2015 LOCOREGIONALE ANESTHESIE VOOR CHIRURGIE AAN DE KOP BIJ DE H

64 Pages·2015·1.38 MB·Dutch

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2014 - 2015

LOCOREGIONALE ANESTHESIE VOOR CHIRURGIE AAN DE KOP
BIJ DE HOND

door

Angelica MATHEEUWSEN

Promotor: Dr. Tim Bosmans Literatuurstudie in het kader van het

Copromotor: Prof. Dr. Ingeborgh Polis tweede deel van de Masterproef

Universiteit Gent, haar werknemers of studenten bieden geen enkele garantie met betrekking tot de
juistheid of volledigheid van de gegevens vervat in deze masterproef, noch dat de inhoud van deze
masterproef geen inbreuk uitmaakt op of aanleiding kan geven tot inbreuken op de rechten van
derden.
Universiteit Gent, haar werknemers of studenten aanvaarden geen aansprakelijkheid of
verantwoordelijkheid voor enig gebruik dat door iemand anders wordt gemaakt van de inhoud van de
masterproef, noch voor enig vertrouwen dat wordt gesteld in een advies of informatie vervat in de
masterproef.
UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT DIERGENEESKUNDE

Academiejaar 2014 - 2015

LOCOREGIONALE ANESTHESIE VOOR CHIRURGIE AAN DE KOP
BIJ DE HOND

door

Angelica MATHEEUWSEN

Promotor: Dr. Tim Bosmans Literatuurstudie in het kader van het

Copromotor: Prof. Dr. Ingeborgh Polis tweede deel van de Masterproef
VOORWOORD

Bij deze wil ik graag iedereen bedanken die mij geholpen heeft bij het schrijven van deze masterproef.
Als eerste wil ik mijn promotor Dr. Tim Bosmans en medepromotor Professor Ingeborgh Polis
bedanken voor hun goede begeleiding.
Daarnaast wil ik graag mijn ouders en mijn vriendin bedanken voor alles wat ze voor mij hebben
gedaan en voor het feit dat ze altijd achter mij staan.
INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING .................................................................................................................................... 1
INLEIDING ............................................................................................................................................... 2
ANESTHESIE VAN HET OOG ................................................................................................................ 5
Inleiding ................................................................................................................................................ 5
Auriculopalpebral nerve block .............................................................................................................. 6
Zygomatic and lacrimal nerve block .................................................................................................... 7
Retrobulbar block ................................................................................................................................. 8
Peribulbar block ................................................................................................................................... 9
ANESTHESIE VAN DE MONDHOLTE ................................................................................................. 11
Inleiding .............................................................................................................................................. 11
Maxillary nerve block (proximale block van de nervus maxillaris) ..................................................... 11
Maxillary tuberosity approach (intra-orale benadering) .................................................................. 12
Subzygomatic approach (transcutane benadering) ....................................................................... 12
Infraorbital approach ...................................................................................................................... 13
Caudal and rostral palatine nerve blocks ........................................................................................... 14
Infraorbital nerve block (distale block van de nervus maxillaris) ....................................................... 16
Caudal inferior alveolar nerve block .................................................................................................. 17
Intraorale benadering ..................................................................................................................... 17
Transcutane benadering ................................................................................................................ 18
Middle mental nerve block and rostral inferior alveolar nerve block .................................................. 19
ANESTHESIE VAN HET OOR .............................................................................................................. 21
Inleiding .............................................................................................................................................. 21
Auriculotemporal nerve block ............................................................................................................ 21
Great auricular nerve block ................................................................................................................ 21
CASUISTIEK ......................................................................................................................................... 22
Signalement en anamnese ................................................................................................................ 22
Verder onderzoek en differentiaaldiagnose ....................................................................................... 22
Plan .................................................................................................................................................... 22
Prognose ............................................................................................................................................ 22
Anesthesie ......................................................................................................................................... 23
Chirurgie............................................................................................................................................. 23
Opvolging ........................................................................................................................................... 23
DISCUSSIE ........................................................................................................................................... 25
REFERENTIELIJST .............................................................................................................................. 28
BIJLAGE ................................................................................................................................................ 30
SAMENVATTING

De laatste jaren wordt steeds vaker gebruik gemaakt van multimodale pijnbestrijding en ook lokale
zenuwblocken worden bij honden steeds vaker toegepast.
Wanneer algehele anesthesie vereist is, verlagen lokale en regionale anesthesie de benodigde
hoeveelheid inhalatie anestheticum. Daarnaast zorgt lokale analgesie ervoor dat er minder
perioperatieve systemische toediening van analgetische middelen zoals opioiden en NSAIDs nodig is.
Mechanische ventilatie kan vermeden worden wanneer men systemische niet–depolariserende
neuromusculaire blockers vervangt door lokale anesthetica, wanneer een lokale motorische block
gewenst is.
Regionale anesthesie van het oog geeft naast ongevoeligheid ook onbeweeglijkheid van het oog en
voorkomt de oculocardiale reflex, die bradycardie, aritmieën en hartstilstand kan veroorzaken als
gevolg van tractie op de extrinsieke oogspieren. Er zijn verschillende blocken mogelijk ter hoogte van
het oog, waarbij sommige technieken makkelijk uitvoerbaar zijn en andere wat moeilijker. Vooraf moet
worden nagedacht over mogelijke neveneffecten zoals wijziging van de intraoculaire druk omdat deze
de resultaten van de ingreep en van de behandeling beïnvloeden.
Lokale anesthesie van de mondholte kan worden toegepast bij ingrepen aan de tanden, oronasale
fistels, ingrepen aan het gehemelte, het nemen van biopten en oncologische chirurgie zoals een
maxillectomie, mandibulectomie, glossectomie en palatectomie. Voor alle lokale blocken aan de kop
geldt dat een goede anatomische kennis van de kop erg belangrijk is.
Verdoving van de nervus auriculotemporalis en de nervus auricularis major kan worden toegepast bij
ingrepen van het buitenoor. Met name chronische otitis externa is een extreem pijnlijke aandoening
waarbij in het geval van agressieve medische en chirurgische behandeling een goede anesthesie en
analgesie vereist is.
In de casuïstiek wordt een block van de nervus auriculotemporalis en de nervus auricularis major
besproken. Deze block werd toegepast bij een Franse bulldog die een totale ablatie van het oorkanaal
met een laterale bulla osteotomie onderging.

Trefwoorden: anesthesie - lokaal - hond - kop

1
INLEIDING

De nervus trigeminus voert sensorische informatie aan vanuit de rostrale delen van de kop en geleidt
motorische impulsen naar de kauwspieren. Hij splitst in drie takken, namelijk de nervus ophtalmicus,
de nervus maxillaris en de nervus mandibularis (figuur 1). De nervus ophtalmicus geleidt sensorische
informatie vanuit de huid van het voorhoofd, de oogbol en de huid van het onderste ooglid. De nervus
maxillaris voert sensorische informatie aan vanuit de huid van de muil, neus en bovenlip en vanuit de
neusslijmvliezen, het harde en zachte gehemelte en de tanden van de bovenkaak. De nervus
mandibularis voert sensorische informatie aan vanuit het lagere aangezicht, de zijkant van de kop, de
onderlip, de tanden, het oor en de tong en geleidt motorische impulsen naar de kauwspieren (Grimm
en Wagner, 2007).

10. Nervus opthalmicus
25. Nervus maxillaris
50. Nervus mandibularis

Figuur 1: De nervus trigeminus en zijn aftakkingen bij de hond (Simoens, 2014)

De nervus facialis (figuur 2) geleidt motorische informatie naar alle huidspieren van het aangezicht, de
lippen, de neus, de wangen, de oren, de ventrale nek en naar de submandibulaire en sublinguale
speekselklieren en de traanklieren. Het is ook een sensorische zenuw die informatie aanvoert vanuit
de smaakpapillen en de huid van het externe oor (Grimm en Wagner, 2007).

2
VII. Nervus facialis
102. Nervus auriculopalpebralis
103. Rami auriculares rostrales
104. Ramus zygomaticus

Figuur 2: De nervus facialis en zijn aftakkingen bij de hond (Simoens,2014)

De populariteit van lokale zenuwblocken bij honden is de laatste jaren toegenomen. De reden hiervoor
is acceptatie van het concept van multimodale pijnbestrijding. In tegenstelling tot bij algemene
anesthesie worden bij lokale en regionale anesthesie pijnimpulsen in een bepaald deel van het
lichaam volledig geblokkeerd bij een patiënt bij bewustzijn. Wanneer algehele anesthesie vereist is,
verlagen lokale en regionale anesthesie de benodigde hoeveelheid inhalatie anestheticum (Skarda en
Tranquilli, 2007). Daarnaast zorgt lokale analgesie ervoor dat er minder perioperatieve systemische
toediening van analgetische middelen zoals opioiden en NSAIDs nodig is. In tegenstelling tot wat het
geval is bij het gebruik van systemische niet-depolariserende neuromusculaire blockers, die naast een
algehele spierverlamming ook verlamming van de ademhalingsspieren veroorzaken, kan het gebruik
van mechanische ventilatie worden vermeden (Accola en anderen, 2006).
De lokale anesthetica die worden gebruikt voor lokale anesthesie zijn van het amide type, zoals
articaïne, bupivacaïne,dibucaïne, etidocaïne, lidocaïne, mepivacaïne, prilocaïne en ropivacaïne.
Anesthetica van het ester type zoals procaïne en propoxycaïne worden zelden of niet gebruikt.
Lidocaïne, mepivacaïne en prilocaïne zijn kortwerkend, articaïne middellangwerkend en bupivacaïne
en ropivacaïne langwerkend. Om de vasodilaterende werking van deze middelen tegen te gaan en zo
hun werking te verlengen kunnen vasoconstrictoren zoals epinephrine worden toegevoegd aan de
anesthetische oplossing. Voor de vaak gebruikte lidocaïne en bupivacaïne varieert de aanbevolen
dosis. De dosis hangt af van het gewicht van de patiënt, de totale toxische dosis (diersoort afhankelijk)
en het aantal plaatsen die verdoofd moeten worden. Wanneer meerdere plaatsen verdoofd dienen te
worden, moet er voor worden opgepast dat er geen toxische dosis wordt bereikt. Wanneer bij kleine
honden het berekende volume te klein is, kan de anesthetische oplossing worden verdund met 0.9%
fysiologische zoutoplossing. Gemiddeld volstaat bij honden een volume van 0.2 tot 0.8 mL, bij erg
grote honden kan dit iets meer zijn (Campoy en Read, 2013).
3