2007 genel seçimlerinde adalet ve kalkınma partisi`nin siyasal

156 Pages·2009·11.21 MB·Turkish

T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANABİLİM DALI
HALKLA İLİŞKİLER BİLİM DALI

2007 GENEL SEÇİMLERİNDE
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ’NİN SİYASAL
İLETİŞİM FAALİYETLERİ VE MESAJ STRATEJİLERİ

Adem TOKAT

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Yrd. Doç. Dr. Banu TERKAN

Konya-2009
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

BİLİMSEL ETİK SAYFASI
Adı Soyadı Adem TOKAT
Numarası 064221011001
n Ana Bilim / Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı / Halkla İlişkiler
i
n
ci Bilim Dalı Bilim Dalı
n
e
r
ğ Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
Ö
Tezin Adı S20iy0a7s aGl eİnleetli şSimeç iFmalaelriiynedtlee rAi dvael eMt vesea Kj Saltkraıtnemjiale Pria rtisi’nin

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel
etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik
davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez
yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden
yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

Öğrencinin imzası
(İmza)
Adem TOKAT
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU
Adı Soyadı Adem TOKAT
Numarası 064221011001
Ana Bilim / Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı / Halkla İlişkiler

n
i Bilim Dalı Bilim Dalı
n
i
c
n
e Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
r
ğ
Ö
TTeezzi nD aAndıış manı 2SY0iry0da7.s DaGlo eİçnl.ee tDli şSri.me Bç iFamnaluae lrTiiynEedRtleeK rAiA dvNael eMt vesea Kj Saltkraıtnemjiale Pria rtisi’nin

Yukarıda adı geçen öğrenci tarafından hazırlanan
……………………………… başlıklı bu çalışma ……../……../…….. tarihinde
yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz
tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Başkan İmza

Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza

Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
Adı Soyadı Adem TOKAT
Numarası 064221011001
Ana Bilim / Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı / Halkla İlişkiler
Bilim Dalı Bilim Dalı
n
i
n
i Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
c
n
e
r Yrd. Doç. Dr. Banu TERKAN
ğ Tez Danışmanı
Ö
Tezin Adı 2S0iy0a7s aGl eİnleetli şSimeç iFmalaelriiynedtlee rAi dvael eMt vesea Kj Saltkraıtnemjiale Pria rtisi’nin

ÖZET
Bu çalışma 22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri’nde iktidar olan Adalet ve
Kalkınma Partisi’nin (AKP) siyasal iletişim faaliyetleri ve mesaj stratejilerini
ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. AKP’nin mesaj stratejilerini
belirleyebilmek için gazete siyasal reklamları ve seçim bildirgesi incelenmiştir.
AKP’nin gazete siyasal reklamları içerik ve söylem analizi yöntemleriyle, seçim
bildirgesi ise söylem analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Çalışmada AKP’nin
siyasal reklamlarını analiz etmek için; Milliyet, Radikal, Sabah, Zaman,
Cumhuriyet ve Posta gazeteleri incelenmiş, Radikal, Cumhuriyet ve Posta
gazetelerinde AKP’nin siyasal reklamları yer almadığı için diğer üç gazete
üzerinden siyasal reklam çözümlemesi yapılmıştır.
İncelenen gazete siyasal reklamlarında; iktidar partisi olarak seçimlere
giren AKP’nin çoğunlukla kendi icraatlarını övdüğü, “Güven ve İstikrar”
“Birlik ve Beraberlik” temalarının yer aldığı pozitif siyasal reklam türünü ve
lider + parti imajını ön plana çıkaran imaj reklam stratejilerini tercih ettiği
gözlenmiştir. Negatif reklamların tamamında; imalı karşılaştırma negatif
reklam türü tercih edilmiştir. Siyasal reklam mesaj stratejisinde AKP ağırlıklı
olarak konu reklamlarını kullanmıştır. Ekonomi, eğitim, milli bütünlük,
toplumsal gruplar, ulaşım, sağlık, demokratik haklar, uluslararası ilişkiler,
konut sorunu ve cumhurbaşkanlığı seçimi başlıca konuları oluşturmaktadır.
Siyasal reklamlarda ön plana çıkarılan konular 2007 Seçim Bildirgesi’nde de ön
plana çıkan konular olmuştur. Seçim bildirgesinde insan hakları, demokrasi ve
toplumsal değerlerin korunması gibi temalara ağırlık verilmiş, güven ve istikrar
söylemleri sık sık tekrarlanmıştır. Gerek siyasal reklamlarda gerekse seçim
bildirgesinde vurgulanan konular, AKP’nin bakış açısı içerisinde
anlamlandırılmaya çalışılırken, seçmen kitlede de bu doğrultuda bir algılama
oluşturulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Siyasal İletişim, siyasal seçim kampanyaları, mesaj
stratejileri, Adalet ve Kalkınma Partisi, siyasal reklam
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
Adı Soyadı Adem TOKAT
Numarası 064221011001
Ana Bilim / Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı / Halkla İlişkiler
Bilim Dalı Bilim Dalı
n Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
i
n
i
nc Yrd. Doç. Dr. Banu TERKAN
Tez Danışmanı
e
r
ğ
Ö
TAedzı in İngilizce PSGoterlnaitteiercgaaille EsC lOoemcft iTmohnuesn Jicuasttiiocne AAcntdiv Diteievse lAonpdm Menet sPsaargtey In 2007
SUMMARY
This study was conducted to present the political communication
activities and the message strategies of the Justice and Development Party
(AKP), which came to power in the General Elections held on 22 July 2007. The
newspaper political advertisements and the election manifesto of the AKP were
examined to determine its message strategies. The newspaper political
advertisements of AKP were analysed through content and discourse analyses,
and its election manifesto was analysed through discourse analysis. Milliyet,
Radikal, Sabah, Zaman, Cumhuriyet and Posta newspapers were examined to
analyse the political advertisements of the AKP; since the political
advertisements of the AKP were not published in Radikal, Cumhuriyet and
Posta newspapers, political advertisement analysis was carried out via the other
three newspapers.
In the examined newspaper political advertisements, it was observed that
the AKP, which entered the elections as the ruling party, mostly acclaimed its
activities and preferred image advertising strategies that emphasize a type of
positive political advertisement which follows the themes of “Trust and
Stability” and “Unity and Solidarity” and the image of leader + party. In all the
negative advertisements, implicit comparison was the preferred type of negative
advertisement. The AKP mainly used issue advertisements in its political
advertisement message strategy. Economy, education, national unity, social
groups, transportation, health, democratic rights, international relations,
housing problems and the presidential elections constituted the main topics of
advertisements. The topics which were emphasized in political advertisements
were also emphasized in the 2007 Election Manifesto. Themes such as human
rights, democracy and the protection of social values were concentrated on in
the election manifesto; the discourses of trust and stability were frequently
repeated. While the topics that were emphasized both in political
advertisements and the election manifesto were sought to be given meaning
within the viewpoint of the AKP, it was endeavoured to create a perception
among the electorate in this direction.
Key Words: Political communication, political election campaigns, message
strategies, Justice and Development Party, political advertising
İÇİNDEKİLER

GİRİŞ .......................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM
SİYASAL İLETİŞİM ÇERÇEVESİNDE
SEÇİM KAMPANYALARININ ANALİZİ

1.1. SİYASET VE İLETİŞİM ..................................................................... 5
1.2. SİYASAL İLETİŞİMİN GENEL ÇERÇEVESİ.................................. 8
1.3. SİYASAL İLETİŞİM VE İLGİLİ KAVRAMLAR ............................. 10
1.3.1. Siyasal İletişim ............................................................................... 10
1.3.2. Siyasal Pazarlama .......................................................................... 12
1.3.3. Siyasal Propaganda ........................................................................ 14
1.3.4. Siyasal Reklam .............................................................................. 16
1.3.4.1. Siyasal Reklam ve Siyasal Reklamların Amaçları ............ 16
1.3.4.2. Siyasal Reklam Türleri ..................................................... 19
1.3.4.2.1. Pozitif Siyasal Reklamlar .......................................... 19
1.3.4.2.2. Negatif Siyasal Reklamlar ........................................ 20
1.3.4.2.2.1. Doğrudan Saldırı Reklamları ............................. 23
1.3.4.2.2.2. Doğrudan Karşılaştırma Reklamları .................. 23
1.3.4.2.2.3. İmalı Karşılaştırma Reklamları .......................... 24
1.4. SEÇMEN TERCİHİNİ ETKİLEYEN İLETİŞİM FAKTÖRÜ:
SİYASAL SEÇİM KAMPANYALARI ..................................................... 24
1.4.1. Siyasal Seçim Kampanyalarının Amaç ve Fonksiyonları .............. 26
1.4.2. Siyasal Seçim Kampanyalarında İkna Stratejileri ......................... 28
1.4.3. Siyasal Kampanyalar ve Kitle İletişim Araçları ............................ 30
ii

İKİNCİ BÖLÜM
SİYASAL İLETİŞİMDE MESAJ VE MESAJ STRATEJİLERİ

2.1. MESAJ VE MESAJIN ÖZELLİKLERİ .............................................. 33
2.2. SİYASAL MESAJLARIN AMAÇLANAN ETKİYİ
OLUŞTURMASINDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER ......................... 35
2.2.1. Mesajın Kaynağı ............................................................................ 36
2.2.2. Tekrar ............................................................................................. 38
2.2.3. Mesajın İhtiyaç ve Beklentilere Uygunluğu .................................. 39
2.2.4. Mesajın Kitlenin Dikkatini Çekecek Şekilde Sunulması ............... 40
2.2.5. Mesajın Dili ................................................................................... 41
2.2.6. Mesajın Tek veya İki Yönlü Sunulması ........................................ 42
2.2.7. Mesajın Bireyin Ait Olduğu Gruba Uygunluğu ............................ 44
2.2.8. Mesajın Sunumunda Kullanılan Araçlar ........................................ 45
2.2.9. Mesaj Ortamı ................................................................................. 46
2.2.10. Mesajın Verileceği Zaman ........................................................... 46
2.3. MESAJIN SUNULDUĞU HEDEF KİTLE ........................................ 47
2.3.1. Hedef Kitle Analizi ........................................................................ 49
2.3.2. Hedef Kitlenin Mesaja Direnme Yolları ........................................ 50

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
2007 GENEL SEÇİMLERİNDE AKP’NİN SİYASAL İLETİŞİM
FAALİYETLERİ VE MESAJ STRATEJİLERİ
3.1. ADALET VE KALKINMA PARTİSİ’NİN SİYASİ KİMLİĞİ ......... 52
3.2. 22 TEMMUZ 2007 GENEL SEÇİMLERİ ÖNCESİ SOSYO-
POLİTİK ORTAM ...................................................................................... 54
3.3. ADALET VE KALKINMA PARTİSİ’NİN 2007
GENEL SEÇİMLERİ’NDE SİYASAL İLETİŞİM FAALİYETLERİ ...... 56
iii

3.4. 2007 GENEL SEÇİMLERİ’NDE ADALET VE KALKINMA
PARTİSİ’NİN MESAJ STRATEJİLERİNİN ANALİZİ ........................... 60
3.4.1. Metodoloji ..................................................................................... 60
3.4.2. Siyasal Reklamların Niceliksel Analizi ......................................... 64
3.4.2.1. Siyasal Reklamların Gazetelerdeki Sayısal ve
Yüzdelik Dağılımı ........................................................................... 65
3.4.2.2. Siyasal Reklamın Gazetede Yayımlandığı
Haftanın Durumu ............................................................................ 66
3.4.2.3. Siyasal Reklamın Haftalara Göre
Gazetelerde Kullanım Oranı ........................................................... 67
3.4.2.4. Gazete Siyasal Reklam Türleri .......................................... 68
3.4.2.5. Gazete Siyasal Reklam Türünün Haftalara
Göre Gazetelerde Kullanım Oranı .................................................. 69
3.4.2.6. Negatif Reklam Türü ......................................................... 70
3.4.2.7. Siyasal Reklam Mesaj Stratejisi ........................................ 70
3.4.2.8. İmaj Reklam Stratejisi ....................................................... 71
3.4.2.9. Siyasal Reklamlarda Ön Plana Çıkan Konular .................. 71
3.4.2.10. Siyasal Reklamların Gazete Sayfalarındaki Konumu ...... 72
3.4.2.11. Gazetelere Göre Siyasal Reklamın Konumu ................... 73
3.4.2.12. Siyasal Reklamın Renk Durumu ...................................... 74
3.4.2.13. Siyasal Reklamlarda Fotoğraf Kullanımı ........................ 74
3.4.2.14. Siyasal Reklamlarda Kullanılan Resim Türü ................... 74
3.4.2.15. Siyasal Reklamlarda Slogan ve Amblem Kullanımı ....... 75
3.4.2.16. Siyasal Reklamın Gazetede Yayımlandığı Sayfa ............ 75
3.4.2.17. Siyasal Reklamın Gazetelerde Yayımlandığı Sayfa ........ 76
3.4.3. Siyasal Reklamların Niteliksel Analizi .......................................... 77
3.4.3.1. Ekonomi İle İlgili Söylemler ............................................. 78
3.4.3.2. Demokratik Haklarla İlgili Söylemler ............................... 79
3.4.3.3. Güven ve İstikrarla İlgili Söylemler .................................. 80
3.4.3.4. Eğitimle İlgili Söylemler ................................................... 81
3.4.3.5. Sağlıkla İlgili Söylemler .................................................... 83
iv

3.4.3.6. Milli Bütünlükle İlgili Söylemler ...................................... 84
3.4.3.7. Cumhurbaşkanlığı Seçimiyle İlgili Söylemler ................... 84
3.4.3.8. Uluslararası İlişkilerle İlgili Söylemler .............................. 85
3.4.3.9. Konut Sorunuyla İlgili Söylemler ...................................... 86
3.4.3.10. Ulaşımla İlgili Söylemler ................................................. 87
3.4.3.11. Diğer Temalar .................................................................. 87
3.4.4. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Seçim Bildirgesi’nin
Niteliksel Analizi ..................................................................................... 88
3.4.4.1. Demokrasi ve Hukuk Devletiyle İlgili Mesajlar ................ 91
3.4.4.2. Ekonomi İle İlgili Mesajlar ................................................ 94
3.4.4.3. Sosyal Yapının Güçlendirilmesiyle İlgili Mesajlar ........... 98
3.4.4.4. İstihdam İle İlgili Mesajlar ................................................ 101
3.4.4.5. Yapısal Dönüşümün Yönetimi İle İlgili Mesajlar .............. 102
3.4.4.6. Vatandaş ve Sonuç Odaklı Yönetim İle İlgili Mesajlar ..... 103
3.4.4.7. Yaşam Kalitesinin Geliştirilmesi İle İlgili Mesajlar .......... 105
3.4.4.8. Kültür ve Sanat İle İlgili Mesajlar ..................................... 106
3.4.4.9. Rekabet Gücünün Artırılması İle İlgili Mesajlar ............... 106
3.4.4.10. Dış Politika ve Savunma İle İlgili Mesajlar ..................... 108
SONUÇ ....................................................................................................... 111
KAYNAKÇA .............................................................................................. 116
EKLER ........................................................................................................ 126
GİRİŞ
Siyasal partiler; yönetenlerle yönetilenler arasında bağ kuran ve sistemden
topluma, toplumdan sisteme iletişim fonksiyonunu yerine getiren kurumlardır. Siyasi
partileri diğer kurumlardan ayıran en belirgin özellik iktidara sahip olmalarıdır.
Heywood (2006:356) siyasi partileri iktidarı seçimle ya da başka yollarla örgütlenen
insan topluluğu olarak tanımlamakta ve partilerin politik çoğunluğu kazanarak
iktidarı ele geçirmeyi amaçladıklarının altını çizmektedir. Siyasi partiler iktidar olma
hedefine ulaşabilmek için, değişik aralıklarla yapılan seçimlere katılmakta ve
kampanyalar düzenlemektedirler. Mevcut seçmen kitlesinin desteğini sağlamak,
partiye oy verecek yeni seçmenler kazanabilmek amacıyla yapılan bu kampanyalar
sırasında, seçmene iletilecek mesajların belli stratejilerle gönderilmesi büyük önem
taşımakta ve bu durumda siyasal iletişim gündeme gelmektedir.
Siyasal iletişimin; belirli politik amaçlara ulaşabilmek için politikacılar ve
diğer politik aktörler tarafından girişilen tüm iletişim biçimleri; bu politik aktörlere,
seçmenler ve medya tarafından yöneltilmiş iletişim ve politik aktörler ve bunların
eylemleri hakkında medya haberlerinde, köşe yazılarında, politikayla ilgili tüm
programlarda ve politika hakkındaki tüm söylem biçimlerinde ve medya içeriğinde
yer alan iletişim olduğu söylenebilir (Oktay, 2002:22). Bu durumda siyasal iletişim
kampanyalarının iktidara aday olan siyasal parti ve liderler tarafından seçmenlere
ulaşmak ve onları ikna etmek için yürütülen karmaşık ve yoğun iletişim
uygulamalarını içerdiği görülmektedir. Siyasal seçimlerde bütün kampanya
yöneticileri seçmenleri kendi partileri ve adayları hakkında ikna etmeye ve
desteklerini kazanmaya çalışmaktadır. Siyasal kampanya yöneticileri mesajlarını
seçmenlerin niçin başka adaylara değil de kendi adaylarını tercih etmeleri gerektiğini
vurgulayacak şekilde tasarlamaktadır (Devran, 2004:XVI). Bu süreçte, seçmen
profiline ve gündemdeki sorunlara uygun siyasal mesajlar ve uygulanabilir vaatler
üretmek, siyasi partilerin seçimleri kazanma şanslarını arttıran bir eylem olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bir seçimin, tamamen siyasi kampanyalarla kazanılmasını
düşünmek yanlış olacaktır. Fakat siyasal iletişim faaliyetlerinin kararsız seçmenlerin
oylarının kazanılmasında önemli bir rolü vardır. Kararsız seçmenlerin oylarının