03. Aile Hukuku - Aile Eğitim Programı

90 Pages·2012·5.94 MB·Turkish

Aile Hukuku
A
ile

H
u
k
u
k
u
Mehmet Bülent DENİZ
M
e
h
m
e
t
B
z. üle
a n
m t
tıl DE
a N
S İZ
a
yl
a
r
a
P
www
aep w w w
gov.tr a i l e
gov.tr
Mehmet Bülent Deniz
Aile Hukuku
Proje
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile
ve Toplum Hizmeleri Genel Müdürlüğü
Proje İzleme ve Değerlendirme Grubu
Fatma Özdoğan, Fethullah Haksöyler,
İbrahim Biçici, Mustafa Turğut, Rahime
Beder Şen, Semra Demirkan
Copyright
©2011, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının
izni olmaksızın tamamı veya herhangi
bir bölümü herhangi bir biçimde veya
yöntemde, elektronik, mekanik, fotokopi, Dikkat!
kayıt olarak çoğaltılamaz, yayınlanamaz. Bu bölümde konu ile ilgili özellikle
Proje Yürütücüsü dikkat edilmesi gereken hususlar
EDAM (Eğitim Danışmanlığı ve vurgulanmaktadır.
Araştırmaları Merkezi)
Proje Yönetmeni
Alpaslan Durmuş
Proje Koordinatörü
Murat Şentürk Atalarımız Ne Demiş?
Bu bölümde metni destekleyen
Editör
Hatice Işılak Durmuş ve konunun daha iyi anlaşılmasını
sağlayan atasözleri ve özlü sözler
Editör Yardımcısı
yer almaktadır.
Aynur Erdoğan
Araştırma Asistanı
Merve Akkuş, Muaz Yanılmaz
Görsel Yönetmen
Nevzat Onaran Git, Araştır! Git, Başvur!
Grafik Uygulama Bu bölümde ana metinde anlatılan
Ahmet Karataş, Nevzat Onaran konunun farklı bir yönünün ele
Kapak Fotoğrafı alındığı ya da daha ayrıntılı bilgile-
© portokalis - Fotolia.com rin edinilebileceği farklı kaynaklara
işaret edilmekte; ayrıca konu ile
Fotoğraf
Fotolia, Getty Images, Halit Ömer Camcı ilgili başvurulabilecek bazı kurum
ve kuruluşlar tanıtılmaktadır.
Çizgi
Fotolia, Getty Images, Hasan Aycın, Yahya
Alakay
Redaksiyon ve Düzelti
Esin İnan, Ülkü Dilşad Sunar
Biliyor muydunuz?
Yapım ve Baskı Öncesi Hazırlık Bu bölümde ana metin ile bağlantılı
EDAM Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları
Merkezi, Ferah Mah. Ferah Cad. Bulduk Sok. ilgi çekici bilgiler ve ayrıntılar su-
No: 1, 34692, Üsküdar, İstanbul nulmaktadır.
Tel/Faks: ([phone]
[email protected] - www.edam.com.tr
ISBN:
978-605-4628-17-9
İkinci baskı, İstanbul, 2012 Sözlük
Bu bölümde metin içinde geçen ve
AEP Uygulama ve Yaygınlaştırma Proje-
si - 2012 kapsamında 30 çeşit ve toplamda anlaşılmasında zorluk çekilebilecek
41.500 adet kitap basılmıştır. bazı kelime ve ifadelerin anlamları
verilmektedir.
Baskı
Nakış Ofset, Litros Yolu, 2. Matbaacılar
Sitesi, 2 ND 3 Topkapı / İstanbul
Tel: [phone]
İletişim Bu kitap, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kurulu’nun 30/12/2011 tarih ve 269 sayılı kararı ile tavsiye
Adres: Eskişehir Yolu Söğütözü Mah. 2177.
Sokak No: 10/A Çankaya / ANKARA edilen Aile Eğitim Programı (AEP) müfredatına uygun ola-
Tel : [phone] rak hazırlanmıştır.
Fax: [phone]
www.aile.gov.tr
r
e
k i l
e
d
n
ç i
i
4 Sunuş
6 İlk Tuğla: Aile
16 Allah’ın Emri, Peygamberin Kavliyle
Kızınızı, Oğlumuza...
24 Evliliğe Bağlı Mali Konular
32 Küçük İnsanların Büyük Hakları: Çocuklar
44 Aile İçi Şiddet
56 Soy Bağı
64 Evlat Edinme
72 İstenmeyen Son: Boşanma
ş
u
n
u
S
Sahip olduğumuz medeniyet mirası içinde aile kurumu öncü ve belirleyici bir
değere sahiptir. Bu yapının daha yakından ele alınması, çözüm çabalarına yeni
bir ufuk kazandıracaktır. Aile içinde tesis etmeye çalıştığımız karşılıklı hak ve
sorumluluklar açısından, zengin bir kültürel mirasa sahibiz. Evrensel bir kurum
olan aile, yapısal özellikleri, geçirdiği değişim evreleri, karşılaştığı sorunlar bakı-
mından temel bir çözüm ünitesidir.
Toplumda en küçük ölçekli yaşam ünitesi olarak kabul ettiğimiz ailenin, fonksi-
yonlarını icra edememesi ülkeler için ağır sorun tablosunun habercisidir. Sağlıklı
aile yapısı yalnız kendi üyeleri için değil, çevresi ve toplumu için de bir denge
ve güven unsurudur. Bugün yaşadığımız ağır sorun tablosunun altında sorun
çözme kabiliyetini kaybetmekte olan aile gerçeği vardır. Güçlü ve sağlıklı aile
demek, varlığı ile gurur duyduğumuz çocuk nüfusun ve genç nesillerin huzur ve
güven ortamında yetişmesi demektir. Fonksiyonlarını sürdüren aile, çocuğuna,
gencine, kadınına, engellisine, yaşlısına sağlıklı bir ortamı sağlayan ailedir.
“Eğitim ailede başlar.” ilkesinden hareketle hazırlanan Aile Eğitim Programı, bil-
gi çağının gereklerine uygun olarak ailelerin yaşam kalitesini arttırmaya dönük
önemli bir adımdır. Koruyucu ve önleyici bir sosyal politika hedefi olarak önem
kazanan Aile Eğitim Programı, bilimsel bilgi desteği ile aile mutluluğunu arttır-
maya dönük bir hizmet hamlesi olarak görülmelidir.
Yakın bir döneme kadar gelenekle taşınan bilgi ve deneyimler genç kuşakların
aileye ilişkin bir bakış kazanması için yeterli görülmekteydi. Günümüzde artan
bilgi ve iletişim imkânları eğitim ve öğretimde daha fazla seçenek sunmaktadır.
Aile Eğitim Programı, yetişkinlerin gündelik hayata ilişkin hemen her türlü so-
rularına cevap vermektedir. Program, sahip olduğu dinamik yapısı ile kendini
yenileyerek ihtiyaçlara cevap verecektir.
Aile Eğitim Programı, program geliştirme ilkelerine bağlı kalınarak özgün bir
süreçte geliştirilmiştir. Ülkemizde kendine özgü toplumsal ve kültürel şartları
dikkate alınarak hazırlanan Aile Eğitim Programı, bu alandaki kurumsal biriki-
mi esas almaktadır. Programın hazırlanmasında alanında uzman ve yetkin aka-
demisyenlerin tecrübelerinden ve birikimlerinden yararlanılmıştır.
Hazırlık çalışmaları sürecinde aile eğitimiyle doğrudan veya dolaylı bir biçimde
ilişkide olan kamu kurum ve kuruluşlarının, özel sektör temsilcilerinin ve sivil
toplum kuruluşlarının tecrübelerinin yanında ailelerin ihtiyaç, beklenti ve talep-
leri de aynı şekilde belirleyici olmuştur.
Aile Eğitim Programı’nın geniş toplum kesimlerine ulaşması ve yaşam kalitemizi
arttırması, hazırlık sürecinde olduğu gibi uygulama sürecinde de alanında ye-
tişmiş; ailenin önemine, değerine inanan eğitimcilerin ve uzmanların gayretiyle
mümkündür.
Programın hazırlık ve uygulama sürecinde rol alan akademisyen, uzman ve eği-
timcilerimize yürekten teşekkür ediyorum.
Fatma ŞAHİN
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı
6
Aile Hukuku
H U K U K
7
İlk Tuğla: Aile
1
ünite
İlk Tuğla: Ai̇le
Toplumun en küçük birimi ve temeli ailedir. Bu nedenle
ailenin kurulması, aile olmanın getirdiği haklar ve yü-
kümlülükler ile aile birliğinin bozulması, bütün ülkele-
rin hukukunda düzenlenen bir konudur.
Bu bölümde;
• aile kurmanın temeli olan evlilik işlemini kimlerin
gerçekleştirip kimlerin gerçekleştiremeyeceği,
• kurulan evlilik birliğinin korunması,
• evlilik birliğinin oluşturulması ile özellikle kadının ve
çocuğun statüsündeki değişiklikler ve haklar,
• evlilik birliğinin tarafları olan eşlerin hak ve yüküm-
lülükleri
ele alınmaktadır.
8
Aile Hukuku
İlk Tuğla: Ai̇le
Milletleri, toplumları oluşturan yapının ilk tuğlası,
ailedir. Aile; anne, baba ve çocuklardan oluşan en
küçük örgütlenmedir. Ancak çoğu kez aile dendiğinde,
büyükanne, büyükbaba, amca, hala, teyze, dayı gibi ki-
şilerden oluşan daha geniş bir halkayı anlamak gerekir.
Aile, bir kadın ve bir erkeğin bir araya gelerek, birlikte
yaşama arzularının kesişmesi ile oluşur. Tüm ülkeler,
bir kadın ve bir erkeğin bir arada yaşama arzuları ile
başlayan aile kurumunu, hukuk zemininde düzenle-
miş, kurallar getirmiştir.
Aile kurumunun oluşturulması için evlilik işleminin
yapılması gereklidir. Toplumun, hukukun tanıdığı,
gözettiği, koruduğu aile kurumunun temeli, evliliğe
dayanmaktadır.
Genel olarak herkes evlenme ehliyetine sahiptir. Ancak
evlenme ehliyetine sahip olmak için bazı koşulların
yerine gelmiş olması gerekir. Ayrıca kimi bireyler için
evlilik işlemini gerçekleştirmek mümkün değildir.
9
İlk Tuğla: Aile
Kimler Evlenebilir?
Kısıtlılık konusu hakkın-
da bk. AEP Hukuk Okur-
17 yaşını doldurmuş bulunan her kadın veya er-
yazarlığı kitabı, Kim
kek evlenme ehliyetine sahiptir. Ancak 17 yaşını
Kimdir? bölümü.
doldurmuş olmakla birlikte, 18 yaşını doldur-
mamış yani henüz reşit olmamış kişilerin evlenmesi
kanuni temsilcisinin izni ile mümkündür. Öte yandan
kanuni olarak kısıtlılık altında bulunan kimseler de
ancak kanuni temsilcilerinin izni ile evlenebilirler.
Yine bazı olağanüstü hâllerde veya çok önemli bir
Kanuni temsilcisinin
neden söz konusu olduğunda, hâkim kararı ile 16
evlilik izni vermediği
yaşını doldurmuş kadın ve erkek de evlilik işlemini
kişiler mahkemeye
gerçekleştirebilir.
başvurarak hâkimin
iznini talep edebilirler.
Kimler Evlenemez?
Hâkim, kanuni temsil-
cileri de dinlemek su-
• 17 yaşını doldurmamış ve evlenmesi için
retiyle bu konuda
hâkimin iznini gerektirebilecek önemli bir nede-
karar verir.
ni olmayanlar evlenemez.
• 17 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını doldurmamış
olup kanuni temsilcisinin evlenmesine izin vermedi-
ği kişiler evlenemez.
• Kısıtlılık altında olup kanuni temsilcisinin izin ver-
mediği kişiler evlenemez.
• Annenin veya babanın kendi çocuğu veya torunları
ile evlenmesi yasaktır.
• Amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenlerin birbirleri ile
evlenmesi kanuni olarak mümkün değildir.
• Kadın veya erkeğin evliliklerinin sona ermesinden
sonra eski eşin çocukları, anne veya babası, büyü-
kanne veya büyükbabası ile evlenilemez.
• Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile
diğerinin çocukları, torunları, anne, baba, büyükan-
ne, büyükbaba ve eşi arasında evlenme yasağı söz
konusudur.
• Hâlen evli olanların bir başkası ile evlilik yapması
mümkün değildir.