20. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Trakya’daki Rum Yerleşimleri PDF
Preview 20. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Trakya’daki Rum Yerleşimleri
20.Y üzyBıalş larında AnadolveuT rak'd:yaak i RumY erleşimleri . A�ÇI0 KONA 20. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Trakya'daki Rum Yerleşimleri 20Y.ü zyBıalş larında AnadovleTu r akya'daki RumY erleşimleri Ari Çokona LİTERATÜR YAYINLARI7:71 20. YÜZYIBLA ŞLARINDA ANADOLUVE TRAKYA'DAKİ RUM YERLEŞİMLERİ AriÇ okona BirincBia sımK,a sı2m0 16 Baskvıe C ilt: CeylaMna tbaa MalteMpaeh .D avutpaşCaa dG.ü veni şM erkezNio :8 3/317-318-319 Zeytinbumu-lsıanbul Sertifika No:2 3352 Tel(0:2 12) 613 10 79 ISBN9:7 8-975-04-0747-5 © Copyri2g0h1t6, LiteraYtaüyrı:n cılık Buk itabyıany ıhna klaLni teraYtaüyrı:n cıDlaığkı,t ım, PazarlaSmaanv. e T icL.t dŞ.t i.a'intet ir. Kitabtıanm amvıe ybai brö lümhüi çbbiirç imçdoeğ altılamaz, fotokoçpeik ilemdeazğ,ı tılaymeanzi,de elnd eed ilmüezke rsea klanamaz. SertifNiok:a1 0843 LiTERATÜR® YayıncıDlaığkı,t ıPma,z arlSaamnaa vyeiT icarLettdŞ .t i. istikClaadld esiip,eS ko kakN,o :1 0 Kat2: Beyoğ3l4u43 3 lstanbul T 0(212) 292 4120 F 0(212) 245 5987 E literatur®literatur.com.tr www literatur.com.tr İçindekiler Önsöz ix Trakya 1 Edirne Vilayeti 3 Edirne Sancağı 4 Kırkkilise Sancağı 9 Tekirdağ Sancağı 27 Çatalca Mutasarrıflığı 37 İstanbul 47 İstanbul 49 Sosyal Örgütlenme 51 Dini Yaşam 57 Ekonomik Yaşam 59 Eğitim 63 İstanbul Rum Basını 68 Semtler 77 Üsküdar Sancağı lll Kuzeybatı Anadolu 121 Biga Sancağı 123 Hudavendigar Vilayeti 129 Bursa Sancağı 130 Karesi Sancağı 139 Kütahya Sancağı 153 Ertuğrul (Bilecik) Sancağı 154 İzmit Sancağı 157 vi 20. Yüzyıl Başlannda Anadolu ve Trakya'daki Rum Yerleşimleri Karadeniz Bölgesi 165 Kastamonu Vilayeti 167 Trabzon Vilayeti 173 Canik Sancağı 174 Samsun Kazası 175 Bafra Kazası 180 Çarşamba Kazası 182 Ünye Kazası 182 Trabzon Sancağı 184 Trabzon Kazası 184 Ordu Kazası 190 Giresun Kazası 190 Tirebolu Kazası 194 Akçaabat Kazası 194 Sürmene Kazası 195 Of Kazası 196 Cevizlik Kazası 198 Gümüşhane Sancağı 203 Gümüşhane Kazası 204 Torul Kazası 208 Şiran ve Kelkit Kazaları 213 Lazistan Sancağı 215 Sivas Vilayeti 216 Sivas Sancağı 216 Karahisar-ı Şarki Sancağı 218 Amasya Sancağı 221 Tokat Sancağı 223 Kars Vilayeti 225 Erzurum Vilayeti 230 Erzurum Sancağı 231 Erzincan Sancağı 231 Batı Anadolu 233 Aydın Vilayeti 235 İzmir Sancağı 238 İzmir 239 İçindekiler vii İzmir'in Rum Mahalle ve Kiliseleri 241 Ekonomik Yaşam 245 İzmir'de Eğitim 251 İzmir'in Dernekleri 253 İzmir'de Tiyatro ve Müzik 256 İzmir'de Spor 259 İzmir Rum Basını 260 İzmir Kazası 267 Bergama Kazası 274 Foça Kazası 276 Çeşme Kazası 278 Urla Kazası 284 Bayındır Kazası 288 Menemen Kazası 289 Tire Kazası 290 Ödemiş Kazası 290 Kuşadası Kazası 290 Seferi hisar Kazası 293 Manisa Sancağı 293 Denizli Sancağı 298 Aydın Sancağı 299 Aydın Kazası 299 Söke Kazası 301 Nazilli, Çine ve Bozdoğan Kazaları 303 Menteşe Sancağı 304 İç Anadolu Bölgesi 313 İç Anadolu Bölgesi 315 Ankara Vilayeti 322 Ankara Sancağı 323 Yozgat Sancağı 325 Kayseri Sancağı 328 Konya Vilayeti 339 Konya Sancağı 339 Niğde Sancağı 341 Niğde Kazası 341 viii 20. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Trakya'daki Rum Yerleşimleri Aksaray Kazası 349 Nevşehir Kazası 350 Ürgüp Kazası 356 Isparta ve Burdur Sancakları 360 Akdeniz ve Doğu Anadolu 363 Teke Sancağı 365 Adana Vilayeti 368 Adana Sancağı 369 Mersin Sancağı 370 İçili Sancağı 372 Halep Vilayeti 373 Antakiye Kazası 373 İskenderun Kazası 375 Doğu ve Güneydoğu Anadolu Vilayetleri 375 Kaynakça 377 ÖNSÖZ Vaktiyle coğrafya hocamdan öğrendiğime göre, Hindistan, Arabistan, Balkanlar, İtalya ve İskandinavya örneklerinde olduğu gibi, bütün büyük yarımadalar kuzey-güney doğrultusundadır. İçlerinden sadece Anadolu doğudan batıya ya da bakış açınıza göre batıdan doğuya uzanır. Kavimlerin asırlar boyunca bu top raklardan geçerek bir o yana bir bu yana dağılması belki de bu yüzdendir. Bu tür toplu geçişlerin sonuncusu, Rumların Anadolu ve Doğu Trakya'dan temelli ayrılışıyla yaşandı. Rumlar Lozan Barış Antlaşması'yla Yunanistan'daki Türklerle zorunlu nüfus değişi mine tabi tutuldular. Batı Trakya'daki Türkler ile İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'daki Rumlar dışındakiler vatanlarını terk etmeye zorlandılar. Gidenler arkalarında evlerini, mezarlıklarını, kiliselerini ve okullarım bıraktılar. Binalardan bazıları işlev değiştirip insan sesleriyle dolarken, bazıları sessiz ve mahzun bir halde geçmişe tanıklık ediyor. Yüzyılların anılarım taşıyan yıkıntılar kayıtlarda sadece "kilise", "okul" ya da "Rum evi" olarak geçiyor. Oysa her yerleşimin eskilere uzanan bir tarihi, her binanın, her okulun, her ibadethanenin bir adı, bir hikayesi vardır. Bir şeyin adı unu tulunca sıradanlaşır, özgünlüğünü yitirir. Bir şeyin adı unutu lunca anısı da yavaş yavaş ölmeye başlar. Anıların unutulup gitmesine gönlüm elvermedi. Osmanlı Rumlarının yaşadığı köy, kasaba ve kentlere ilişkin bildiklerimi, araştırıp öğrendiklerimi dostlarımla paylaşmak istedim. İstatis tik tablolarında, yaşlıların anılarında, kitapların dipnotlarında sıkışıp kalan bilgileri bir araya getirmenin ilginç olabileceğini düşündüm. Tek tek yerleşimler ya da küçük bölgeler için yapı lan çalışmalardan derlediğim bilgileri bir bütün halinde sunma yı denemek istedim. X 20. Yüzyıl Başlannda Anadolu ve Trakya'daki Rum Yerleşimleri Özellikle yerleşimlerin eski ve varsa yeni adlarına, nasıl ve ne zaman kurulduklarına, kilise, manastır, şapel ve okullarının adlarına, kuruluş yıllarına odaklandım. Bu yerleşimlerin nüfu su, ekonomisi, sosyal hayatı, eğitim hayatı ve ilginç gelebilecek özgünlükleri hakkında bulduklarımı kaydettim. Her yerleşimde hangi dilin konuşulduğunu, halkının yerli mi olduğunu yoksa başka bir bölgeden göç mü ettiğini belirtmeyi de ihmal etme dim. Batı dillerinde "tarih" kavramını anlatmak üzere kullanılan "historia" kelimesi aynı zamanda "hikaye, öykü" anlamına da gelir. Yerleşimlerin tarihine odaklanan bu çalışma, kaçınılmaz olarak buralarda yaşayan insanların hikayelerine de değinmek zorundaydı. Bu insanların hayatlarını nasıl kazandıkları, neler yiyip içtikleri, nasıl eğlendikleri hakkında da bilgi vermeliydim. Kitapta Rumların sosyal örgütlenmeleri, eğitimleri, meslekleri, sanat ve spora ilgileri hakkında bölümler var. Okudukları gaze telere ve dergilere, dinledikleri müziklere, kurdukları dernekle re de yer veriliyor. Bir özdeyişe göre "Her şeyin ölçüsü insandır". Bu yüzden kitapta farklı kesimlerden bireyleri de tanıtmak istedim. On yedi dil konuşan saray doktoru Stefanos Karatheodori, oğlu Dışişleri Bakanı Aleksandros ve Einstein'ın çalışma arkadaşı olan torununun mensup olduğu Konstandinos ilginç bir ailedir. Ama onlarla birlikte, İstanbul'a dilenmeye gelen Sakızlı kadın lar ve çocuklar, Tatavla'nın namlı kabadayıları da ilginçtir. Bütün servetini bağışlayarak memleketi Selimpaşa'da anaoku lundan yüksekokula kadar her kademede eğitim veren okullar açan Arhiğenis Paşa'nın yanında, lstanbul'a hamallık yapmaya gelen Andavallı köylüler de vardır. Soyut "Rum" kavramının içini doldurarak kanlı canlı insan portreleri çizmeye çalıştım. Kitabı hazırlarken en büyük zorluğu, tüm bölgeler hakkında güvenilir kaynaklar bulmaya çalışırken yaşadım. Trakya ve Kapadokya için nispeten kolay olan bu iş, Güney ve Doğu Ana dolu için bayağı zorlayıcı oldu. Örneğin, Kapadokya'daki Sina sos (Mustafapaşa) hakkında elime, biri Türkçeye çevirmiş oldu ğum Sinasos, Mübadeleden Ônce Bir Kapadokya Kasabası olmak üzere dört kitap geçtiği halde, Güneydoğu'da varolduklarını bil-
The list of books you might like
