1 - Kitabxana.Net

336 Pages·2009·1.11 MB·Turkish

1.-9. BASKİ Can Yayınlan 1983, 1984, 1985, 1986,
1987, 1990, 1991, 1992, 1993
İletişim Yayınlan 303 • Çağdaş Türkçe Edebiyat 26
ISBN 975-470-444-9
© 1994 İletişim Yayıncılık A. Ş.
10.-13. BASKI İstanbul, Ağustos 1994-Aralık 1994
14.-15. BASKI İstanbul, Mart 1995-Ağustos 1995
16.-17. BASKİ İstanbul, Mart 1996-Kasım 1996
18. BASKI istanbul, Ekim 1997
19. BASKI İstanbul, Mayıs 1998
20. BASKI İstanbul, Şubat 1999
21. BASKI İstanbul, Ekim 1999
22. BASKI İstanbul, Haziran 2000
23. BASKI İstanbul, Aralık 2001
24. BASKI İstanbul, Şubat 2003
25. BASKI İstanbul, Haziran 2004
26. BASKI İstanbul, Temmuz 2005
27. BASKI İstanbul, Ekim 2006
KAPAK Hakkı Mısırlıoğlu
DİZCI Remzi Abbas
UYGULAMA Hüsnü Abbas
DÜZELTİ Meliha Öztoprak - Nezihe Abbas
MONTAJ Şahin Eyilmez
BASKI ve CİLT Sena Ofset
İletişim Yayınları
Binbirdirek Meydanı Sokak İletişim Han No. 7 Cagaloğlu 34122 İstanbul
Tel: [phone] • Faks: 212.516 12 58
e-mail: [email protected] • vveb: www.iletisim.com.tr
ORHAN PAMUK
Sessiz Ev
Prvc de la decouverte europeenne, 1991
(Avrupa Keşif Ödülü, 1991)
ORHAN PAMUK 1952'de İstanbul'da doğdu ve Cevdet Bey ve Oğullan ve Kara Kitap
adlı romanlarında anlatügına benzer bir ailede, Nişantaşı'nda büyüyüp yetişti. New
York'ta geçirdiği üç yıl dışında hep İstanbul'da yaşadı. Liseyi Robert Koleji'nde bitir­
di, İstanbul Teknik Ûniversitesi'nde üç yıl mimarlık okudu, 1976'da İstanbul Üni­
versitesi Gazetecilik Enstitüsû'nû bitirdi. Çocukluk ve gençliğinde ressam olmayı
hayal eden Pamuk 1974'den başlayarak düzenli bir şekilde yazı yazmayı kendine iş
edindi. İlk romanı Cevdet Bey ve Oğullan 1979'da Milliyet Yayınlan Roman Yanşma-
sı'nı kazandı. Üç kuşak İstanbullu bir tüccar ailesini hikaye eden ve 1982'de yayım­
lanan bu kitap 1983 Orhan Kemal Roman Ödülü'nü de aldı. Aynı yıl ilk baskısı çı­
kan Sessiz Ev ile 1984 Madaralı Roman Ödülü'nü ve bu kitabın Fransa'da çıkan çe­
virisiyle de 1991 Prix de la decouverte europeenne'i (Avrupa Keşif Ödülü) kazandı.
1985'de yayımlanan ve Venedikli bir köleyle bir Osmanlı âlimi arasındaki ilişkiyi
anlatan tarihî romanı Beyaz Kale Pamuk'un ününü yurt içinde ve yurt dışında ge­
nişletti. Nevv York Times gazetesinin "Dogu'da bir yıldız yükseldi" sözleriyle karşıla­
dığı bu kitap, belli başlı bütün Bau dillerine çevrildi. 1990'da yayımlanan Kara Ki­
tap, karmaşıklığı, zenginliği ve doluluğu yüzünden çağdaş Türk edebiyaünın üze­
rinde en fazla tartışılan ve en çok okunan romanlanndan biri oldu. Pamuk'un
1991'de Rüya adım verdiği bir kızı doğdu. Ömer Kavur'un yönetmenliğini yapüğı
Gizli Yüz filminin senaryosunu Pamuk 1992 yılında kitaplaştırdı. 1994te yayımla­
nan ve esrarengiz bir kitaptan etkilenen üniversiteli gençleri hikâye ettiği Yeni Hayat
adlı romanı Türk edebiyaünın en çok okunan kitaplanndan biridir. 1998'de yayım­
ladığı Osmanlı nakkaşlanmn hayat ve sanatlan üzerine Benim Adım Kırmızı adlı ta­
rihî romanı olağanüstü bir ilgi gördü. Aynı kitap 2001 yılında yayımlandığı pek çok
yabancı ülkede yılın en iyi yabancı kitabı olarak karşılandı. Pamuk, gençliğinden
beri tuttuğu defterler, dergi ve gazetelere yazdığı yazılar, denemeler, eleştiri yazılan,
röportajlar ve gezi notlanndan yaptığı titiz bir seçme ile daha önce yayımlanmamış
"Pencereden Bakmak" adlı uzun hikâyesini 1998'de öteki Renkler başlığıyla kitap-
laşurdı. Son romanı Kar, sadece Türkiye'de değil tüm dünyada büyük bir ilgiyle kar­
şılandı. Kar, kısa sûrede 20 dile çevrildi ve yayımlandığı tüm ülkelerde best-seller
listelerinde yer aldı. İstanbul adlı son kitabı, yazann 22 yaşına kadarki hatıralan ile
şehir hakkındaki duygu ve düşüncelerinin yaratıcı bir toplamı. Orhan Pamuk'un ki-
taplan otuzun üzerinde dile çevrildi ve bütün dünyada iki milyona yakın sattı.
1
"Yemek hazır Büyükhanım," dedim. "Masaya buyurun."
Bir şey demedi. Bastonuna dayanmış öyle dikiliyordu.
Gittim, koluna girdim, getirip masaya oturttum. Yalnızca
mırıldandı. Mutfağa indim, tepsisini alıp getirdim, önüne
koydum. Baktı, ama yemeğe dokunmadı. Söylenerek boynunu
uzatınca aklıma geldi. Peçetesini çıkardım, kocaman ku­
laklarının altına uzanarak bağladım.
"Ne yaptın gene bu akşam?" dedi. "Neler uydurdun ba­
kalım?"
"İmambayıldı," dedim. "Dün istemiştiniz ya!"
"Ûğlenki mi?"
Tabağını önüne ittim. Çatalını aldı, söylenerek patlıcanı
karıştırdı. Biraz didikledikten sonra yemeye başladı.
"Büyükhanım, salatanız da burada," dedim, içeri gittim.
Bir patlıcan da kendime aldım, oturdum, ben de yemeye
başladım.
Biraz sonra, "tuz," diye seslendi. "Recep, tuz nerede?"
Kalktım, gittim, çıkıp baktım, elinin altında duruyor.
"İşte ya tuzunuz!"
"Bu da yeni çıktı," dedi. "Ben yerken niye içeri gidiyor­
sun?"
Cevap vermedim.
"Yarın gelmiyorlar mı?"
"Geliyorlar Büyükhanım, geliyorlar!" dedim. "Tuz serp­
meyecek misiniz?"
"Karışma sen!" dedi. "Geliyorlar mı?"
"Yarın öğleyin," dedim. "Telefon ettiler ya..."
"Başka nen var?"
Yarım patlıcanı geri götürdüm, temiz tabağa güzelce fasulye
koyup götürdüm. Fasulyeyi de tiksinerek karıştırmaya baş­
layınca içeri gittim, oturdum, ben de yiyorum. Biraz sonra,
bu sefer, biber, diye seslendi, ama duymamış gibi yaptım. Sonra
meyve, diye seslendi, gittim meyve kâsesini önüne ittim.
Kemikli, ince eli şeftalilerin üzerinde yorgun bir örümcek
gibi ağır ağır gezinmeye başladı. Sonunda durdu.
"Çürük hepsi! Nereden buldun sen bunlan, ağaç altlarından
mı topladın?"
"Çürük değil, Büyükhanım," dedim. "Olgun. En iyi şeftaliler
bunlar. Manavdan aldım. Burada şeftali ağacı kalmadığını siz
de biliyorsunuz..."
Duymazlıktan geldi, şeftalilerden birini seçti. Ben içeri gittim
fasulyemi bitiriyordum ki,
"Çöz!" diye seslendi. "Recep, neredesin, çözsene!"
Koştum, gittim, peçetesine uzanırken baktım şeftalinin
yarısını bırakmış.
"Bari kayısı vereyim size Büyükhanım," dedim. "Sonra
acıktım, diyorsunuz, gece beni uyandırıyorsunuz."
"Teşekkür ederim," dedi. "Daha o ağaç döküntülerini yi­
yecek kadar olmadım şükür. Çöz şunu!"
Uzanıp peçetesini çözdüm, ağzını silerken yüzünü bu­
ruşturdu, dua eder gibi de yaptı. Ayağa kalktı.
"Çıkar beni yukarı!"
Bana yaslandı, biraz çıktık, merdivenin dokuzuncu basa­
mağında gene durduk, nefes aldık.
"Odalarını da hazırladın mı?" dedi nefes nefese.
"Hazırladım."
"Peki haydi," dedi, daha da yüklendi.
Gene çıktık, son basamağa varınca, "On dokuz, şükür!"
dedi, odasına girdi.
"Lâmbanızı yakın!" dedim. "Ben sinemaya gideceğim."
"Sinemaymış!" dedi. "Koca adam. Geç kalma bari."
"Kalmam."
Aşağı indim, fasulyemi bitirdim, bulaşıkları yıkadım.
Önlüğümü çıkardım, kravatım yerinde, ceketimi aldım,
cüzdanım da tamam. Çıktım.
Denizden serin serin esiyormuş, hoşuma gitti; incirin
yaprakları da hışırdıyor. Bahçe kapısını kapadım, plaja doğru
yürüdüm: Bizim bahçenin duvarı bitince kaldırım ve yeni
beton evler başladı. Balkonlarında, küçük, dar bahçelerinde
oturuyorlar, televizyonlarını açmışlar haberlere bakıyorlar,
dinliyorlar; mangalların başında kadınlar var, onlar da öyle,
beni görmüyorlar. Izgaralarda et ve duman: Aileler, hayatlar;
merak ederim. Kış gelince ama, kimsecikler kalmaz, o zaman
boş sokaklarda kendi ayak seslerimi duyar ürperirim. Üşüdüm,
ceketimi giydim, yan sokaklara saptım.
Hepsinin aynı saatte televizyona bakarak yemeğe otur­
duğunu düşünmek tuhaf! Ara sokaklarda geziniyorum. Küçük
alana açılan sokaklardan birinin ucuna bir araba yanaştı,
içinden İstanbul'dan yeni gelen bir yorgun koca çıktı, elinde
çanta evine girdi, sanki haberlere bakarak yenilecek yemek
için geciktiği için telâşlıydı. Yeniden kıyıya gelince İsmail'in
sesini duydum.
"Milli piyango, altı gün kaldı."
Beni görmedi. Ses de etmedim. Başı aşağı yukarı inip çıkarak
lokanta masaları arasında geziniyordu. Sonra bir masadan ça­
ğırdılar gitti, eğildi, beyaz elbiseli, saçları kurdelalı bir kıza pi­
yango destesini uzattı. Kız ağırbaşlı seçiyor, annesiyle babası
memnun gülümsüyordu; döndüm artık, bakmıyorum. Ses et­
seydim, İsmail beni görseydi, topallayarak hızla yanıma gelirdi.
Bize niye hiç ugramıyorsun ağbi, derdi. Eviniz uzak İsmail,
derdim, hem de yokuşta. Evet, haklısın, derdi, Doğan Bey o parayı
bize verdiğinde, ben yokuşta değil burada toprak alsaydım ağbi,
derdi, ah, o zaman istasyona yakın diye orada alacağıma deniz
kıyısında alsaydım Recep, ben bugün milyonerdim, derdi. Evet,
evet: Aynı sözler. Güzel kansı da susar bakar. Niye gideyim?
Ama bazan isterim, konuşacak tek kişi bulamayınca kış geceleri
isterim ve giderim, ama hep aynı sözlerdir.
Kıyı gazinoları bomboş. Televizyonlar açık. Çaycılar yüzlerce
boş bardağı yanyana dizmişler, büyük güçlü ampuller altında
hepsi tertemiz parlıyor. Haberlerin bitmesini, kalabalığın
sokaklara dökülmesini bekliyorlar. Kediler boş masaların
altında. Yürüdüm.
Mendireğin öte yanına sandallar çekilmiş. Küçük, kirli
kumsalda kimsecikler yok. Kıyıya vurup kurumuş yosunlar,
şişeler, plastik parçaları... Sandalcı İbrahim'in evini yıka-
caklarmış, kahveyi de diyorlar. Kahvenin aydınlık camlarını
görünce birden heyecanlandım. Biri vardır belki, kâğıt oy­
namayan biri, konuşuruz, sorar, nasılsın, anlatırım, dinler,
e sen nasılsın, anlatır dinlerim: Televizyonun sesini ve
uğultuyu bastırmak için bağrışarak: Arkadaşlık. Belki birlikte
sinemaya bile gideriz.
Ama kahveye girince hemen keyfim kaçtı, çünkü o iki genç
gene oradaydı. İşte: Beni görünce neşelendiler, birbirlerine
bakarak güldüler, ama görmedim ben sizi, saatime bakıyorum,
bir arkadaş arıyorum. Orada, solda Nevzat oturuyormuş, kâğıt
oynayanları seyrediyor. Gittim yanına, sandalyeye çıkıp
oturdum. Memnunum, Nevzat'a dönüp gülümsedim.
"Merhaba," dedim. "Nasılsın?"
Bir şey söylemedi.
Televizyona baktım biraz, haberlerin sonunu veriyor. Sonra
dönen kâğıtlara ve onlara bakan Nevzat'a baktım, el bitsin
diye bekledim, bitti, ama benimle değil aralarında konuştular
ve gülüştüler. Sonra gene başladı ve gene daldılar ve gene
bitti. Kâğıtlar yeniden dağıtılırken artık bir şey diyeyim bari
dedim.
"Nevzat, bu sabah verdiğin süt iyiydi."
Gözünü kâğıtlardan ayırmadan başını salladı.
"Biliyor musun, yağlı süt, iyi oluyor."
Gene başını salladı. Saatime baktım, dokuza beş var. Sonra
televizyona baktım; dalmışım, gençlerin kıkırdadıklarını çok
sonra farkettim. Ellerindeki gazeteyi görünce korkuyla dü­
şündüm: Aman Allahım, yoksa gene bir resim mi var? Çünkü
bir bana, bir gazeteye bakıyorlar, çirkin çirkin gülüşüyorlardı.
Aldırma Recep! Ama gene de düşündüm sonra: Bir resim,
bazan koyarlar gazeteler; acımasızdırlar; altına da çıplak
kadınların ve hayvanat bahçesinde yavrulayan ayıların resmini
bastıklarında yazdıkları gibi saçma sapan ve haksız bir yazı
yazarlar. Birden Nevzat'a döndüm ve hiç düşünmeden,
"Nasılsın?" dedim.
Birşeyler mırıldanarak bir an bana döndü, ama aklım re­
simde olduğu için söyleyecek bir şey bulamadım ve konuşma
fırsatını da kaçırdım. Üstelik sonra boş bulunup gene o iki
gençten yana baktım. Gözgöze gelince daha da yılıştılar. Başımı
çevirdim. Masaya bir papaz düştü. Kâğıt oynayanlar küfür-
leştiler ve sevinip üzüldüler. Sonra yeni bir oyun başladı;
kâğıtlar ve sevinçler yer değiştirdi: Bir resim mi var? Birden
aklıma geldi:
"Cemil!" diye seslendim. "Buraya bir çay!"
Böylece biraz olsun unutabilmek için oyalanacak bir şey
buldum, ama çok sürmedi, aklım gençlerin gülüşerek baktığı
gazeteye gene takıldı. Bir daha dönüp baktığımda gazeteyi
Cemil'e vermişlerdi, o da gösterdikleri yere bakıyordu. Sonra
Cemil, benim huzursuz baktığımı görünce rahatsız oldu ve
birden azarlayıcı bir sesle gençlere bağırdı:
"Arsızlar!"
İşte, ok da yaydan çıktı. Artık farketmemişim gibi yapamam.
Çoktan kalkıp gitmeliydim buradan. Gençler kahkaha atı­
yorlar.
"Ne var Cemil?" dedim. "Ne var o gazetede?"
"Hiç!" dedi. "Tuhaf!"
Merak dayanılır gibi değil. Kendimi tutmaya çalıştım, ama
gücüm yok. Büyülenmiş gibi sandalyeden indim, sessizleşen
gençlerin yanından geçerek Cemil'e doğru ağır ağır yürü­
düm.
"Versene o gazeteyi!"
Gazeteyi saklamak ister gibi bir hareket yaptı. Sonra suçlu
suçlu:
"Tuhaf!" dedi. "Böyle bir şey olabilir mi? Bunun aslı var
mıdır?" Sonra gençlere dönerek, "Arsızlar!" dedi ve sonunda,
çok şükür gazeteyi uzattı.
Gazeteyi aç kurt gibi elinden kaptım, açtım; yüreğim hızla
atıyor. Boğulur gibi, heyecanla gösterdiği yere bakıyorum ama,
hayır, yok bir resim.
"Nerede?"
"Şurada!" dedi Cemil, merakla, parmağının ucuyla do­
kundu.
Gösterdiği yeri hızlı hızlı okudum:
Tarih köşesi... Üsküdar'ın tarihî hazineleri... Şair Yahya
Kemal ve Üsküdar... Daha altta küçük başlıklar: Rum Mehmet
Paşa Camii... Ahmediye Camii ve Çeşmesi... Şemsi Paşa Camii
ve Kütüphanesi... Sonra Cemil'in parmağı çekine çekine aşağı
indi ve gördüm:
Üsküdar'daki Cüceler Evi!
Yüzüme kan bastı. Bir solukta okudum:
Bunlardan başka, Üsküdar'da bir zamanlar, bir de cüceler
evi bulunmaktaydı. Sıradan insanlar için değil, cüceler için
yapılmış olan bu evin, hiçbir eksiği yoktu. Yalnızca, odalarının,
kapılarının, pencerelerinin, merdivenlerinin boyutları cücelere
göreydi ve ortalama bir insanın içeri girebilmesi için iki
büklüm olması gerekirdi. Sanat tarihçisi hocamız Prof. Dr.
Süheyl Enver'in araştırmalarına göre, bu evi cücelerini çok
seven, II. Sultan Mehmet'in zevcesi ve I. Sultan Ahmet'in
valideleri Handan Sultan yaptırmıştır. Bu kadının cücelerine
olan aşırı düşkünlüğünün Harem tarihimizde önemli bir yeri
vardır. Handan Sultan, ölümünden sonra, çok sevdiği bu
sevimli dostlarının rahatsız edilmeden, huzur içinde birlikte
yaşamalannı arzu etmiş, bunun üzerine Saray'ın başmarangozu
Ramazan Usta seferber edilmişti. Doğramalarının ve ahşap
işçiliğinin mükemmeliyetinin bu evi küçük bir şaheser haline
getirdiği söylenmektedir. Fakat, aynı yıllarda Üsküdar'ı gezen
Evliya Çelebi'de sözü edilmediği için, gerçekten böyle tuhaf
ve ilginç bir ev olup olmadığını kesinlikle bilemediğimizi