00-turgut akinturk-aile hukuku

46 Pages·2011·0.13 MB·Turkish

I
PPrrooff.. DDrr.. TTuurrgguutt AAKKIINNTTÜÜRRKK
YYrrdd..DDooçç..DDrr.. DDeerryyaa AATTEEfifi KKAARRAAMMAANN
TTÜÜRRKK MMEEDDEENNÎÎ HHUUKKUUKKUU
‹ k i n c i C i l t
AA‹‹LLEE HHUUKKUUKKUU
GGöözzddeenn GGeeççiirriilliipp
YYeennii MMeeddeennîî KKaannuunnaa UUyyaarrllaannmm››flfl
OONN‹‹KK‹‹NNCC‹‹ BBAASSII
II
Yay›n No : 2300
Hukuk Dizisi : 1092
1. Bas› - 1967 - ANKARA
2. Bas› - 1975 -ANKARA
3. Bas› - 1978 -ANKARA
4. Bas› - 1996 - ANKARA
5. Bas› - Kas›m 1998 - ‹STANBUL
6. Bas› - Nisan 2002 - ‹STANBUL
7. Bas› - Ekim 2002 -‹STANBUL
8. Bas› - A¤ustos 2003 -‹STANBUL
9. Bas› - May›s 2004 -‹STANBUL
10. Bas› - fiubat 2006 - ‹STANBUL
11. Bas› - Eylül 2008 - ‹STANBUL
12. Bas› - fiubat 2010 - ‹STANBUL
ISBN 978 - 605 -377 - 220 - 0
Copyright©Bu kitab›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETABas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir.Her
hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi,
faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar
yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Kaynak belirtilmeyen
tablo ve flekiller özgün olup kullan›lmas› halinde kitab›n kaynak verilmesi zorunludur.
Dizgi : Beta Bas›m A.fi.
Bask› -Cilt : Yaz›n Bas›n Yay›n Matbaac›l›k Trz. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: 12028)
Çiftehavuzlar Caddesi Maltepe Mh. Prestij ‹fl Merkezi No: 27/806 K: 9
Zeytinburnu/‹stanbul (0-212) 565 01 22 - (0-212) 565 02 55
Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15
Ca¤alo¤lu -‹STANBUL
Tel : [phone]
Fax: [phone]
www.betayayincilik.com
III
ÖNSÖZ
“Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku”isimli bu kitap, ilk bas›m› 1967 y›l›nda
de¤erli hocam Prof. Dr. Turgut Ak›ntürk’ün birinci s›n›f ö¤rencilerinin not
ihtiyaçlar›n› karfl›lamak maksad›yla haz›rlad›¤› ve son olarak 2008 y›l›nda güncelle-
di¤i eserinin geniflletilerek ve tekrar güncellenerek yay›ma haz›rlanan oonnüüççüünnccüü
bas›s›d›r.
De¤erli hocam›n kendisiyle birlikte çal›flma flans› buldu¤um y›llarda bana da
ifade etti¤i ve k›ymetli ailesinin de bu yöndeki istekleriyle birlikte kitaplar›n›n
devam›n› “ortak eser” olarak sürdürme flans›n› elde ettim. Eserlerinin ne kadar
yayg›n kullan›ld›klar›n›n bilinci, sorumlulu¤u ve benim için çok önemli olan manevi
k›ymetinin verdi¤i titizlik ile dört önemli kitab›n›n güncellemesini tamamlad›m.
“Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku” isimli bu eserin önceki bas›s›nda
12.6.2009 tarihinde yürürlü¤e giren 5091 say›l› yeni Türk Vatandafll›¤› Kanunugibi
mevzuatta gerçekleflmifl olan de¤ifliklikler ile yeni tarihli mahkeme kararlar›
ifllenerek güncel hale getirilmiflti. Eserin t›pk› bas›m yerine yeniden güncellenme
ihtiyac› ise 66009988 ssaayy››ll›› YYeennii BBoorrççllaarr KKaannuunnuu;; 66110000 ssaayy››ll›› YYeennii HHuukkuukk
MMuuhhaakkeemmeelleerrii KKaannuunnuu vvee 66110022 ssaayy››ll›› YYeennii TTüürrkk TTiiccaarreett KKaannuunnuunn TBMM
taraf›ndan Ocak ay› içinde kabullerinden do¤mufltur. Bilindi¤i üzere 12.1.2012 tari-
hinde kabul edilen Hukuk Muhakemeleri Kanunu 1 Ekim 2011’de ve 11.1.2011 tari-
hinde kabul edilen 6098 say›l› Borçlar Kanunu ile 13.1.2012 tarihinde kabul edilen
Türk Ticaret Kanunlar› ise 1 Temmuz 2012’de yürürlü¤e girecektir. Ancak biz yine
de konular›n çerçevesi dâhilinde kalmak kayd› ile ve halen yürürlükteki Kanun mad-
deleriyle birlikte varolan de¤ifliklikleri de eklemeyi böylece ö¤rencilerin
karfl›laflt›rmal› olarak kanun hükümleri hakk›nda bilgi sahibi olmalar›n› istedik.
Bu vesile ile de¤erli Hocam›n eserlerinin devam› için beni onurland›ran say›n
Nazan Ak›ntürk baflta olmak üzere k›ymetli ailesine, eserlerinin yay›m›nda ve
da¤›t›m›nda kendileri hayattayken gösterdi¤i özeni ve çabay› ayn› istek, dikkat ve
özenle sürdüren Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi. Yönetim Kurulu Baflkan› say›n
Seyhan Satar’a, dizgi ile bask›da eme¤i geçenlereteflekkür ederim. Ayr›ca k›sa bir
zaman dilimi içinde yapt›¤›m çal›flmalar s›ras›nda benden deste¤ini her zamanki gibi
esirgemeyen, hayat›m›n her döneminde varl›klar›, destekleri ve sevgileriyle bana güç
veren aileme; özverisiyle bana rahat bir çal›flma ortam› sa¤layan eflimeve henüz befl
ayd›r dünyaya gözlerini açm›fl olmas›na ra¤men bana maksimum anlay›fl› gösteren
k›z›mada özel olarak teflekkür etmek isterim.
IV
Ben de k›ymetli hocam gibi kitab›n, yararlanmak üzere baflvuran tüm okuyu-
culara ve sevgili ö¤rencilere yararl› olmas›n›, böylelikle ifllevini eksiksiz olarak yer-
ine getirmesini içtenlikle bir kez daha diliyorum.
Ankara, fiubat 2010 Yrd.Doç.Dr. Derya ATEfi KARAMAN
V
PROF. DR. TURGUT AKINTÜRK’ÜN Ö N S Ö Z Ü
TTüürrkk MMeeddeennîî HHuukkuukkuu CC.. IIII:: AAiillee HHuukkuukkuu adl› bu kitab›m›z›n alt›nc› bas›s›-
n› 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlü¤e girmifl olan ve Tasar›y› haz›rlayan Medenî Ka-
nun Komisyonu’nun Baflkan› olarak az›c›k eme¤imizin geçti¤i 4721 say›l› Türk Mede-
nî Kanununa uyarlayarak ve tamam›na yak›n büyük bir k›sm›n› yeniden kaleme ala-
rak meslekdafllar›m›z›n ve ö¤rencilerimizin ihtiyac›n› karfl›lamak amac›yla Nisan
2002 sonunda yay›mlam›flt›k. Yeni Medenî Kanunumuza uyarlanm›fl ilk Aile Huku-
ku kitab› olmas› ve uyarlanm›fl ikinci bir Aile Hukuku kitab›n›n o günü izleyen gün-
lerde yay›mlanmam›fl bulunmas›ndan olsa gerek, aradan henüz alt› ay geçmeden ki-
tab›n mevcudunun tükenmifl oldu¤u Bas›mevi taraf›ndan bildirildi.
Say›lar› otuzu bulan Hukuk Fakültelerinin pek ço¤unda ders kitab› olarak oku-
tulmakta olmas› ve Fakültelerde e¤itim-ö¤retimin o günlerde bafllam›fl bulunmas› se-
bebiyle duyulan acil ihtiyac› karfl›lamak üzere, kitab›n yeni yedinci bas›s›n›n pek kü-
çük de¤ifliklik ve eklemelerle Ekim 2002 tarihinde yay›mlanmas› zorunlu oldu. Kita-
b›n bu bas›y› izleyen A¤ustos 2003 tarihli sekizinci bas›s›n›n da mevcudunun kalma-
d›¤› bildirildi.
Yeni Medenî Kanunumuza uyarlanm›fl aile hukuku kitaplar›n›n uzunca bir süre
yay›mlanmam›fl olmas›, 2004 y›l› bafllar›nda Ankara’da yay›mlanm›fl olan bir kita-
b›n Aile Hukuku’nun üç k›sm›ndan sadece evlenme hukuku bafll›kl› birinci k›sm›n›
içerip, h›s›ml›k (soyba¤›) ve vesayet hukuku gibi önemli ikinci ve üçüncü k›s›mlar›n›
içeri¤ine almam›fl olmas›, Bas›mevini ve dolay›s›yla beni yeni bas›y› yay›nlama zo-
runlulu¤uyla karfl› karfl›ya b›rakt›. Böylece Aile Hukuku kitab›m›z›n yeni Medenî Ka-
nuna uyarlam›fl metni, aradan henüz iki y›l geçmeden dördüncü kez yay›nlanma
flans›n› kazanm›fl oldu. Kitap flimdi yeni Medenî Kanuna uyarlanm›fl olarak alt›nc›,
fakat gerçekte onbirinci kez yay›mlanmaktad›r..
Kitap bu bas›da da bafltan sona gözden geçirilmifl, mevzuatta gerçekleflmifl olan
de¤ifliklikler ile en yeni tarihli yarg› kararlar› ifllenerek güncel hâle getirilmifltir.
Yeni bas›s›n›n da di¤erleri gibi k›sa sürede dizilerek yay›mlanmas›nda eme¤i ge-
çen Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’nin yorulmaz çal›flanlar›n›n hepsine ve genç yö-
neticisi Seyhan Satar’a teflekkür ediyor, kitab›n say›s› k›rk› aflm›fl olan hukuk fakül-
telerindeki sevgili ö¤rencilere ve tüm okuyuculara yararl› olmas›n› ve kendisinden
bekledi¤im ifllevi tam anlam›yla yerine getirmesini bir kez daha içtenlikle diliyorum.
Ankara, A¤ustos 2008 Prof. Dr. Turgut AKINTÜRK
VI
VII
B ‹ R ‹ N C ‹ B AS I N I N Ö N S Ö Z Ü
“Aile Hukuku Dersleri”isimli bu kitab›m›z› birinci s›n›ftaki ö¤rencilerimizin not
ihtiyac›n› karfl›lamak maksad›yla yay›nl›yoruz. ‹sminden de hemen anlafl›laca¤› üze-
re, bu kitab›m›z, aile hukuku gibi medenî hukukun önemli bir dal›n›n bütün mües-
sese ve problemlerini mukayeseli hukuk aç›s›ndan enine boyuna inceleme konusu
yapm›fl olan ve bütün hukukçular›n istifadelerine sunulmufl bulunan bir “genel
eser”de¤il, daha ziyade ö¤rencilerimizin sorular›n› cevapland›rmay› gaye edinmifl
olan mütevaz› bir“ders kitab›”d›r. Bu itibarlad›r ki, kitab›m›zda, aile hukukuna da-
hil bulunan müesseseler hakk›nda “genel”ve “sistematik”bilgiler verme¤e gayret et-
tik; doktriner münakaflalardan ve yabanc› hukuk sistemleriyle genifl mukayeseler-
den mümkün oldu¤u nisbette kaç›nd›k. Zira bu yolu tuttu¤umuz takdirde izahlar›m›-
z›n, bir“ders kitab›”n›n s›n›rlar›n› aflaca¤›n› ve kitab›n hacmini kabartaca¤›n› göz
önünde bulundurduk.
Kitab›m›z›n haz›rlanmas›nda Türk aile hukuku sahas›nda de¤erli hoca ve mes-
lektafllar›m›z taraf›ndan daha önce yay›mlanm›fl bulunan “genel eser”ve “monografi-
ler” den büyük ölçüde istifade ettik. Bunlar› kitab›m›z›n hemen bafl›nda “Bibliyograf-
ya”da belirtmifl bulunuyoruz.
Di¤er taraftan, ö¤rencilerimize nazarî bilgiler yan›nda tatbikat› da aksettirebil-
mek maksad›yla Yarg›tay›m›z›n çeflitli kararlar›na kitab›m›zda yer verdik. Bu suret-
le ö¤rencilerimiz, aile hukukunun herhangi bir müessesesi hakk›ndaki kazaî içtihat-
lar› da takip etmek imkân›n› bulacaklard›r.
“Aile Hukuku Dersleri” kitab›m›z›n ö¤rencilerimize faydal› olmas›, onlar›n ihti-
yac›n› karfl›lama görevini yerine getirmesi en büyük temennimizdir. Bu dile¤imizin
gerçekleflmifl oldu¤unu görmek, yorucu çal›flmalar›m›z›n en k›ymetli mükâfat› ola-
cakt›r.
Kitab›m›z›n yay›nlanmas›na teflvikkâr sözleriyle vesile olan ve tevsiyelerini bil-
dirmek lûtfunda bulunan kürsü direktörümüz muhterem hocam Prof. Dr. G. Jale
Akipek’e teflekkürlerimi sunar›m.
Henüz bas›lmakta olan “‹lmî ve Kazaî içtihatlara göre Türk Medenî Kanunu
fierhi”isimli eserine ait formalar› peyderpey göndermek suretiyle kazaî içtihat- lar-
dan büyük ölçüde faydalanmak imkân›n› bahfleden de¤erli hukukçu say›n Senaî Ol-
gaç’a da ayr›ca teflekkürlerimizi sunmak isteriz.
VIII
Kitab›m›z›n bas›m›nda büyük eme¤i geçen Sevinç Matbaas› sahibi çal›flkan ve
k›ymetli ifl adam› say›n Bahri Bakan’a ve matbaan›n gayretli mensuplar›na da teflek-
kür borçluyuz.
Hata insanlara has oldu¤una göre, kitab›m›zda baz› noksan ve hatalar›n bulun-
mas› muhtemeldir. Dile¤imiz, de¤erli meslektafllar›m›z›n bunlar› ve di¤er tenkitleri-
ni bize ulaflt›rmalar›d›r.
Ankara, 1 fiubat 1967 Doç. Dr.TurgutAKINTÜRK
IX
‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR
ÖNSÖZ ........................................................................................................................III
PROF.DR. TURGUT AKINTÜRK’ÜN ÖNSÖZÜ........................................................V
B‹R‹NC‹BASININÖNSÖZÜ....................................................................................VII
‹Ç‹NDEK‹LER ............................................................................................................IX
B‹BL‹YOGRAFYA ....................................................................................................XLI
KISALTMALAR........................................................................................................XLV
GG‹‹RR‹‹fifi
GGEENNEELL BB‹‹LLGG‹‹LLEERR
§ 1. A‹LEN‹N ÖNEM‹, A‹LE VE A‹LE HUKUKU
KAVRAMLARI ..................................................................................................3
I- A‹LEN‹N ÖNEM‹ ..........................................................................................3
II- A‹LE KAVRAMI..............................................................................................4
AA))DDAARR AANNLLAAMMDDAAAA‹‹LLEE............................................................................5
BB))GGEENN‹‹fifiAANNLLAAMMDDAAAA‹‹LLEE........................................................................6
CC))EENNGGEENN‹‹fifiAANNLLAAMMDDAAAA‹‹LLEE ................................................................6
III-A‹LEHUKUKUKAVRAMI ..........................................................................6
§ 2. TÜRKA‹LEHUKUKU..........................................................................................7
I- MEDENÎKANUNUN A‹LEHUKUKUNUDÜZENLEME B‹Ç‹M‹ ..........7
AA))EEVVLL‹‹LL‹‹KK HHUUKKUUKKUU................................................................................8
BB))HHIISSIIMMLLIIKK ................................................................................................8
CC))VVEESSAAYYEETT ................................................................................................8
II- A‹LEHUKUKUNUN ÖZELL‹KLER‹..........................................................9
AA))SSÜÜRREEKKLL‹‹LL‹‹KK VVEE BB‹‹RRLL‹‹KK ‹‹LLKKEESS‹‹......................................................9
BB))ZZAAYYIIFFLLAARRIINN KKOORRUUNNMMAASSII ‹‹LLKKEESS‹‹................................................10
CC))DDÜÜZZEENNLLEEMMEE SSEERRBBEESSTTLL‹‹⁄⁄‹‹NN‹‹NN BBUULLUUNNMMAAMMAASSII ‹‹LLKKEESS‹‹......11
DD))DDEEVVLLEETT‹‹NN KKAARRIIfifiMMAASSII ‹‹LLKKEESS‹‹......................................................12
EE))EEfifiLLEERR AARRAASSIINNDDAAEEfifi‹‹TTLL‹‹KK ‹‹LLKKEESS‹‹..............................................12
X
§ 3. A‹LEMAHKEMES‹ ..........................................................................................13
I- GENELOLARAK..............................................................................13
II- KURULUfiU ......................................................................................14
III- GÖREVLER‹ ....................................................................................15
BB‹‹RR‹‹NNCC‹‹ KKIISSIIMM
EEVVLL‹‹LL‹‹KK HHUUKKUUKKUU
BB‹‹RR‹‹NNCC‹‹ FFAASSIILL
EEVVLL‹‹LL‹‹⁄⁄‹‹NN KKUURRUULLMMAASSII
BB‹‹RR‹‹NNCC‹‹ BBÖÖLLÜÜMM
NN‹‹fifiAANNLLAANNMMAA
§ 1. N‹fiANLANMAKAVRAMI, N‹fiANLANMANIN
ÖNEM‹ VE HUKUKÎMAH‹YET‹....................................................................23
I- N‹fiANLANMAKAVRAMI ..........................................................................23
II- N‹fiANLANMANIN ÖNEM‹........................................................................24
III-N‹fiANLANMANIN HUKUKÎ MAH‹YET‹................................................26
AA))ÖÖNN SSÖÖZZLLEEfifiMMEEGGÖÖRRÜÜfifiÜÜ ..................................................................26
BB))BBAA⁄⁄IIMMSSIIZZ SSÖÖZZLLEEfifiMMEE GGÖÖRRÜÜfifiÜÜ ....................................................27
CC))KKAARRAARR GGÖÖRRÜÜfifiÜÜ..................................................................................28
§ 2. N‹fiANLANMASÖZLEfiMES‹N‹N KURULMASI............................................30
I- N‹fiANLANMANIN fiARTLARI..................................................................30
AA))NN‹‹fifiAANNLLAANNMMAAEEHHLL‹‹YYEETT‹‹..................................................................31
BB))NN‹‹fifiAANNLLAANNMMAA‹‹RRAADDEESS‹‹ ....................................................................34
CC))NN‹‹fifiAANNLLAANNMMAAEENNGGEELLLLEERR‹‹..............................................................36
II- N‹fiANLANMANIN HÜKÜMSÜZLÜ⁄Ü ..................................................38
AA))BBUUTTLLAANN HHÂÂLLLLEERR‹‹..............................................................................38
BB))‹‹RRAADDEEBBOOZZUUKKLLUU⁄⁄UUHHAALLLLEERR‹‹ ......................................................38
§ 3. N‹fiANLILI⁄IN HÜKÜMLER‹ ..........................................................................39
I- N‹fiANLANMADAN DO⁄AN YÜKÜMLER ..............................................40
AA))EEVVLLEENNMMEE YYÜÜKKÜÜMMÜÜ ..........................................................................40
BB))SSAADDAAKKAATT YYÜÜKKÜÜMMÜÜ............................................................................41
II- N‹fiANLANMADAN DO⁄AN HAKLAR ....................................................41
AA))TTAANNIIKKLLIIKKTTAANN KKAAÇÇIINNMMAAHHAAKKKKII....................................................41
BB))HHÂÂKK‹‹MMLL‹‹KKTTEENNKKAAÇÇIINNMMAAHHAAKKKKII..................................................41
CC))HHAAKKSSIIZZ FF‹‹‹‹LLFFAA‹‹LL‹‹NNDDEENN MMAADDDDÎÎTTAAZZMM‹‹NNAATT
‹‹SSTTEEMMEEHHAAKKKKII....................................................................................42