Ελεύθερος-Σκοπευτής - Άρθρα στην Ελευθεροτυπία 1999-2000

97 Pages·1.136 MB·Greek

by  Βασίλης Ραφαηλίδης

ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ
Ε λεύθερος Σ κοπευτής
ΑΡΘΡΑ ΣΤΗΝ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Κορκολικοί βαρβαρισμοί
ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ τον πιανίστα κυρίως όταν ασχολείται με τη μουσική
δωματίου στην κρεβατοκάμαρά του και διδάσκει σε μια ανήλικη την
ουσιώδη διαφορά ανάμεσα στο ρυθμό και το τέμπο. Ο ρυθμός στη μουσική
ορίζει μια εναλλαγή ήχων κατά ίσα χρονικά διαστήματα με τέτοιον τρόπο,
ώστε να δημιουργείται στον ακροατή η αίσθηση της ροής. (Το ουσιαστικό
ρυθμός παράγεται από το ρήμα ρέω).
Ωστόσο, παρά την εξοικείωσή μου τόσο με τη μουσική της αίθουσας
συναυλιών όσο και την άλλη, της κρεβατοκάμαρας, δεν μπόρεσα να
διακρίνω το ρυθμό της ερωτικής μουσικής δωματίου του πιανίστα Κορκολή,
ίσως γιατί το όργανο στο οποίο αυτοσχεδίαζε ερωτικά μπροστά στην
κάμερα, προφανώς για να ελέγξει αργότερα τα λάθη του, δεν ήταν
ολοκληρωμένο από κατασκευαστικής απόψεως. Τα πλήκτρα (το
ουσιαστικό παράγεται από το ρήμα πλήττω, χτυπώ) ενός τρυφερού,
νεανικού, εύθραυστου γυναικείου σώματος πρέπει να τα αγγίζει κανείς
μόνο με το μάτι, όπως ακριβώς έκαμνε ένας μεγάλος ποιητής, ο Οδυσσέας
Ελύτης.
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ διαστροφές, υπάρχουν μόνο παρεκκλίσεις από τη
νόρμα, από τον κοινά ισχύοντα μέσο όρο. Για να είναι αισθητικής τάξεως η
παρέκκλιση δεν πρέπει να ξεπερνά τα όρια της γραφικότητας, όπως λέγεται
στην αισθητική η απόπειρα κατάργησης της ισορροπίας.
Τι μας υποχρεώνει να βάζουμε το καπέλο μας στραβά; Τίποτα το λογικά
ευδιάκριτο. Αν προτιμάτε, μας υποχρεώνει το ίδιο ακριβώς που υποχρέωσε
τον Ικτίνο και τον Καλλικράτη να μη σχεδιάσουν για τον Παρθενώνα ούτε
μια απολύτως κάθετη ή εντελώς οριζόντια γραμμή, κάνοντας αυτό το
μεγαλειώδες κτίσμα, που για 2.500 χρόνια παραμένει το αξεπέραστο
αριστούργημα της αρχιτεκτονικής γραφικότητας, να αιωρείται ακριβώς στα
όρια του άκαμπτου συμπαντικού φυσικού νόμου της βαρύτητας, που κατά
τον Έντγκαρ Άλαν Πόε («Εύρηκα») είναι ο ίδιος ο Θεός. (Ενώ από τον
Νεύτωνα και μετά γνωρίζουμε τους νόμους της βαρύτητας στην κάθε τους
λεπτομέρεια, κανείς δεν έμαθε ακόμη τι είναι η βαρύτητα καθεαυτή, σαν
δύναμη νοούμενη).
Η τέχνη είναι μια συνεχής αναμέτρηση με βαρυτικές δυνάμεις που
υπερβαίνουν το ανθρώπινο, όπως λέει ο Τζον Ράσκιν' μια πτήση πάνω
από τις κοινοτοπίες του καθ'ημέραν βίου' μια κατάσταση εορταστική. Το να
κάνεις έρωτα ξεπερνώντας τη νόρμα προς τα κάτω σημαίνει πως δεν
σέβεσαι ούτε καν τη ζωώδη μεριά του εαυτού σου. Κανένα ζώο δεν
«πηγαίνει» με ανήλικα ζώα και κανένα αρσενικό ζώο δεν βασανίζει το
θηλυκό τη στιγμή της ερωτικής πράξης, εκτός από κάποια έντομα που,
σύμφωνα με το γονότυπό τους, πρέπει να πεθάνουν ακριβώς τη στιγμή της
ερωτικής πράξης.
ΤΟ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ έρωτα ξεπερνώντας τη νόρμα προς τα πάνω σημαίνει πως
προσπαθείς να χτίσεις έναν ...Παρθενώνα στο κρεβάτι σου, με τη βοήθεια
μιας παρθένου που μπορεί να μη λέγεται Αθηνά. Σε μια τέτοια περίπτωση
ίσως σε χαρακτηρίσουν γραφικό οι αδαείς και οι ανέραστοι, φανατικοί
υπέρμαχοι κατά τα άλλα της προβατοειδούς ανθρώπινης προσωπικότητας.
Αλλά μην ενοχληθείς καθόλου από τη βλακική συμπεριφορά των αδαών.
Για μια μύηση στη γραφικότητα, και δι' αυτής για μια πρώτη εξοικείωση με
την αναρχική διάθεση της καταστροφής των ισορροπιών και των ίσων
αποστάσεων στείλ'τους καλύτερα στην Ακρόπολη όταν ο Κλίντον δεν είναι
εκεί.
Κάνε ό,τι θέλεις και για να το κάνεις διάλεξε όποιον ρυθμό θέλεις, ακόμη και
το ρυθμό 2/4 του στρατιωτικού εμβατηρίου. Που, σημειώστε, είναι...
τούρκικη εφεύρεση. Όταν οι Τούρκοι κατάχτησαν για λίγο τη Βιέννη, την
πρωτεύουσα της ευρωπαϊκής μουσικής, είπαν να συμβάλουν κι αυτοί λιγάκι
στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού με μουσικοστρατιωτικό τρόπο,
πράγμα που τους έδωσε το δικαίωμα να διεκδικούν τώρα την ένταξή τους
στην Ενωμένη Ευρώπη.
ΟΜΩΣ Ο ΡΥΘΜΟΣ αποχτά την πλήρη του εκφραστική σημασία μόνο μέσα
στα πλαίσια του τέμπο, που είναι κάτι πολύ διαφορετικό από το ρυθμό. Ο
οποιοσδήποτε ρυθμός μπορεί να εκτελεστεί είτε φυσιολογικά -
αφηγηματικά (αντάντε), είτε άνετα - πλατιά (λάργκο), είτε αργά - νωχελικά
(αντάτζιο), είτε ζωηρά (βιβάτσε), είτε βιαστικά (πρέστο), είτε τραγουδιστά
(καντάμπιλε), είτε μεγαλόπρεπα (μαεστόζο), κ.λπ.
Ο Μάντζαρος θέλησε να έχει τέμπο μαεστόζο (μεγαλοπρεπές) η μουσική
που έβαλε στον «Ύμνο εις την ελευθερία» του Διονυσίου Σολωμού, που θα
γίνει ο εθνικός μας ύμνος. Τίποτε πιο ταιριαχτό για έναν εθνικό ύμνο. Ο
Κορκολής, όμως, αν και «καθαρός» Έλληνας, επέλεξε το τέμπο
μπάρμπαρο για τη δική του άρρυθμη μουσική δωματίου, που σαφώς θα
έπρεπε να είναι μαεστόζο αν είχαμε να κάνουμε με μυητική τελετή στα
μυστήρια του έρωτα. Πολλοί μιλάνε για την αισθητική της εκπομπής του
φίλου μου του Μάκη, αλλά οι περισσότεροι έχουν στο νου τους την ηθική,
προτρέχοντας ανοήτως ακόμη και του Νίτσε, που είπε πως η αισθητική
είναι η ηθική του μέλλοντος.
Σάββατο, 18 Δεκεμβρίου 1999
Numinosum
Ο ΘΕΟΣ, νοούμενος σαν διάχυτο, αόρατο πνεύμα άσχετο προς την ύλη,
έχει ηλικία 14.000 ετών. Τη μακρινή εκείνη εποχή ο άνθρωπος θα αρχίσει
να γεμίζει με πνεύματα τον αόρατο χώρο, τον «μετά τα φυσικά»
τοποθετούμενο, τον συνεχόμενο με τη φύση, αυτόν που πολλούς αιώνες
αργότερα θα τον αφήσει κατ'ανάγκην κενό ο Αριστοτέλης, ο δημιουργός του
όρου μεταφυσική.
Η περιοχή «μετά τα φυσικά», σύμφωνα με τη λογική του Αριστοτέλη, είναι
κι αυτή μια φύση εν δυνάμει, κάτι σαν άγνωστος προς το παρόν,
αδιερεύνητος και παρθένος χώρος γεμάτος μυστήριο. Μια αδιερεύνητη
περιοχή δεν περιέχει κατ'ανάγκην αυτό που ελπίζουμε πως θα βρούμε όταν
φτάσουμε σ'αυτήν. Άσε που πολύ συχνά για άλλον ψάχνουμε και άλλον
βρίσκουμε. Ψάχνοντας το Θεό στην περιοχή της μεταφυσικής, μπορεί να
συναντήσεις το διάβολο ή το ηλεκτρόνιο και να το βαφτίσεις Θεό ή διάβολο,
ανάλογα.
ΟΙ ΛΑΤΙΝΟΙ τοποθετούσαν τα numina, τα πνεύματα που συνεχώς
κυνηγούσαν το ένα το άλλο, μέσα στα ιερά άλση, ενώ οι Άραβες βλέπουν
παντού τζίνια, κάτι χαριτωμένα διαβολάκια που χώνονται όπου λάχει,
ακόμα και στις φυσικές οπές του ανθρώπινου σώματος, κατά προτίμηση
του γυναικείου. Εξυπακούεται πως τα πολλά τζίνια της ελληνικής πιάτσας
είναι αραβικής καταγωγής και μοιάζουν πολύ με τον εξαιρετικά επιδέξιο
Αλαντίν, το πιο διάσημο τζίνι της αραβικής μυθολογίας, αυτό που εφεύρε η
φαντασία της Ζαχραζάτ (Χαλιμά τη λέμε εμείς), της αφηγήτριας χιλίων και
ενός παραμυθιών στις «Χίλιες και μια νύχτες».
Ωστόσο, τα νούμινα και τα τζίνια υστερούν πολύ σε μεταφυσική ποιότητα
από την τρομερή και φοβερή δύvαμη του μάννα, όπως ονομάζουν οι
κάτοικοι των νησιών της Πολυνησίας μια αόρατη δύναμη που θα
μπορούσαμε να πούμε πως έχει σχέση με τη ραδιενέργεια, αν
χρησιμοποιούσαμε όρους της σύγχρονης φυσικής. Που αυτή κι αν
ασχολείται με αόρατες δυνάμεις.
ΤΟ ΕΝ ΛΟΓΩ μΑννΑ, πάντως, δεν έχει σχέση με το μάννα των Εβραίων,
που ήταν μια ουράνια «φυσική» τροφή με την οποία ο Θεός τάιζε τους
Εβραίους τα 40 χρόνια που περιφέρονταν στην έρημο μέχρι να φτάσουν
στη Γη της Επαγγελίας, δηλαδή στα εύφορα χωράφια που υποσχέθηκε ο
Ένας Θεός στους Εβραίους αν πιστέψουν πως ο Θεός είναι ένας και
μοναδικός. Πράγμα που οι Εβραίοι αποδέχτηκαν χωρίς μεγάλη δυσκολία
προκειμένου να φάνε. Έκτοτε η ίδια ιστορία θα επαναλαμβάνεται συνέχεια
σε μύριες παραλλαγές.
Για τους σημερινούς Εβραίους το ίδιο ακριβώς θαύμα θα ξαναγίνει με
καρμπόν ύστερα από πάρα πολλά χρόνια. Όμως, αυτή τη φορά το ρόλο
του Θεού θα τον κρατούν οι Άγγλοι. Και ως εκ θαύματος, διά της συμφωνίας
του Μπάλφουρ μεταξύ Εβραίων και Άγγλων, θα προκύψει το σημερινό
κράτος του Ισραήλ, όπου βρίσκεται μεταξύ πολλών άλλων και η Φάτνη των
Αλόγων, ου μην αλλά και το αχούρι των αποικιοκρατών.
ΤΟ 1917, ο μεγαλύτερος και ενδοξότερος των θρησκειολόγων, ο Ρούντολφ
Ότο, θα γράψει το περιλάλητο σύγγραμμα «Η ιδέα του Θείου». Προσοχή,
όχι του Θεού, του Θείου. Σ' αυτό το βιβλίο ο Γερμανός θρησκειολόγος
προσπαθεί να καταλάβει πώς δημιουργήθηκε στο κεφάλι του ανθρώπου η
ιδέα του Θεού. Για να γίνει ευκολότερα κατανοητό κάτι τέτοιο ο Ότο
λανσάρει ένα νέο όρο που θα γίνει διάσημος. Το numinosum (νουμενικό το
μεταφράζουν στα ελληνικά) δηλώνει τα μπερδεμένα συναισθήματα φόβου,
αγάπης και θαυμασμού που καταλαμβάνουν τον άνθρωπο όταν έρθει σε
επαφή με το ιερό, όπως λέγεται κάποια αόρατα δύναμη, που οι
θρησκευόμενοι πιστεύουν πως βρίσκεται στον πυρήνα της ύπαρξής τους.
Όταν σου λείπουν τα τεκμήρια ή δεν μπορείς να εξηγήσεις με τη λογική
πράγματα που σου φαίνονται μυστηριώδη, καταφεύγεις σε κοινόχρηστους
μύθους ή σε προσωπικές φαντασιώσεις και ηρεμείς. Ο ηρωικός πεσιμισμός
που προτείνει ο Καμί δεν είναι εφαρμόσιμος τρόπος ζωής για τους
πολλούς. Είναι δύσκολο να προτείνεις σε κάποιον να ανεβοκατεβάζει
άσκοπα ένα βράχο στην πλαγιά του λόφου, όπως ο Σίσυφος, και να
τραγουδάει κι από πάνω. Οι αντισισύφιοι μύθοι είναι πιο πρακτικοί.
ΟΙ ΕΝΤΙΜΟΙ και άσχετοι με τους θρησκευτικούς μύθους αριστεροί είμαστε
έτοιμοι να αναγνωρίσουμε τη σημασία που έχουν αυτοί οι μύθοι για τη ζωή
των θρησκευόμενων. Όμως, έχουμε την αξίωση να αναγνωρίσουν κι εκείνοι
τη ζωτική σημασία που έχουν για μας άλλης ποιότητας μύθοι. Στο κάτω
κάτω οι δικοί μας μύθοι αφορούν τη ζωή στον κόσμο τούτο. Από πρακτικής
απόψεως δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν ο Χριστός ήταν ή δεν ήταν Υιός
Θεού' από πρακτικής απόψεως σημασία έχει που η γοητευτική ιστορία, ή
ο ακόμα πιο γοητευτικός μύθος του Χριστού, κράτησε στα πόδια της την
μονίμως ετοιμόρροπη και αυτοκτονική ανθρωπότητα για 2.000 χρόνια.
Καλά Χριστούγεννα, καλοί μου χριστιανοί, και να πιστεύετε στους μύθους
σας. Η μυθολογία κάνει καλό. Στην ψυχική υγεία.
Παρασκευή, 24 Δεκεμβρίου 1999
Ο χρόνος του Νεύτωνα είναι Θεός
ΜΕΧΡΙ τον Νεύτωνα, και με εξαίρεση τους ειδωλολάτρες που είναι οι πιο
λογικοί απ' όλους τους θρησκευόμενους, οι άνθρωποι αναζητούν τον Θεό
πέρα από τη φύση, σε μια περιοχή καθαρά πνευματική, που δεν έχει μέσα
της ίχνος ύλης. Ο Νεύτων, αν και Εβραίος, δεν έχει καμιά σχέση με τον
ιουδαϊκό ευσεβισμό και δεν μελετάει τη Βίβλο. Μελετάει, όμως, τη φύση και
λέει πως αυτή είναι η δική του Βίβλος. Όταν, μάλιστα, διατυπώσει τους
νόμους της βαρύτητας θα τολμήσει να πει πως βρήκε ένα μαθηματικό
τρόπο για την επιστημονική διατύπωση της πνευματικής και ως εκ τούτου
αόρατης οντότητας, που οι άνθρωποι ονομάζουν Θεό.
Ο ΑΪΝΣΤΑΙΝ με τη θεωρία της σχετικότητας θα φτάσει πάρα πολύ κοντά
στο ιδανικό του Νεύτωνα, που ήταν η αντικατάσταση της θεολογίας με την
επιστήμη. Αλλά οι μαθηματικοί του τύποι έχουν δύο αναγκαίους για τη
θεωρία του όρους, το χώρο και το χρόνο, ενώ μια εξίσωση που θα εξέφραζε
με μαθηματικό τρόπο την έννοια της θεότητας θα έπρεπε να έχει στο
δεύτερο σκέλος της έναν μόνο, πάρα πολύ απλό και στοιχειώδη όρο.
ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ, τρελοί και γνωστικοί, δεν θα παραιτηθούν ποτέ από
την προσπάθεια να καταλήξουν κάποτε σε έναν και μοναδικό μαθηματικό
τύπο, που να εμπεριέχει το τεράστιο πλήθος όλων των μαθηματικών
εξισώσεων, διά των οποίων διατυπώνονται με τους τρόπους και τις
μεθόδους των μαθηματικών, της βασίλισσας των επιστημών, όλοι οι
φυσικοί νόμοι. Σε μια τέτοια περίπτωση, η μία και μοναδική εξίσωση, που
θα εξέφραζε τον ένα και μοναδικό, βασικό, ουσιώδη και πρωταρχικό φυσικό
νόμο, σίγουρα θα παρέπεμπε σ' αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν Θεό.
Ο ΑΪΝΣΤΑΙΝ διατύπωσε και με δημοσιογραφικό τρόπο, ας το πούμε έτσι,
το παλιό, το νευτώνειο, αλλά και το νεότερο, το δικό του ιδανικό. Όταν
ρωτήθηκε αν πιστεύει στον Θεό απάντησε ναι, αλλά με την προϋπόθεση
πως θα ορίσουμε τον Θεό σαν το άθροισμα των νόμων της φύσης. Με τον
τρόπο του Αϊνστάιν στον Θεό πιστεύουν και οι... άθεοι.
Ο ΝΕΥΤΩΝ, που κατέβασε τον Θεό από το χώρο του πνευματικού στο
χώρο του υλικού, σκόνταψε σε δύο έννοιες, που είναι μεν ιδιότητες της
ύλης, αλλά δεν είναι υλικές καθεαυτές. Ούτε χώρος καθεαυτός υπάρχει ούτε
χρόνος καθεαυτός υπάρχει. Το μέτρο δεν μετράει χώρο, αλλά έκταση,
δηλαδή το συγκεκριμένο χώρο που καταλαμβάνει ένα συγκεκριμένο
αντικείμενο. Και το ρολόι δεν μετράει χρόνο, αλλά διάρκεια, δηλαδή το
χρόνο που παρεμβάλλεται, που εγκλωβίζεται ανάμεσα σε μια αρχή και ένα
τέλος. Ο χρόνος δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Το ίδιο και ο χώρος, που
κάλλιστα θα μπορούσαμε να τον φανταστούμε εντελώς άδειο, κάπου πέρα
από το πέρας του Σύμπαντος.
ΑΝ ο χρόνος και ο χώρος δεν έχουν αρχή και τέλος, τότε έχουν τις δύο
κύριες ιδιότητες που οι άνθρωποι αποδίδουν στον άναρχο και άπειρο Θεό.
Συνεπώς, λέει ο Νεύτων, ο Θεός είναι μείγμα χρόνου και χώρου. Ο δρόμος
για τον Αϊνστάιν έχει ήδη ανοίξει από τότε. Η θεωρία της σχετικότητας θα
εξαρτήσει απολύτως το χώρο από το χρόνο (και αντιστρόφως), θα κάνει
δηλαδή σχετικές τις δύο έννοιες. Τώρα, πλέον, μιλούμε για χρονοχώρο και
όχι για χρόνο και χώρο χωριστά. Το ρολόι μετράει και χώρο, το μέτρο
μετράει και χρόνο. Στην οριακή ταχύτητα του φωτός ο χρόνος σταματάει.
Συνεπώς, αν φανταστούμε τον πέρα από το Σύμπαν χώρο γεμάτο φως και
τίποτα άλλο, τότε καταλήγουμε στη χριστιανικά ορθόδοξη άποψη πως ο
Θεός είναι φως και τίποτα άλλο.
Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ είναι μια αποπνευματοποιημένη και ηθικοποιημένη
παραλλαγή της αρχαίας ηλιολατρείας και του μιθραϊσμού. Πράγμα που
συμβολοποιείται και με το φωτοστέφανο των αγίων. Εδώ, το φως βγαίνει
μέσα από τον άγιο, δεν έρχεται από κάποια φωτιστική πηγή έξω απ' αυτόν.
Αυτό σημαίνει πως ο άγιος έχει μέσα του το φωτοδότη Θεό, και συνεπώς
δεν έχει ανάγκη είτε από τον έξω απ' τον κοινό πιστό ευρισκόμενο Θεό, είτε
από τη ΔΕΗ για να τον φωτίσει. Η αυτοτροφοδοσία του αγίου με φως είναι
ο λόγος που στις βυζαντινές αγιογραφίες δεν υπάρχουν σκιές. Για να
υπάρξει σκιά, το φως πρέπει να έρχεται από μια φωτιστική πηγή έξω από
το φωτιζόμενο αντικείμενο. Ο ηλεκτρικός λαμπτήρας, όπως και ο
αγιογραφημένος άγιος, δεν έχει σκιές όταν είναι αναμμένος.
ΚΑΤΑ τον Νεύτωνα, ναι μεν ο Θεός δεν δημιούργησε το χρόνο και το χώρο,
αφού ο ίδιος είναι χρόνος και χώρος, δημιούργησε όμως την ύλη. Η θεωρία
του μπιγκ-μπανγκ για τη δημιουργία του κόσμου, η επιστημονική άποψη
δηλαδή σύμφωνα με την οποία το Σύμπαν προέκυψε από μια πρωταρχική
ενεργειακή έκρηξη, έρχεται να δώσει επιστημονική υπόσταση σε
πανάρχαιους μύθους, που θέλουν την ενέργεια, που θα μπορούσες να την
ονομάσεις και Θεό, να προηγείται της ύλης και να τη δημιουργεί.
ΚΑΛΗ χρονιά, καλόν αιώνα για όσους γεννήθηκαν σήμερα και φτάσουν
μέχρι το τέλος του, και καλή χιλιετία για την ανθρωπότητα, που μετράει την
ηλικία της με αιώνες. Κυρίως όμως... καλά κρασιά σε καλό τραπέζι.
Παρασκευή, 31 Δεκεμβρίου 1999
Ο Χριστός δεν ήταν πύραυλος
Ο ΣΤΕΦΕΝ ΤΖΕΙ ΓΚΟΥΛΝΤ («Συνομιλίες για το τέλος του χρόνου») μας
πληροφορεί πως οι διαμάχες για το αν ο αιώνας τελειώνει στο 0 ή στο 9
πρωτοεμφανίζονται στο πέρασμα από το 1599 στο 1600, αν και θα έπρεπε
να είχαν εμφανιστεί τον 6ο αιώνα, που ο Πάπας Ιωάννης Α' (523-526)
επιβάλλει το μέτρημα του ημερολογιακού χρόνου σύμφωνα με τη γέννηση
του Χριστού και όχι σύμφωνα με το χτίσιμο της Ρώμης, όπως γινόταν μέχρι
τότε. Ο καλόγερος Διονύσιος ο Μικρός αναλαμβάνει να υπολογίσει τη
χρονιά της γέννησης του Χριστού με βάση το ρωμαϊκό ημερολόγιο και
αποφαίνεται πως ο Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του έτους 753
από κτίσεως Ρώμης.
ΟΜΩΣ, σκέφτηκε να σπρώξει την Πρωτοχρονιά μια βδομάδα μπροστά,
αφενός για να ταυτιστεί με τη ρωμαϊκή και αφετέρου για να συμπέσει με μια
άλλη γιορτή, την περιτομή του Χριστού. Ο Χριστός υπέστη περιτομή σε
ηλικία οχτώ ημερών και ήταν τότε που έγινε ένας καλός Εβραίος, φυσικά
όσον αφορά την ανθρώπινη υπόστασή του, αυτήν που περιγράφει με
τρόπο σπαρταριστό ο μαρξιστής Πορτογάλος νομπελίστας Ζοζέ
Σαραμάνγκου στο μυθιστόρημά του «Το κατά Ιησού Ευαγγέλιο».
Μ'ΑΛΛα ΛΟΓΙΑ, η χριστιανική χρονολόγηση με βάση τη γέννηση του
Χριστού είναι το αποτέλεσμα ενός διπλού συμβιβασμού του Πάπα με τους
«εθνικούς» και τους Εβραίους. Συνεπώς, το «π.Χ.» και το «μ.Χ.», που
συνήθως χρησιμοποιούμε, δεν είναι εντελώς σωστοί χρονικοί
προσδιορισμοί. Το «πριν από τη δική μας χρονολογία» και το «μετά τη δική
μας χρονολογία» είναι σωστότεροι.
ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΝΑ'ΝΑΙ, η 1η Ιανουαρίου του έτους 754 από κτίσεως Ρώμης
μεταγράφεται ως 1 Ιανουαρίου του έτους 1 στο νέο, χριστιανικό ημερολόγιο.
Ο καλόγερος πολύ σωστά σκέφτηκε πως ο Χριστός θα ήταν αδύνατο να
γεννηθεί το έτος μηδέν, όπως θα έπρεπε να πει αν σκεφτόταν σαν
μαθηματικός. Η μονάδα ολοκληρώνεται με μια διαφορική, σχεδόν μηδενική
από στάδιο σε στάδιο διαδικασία, που αρχίζει από το 0 και καταλήγει στο
1, όπως η επιτάχυνση της ταχύτητας κατά κλίμακες που δεν μπορούμε να
τις ορίσουμε, γιατί η μια απέχει από την άλλη κατά ένα ποσό που βρίσκεται
πολύ κοντά στο μηδέν, αλλά δεν είναι μηδενικό. (Ο διαφορικός λογισμός
του Λάιμπνιτς και του Νεύτωνα είναι μια από τις πιο μεγάλες κατακτήσεις
του ανθρώπινου πνεύματος).
ΑΝ ΑΡΧΙΣΕΙΣ την αρίθμηση από το 0, τότε η νέα δεκάδα αρχίζει με το 11,
η νέα εκατοντάδα με το 101 και η νέα χιλιάδα με το 1001. Άρα, αν
θεωρήσουμε το 0 ως χρόνο γέννησης του Χριστού, το τέλος της
προηγούμενης χιλιετίας είναι το τελευταίο δευτερόλεπτο του 2000 και η
αρχή της νέας το πρώτο δευτερόλεπτο του 2001.
ΝΑΙ, αΛΛα Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, νοούμενος ως άνθρωπος, δεν γεννήθηκε το έτος
0, δεν ήταν πύραυλος που εκτοξεύτηκε στο χρόνο 0 της αντίστροφης
(αρνητικής) μέτρησης. Κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται σε χρόνο 0.
Άλλωστε, το μηδέν δεν είναι αριθμός, είναι «το σημείο θέσεως»: Δίνει στους
αριθμούς μια αξία ανάλογα με τη θέση τους μέσα σε μια σειρά που ορίζεται
από μηδενικά. Το 1 πριν από τρία μηδενικά, π.χ., δεν είναι 1, είναι 1.000.
(Τα μηδενικά που δεν έχουν καμία αξία δίνουν αξία στους αριθμούς, στη
λεγόμενη αρίθμηση θέσεως).
ΑΝ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ μέσα στο έτος 1 και όχι το πρώτο διαφορικό
κλάσμα του δευτερολέπτου του έτους 1, ο χρόνος πριν από την
ολοκλήρωση ενός ημερολογιακού έτους ζωής δεν μετράει στην κατά
ολόκληρα έτη αρίθμηση, και συνεπώς το τέλος του αιώνα πρέπει να
τελειώνει σε αριθμό που λήγει σε 9 και η αρχή του νέου σε αριθμό που λήγει
σε 0. (Αρχίζοντας το μέτρημα από το 1 και όχι από το 0, όταν μετρήσουμε
10 θα βρισκόμαστε στη θέση τού 9). Συνεπώς, μετρώντας ανθρώπους και
όχι αριθμούς, σωστά γιορτάσαμε το 2000 σαν αρχή της νέας χιλιετίας. Οι
εξυπνάκηδες «επιστήμονες» με την άκαμπτη αριθμητική τους την πάτησαν
σκεπτόμενοι ως λογιστές.
ΓΙΑ ΝΑ ΞΑΝΑΡΘΟΥΜΕ στον Γκουλντ, το 1599 οι λογιστές σήκωσαν
κεφάλι και θέλησαν να βοηθήσουν τους ληξιάρχους ταυτίζοντας τη λογική
της γέννησης ενός ανθρώπου με τη λογική των μαθηματικών. Ο λαός όμως
αντέδρασε κι έτσι, μέχρι το 1899, ως αρχή της εκατονταετίας θεωρούνταν
το έτος που έληγε σε 0. Όμως, το 1900 για πρώτη φορά οι μαθηματικοί
επέβαλαν την άποψή τους και η αρχή του αιώνα γιορτάστηκε τότε το 1901.
ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΦΕΤΟΣ και τα πράγματα επανήλθαν στην προτέρα τους
κατάσταση; Τίποτα το ιδιαίτερα εμφανές. Απλώς η εξουσία των λογιστών
και των μάνατζερ υποτάχτηκε στο λαϊκό αίσθημα για να δείξει τα
ψευδέστατα φιλολαϊκά της αισθήματα. Σε συνθήκες ψευδούς δημοκρατίας,
όπου ο λαός κάθε τέσσερα χρόνια εκλέγει τους δικτάτορές του, όπως λέει
και ο ιδιοφυής αναρχικός και μεγάλος γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι, δεν
στοιχίζει τίποτα να υποτάσσεται στο κοινό αίσθημα μιας μάζας ήδη
υποταγμένης στην εξουσία σε συνθήκες διακριτικής χειραγώγησης, όπως
θα πει και θα δείξει ο φροϊδομαρξιστής Χέρμπερτ Μαρκούζε.
Σάββατο, 8 Ιανουαρίου 2000
Ποιοι είναι οι χιλιαστές στις μέρες μας
Ο ΣΕΞΠΙΡ λέει πως η ζωή είναι μια ιστορία γεμάτη βοή και μανία, την οποία
αφηγείται ένας ηλίθιος. Η βουερή ιστορία των μανιακών ανθρώπων είναι
ένα αφήγημα από το οποίο κατάγεται η μυθιστορία: Μια
ανακατασκευασμένη ιστορία (διήγημα, μυθιστόρημα, θεατρικό έργο,
κινηματογραφικό έργο) που διευθετεί το χρόνο και συνεπώς την ιστορία
όπως θέλει ο δημιουργός και όχι ο Δημιουργός. (Πιο σωστά γράφεται η
ελληνική ιστορία με τον τρόπο του Θόδωρου Αγγελόπουλου).
ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΕΔΩ κάτι ανάλογο μ' αυτό που περιγράφει η περίφημη
παραβολή της σπηλιάς στην «Πολιτεία» του ο Πλάτωνας: Όταν βρίσκεσαι
δεμένος μέσα στη σπηλιά και δεν μπορείς να κοιτάξεις προς την έξοδό της,
μόνο από το σχήμα και την ένταση της σκιάς που φτάνει σε σένα μπορείς
να βγάλεις κάποια συμπεράσματα για το τι είναι αυτό που πέρασε μπροστά
απ' το στόμιό της. Όμως, όσο πιο μακριά από τη σπηλιά περνάει αυτό που
περνάει, τόσο πιο ασαφές γίνεται το περίγραμμα της σκιάς, που σε κάποια
στιγμή εξαφανίζεται εντελώς. Τώρα τίποτα δε σκιάζει την αλήθεια, τη
φωτιστική πηγή, τον κόσμο των πλατωνικών ιδεών, των Μορφών. (Οι Ιδέες
στον Πλάτωνα είναι αισθητικής τάξεως κατηγορήματα. Είναι Μορφές και όχι
Πνεύματα). Η υπέρτατη πλατωνική Ιδέα είναι αυτή του Αγαθού.
ΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ φημίζονται για τις έξοχες παραβολές τους. Όμως, καμιά
ευαγγελική παραβολή δεν θα ξεπεράσει σε ποιητική δύναμη αυτή της
σπηλιάς του Πλάτωνα. Που το νόημά της είναι σαφέστατο: Αν θέλεις να δεις
την αλήθεια του Αγαθού εξαφάνισε όλες τις σκιές και τότε το φως της
αληθείας θα σου ‘ρθει χωρίς να στραφείς προς τη φωτιστική πηγή, χωρίς
να αναζητήσεις το Θεό.
Η ιστορία νοούμενη σα μέλλον είναι μια σχετικά πρόσφατη ιδέα, ταυτισμένη
με την ιδέα της προόδου, που είναι του Χέγκελ. Οι πολιτισμοί που
αντιλαμβάνονται το χρόνο κυκλικά δε σχεδιάζουν το μέλλον τους. Ο
Θουκυδίδης, που όπως όλοι οι Έλληνες αντιλαμβάνεται το χρόνο κυκλικά
και όχι ευθύγραμμα, ούτε καν διανοείται να κάνει προβλέψεις για το
ελληνικό μέλλον. Άλλωστε, στην αρχαία Ελλάδα κάθε τι που θα μπορούσε
να έχει σχέση με το μέλλον παραπέμπεται στους μάντεις και αποχτά εξ
αρχής έναν μυθικό, δηλαδή έναν αισθητικό εν τέλει χαρακτήρα.
Ο ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ θα γίνει ευθύγραμμος και η ανθρώπινη ιστορία θα
αποχτήσει προσχεδιασμένο (από το Θεό) μέλλον πρώτα με τον ιουδαϊσμό
και στη συνέχεια με τον χριστιανισμό και τον μουσουλμανισμό. Οι τρεις
μονοθεϊστικές θρησκείες ονομάζονται ιστορικές διότι ο Θεός επεμβαίνει
στην ιστορία και τη θέτει σε σωστή πορεία τη στιγμή ακριβώς της
επέμβασης.
Ο ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ δεν πρέπει να μείνει για πολύ στους ουρανούς μετά την
Ανάληψή του. Πρέπει να επιβλέπει τους ανθρώπους από κοντά, όπως ο
καλός εργοδηγός τους εργάτες. Η Δευτέρα Παρουσία είναι μια ιστορική