1300-year-old Turkic monument in Mongolian steppes unearthed by archaeologists

260 Pages·2017·5.15 MB·English

Siberyadan
Anadoluya-Arif

Ismayıl
Ismayılniya

Farsca

2018-166s
İskitler Türkimiş
Siberya’dan Anadolu’ya, Türkik Dillilerin
Göçleri, Kurganları, Tamğaları, Balbal’ları
ve Dikilidaşları
دﻧدوﺑ کرﺗ ﺎھ تﯾﮑﺳا
،ﺎﮭﻧﺎﺑز ﮏﯾﮐروﺗ یﺎﮭﺗرﺟﺎﮭﻣ، ﯽﻟوﺗﺎﻧآ ﺎﺗ یرﺑﯾﺳ زا

ﺎھ شاد ﯽﻠﯾﮑﯾد و ﺎھ لﺎﺑﻟﺎﺑ ،ﺎھﺎﻐﻣط ،ﺎﮭﻧﺎﮔروﮐ
"ﯽﻟوﺗﺎﻧآ ﺎﺗ یرﺑﯾﺳ زا" ﮥﻣدﻘﻣ
فرﺎﻋ ﺎﯾﻧ لﯾﻌﻣﺳا لﯾﻌﻣﺳا :ﮥﺗﺷوﻧ
Esmail Esmailnia Aref 17. 5 . 2018
ﺎﯾﻧد رد نﻻا ﮫﮐ تﺳﻧاد ﺢﯾرﺎﺗ و ﺦﯾرﺎﺗ زا شﯾﭘ ﯽﺳﯾوﻧزﺎﺑ تﺿﮭﻧ ناورﺷﯾﭘ وزﺟ دﯾﺎﺑ ار وﻠﻏواوﺟﻧوﻣﺳ تورﺛ موﺣرﻣ رﺎﺛآ
مﻠﻋ بﻼﻘﻧا" زا دﻌﺑ "ﺦﯾرﺎﺗ زا شﯾﭘ یﺎھ ندﻣﺗ و رﻧھ ،نﺎﺑز لﻣﺎﮑﺗ" ﯽﺳﯾوﻧزﺎﺑ تﺿﮭﻧ نﯾا .تﺳا نﺎﯾرﺟ لﺎﺣ رد
رﯾﺳﻣ و نﺎﻣز نﯾﯾﻌﺗ نﯾﻧﭼﻣھ و یرﺷﺑ یﺎھداژﻧ یﺎھ طﺎﻘﺗﻟا و ﯽﺧﯾرﺎﺗ یﺎھ تﺑارﻗ نﯾﯾﻌﺗ رد "ﯽﺧﯾرﺎﺗ ﮏﯾﺗﻧژ-ﮏﯾﺗﻧژوﮐرآ
و ﮫﻧﺎﯾﻣروﺎﺧ ﯽھﺎﮕﺷﻧاد طﯾﺣﻣ رد .تﺳا ﮫﺗﺷﮔ مﯾظﻏ ﯽﻟوﺣﺗ رﺎﭼد مﯾدﻗ یﺎﮭﻧژ زا دﯾدﺟ یﺎﮭﻧژ ندﺷ هداز و ﺎھ ترﺟﺎﮭﻣ
مﺎﻣﺗ ﻼﮐ نوﭼ تﺳا ﮫﺗﻓرﮕﻧ تروﺻ ﻼﺻا ﺎﯾ و ﮫﺗﻓرﮔ تروﺻ رﯾد رﺎﯾﺳﺑ "ﯽﻣﻠﻋ بﻼﻘﻧا" نﯾا زا لﺎﺑﻘﺗﺳا ﮫﮐ تﻔﮔ دﯾﺎﺑ ﮫﯾﮐرﺗ
و ﯽﺑرﻏ یﺎھ گوﻟوﮐروﺗ و نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ ﮥﻠﯾﺳوﺑ دوﺷ ﯽﻣ و دﺷﯾﻣ سﯾردﺗ ﺎﮭھﺎﮕﺷﻧاد رد ﮫﮐ یژوﻟوﮐروﺗ ﯽﻠﺑﻗ یﺎﮭﯾروﺋﺗ
ِ
نﺗﺧادﻧا نودﺑ زﯾﻧ کرﺗ دﯾﺗﺎﺳا .دﻧا هدﺷ نﯾودﺗ مود و لوا ﯽﻧﺎﮭﺟ ﮓﻧﺟ زا دﻌﺑ ﺎﺻوﺻﺧﻣ و لوا ﯽﻧﺎﮭﺟ ﮓﻧﺟ زا شﯾﭘ ﯽﺳور
بﻟﺎطﻣو تﻻاوﺳ مﺎﻣﺗ و .دﻧداد ﯽﻣ سرد و هدرﮐ ظﻔﺣ و رﺑزا ار (کرﺗدﺿ ﻊﻗاو رد) یژوﻟوﮐروﺗ عوﻧ نﯾا لوﮔرﯾو ﮏﯾ
دﯾﺗﺎﺗﺳا" ۀدرﮐ رﺑزا بﻟﺎطﻣ ﮫﮐ و هدوﺑ "نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ یزﺎﺳ ﺦﯾرﺎﺗ" هدودﺣﻣ نﯾا زا جرﺎﺧ ﮫﮐ نﺎﯾوﺟﺷﻧاد فرط زا هدﺷ حرطﻣ
ار ﺎﮭﻧآ مﺎﻣﺗ دﺷ ﯽﻣ ﯽﻌﺳ و دﺷ ﯽﻣ ﻊﻧﻣ "یرﺑزا دﯾﺗﺎﺳا" ﮥﻠﯾﺳوﺑ ،درﺑﯾﻣ لاوﺳ رﯾز ﮫﺑ و دزﯾﻣ مھ ﮫﺑ ار "ﺞﯾار ﺦﯾرﺎﺗ یرﺑزا
قﯾوﺷﺗ تروﺻﺑ نﻻا رﺎﮐ نﯾا) .دورﻧ لاوﺳ رﯾز ﮫﺑ "نﺎﺳﺎﻧﺷ قرﺷ یزﺎﺳﺧﯾرﺎﺗ یرﺑزا ﯽﻣﻠﻋ تﯾﻌﺟرﻣ" ﺎﺗ دﻧزادﻧﯾﺑ رﺎﺑﺗﻋا زا
دﻧﻧﺎﻣھ دوﺷﯾﻣ ﮫﮐ درﯾﮕﯾﻣ مﺎﺟﻧا ﯽﺑرﻏ ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ یزﺎﺳ ﺦﯾرﺎﺗ ﮫﺑ عوﺟر ﺎﺑ İSİ یرارﮑﺗ تﻻﺎﻘﻣ نﺗﺷوﻧ یارﺑ نﺎﯾوﺟﺷﻧاد
هﺎﮕﺷﻧاد لﺑﺎﻘﻣ یﺎﮭﻧﺎﻣﺗﺧﺎﺳ ﺎﯾ و بﻼﻘﻧا نادﯾﻣ زا نﺎﻣوﺗ رازھ دﺻدﻧﭼ دﺣ رد نوﯾﻠﯾﻣ ﮏﯾ زا رﺗ نﯾﯾﺎﭘ ﯽﺗﻣﯾﻗ ﺎﺑ ار تﻻﺎﻘﻣ نﯾا
(.درﯾﮕﯾﻣ ار ﯽﻌﻗاو رﮔ شھوژﭘ نﺎﯾوﺟﺷﻧاد یﺎﯾوﭘ شھوژﭘ یﺎﺟ ﺎﮭﻧﯾا مﺎﻣﺗ و .دوﻣﻧ ﮫﯾﮭﺗ یدازآ نﺎﺑﺎﯾﺧ رد نارﮭﺗ
: ﺢﯾﺿوﺗ
ﺎﮭﮐرﺗ یارﺑ ...و ﺎھرﻧوﯾﺳﻣ ،ﮫﺟرﺎﺧروﻣا ترازو نادﻧﻣرﺎﮐ ﮥﻠﯾﺳوﺑ یرﺎﻣﻌﺗﺳا یﺎھروﺷﮐ رﺛﮐا لوا ﯽﻧﺎﮭﺟ ﮓﻧﺟ زا لﺑﻗ رد
ﺎﮭﺗﻠﻣ و ﺎھ ﮓﻧھرﻓ نﯾا ﮥﻣھ ﮫﮐ دﻧدوﻣﻧ تﺳرد ﯽﻔﯾرﺣﺗ و یرﺎﻣﻌﺗﺳا ﯽﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ ﮏﯾ ...و ﺎﮭﯾدﻧھ و بارﻋا ،ﺎھ ﯽﻧارﯾا ،
طﺳو رد ، دﻧﻧﮐ دوﺑﺎﻧ ار ﯽﻧﺎﻣﺛﻋ یروطارﭘﻣا دﻧﺗﺳﻧاوﺗ تروﺻ نﯾدﺑ .دادﯾﻣ نﺎﺷﻧ رﮕﯾدﻣھ ﮓﻧھرﻓ ۀدﻧﻧﮐ دوﺑﺎﻧ و نﻣﺷد ار
عوﻧ نﯾا ﮥﻠﯾﺳوﺑ .دﻧروآ دﯾدﭘ مھ نﻣﺷد یﺎھروﺷﮐ و ﮫﺗﺷادﮕﻧ بﻘﻋ ار ﯽﺑرﻋ یﺎھروﺷﮐ و دﻧﻧﮑﺑ سﯾﺳﺎﺗ نﺎﺗﺳﻧﻣرا نﺎﺟﯾﺎﺑرذآ
تﻠﻣ نﯾا نﯾﺑ یرﺎﮑﻣھ ﮫﻧوﮔ ﭻﯾھ ﮥﻧﯾﻣز و هدﺷ نﻣﺷد مھ ﺎﺑ کرﺗ و یدﻧھ ، ﯽﻧﺎﺗﺳﮐﺎﭘ ،ﯽﻧﺎﻐﻓا ،برﻋ ؛ﯽﻧارﯾا یزﺎﺳ ﺦﯾرﺎﺗ
.دوﺷﯾﻣ یراذﮔ نﯾﻣ ﮫﺷﯾﻣھ یارﺑ ار ﺎھ
ﮥﺗﺧﺎﺳ ﻼﻣﻋ ﮫﮐ "نارﮑﻔﻧﺷور" ﮫﻧ) لﻠﻣ نﯾا رﮕﺷھوژﭘ نﯾرﮑﻔﺗﻣ ﮥﻠﯾﺳوﺑ دﯾدﺟ ﯽﻣﻠﻋ ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗ عوﻧ ﮏﯾ ندﻣآ دوﺟوﺑ
رد ﺎھروﺷﮐ نﯾا ﻊﯾرﺳ دﺷر ثﻋﺎﺑ دﻧاوﺗ ﯽﻣ ﯽﺳور و ﯽﺑرﻏ "نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ" یرﺎﻣﻌﺗﺳا تﻟﺎﺧد زا رودﺑ و (دﻧﺗﺳھ رﺎﻣﻌﺗﺳا
.ددرﮔ ﺎﮭﻧآ ﯽﯾا ﮫﻘطﻧﻣ یرﺎﮑﻣھ و دوﺧ لﺧاد

ﯽﺗﺷﺗرز" ،"ﺎﯾرآ داژﻧ" لﺻا یور رﺑ طﻘﻓ ﮫطورﺷﻣ زا دﻌﺑ و ﮫطورﺷﻣ لﺑﻗﺎﻣ زﺎﺳ ﺦﯾرﺎﺗ ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ زا رﺛﺎﺗﻣ ﯽﺳﺎﻧﺷ نارﯾا
ﯽﻣ ﮫﯾﮑﺗ "ﯽﺗﺷﺗرز"نﯾد و "ﯽﻧﺎﺳﺎﺳ" و "ﯽﺷﻧﻣﺎﺧھ" نارود یور رﺑ طﻘﻓ نﯾارﺑﺎﻧﺑ و هدﺷ ﺎﻧﺑ "نﺎﻣﻠﺳﻣ و مﻼﺳا دﺿ" و "یرﮔ
زا اذﻟ و دﻧادﯾﻣ ﯽﻧارﯾا دﺿ و رﮕﻟﺎﻐﺷا ﯽﺗﺣ و ﯽﻧارﯾا رﯾﻏ ار مﻼﺳا دﻌﺑﺎﻣ و ﯽﺷﻧﻣﺎﺧھ لﺑﻗﺎﻣ ﯽﻣوﺑ یﺎﮭﻧدﻣﺗ و دﻧﮐ
ﭻﯾھ ﮫﺑ ﯽﻧﺎﻧوﯾ و ﯽﻣور ،ﯽﮑﺳورﺗا ﯽﻣوﺑ ندﻣﺗ ﺦﯾرﺎﺗ ﮫﺑ عوﺟر نﻣﺿ رد ﺎﭘورا ﮫﮑﯾﻟﺎﺣ رد) .دﻧﮐ ﯽﻣ "فذﺣ" ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗ
تﯾﺣﯾﺳﻣ سﭘ و شﯾﭘ یﺎﭘورا ﺦﯾرﺎﺗ و ﺦﯾرﺎﺗ زا شﯾﭘ و .دﻧﮑﯾﻣﻧ "فذﺣ" ار تﯾﺣﯾﺳﻣ زا دﻌﺑ نارود" و ار "ﯽﺣﯾﺳﻣ نﯾد" ﮫﺟو
تروﺻﺑ مﮭﻧآ ار ﺦﯾرﺎﺗ زا لﺎﺳ دﺻ دﻧﭼ طﻘﻓ ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗ عوﻧ نﯾا ﻊﻗاو رد .(دﻧادﯾﻣ دوﺧ لﺎﻣ و دﻧاوﺧﯾﻣ ﮫﺗﺳوﯾﭘ تروﺻﺑ ار
و هدوﺑ "روﺣﻣ ﺎﭘورا" ﯽﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ زا ﯽﺗﻣﺳﻗ ناوﻧﻌﺑ رﺗﺷﯾﺑ ﯽﺳﺎﻧﺷﻧارﯾا عوﻧ نﯾا .دﻧﮑﯾﻣ ﮫﺋارا "ﺦﯾرﺎﺗ" ناوﻧﻌﺑ ﺎﻣ ﮫﺑ ﯽﻔﯾرﺣﺗ
رادروﺧرﺑ "یروﺣﻣ ﺎﭘورا" یﺎﯾازﻣ زا ﺎﺗ ددرﮔ دﻧوﺎﺷﯾوﺧ "ﺎﭘورا" ﺎﺑ ﯽﻋوﻧ ﮫﺑ ندوﺑ "ﺎﯾرآ" ندوﻣﻧ حرطﻣ ﺎﺑ دوﻣﻧ ﯽﻣ ﯽﻌﺳ
.ددرﮔ
1200 ﮫﺑ ار نﺎﮐرﺗ ﺦﯾرﺎﺗ ﻼﮐ و دراد دﯾﮐﺎﺗ "ﯽﻗوﺟﻠﺳ" زا دﻌﺑ نارود ﮫﺑ طﻘﻓ مھ نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ تﺧﺎﺳ "یژوﻟوﮐروﺗ" روطﻧﺎﻣھ
ﮏﯾ ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ تﺧﺎﺳ ﺦﯾرﺎﺗ عوﻧ نﯾا .دﻧھدﯾﻣ ﺦﯾرﺎﺗ نﺎھوژﭘ شﻧاد لﯾوﺣﺗ ار "ﯽﻠﻌﺟ" ﺦﯾرﺎﺗ ﮏﯾ و دﻧﮑﯾﻣ دودﺣﻣ رﯾﺧا لﺎﺳ
ﮫﺷﯾر زا ار نآ ﺎﺗ دﻧھدﯾﻣ رارﻗ "ﺞﯾار ﺦﯾرﺎﺗ" لﺑﺎﻘﻣ رد ار ﯽﻣﮭﻣ تﻻاوﺳ اذﻟ و هدرﮑﻧ ﻊﻧﺎﻗ ار کرﺗ نﯾرﮑﻔﺗﻣ زا دادﻌﺗ
مﺗﺳﯾﺳ ﮫﺑ نارﮕﺷھوژﭘ زا هورﮔ نﯾا ﺎﻣﻠﺳﻣ .دﻧﻧﮐ زﺎﺑ هدﻧﯾآ و ﯽﻠﻌﻓ نارﮕﺷھوژﭘ دﯾدﺟ یﺎﮭﯾروﺋﺗ یارﺑ ار ﺎﺟ و دﻧﻧﮐ نوﮔرﮔد
،"ﯽﻣﻠﻋ یﺎﮭﻋوﺟر" و "درادﻧﺎﺗﺳا" لرﺗﻧﮐ ﮥﻧﺎﮭﺑ و مﺳا ﮫﺑ زﮐرﻣ ﮏﯾ زا و İSİ پﯾﺗ ﯽﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ و ﮫﻟﺎﻘﻣ ﯽﻧﺎﮭﺟ لرﺗﻧﮐ
یﺎھ یروﺋﺗ زا تﯾﺎﻣﺣ و رﺑ دﯾﮐﺎﺗ ﻼﮐ و ﮫﺗﺷادﻧ نﯾﻣز قرﺷ یارﺑ "یروآ وﻧ" ﮫﻧوﮕﭼﯾھ İSİ تﻻﺎﻘﻣ ﻼﻣﻋ .دﻧرادﻧ یدﺎﻘﺗﻋا
.تﺳا هدوﺑ قرﺷ ﺦﯾرﺎﺗ یارﺑ رﯾﺧا لﺎﺳ 150 ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ یرﺎﻣﻌﺗﺳا
دﻧﻠﺑ ﯽھﺎﮕﺷﻧاد ﻼﺛﻣ ﯽظﻔﺣ و یرﺑزا ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ و یژوﻟوﮐروﺗ یﺎﮭﯾروﺋﺗ عوﻧ نﯾا ﮫﯾﻠﻋ رﺑ تﺳرد وﻠﻏواوﺟﻧوﻣوﺳ تورﺛ
یﺎھ هرﺎﮕﻧ-ﮓﻧﺳ سﮑﻋ نﺎﻣز نﯾا ﯽط رد رﺗﻣوﻠﯾﮐ 150000 ندوﻣﻧ ﯽط لﺑﻘﺗ و تﻗو زا لﺎﺳ رﺎﮭﭼ فرﺻ ﺎﺑ وا .دوﺷﯾﻣ
طﺎﺑﺗرا ﮏﯾ ﮫﮐ دﻧﮑﺑ تﺎﺑﺛا ﺎﺗ دﻧﮑﯾﻣ ﮫﺳﯾﺎﻘﻣ مھ ﺎﺑ و ﮫﺗﺷادرﺑ ار ﯽﻟوﺗﺎﻧآ و زﺎﻘﻔﻗ ، یزﮐرﻣ یﺎﯾﺳآ ، یرﺑﯾﺳ ﮥﻘطﻧﻣ (ﺎھﺎﻐﻣﺗ)
نﺎﮐرﺗ ندﻣآ ﮫﮐ هدوﺑ یرﺑزا دﯾﺗﺎﺳا ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗ یروﺋﺗ دﺿ رﺑ تﺳرد نﯾا و .تﺳا هدوﺑ ﺎﮭﻧﯾا نﯾﺑ "ﺦﯾرﺎﺗ زا شﯾﭘ" ﯽﮕﻧھرﻓ
ﮫﺑ نﺎﯾﻗوﺟﻠﺳ نﯾا ﮫﮑﻧﯾا یارﺑ مھ ﯽﺣﯾﺿوﺗ ﮫﻧوﮕﭼﯾھ ﯽﻟو دﻧﺗﺳﻧادﯾﻣ نﺎﯾﻗوﺟﻠﺳ ﺎﺑ و یدﻼﯾﻣ 1070 لﺎﺳ زا طﻘﻓ ار ﯽﻟوﺗﺎﻧآ ﮫﺑ
تروﺻﺑ ﻼﮐ و تﺷادﻧ نﯾا یارﺑ ﯽﺣﯾﺿوﺗ ﭻﯾھ مھ ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ نوﭼ ،دﻧﺗﺷادﻧ هدوﺑ یزﮐرﻣ یﺎﯾﺳآ یﺎﺟﮐ رد ﻼﺑﻗ ﯽھوﺑﻧا نﯾا
یرﺎﮐژﺎﺗﻧوﻣ ﯽﻋوﻧ) هدوﺑ "روﺣﻣ ﺎﭘورا" مھ نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ تﺧﺎﺳ "یژوﻟوﮐروﺗ" عوﻧ نﯾا .دوﺑ هدوﻣﻧ دروﺧرﺑ نآ ﺎﺑ یروﺻ
رد نﯾا .ددرﮔ درادروﺧرﺑ "روﺣﻣ ﺎﭘورا ﺦﯾرﺎﺗ" یﺎﯾازﻣ زا ﺎﺗ ﮫﺗﺷاد ﺎﭘورا ﺎﺑ یدﻧوﺎﺷﯾوﺧ ﯽﻋوﻧ ﮫﺑ ﺎﺗ درﮑﯾﻣ ﯽﻌﺳ و (ﺦﯾرﺎﺗ
ار روﺣﻣ ﺎﭘورا ﯽﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ ﻼﺻا ،"برﻋ" و "کرﺗ" ،"نارﯾا" نﺎﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ سﮑﻋ رﺑ "نﯾﭼ" و "نﭘاژ" ﮫﮐ تﺳا ﯽﻟﺎﺣ
ﯽﺗﻌﻧﺻ و ﯽﻣﻠﻋ تﺎﺟرد ﮫﺑ ﮫﺟﯾﺗﻧ رد و دﻧﺗﺧادرﭘ ﯽﻣوﺑ ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗ ﮫﺑ و (نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗژﺎﺗﻧوﻣ مدﻋ) هدرﮑﻧ لوﺑﻗ
.تﺳا هدﺷ ﯽﻗرﺷ بوﻧﺟ یﺎﯾﺳآ ﯽﮕﻧھرﻓ و ﯽﻣﻠﻋ ،یدﺎﺻﺗﻗا عﺎﻘﺗرا و دﺷر ﻊﺑﻧﻣ دوﺧ ﮫﮐ دﻧﺗﻓﺎﯾ تﺳد مھ ﯽﻣوﺑ لﻘﺗﺳﻣ
یﺎﯾﺳآ ،نﺎﺗﺳﻟوﻐﻣ ،یرﺑﯾﺳ زا لﺑﻗ یﺎھ هرازھ زا ﺎھﺎﻐﻣﺗ نﯾا ﮫﻧوﮕﭼ و ﯽﮐرﺗ یﺎھﺎﻐﻣﺗ نداد نﺎﺷﻧ ﺎﺑ وﻠﻏواوﺟﻧوﻣوﺳ تورﺛ
وا .دﻧوﺷﯾﻣ هدﯾد نﺎﺗﺳﺎﺑ ﯽﮐرﺗ یﺎﺑﻔﻟا ﺎﺑ ﯽﯾﺎھ ﮫﺗﺷوﻧ نﺎﺷرﺎﻧﮐ رد و دﻧا ﮫﺗﺳﺑ شﻘﻧﺎﮭﮕﻧﺳ یور رﺑ ﯽﻟوﺗﺎﻧآ و زﺎﻘﻔﻗ ، یزﮐرﻣ
.دﻧﮑﯾﻣ در و هدرﺑ لاوﺳ رﯾز ﮫﺑ دﻧﺗﺳﻣ دﺎﻧﺳا حرط ﺎﺑ تﺳا مھ ﯽھﺎﮕﺷﻧاد یرﺑزا یروﺋﺗ ﮫﮐ ﯽﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ ﯽﻠﺻا یروﺋﺗ ﻼﮐ
ما هدوﻣﻧ ﮫﻣﺟرﺗ ﮫﻣدﻘﻣ رد ﮫﮐ درﮕﻧ ﯽﻣ یروﺋﺗ رﯾﯾﻐﺗ ﮫﺑ رﺗزﺎﺑ یدﯾد ﺎﺑ و رﺗﺷﯾﺑ ﯽﺳور نﯾﺳﻣدﺎﮐآ زﺎﺑ مﯾﻧﯾﺑ ﯽﻣ دروﻣ نﯾا رد
ﯽﺗﺣ وﻠﻏواوﺟﻧوﻣﺳ نوﭼﻣھ یدارﻓا یﺎھ شﻼﺗ ﮥﺟﯾﺗﻧ رد نﻻا ﮫﮑﻧﯾا ﺎﺑ .دﻧﺗﺳھ هارﻣھ مھ ﮫﯾﮐرﺗ نارﮕﺷھوژﭘ زا یدادﻌﺗ و
.دﻧا هدﺷ ﯽﻣﯾدﻗ یﺎﮭﯾروﺋﺗ رد رظﻧ دﯾدﺟﺗ نﺎھاوﺧ زﯾﻧ ،نﺎﺳﺎﻧﺷﻗرﺷ ﯽﻣﯾدﻗ یﺎﮭﯾروﺋﺗ ﯽﻠﺑﻗ ناراداوھ
درﯾﮕﺑ سﮑﻋ ﺎﺟﻧآ یﺎھ هرﺎﮕﻧ ﮓﻧﺳ زا و ﮫﺗﻓر ﺎھروﺷﮐ ﯽﺿﻌﺑ ﮫﺑ ﮫﺗﺳﻧاوﺗﻧ ﮫﮑﻧﯾا زا ﮫﻣدﻘﻣ نﯾا رد وﻠﻏوا وﺟﻧوﻣوﺳ موﺣرﻣ
یﺎھرﺎﮐ تﺳا دﯾﻣا ﮫﮐ درﺑ ﯽﻣ مﺎﻧ مھ نﺎﺗﺳﻧﺎﻐﻓا و نارﯾا زا ﺎھروﺷﮐ نﯾا نﺎﯾﻣ زا .دﻧادﯾﻣ لﯾﻣﮑﺗ ﮫﺑ جﺎﺗﺣﻣ ار دوﺧ رﺎﮐ اذﻟ
ۀدﺎﻔﺗﺳا دروﻣ دﻧاوﺗﺑ ﺎﺗ ،ددرﮔ مﯾدﻘﺗ هدﻧﯾآ رد دﻠﺟ نﯾدﻧﭼ تروﺻﺑ و هدﺷ دﻧﺗﺳﻣ و یرادرﺑ سﮑﻋ ،نارﮕﺷھوژﭘ ﮥﻠﯾﺳوﺑ نارﯾا
.درﯾﮔ رارﻗ ﺎﯾﻧد فﻠﺗﺧﻣ نارﮕﺷھوژﭘ

******

یرﯾﮔ رﺎﮑﺑ صوﺻﺧﺑ -2 رﺎﺛآ نﺎﻣز نﯾﯾﻌﺗ یارﺑ 14نﺑرﮐ-1 یرﯾﮔرﺎﮑﺑ ﺎﺑ ﯽﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ و ﯽﺳﺎﻧﺷ نﺎﺗﺳﺎﺑ ﺎﮭﻟﺎﺳ نﯾا ﯽط رد
و ﯽﺳﺎﻧﺷ نﺎﺳﻧا صوﺻﺧﯾ ﯽﯾا ﮫﺗﺷر نﺎﯾﻣ رﺎﮐ یرﯾﮔ رﺎﮑﺑ -3 ﯽھﺎﯾﮔ و ﯽﻧاوﯾﺣ ، ﯽﻧﺎﺳﻧا ﯽﻧﺎﺗﺳﺎﺑ ﮏﯾﺗﻧژ نﯾوﻧ مﻠﻋ تﺎﯾﻔﺷﮐ
ناوﺗ ﯽﻣ و هدروﺧ مﻠﻋ ﺎﺑ یرﺗﺷﯾﺑ دﻧوﯾﭘ ، ﯽﻧﺎﺗﺳﺎﺑ ﮏﯾﺗﻧژ یﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ و هدﺷ فﺷﮐ رﺎﺛآ رﯾﺳﻔﺗ یارﺑ ﯽﻧﺎﺗﺳﺎﺑ ﯽﺳﺎﻧﺷ نﺎﺑز
.درﺑ مﺎﻧ ﯽﺳﯾوﻧ ﺦﯾرﺎﺗ و ﯽﺳﺎﻧﺷ نﺎﺗﺳﺎﺑ مﻠﻋ ناوﻧﻋ ﮫﺑ ﯽﺳﯾوﻧﺧﯾرﺎﺗ و ﯽﺳﺎﻧﺷﻧﺎﺗﺳﺎﺑ عوﻧ نﯾا زا رﮕﯾد
زا سﭘ" رﯾﺳﻔﺗ زﺎﺑ و "ﺦﯾرﺎﺗ زا شﯾﭘ" ﯽﺳﯾوﻧزﺎﺑ تﻋرﺳﺑ (ﯽﻧﺎﺗﺳﺎﺑ ﮏﯾﺗﻧژ صوﺻﺧﺑ) ﯽﺳﺎﻧﺷﻧﺎﺗﺳﺎﺑ مﻠﻋ دﯾدﺟ یﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ
رد طﻘﻓ ﮫﻧوﻣﻧ یارﺑ .دﻧﺗﺳھ ندﺷ ﯽﻧﯾﺑ زﺎﺑ لﺎﺣ رد زور رھ ﺎﻧﺑﻣ نﯾا رﺑ ﯽﺳﺎﻧﺷ نﺎﺳﻧا مﻠﻋ یﺎھ هداد و تﺳا هدوزﻓا "ﺦﯾرﺎﺗ
لﻘﻧ ﮫﺑ (1) ﺎﮑﯾرﻣا "یژوﻟوﮐرآ" ﮥﻠﺟﻣ رد ﮫﮐ مﯾروآ ﯽﻣ ار "ﯽﺧﯾرﺎﺗ ﮏﯾﺗﻧژ-ﮏﯾﺗﻧژوﮐرآ" دﯾدﺟ یﺎھ فﺷﮐ لﺎﺳ نﯾا فرظ
زا جورﺧ" = "Out of Africa" یروﺋﺗ تارﯾﯾﻐﺗ لﺎﺳ نﯾا فرظ رد ﮫﮐ مروآ ﯽﻣ (2) "زﻣﯾﺎﺗ سﻧزﯾﺑ لﺎﻧوﯾﺷﺎﻧرﺗﻧﯾا" زا
کرﺗﺷﻣ دﺟ ﮏﯾ زا ﺎﯾﻧد مﺎﻣﺗ رد نردﻣ نﺎﺳﻧا ،ﯽﺧﯾرﺎﺗ ﮏﯾﺗﻧژ و ﯽﺳﺎﻧﺷﻧﺎﺳﻧا دﯾدﺟ یﺎﮭﯾروﺋﺗ قﺑﺎطﻣ .دھدﯾﻣ حرﺷ ار "ﺎﻘﯾرﻓا
قﯾرط زا ﯽﺗوﺎﻔﺗﻣ یﺎﮭﻧﺎﻣز رد ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا نﺎﺳﻧا نﯾا و (...و ﯽﯾﺎﯾرآ داژﻧ ﯽﻣﯾدﻗ یروﺋﺗ سﮑﻋ رﺑ) هدﻣآ دوﺟوﺑ ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا
ﺎﮑﯾرﻣا ﮫﺑ یرﺑﯾﺳ قﯾرط زا نﯾﻧﭼﻣھ و) . دﻧﮑﯾﻣ ترﺟﺎﮭﻣ ﺎﯾﻟارﺗﺳا ﮫﺑ ﺎﯾﺳآ قﯾرط زا نﯾﻧﭼﻣھ و ﺎﯾﺳآ-وراو ﺎﯾﺳآ ﮫﺑ نﺎﺗﺳﺑرﻋ
ﺎﯾﻧد ﮫﺑ ﺎﻘﯾرﻓا جرﺎﺧ ﮫﺑ لﺑﻗ لﺎﺳ 60000 نرﺟﺎﮭﻣ ﮏﯾ قﯾرط زا نﺎﺳﻧا نﯾا لﺑﻗ لﺎﺳ ﮏﯾ یروﺋﺗ قﺑﺎطﻣ .دﻧﮑﯾﻣ ترﺟﺎﮭﻣ
لﺑﻗ لﺎﺳ 120000 ﮫﮑﻠﺑ لﺑﻗ لﺎﺳ 60000 ﮫﻧ ﺎﻘﯾرﻓا زا جرﺎﺧ ترﺟﺎﮭﻣ نﯾا ﮫﮐ تﺳا هدﺷ تﺑﺎﺛ لﺎﺳﻣا ﯽﻟو .ددرﮕﯾﻣ شﺧﭘ
120 ﮫﺑ نآ تﻣدﻗ ﮫﮐ تﺳا نﯾﭼزﮐرﻣ و بوﻧﺟ رد سﻧﯾﭘﺎﺳ یﺎﮭﻧﺎﺳﻧا یﺎﮭﻧاوﺧﺗﺳا ندﺷ ادﯾﭘ مھ نآ تﻠﻋ و .ددرﮕﯾﻣ عورﺷ
(2).دﺳرﯾﻣ لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ

Map of sites with ages and postulated early and later pathways associated with modern
humans dispersing across Asia during the Late Pleistocene. Photo: Max Planck Institute
و ﯽﺑوﻧﺟ یﺎﯾﺳآ رد نارﯾا و نﺎﺗﺳﺑرﻋ قﯾرط زا ﮫﮐ مﯾﺗﺳھ لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 120 یﺎﻘﯾرﻓا زا جورﺧ دھﺎﺷ ﺎﻣ ﻻﺎﺑ ﮥﺷﻘﻧ قﺑﺎطﻣ
(2) .تﺳا لﺑﻗ لﺎﺳ 65000 ﺎﯾﻟارﺗﺳا ﺎﺗ ﺎﮭﻧآ ندﯾﺳر .دﻧوﺷﯾﻣ شﺧﭘ نﯾﭼ زﮐرﻣ
نﯾﭼ تﯾزﮐرﻣ یروﺋﺗ مﮭﻧآ و مﯾﺗﺳھ (ﺎﻘﯾرﻓا زا جورﺧ" لﺑﺎﻘﻣ رد یدﯾدﺟ یروﺋﺗ ندﺷ هداز لﺎﺣ رد نﺎﻣز نﯾا رد تﺳرد ﯽﻟو
ﺎﺑ هدﻧﯾآ رد لﺎﻣﺗﺣا و مﯾﺗﺳھ یدﻼﯾﻣ 2017 لﺎﺳ رد یروﺋﺗ ود لﺑﺎﻘﻣ رد ﺎﻣ ﯽﻧﻌﯾ .تﺳا ﺎﯾﺳآورا نردﻣ رﺷﺑ عوﻧ یارﺑ
ﯽﻣﻠﻋ تﻣﺳﺛ .دﻧوﺷﯾﻣ ﮫﻓﺎﺿا ﺎﮭﻧآ ﮫﺑ یدﯾدﺟ یﺎﮭﯾروﺋﺗ ﮫﮑﻧﯾا ﺎﯾ و دﻧدرﮕﯾﻣ لﯾﻣﮑﺗ ﺎﮭﯾروﺋﺗ نﯾا ﺎﯾ ﮏﯾﺗﻧژوﮐرآ تﺎﯾﻔﺷﮐ
ﯽﻧﺎﺳﻧا ﯽﺧﯾرﺎﺗ ﮏﯾﺗﻧژ یﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ و یروﺋﺗ ود نﯾا (4) "سﯾﺗﻧﯾﺎﺳ وﯾﻧ" زا لﻘﻧ ﮫﺑ (3) "لﯾﻣ ﯽﻠﯾد" ﯽﺳﯾﻠﮕﻧا ژارﯾﺗ رﭘ ﮥﻣﺎﻧزور
دﺳر ﯽﻣ ﮫﺟﯾﺗﻧ نﯾدﺑ دﻧﮐ ﯽﻣ دروﻣ نﯾا رد ﯽﺗﺎﻘﯾﻘﺣﺗ زﮐارﻣ ﺎﺑ ﮫﮐ ﯽﯾﺎھ ﮫﺑﺣﺎﺻﻣ ﺎﺑ و .دﯾﺎﻣﻧ ﯽﻣ یدﻧﺑ ﻊﻣﺟ ﯽﺑﻟﺎﺟ تروﺻﺑ ار
ﺎھ ﺎﻣ ﯽﻧﻌﯾ ﯽﻠﻌﻓ نﺎﺳﻧا ،دراد قﻠﻌﺗ لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 260 ﮫﺑ ﮫﮐ هدﺷ ادﯾﭘ سﻧﯾﭘﺎﺳ نﺎﺳﻧا ﮫﺑ قﻠﻌﺗﻣ و نﯾﭼرد ﮫﮐ یدﯾدﺟ لﯾﺳﻓ ﮫﮐ
ﮥﻘطﻧﻣ رد لﺑﻗ لﺎﺳ 260 ﮫﺑ قﻠﻌﺗﻣ دﻧﻧﺎﻣ لﯾﺳﻓ ﮥﻣﺟﻣﺟ نﯾا (3).مﯾﺗﺳھ سﻧﯾﭘﺎﺳ وﻣھ نﺎﺳﻧا زا ﯽﻧﯾﭼ و ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا دﺟ ود یاراد
(4).تﺳا هدﺷ ادﯾﭘ نﯾﭼ ﯽﺧﻧآﺎﺷ نﺎﺗﺳا زا ﯽﻟاد

What can the Dali skull tell us?
(2017).تﺳا هدﺷ ادﯾﭘ (ﯽﻟاد ﮥﻘطﻧﻣ) ﯽﺧﻧآﺎﺷ نﺎﺗﺳا رد ﮫﮐ لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 260 ﮫﺑ قﻠﻌﺗﻣ ﮥﻌﻣﺟﻣﺟ
ادﯾﭘ ﺎﺟﻧآ رد لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 300 ﮫﺑ قﻠﻌﺗﻣ ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا سﻧﯾﭘﺎﺳوﻣھ ﮫﮐ دراد ﮫﻠﺻﺎﻓ رﺗﻣوﻠﯾﮐ 10000 شﮐارﻣ زا ﮫﻘطﻧﻣ نﯾا و
ﮫﻣﺟﻣﺟ نﯾا .هدﯾزﮔرﺑ فﺷﮐ نﯾا یارﺑ ار "تﺷوﻧ دھاوﺧزﺎﺑ ار رﺷﺑ ﺦﯾرﺎﺗ ﮫﮐ ﯽﻠﯾﺳﻓ" رﺗﯾﺗ زوﯾﻧ ﯽﻠﯾد ﮥﻣﺎﻧزور .تﺳا هدﺷ
ﮥﺷﯾر زا طﻘﻓ یزورﻣا یﺎﮭﻧﺎﺳﻧا ﮫﮐ دوﺷﯾﻣ هدﯾﺳر ﮫﺟﯾﺗﻧ نﯾا ﮫﺑ و .(3) تﺳا هدﺷ ادﯾﭘ شﮐارﻣ رد ﮫﮐ تﺳا یا ﮫﻣﺟﻣﺟ ﮫﯾﺑﺷ
رد دﻌﺑ .(3) دﻧدرﮐ ترﺟﺎﮭﻣ ﺎﯾﺳآورا ﮫﺑ دﺷﺎﺑ سﻧﯾﭘﺎﺳ نﺎﺳﻧا ﮫﮑﻧﯾا زا لﺑﻗ ﮫﯾﻟوا یﺎﮭﻧﺎﺳﻧا زا یدادﻌﺗ (3).دﻧﺗﺳﯾﻧ ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا
نﺎﺳﻧا ﺎﺑ ﯽﯾﺎﯾﺳآ ﮫﯾﻟوا نﺎﺳﻧا ﺎﻘﯾرﻓا رد (3).دﻧﺗﺷﮔزﺎﺑ ﺎﻘﯾرﻓا ﮫﺑ هرﺎﺑود سﭘﺳ و هدﯾﺳر دﯾدﺟ نﺎﺳﻧا لﻣﺎﮑﺗ ﮫﺑ ﯽﻋوﻧ ﮫﺑ ﺎﺟﻧﯾا
ﺎﯾﻧد رد ﮫﮐ دوﺷﯾﻣ هداز سﻧﯾﭘﺎﺳوﻣھ ﺎﯾ سﻧﯾﭘﺎﺳ نﺎﺳﻧا هدﻣآ دوﺟوﺑ طﻼﺗﺧا نﯾا زا و (3) .دﻧﮐ ﯽﻣ یزﯾﻣآ مھ ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا ﯽﻣوﺑ
(3) .دﯾآ ﯽﻣ دوﺟوﺑ ﯽﯾﺎﯾﺳآورا و ﯽﯾﺎﻘﯾرﻓا نﺎﺳﻧا یود رھ طﻼﺗﺧا زا نردﻣ نﺎﺳﻧا نژ سﭘ (3).ددرﮕﯾﻣ شﺧﭘ

+9
•
A 260,000-year-old skull from China (right) is remarkably similar to modern human remains in Morocco (left). The find has sparked a new
theory (in purple) which suggests our DNA did not come solely from Africa ancestors, as researchers have previously suggested (green)

Homo Sapiens سﻧﯾﭘﺎﺳ سﻧﯾﭘﺎﺳوﻣھ ﮫﺑ فورﻌﻣ ﺎھﺎﻣ دﺟ ﯽﻧﻌﯾ ﯽﻠﻌﻓ دﻧﻣﺷوھ نﺎﺳﻧا " ﺎﻘﯾرﻓا زا جورﺧ" یروﺋﺗ قﺑﺎطﻣ
و ﺎﮭﻟﺎﺗردﻧﺎﺋﻧ یوﻣﻋ رﺳﭘ نﺎﺳﻧا عوﻧ ﮏﯾ زا Jebel Irhoud, Morocco شﮐارﻣ رد لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 300 دودﺣ Sapiens
رد لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 260 رد ﯽﻠﻌﻓ ﺎﮭﻧﺎﺳﻧا دﺟ ﺎﯾ سﻧﯾﭘﺎﺳوﻣھ ﮫﮐ دﺷ ﯽﻣ رﮑﻓ لﺑﻗ لﺎﺳ ﮏﯾ ﺎﺗ ﯽﻟو .دوﺷﯾﻣ هداز ﺎھ ناوا سﯾﻧد
رد لﺑﻗ لﺎﺳ رازھ 195 دﺷ ﯽﻣ رﮑﻓ رﺗ لﺑﻗ نﯾﻧﭼﻣھ و Florisbad, South Africa (260,000 years) ﯽﺑوﻧﺟ یﺎﻘﯾرﻓا
... و دﻧا هدﻣآ دوﺟوﺑ Omo Kibish in Ethiopia ﯽﭘوﯾﺗا
ﮫﺑ ار دﻧھد ﯽﻣ سرد ﯽظﻔﺣ و یرﺑزا تروﺻﺑ هﺎﮕﺷﻧاد رد ﮫﮐ یدﯾﺗﺎﺳا ﻼﻣﻋ یرﺷﺑ ﺦﯾرﺎﺗ یﺎھ هداد رﯾﯾﻐﺗ رد تﻋرﺳ نﯾا
ﯽﻧﻌﯾ .دﻧرادﻧ ار دﯾدﺟ یﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ ﮫﺑ ﻊﺟار زور رھ قﯾﻘﺣﺗ ﮫﺑ تدﺎﻋ ﺎﮭﻧآ رﺛﮐا نوﭼ دﻧار ﯽﻣ مﻠﻋ تﻓرﺷﯾﭘ ﮥﺿوﺣ زا جرﺎﺧ
نآ ﮫﺑ دﻧھاوﺧ ﯽﻣ هزﺎﺗ و دوﺷﯾﻣ ضوﻋ ﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ لﺣﻣ و ﺎھ هداد مﺎﻣﺗ ﮫﮐ دﻧدوﺑ هدرﮐ رﺑزا ار "ﺎﻘﯾرﻓا زا جورﺧ" یروﺋﺗ هزﺎﺗ
....دﯾدﺟ یﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ یﺎﻧﺑﻣ رﺑ ﮫﺗﺑﻟا دﯾآ ﯽﻣ دوﺟوﺑ یدﯾدﺟ یروﺋﺗ ﮏﯾ ﮫﮐ دﻧﻧﮑﺑ تدﺎﻋ
ﺎﺗ %1 نﯾﺑ ﮫﮑﯾروطﺑ هدﺷ طوﻠﺧﻣ ﺎھ لﺎﺗردﻧﺎﺋﻧ ﺎﺑ ﺎﯾﺳآ-ورا رد نﺎﻣدﺟ ﺎﯾ سﻧﯾﭘﺎﺳ وﻣھ ﮫﮐ دھدﯾﻣ نﺎﺷﻧ دﯾدﺟ یﺎھ ﮫﺗﻓﺎﯾ زﺎﺑ
ﺎﺑ یرﺑﯾﺳ رد ﺎھ سﻧﯾﭘﺎﺳ وﻣھ نﯾا زا ﯽﻣﺳﻗ نﯾﻧﭼﻣھ و .دھدﯾﻣ لﯾﮑﺷﺗ ﺎھ لﺎﺗردﻧﺎﺋﻧ نژ ار ﺎھ ﯽﯾﺎﯾﺳآ و ﺎھ ﯽﯾﺎﭘورا نژ %4
.تﺳا هدوﻣﻧ ترﺟﺎﮭﻣ مارآ سوﻧﺎﯾﻗا ﮫﺑ و هدﺷ طوﻠﺧﻣ ﺎھ ناوا سﯾﻧد ﺎﯾ رﺷﺑ رﮕﯾد عوﻧ
دورو ﮫﺑ ﮫﻟﺎﻘﻣ نﯾا رد (5) .دراد عوﺿوﻣ نﯾا ﮫﺑ ﻊﺟار ﯽﯾا ﮫﻟﺎﻘﻣ مﯾﻧﮑﺑ ثﺣﺎﺑﻣ نﯾا دراو مھ ار سﻧﯾﺎﺳ ﮥﻠﺟﻣ رﮔا ﯽﻟو
– دﯾﻣ ،Denisovans ناوا سﯾﻧد ، Neandertals لﺎﺗردﻧﺎﺋﻧ نﺎﺳﻧا ﺎﯾﺳآ رد نآ زا لﺑﻗ ﮫﮐ دﻧﮑﯾﻣ هرﺎﺷا ﺎﯾﺳآ ﮫﺑ سﻧﯾﭘﺎﺳوﻣھ
ﺎﯾ سﻧﯾﭘﺎﺳ نﺎﺳﻧا و دراد دوﺟو H. Floresiensis سﯾﺳﻧﯾِﺳرِ وﻠﻓ نﺎﺳﻧا نﯾﻧﭼﻣھ و mid-Pleistocene Homo نِ ﺳُ وﺗﺳﯾِﻠﭘ
(5) .دﻧﮑﯾﻣ طﺎﻘﺗﻟا ﺎﮭﻧآ ﺎﺑ ﺎﻣ دﺟ
رﺑ یدﺎﯾز ثﺣﺑ 2017 لﺎﺳ رﺧآ نﯾا رد "ﯽﻧﯾﭼ ءﺎﺷﻧﻣ" و "ﺎﻘﯾرﻓا زا جورﺧ" دﺎﺿﺗﻣ یروﺋﺗ ود راداوھ نادﻧﻣﺷﻧاد لﺎﺣ رھ ﮫﺑ
.دﻧﻧﮑﯾﻣ دﻧراد یروﺋﺗ ود نﯾا یور
*****