların fagositozla yok edilmesi D) Hücresel faaliyetlerin yönetilmesi D) Bölünerek yeni sinir hücrelerinin oluşturulması E) İmpulsun diğer hücrelerden alınması E) Beyin-omurilik sıvısının oluşturulması 4.E 5.B 6.E 7.B 8.D 7 2. TEST KAZANIM DAKLI SORULAR SİNİR SİSTEMİ Nöronlar Üzerinde İmpuls İletimi 1. Uyarılmış bir sinir hücresinin elektriksel yük değişimi • Sinir hücresi üzerindeki elektriksel değişikliklereimpuls durumu aşağıda gösterilmiştir. (uyartı)denir. + K • İmpuls oluşturan faktöre uyarı, impuls oluşumuna neden + + – – + + olan en küçük uyarıyaeşik değeridenir. • Nöronun eşik değerdeki uyarıya cevap vermesineaksiyon – – + + – – + potansiyelidenir. Na • Eşik değeri altındaki uyarılar impuls oluşturmaz. – – + + – – • Uyarının eşik değeri üzerinde artırılması impuls hızını + + – – + + değiştirmez. + • Çünkü uyartıların iletilmesi için gereken enerji uyarıdan K değil nöronun kendisinden sağlanır. 1 2 3 • Ancak impuls sayısını ve uyarılan sinir hücresi sayısını artırır. (Çünkü farklı nöronların eşik değerleri farklı olabilir.) Şemada numaralanmış bölgelerin durumu, • Buna bağlı olarak tepkinin şiddeti ve harcanan ATP miktarı aşağıdakilerin hangisinde doğru ifade edilmiştir? da artar. • Dinlenme halindeki bir sinir hücresinin dış yüzeyi (+), iç 1 2 3 yüzeyi (-) yüklüdür. Bu durumapolarizasyondenir. (c) Polarizasyonu “Na-K pompası” sağlar. A) Polarizasyon Depolarizasyon Repolarizasyon • Aktif taşıma ile dış yüzeye “Na+”, iç yüzeye “K+” iyonlarının B) Depolarizasyon Repolarizasyon Polarizasyon taşınması “Na-K pompası” ile sağlanır. C) Repolarizasyon Polarizasyon Depolarizasyon İlk aksiyon İkinci aksiyon potansiyeli K+ potansiyeli 1. – – + + + + 2. + + – – + + D) Polarizasyon Repolarizasyon Depolarizasyon + + – – – – – – + + – – Na+ Na+ E) Repolarizasyon Depolarizasyon Polarizasyon + + – – – – – – + + – – – – + + + + + + – – + + K+ a K+ b a c 3. + + + + – – – – – – + + Na+ – – – – + + + + + + – – c K+ Üçüncü aksiyon 2. Sinir hücresine eşik şiddetinden daha düşük b potansiyeli şiddette uyarı verildiğinde impuls oluşmaz. a Sinir hücresine eşik şiddetinde uyarı verildiğinde Aksiyon Potansiyeli İle İlgili Olaylar • Uyarılmış sinir hücresinde, “Na+” iyonları açılan “Na” 120 m/s hıza sahip impuls oluşur. kapılarından hücre içine difüzyon ile girer. Sinir hücresine eşik şiddetinden yüksek şiddette • Sinir hücresinin dış yüzeyi (–), iç yüzeyi (+) yüklü hale gelir. uyarı verildiğinde yine 120 m/s hıza sahip impuls Bu durumadepolarizasyondenir. (a) oluşur. • Bir süre sonra “Na+” kapıları kapanıp “K+” kapıları açılır. Hücre Bu bilgilere dayanarak, içinde fazla olan “K+” iyonlarının hücre dışına çıkmasıyla tekrar sinir hücresi zarının dış yüzeyi “+”; iç yüzeyi “–” yüklü I. Uyarı şiddeti artsa bile impuls iletim hızı değişmez. hale gelir. Buna darepolarizasyondenir. (b) II. İmpuls iletimi sırasında sinir hücresinde kimyasal • Polarize olmamış sinir hücresi impuls iletemez. Bunun için, maddeler üretilir. depolarizasyon ve repolarizasyon olaylarından sonra Na - III. Eşik şiddetinin altındaki uyarılar impuls oluşturmaz. K pompası devreye girer ve sinir hücresi tekrar polarizasyon durumuna gelir. yargılarından hangilerine varılabilir? • İmpuls, nöron üzerinde Dendrit®Hücre gövdesi®Akson doğrultusunda taşınır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III • Miyelin kılıfın varlığı, akson çapının artması ve Ranvier boğum sayısının azalması impuls iletimini hızlandırır. D) II ve III E) I, II ve III 1.E 2.C 8 2. TEST Önce Konuyu Tanımak Lazım SİNİR SİSTEMİ KAZANIM DAKLI SORULAR 3. Reseptörler aracılığı ile algılanan uyarıların impulsa 5. Nöron çapının artması; çevrildikten sonra beynin ilgili merkezine iletilmesi I. impuls hızı, sırasında gerçekleşen; II. eşik değeri, I. nörotransmitter maddelerin salgılanması, III. impuls sayısı II. sodyum ve potasyum geçişlerine bağlı yük değişimi, niceliklerinden hangilerinin de artışına neden olur? III. oksijenli solunum ile ATP sentezi A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III olaylarından hangileri impuls iletiminin elektriksel nitelikte olduğunu gösterir? D) I ve II E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 6. Eşik şiddetini aşan bir uyarının şiddeti daha da D) I ve II E) II ve III artırılırsa; I. tepki şiddeti, II. impuls frekansı, III. impuls şiddeti faktörlerinden hangileri de artış gösterir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 4. Sinir hücresinin yapısı ile ilgili bazı bilgiler şunlardır: Dinlenme halindeki bir sinir hücresinde sodyum 7. İmpuls oluşumu ve iletimi ile ilgili olarak, iyonları (Na+) hücre dışında, potasyum iyonları (K+) ise hücre içinde daha fazladır. (Polarizasyon) I. Oluşan impuls sayısı arttıkça organizmanın tepki Eşik değerinde veya eşik değerinden daha büyük şiddeti artar. uyarılarda Na+hücre içine, K+hücre dışına doğru II. Uyarının eşik değerin altında olması, impuls oluşumuna neden olmaz. hareket ederek impuls oluşturur. (Depolarizasyon III. Uyarı şiddeti arttıkça oluşan impulsun iletim hızı ve Repolarizasyon) artar. İmpuls, diğer sinir hücresine geçtikten sonra hücre eski haline geri döner. (Polarizasyon) yargılarından hangileri yanlıştır? Buna göre, impuls oluşumu ve iletimi ile ilgili A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? D) I ve II E) I, II ve III A) Hücre içi ile hücre dışı iyon konsantrasyonlarının değişimi difüzyon ve aktif taşıma kurallarına göre 8. Bir sinir telinde; gerçekleşir. B) İmpulsun nöron üzerindeki hareketi sadece kimyasal I. akson çapının artışı, olarak gerçekleşir. II. miyelin kılıfın varlığı, C) Na+ve K+iyonlarının yer değiştirmesi impuls hızının III. ranvier boğum sayısının artışı yavaşlamasına neden olur. D) Eşik değerin altındaki uyarılarda hücre içi ve faktörlerinden hangileri impuls iletim hızını artırır? dışındaki Na+ve K+iyonlarının miktarları eşitlenir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) İmpuls iletimi sırasında Na+ve K+iyonları hücre zarından aynı yönde hareket ederler. D) I ve II E) I, II ve III 3.B 4.A 5.A 6.D 7.C 8.D 9 3. TEST KAZANIM DAKLI SORULAR SİNİR SİSTEMİ Sinapslarda İmpuls İletilmesi 1. İmpulsların bir nörondan diğerine aktarılmasını sağlayan • İmpuls bir nörondan diğerine sinaps denilen yapılar ile yapılara sinaps denir. aktarılır. Impuls yönü • Sinaps genel olarak bir nöronun akson ucu (sinaptik yumru) Akson ucu ile diğer nöronun dendriti arasında oluşur. Mtokondr • Sinaps bölgesinde hücreler birbirine temas etmez. Snaptk keseler Snaptk boşluk Impuls yönü Akson ucu Dendrt Mtokondr Snaptk keseler 1 Snaptk boşluk Reseptör Nörotransmtter madde Sinaplardaki impuls iletimi için, Dendrt I. Akson ucundan dendritlere doğru olur. II. Nörotransmitter maddeler aracılığı ile gerçekleştirilir. 2 Reseptör Nörotransmtter madde III. Ekzositoz ile salgılan nörotransmitterler bir sonraki • Sinapslarda impuls iletimi nörotransmitter maddeler nörona endositoz ile girer. (dopamin, seratonin gibi) ile kimyasal olarak gerçekleşir. yargılarından hangileri doğrudur? • Sinapslarda uyartı; 1. nöronun akson ucundan 2. nöronun dendritlerine aktarılır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III • Uyartı 1. nöronun akson ucuna geldiğinde sinaptik D) I ve II E) I, II ve III keselerdeki nörotransmiter maddeler sinaptik boşluğa yayılır. (ekzositoz) • Sinaptik keselerden serbest kalan nörotransmitter maddeler sinaptik boşluğa difüzyon ile yayılır. • Nörotransmitter maddeler 2. nöronun dendritleri üzerindeki reseptörleri uyarınca impuls 2. nörona geçmiş olur. • Uyartının sinapstan geçişi, sinir hücresi boyunca yayılışından daha yavaştır. • Bazı uyarılar ve uyartılar için nörotransmitter madde salınmaz ve uyartı bir sonraki nörona aktarılmaz. Buna 2. Sinapslardaki seçici direnç için, sinaptik (seçici) direnç denir. I. Bir hareketle ilgili olarak sadece belirli kasların • Sinaptik direnç ile kasların denetimsiz olarak kasılması ve çalışmasını sağlar. bezlerin gereksiz yere salgı üretmesi önlenir. II. Bir uyarının gelmesiyle bütün salgı bezlerinin • Bir uyartının aynı nöron üzerinde bir başka uyartıyı etkisiz harekete geçmesini önler. hale getirmesine sinaptik engelleme denir. III. İmpulsların ilgili duyu merkezine ulaşmasını sağlar. • Bir uyartının aynı nöron üzerinde bir başka uyartıyı yargılarından hangileri doğrudur? kuvvetlendirmesine sinaptik kolaylaştırma denir. • Sinapslardaki engelleme ve kolaylaştırma olayları insanın A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III karmaşık hafıza, zeka ve öğrenme mekanizmalarının temelini oluşturur. D) II ve III E) I, II ve III 1.D 2.E 10