yabancı dil öğrenim sürecinde konuşma becerisine ilişkin fenomenolojik bir araştırma1

14 Pages·2017·0.85 MB·Turkish

The Journal of Academic Social Science Studies

International Journal of Social Science
Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7113
Number: 57 , p. 25-37, Summer I 2017
Yayın Süreci / Publication Process
Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date
05.06.2017 15.07.2017

YABANCI DİL ÖĞRENİM SÜRECİNDE KONUŞMA
BECERİSİNE İLİŞKİN FENOMENOLOJİK BİR ARAŞTIRMA1
A PHENOMENOLOGICAL STUDY ON THE SPEAKING SKILLS
IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING PROCESS
Doç. Dr. Bahar İşigüzel
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü

Öz
‚Yabancı‛ olan bir dil daha en baştan bu sürecin ne kadar zorlu bir yol
olabileceğini hissettirmektedir. Öğrenilecek olan dilin yeni sesleri, kelimeleri, dilbilgisi
yapıları öğrenen kişiler için çetin bir süreç olarak görülmektedir. Yabancı bir dili öğren-
meye yönelik duyguların, tutumların ve algıların araştırılması öğrenme niteliği
bakımından önemli bir yer tutmaktadır. Öğrenilecek yeni bilgiye karşı olumlu duygu ve
tutumlar yeni bilginin zihinde işlenmesi ve depolanması sürecinde etkili bir rol
oynamaktadır. Bu çalışmada üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin yabancı dilde ko-
nuşma becerisine ilişkin sahip oldukları algıların metaforlar aracılığıyla belirlenmesi
amaçlanmıştır. Araştırma 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Nevşehir Hacı Bektaş Veli
Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu’nda yabancı dil hazırlık sınıfına devam eden
148 öğrenci ile yürütülmüştür. Katılımcıların 97’si kadın, 51’i erkektir. Bu araştırmada
nitel araştırma desenlerinden olgu bilim (fenomenoloji) kullanılmıştır. Verilerin top-
lanması, analizi ve yorumlanmasında nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma-
ya katılan öğrencilerin yabancı dilde konuşma becerisine ilişkin ne tür algılamalara sa-
hip oldukları belirlemek için ‚Yabancı dilde konuşmak < gibidir. Çünkü <‛ cümleleri
verilerek, bu cümleleri tamamlamaları istenmiştir. Öğrencilerin geliştirdikleri metaforlar
toplanmıştır ve değerlendirmeye alınmıştır. Veriler içerik analiz tekniğiyle çözüm-
lenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre yabancı dil hazırlık sınıfı
öğrencileri yabancı dilde konuşma becerisine yönelik 118 adet metafor ortaya ko-
ymuşlardır. Bu metaforlar analiz edildiğinde ortak özelliklere sahip metaforların 6
kavramsal kategoride toplandığı belirlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Metafor, Konuşma Becerisi, Yabancı Dil, Algı, Fenomenoloji

1 Bu çalışma 18-20 Mayıs 2017 tarihleri arasında Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen 2.
Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda ‚Yabancı Dil Öğreniminde Konuşma Becerisinin Algısal Boyutlarının
İncelenmesi‛ başlığı ile sözlü bildiri olarak sunulmuştur.
26
Bahar İşigüzel

Abstract
A language that is "foreign" shows from the beginning how difficult this pro-
cess can be. The learning of a new language with new voices, words, and grammatical
structures is a difficult process. An investigation for feelings, attitudes and perceptions
about learning a foreign language is an important aspect for the learning quality. Posi-
tive feelings and attitudes towards the new learning domain play an effective role of
processing and storing in the mind. The aim of this study is to explore the perception of
university preparatory class students toward speaking skills in foreign language. This
research was performed with 148 students from School of foreign Languages at the Uni-
versity of Nevşehir Hacı Bektaş Veli during the academic term 2016-2017. Of the 148
university students, 97 were female and 51 were male. Phenomenology, which is a sort
of qualitative analysis, is used in this research. Also qualitative analysis is used through-
out gathering, analyzing and interpretation of data. Students were asked to complete
sentences like ‚Speaking in foreign language is like< because<‛ in order to reveal their
comprehension about speaking skills. Data was analyzed by using content analysis
method. According to the results of this analysis 148 university students produced 118
metaphors. As these metaphors were analyzed it has shown that they gather in 6 catego-
ries with common skills.
Keywords: Metaphor, Speaking Skill, Foreign Language, Perception, Phenome-
nology

1.GİRİŞ beceriler bağlamında, öğrencilerin yeni dilde
Yabancı dil öğrenim sürecinde öğre- dinlediklerini- okuduklarını anlamaları yanı
nen kişilerin yabancı dili öğrenmeye yönelik sıra konuşmaları- yazmaları gerekmektedir.
duyguları, tutumları ve algıları önemli bir yer Dinleme ve okuma becerileri öğrenen kişilerin
tutmaktadır. Beyin araştırmaları öğrenme daha çok dili anlamaya (alımlamaya) yönelik
esnasında zihindeki yeni bilgiler işlenirken, iken, konuşma ve yazma becerileri öğrenilen
duyguların etkin rolü oynadığı ve duyguların yeni dil de sözel ve ya yazınsal bir ürün orta-
öğrenme süreçlerinin dışında tutulmasının ya koymaları (üretime yönelik) beklenmekte-
mümkün olmadığını ortaya koymuştur dir. Birbirlerinden farklı özellikler gösteren
(Butzkamm, 1993:146; Decker, 1996: 33; Bör- okuma-dinleme ve yazma-konuşma becerile-
ner, 1998: 29). Çünkü olumlu tutum yaratan rinin öğrenim süreci sonunda her birinin eşit
ve mutlu eden her öğrenme yaşantısı zihinsel düzeyde kazandırılması beklenmektedir. Milli
becerileri olumlu yönde desteklemektedir Eğitim Bakanlığı yabancı dil eğitimi ve öğre-
(Friedrich & Preiss, 2002: 68; Hartinger & timi yönetmeliğinin 5. Maddesi okul ve ku-
Fölling-Albers, 2002: 35). Yabancı dil dersle- rumlardaki yabancı dil eğitimi ve öğretiminin
rinde daha çok bilişsel öğrenme süreçleri ön amacının, bireylerin yabancı dilde dinleme-
planda iken, artık öğrenenlerin duyuşsal sü- anlama, okuma-anlama, konuşma, yazma
reçleri de önemli bir faktör oluşturmaktadır. becerileri kazanmalarını, öğrendiği dille ileti-
Yabancı dil öğretim alanında yapılan çalışma- şim kurmalarını ve yabancı dil öğretimine
larda öğretim sürecinde bilişsel faktörlerin karşı olumlu tutum geliştirmelerini sağlamak
yanı sıra duyuşsal ve algısal faktörlerinde olduğu belirtilmiştir (Milli Eğitim Bakanlığı,
önemli olduğu ve biliş ile duyuş ilişkisinin 2006: Madde 5). Albayrak & Serindağ (2007)
ayrılmaz parçalar olduğu uzun zamandır üniversitelerdeki yabancı dil derslerinde ya-
vurgulanmaktadır (Vester, 1975: 17; bancı dil kaybı ile motivasyon arasındaki
Schwerdtfeger, 1997: 587; Apeltauer, 1997: ilişki incelenmiş ve olumlu tutumların moti-
105; Schwerdfeger, 2001: 35). vasyonu yükselterek öğrenme başarısı sağlar-
Öğrenme süreci ilerledikçe yabancı ken, olumsuz tutumların motivasyonu dü-
dil derslerinde kazandırılması beklenen temel şürdüğü ve öğrenme başarısını olumsuz etki-
Yabancı Dil Öğrenim Sürecinde Konuşma Becerisine İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma 27

lediği hatta yabancı dil kayıplarına neden meleri sesli telaffuz etme ve vurguya dikkat
olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu olan bu etmenin yanı sıra yüz yüze iletişim ile hazır-
olumlu tutumu sağlama sürecinde üretici bir lıksız olarak ani tepki de vermelidir. Anlık
beceri olan konuşma becerisi diğer becerilere gelişen bu iletişim hali öğrenenin konuşma
göre niteliksel farklılık göstermektedir. anındaki bilgi birikimi ile doğru orantılıdır.
Konuşma becerisi genel anlamda in- Aynı zamanda jest ve mimik gibi sözel olma-
sanların dilsel yetisi ve etkileşimin en temel yan boyutlarda da konuşma esnasında ko-
sosyal yapı taşı olmakla beraber yabancı dil nuşmaya eşlik eder ve öğreneni destekler.
öğretiminde de geliştirilmesi beklenen önemli Özetle, yabancı dili öğrenen kişi sadece o dilin
becerilerden biridir. Üretici bir beceri olma- yeni kelimelerini ve dilbilgisi yapılarını öğre-
sından dolayı, bireyin yabancı dilde sözel ve nerek bunları cümlelere çevirmekte kalmaz
somut üretim yapması öğrenilme düzeyiyle aynı zamanda öğrendiği yabancı dil de ko-
ilgili önemli dönütler vermektedir. Çünkü bir nuşmakta zorundadır. Bu özelliği nedeniyle
yabancı dili öğrenmek demek, o dili kullana- yabancı bir dili öğrenen kişilerin, özellikle
bilmekte doğru orantılıdır. Doğan (2009: 185) anlık üretkenliği, hızlı oluşu, gerçek yaşantı
bir dil bilmenin en büyük göstergesinin o dili ürünü olup aktif olunmasını gerektirdiğinden
konuşmak olduğunu vurgulamıştır. Yabancı diğer becerilere göre daha fazla duygularla,
dilde üretim yapması beklenen öğrenen, ko- tutumlarla ve algılarla ilişkili bir özellik gös-
nuşmak ve yazmak için sadece söz konusu dil termektedir. Çünkü konuşma becerisinin ba-
hakkında bilgilere sahip olması yeterli değil- şarısı yüksek düzeyde istek, ilgi ve öz güven
dir, aynı zamanda da tüm bilgisini aktif hale gerektirir.
getirip organize edebilmeli, bilgileri hazırlıklı Yapılan araştırmalarda daha çok ya-
bir şekilde yapısal ve doğru bir düzlemde bancı dil derslerinde konuşma becerisinin
dilsel bir üretime dönüştürmesi gerekmekte- gelişim seviyesinin diğer becerilere göre daha
dir (Hermann, 1985: 12). Özellikle konuşma geride kaldığı ve çoğunlukla duyuşsal ağırlık-
becerisi yazma becerisinden farklı olarak ko- lı olarak öğrenenlerin kaygı, stres, panik, hata
nuşma anında çoğu zaman ani olarak; doğru yapma korkusu, konuşma tutukluğu, bilgi
kelimeleri seçmeyi ve bunları belli kurallara yetersizliği gibi olumsuz algı ve tutumlara
göre dizmeyi ve de bu kelimeleri anlaşılır sahip oldukları görülmektedir (Fischer, 2005;
şekilde telaffuz etmeyi de gerektirir. Diller Fischer, 2007).
için Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesine Yabancı dil öğrenim sürecinde sınıf içi
(AOÖÇ) göre yabancı dil öğrenen bir kişinin etkileşim bağlamında konuşma becerisi ders
konuşabilmesi için; içi uygulamalarının öğrenenler üzerindeki
* bir iletiyi planlayabilmesi ve düzen- soyut algısal etkilerini ve kavramsal boyutla-
leyebilmesi gerekir (bilişsel beceriler); rını araştırmak bu becerinin geliştirilmesine
* bir dilsel anlatımı ifade edebilmesi katkı sağlaması yönünden önemlidir. Feno-
gerekir (dilsel beceriler); menolojik yaklaşım ışığında, metaforlar aracı-
* ifadeyi telaffuz edebilmesi gerekir lığıyla insanların bir kavram ve ya olgu hak-
(sesbilgisel beceriler) (Europarat, 2001: 93; kındaki algı ve ya düşüncelerin tespit edilebi-
Telc, 2013: 91). lir ve araştırılan kavrama yönelik soyut bağ-
Aktif katılım gerektiren ve karmaşık lamda olan düşüncelerin somutlaşması ve
yapısıyla sözel üretim yapan ve yabancı dilde keşfedilmesi kolaylaşmaktadır. Eğitim alanı
duygu ve düşüncelerini başkalarına aktarmak açısından da metaforlar, anlaşılmayan, anla-
isteyen öğrenen; doğru kelimeleri tespit etme, şılması zor olan konularda veya bazı kavram,
dilsel yapılara dikkat etme, korkmadan keli- algı ve tutumları daha anlaşılır ifade etmede
28
Bahar İşigüzel

kullanılabilir (Döş, 2010: 609). tır. Bu desen farkında olduğumuz ama derin-
2. Araştırmanın Amacı lemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olma-
Bu çalışmada üniversite hazırlık sınıfı dığımız olgulara odaklanmaktadır (Yıldırım
öğrencilerinin yabancı dilde konuşma beceri- & Şimşek, 2005: 72). Fenomenoloji analizinde
sine ilişkin sahip oldukları algıların metafor- amaç, çalışma grubu tarafından tecrübe edil-
lar aracılığıyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu miş bir olguya ilişkin psikolojik özü elde
amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap edilmesi ve bireylerin algılamaları ile olaylara
aranmıştır: yükledikleri anlamları incelemektir (Akturan
1. Hazırlık sınıfı öğrencileri yabancı & Esen, 2008: 85).
dilde konuşma becerisine yönelik algılarını 3.2. Araştırma Grubu
hangi metaforları tercih ederek ortaya koy- Araştırma 2016-2017 eğitim- öğretim
maktadırlar? yılında Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2. Hazırlık sınıfı öğrencilerinin yaban- Yabancı Diller Yüksekokulu’nda yabancı dil
cı dilde konuşma becerisine ilişkin ürettikleri hazırlık sınıfına devam eden 148 öğrenci ile
metaforlar analiz edildiğinde ortak özellikle- yürütülmüştür. Çalışma grubunun 97’si (%
rine göre hangi kavramsal kategorilerde top- 65.5) kadın ve 51’i (% 34.5) erkek öğrenciden
lanmaktadır? oluşmaktadır. Yaş ortalamalarına bakıldığın-
3. Yöntem da çalışma grubunun 72’si (% 48.6) 17-18 yaş
3.1. Araştırmanın Deseni aralığında, 47’si (% 31.8) 19-20 yaş aralığında
Bu çalışma, nitel araştırma desenle- ve 29’u (% 19.6) 20 ve üstü yaş aralığında bu-
rinden fenomenoloji (olgubilim) kullanılmış- lunmaktadır (Tablo 1).

Tablo 1. Çalışma Grubunun Cinsiyet ve Yaş Dağılımı
Cinsiyet N %
Kadın 97 65.5
Erkek 51 34.5
Yaş
17-18 72 48.6
19-20 47 31.8
20- üstü 29 19.6
Toplam 148 100

Çalışma grubunun kayıtlı oldukları lık ve 52’si (% 35.1) İktisadi ve İdari Bilimler
Fakülte dağılımları incelendiğinde, öğrencile- olarak farklı Fakülte dağılımı göstermektedir-
rin 57’si (% 38.5) Eğitim, 18’i (% 12.2) Fen- ler (Tablo 2).
Edebiyat, 21’i (% 14.2) Mühendislik- Mimar-

Tablo 2. Çalışma Grubunun Öğrenim Görecekleri Fakülte Dağılımı
Fakülte N %
Eğitim 57 38.5
Fen-Edebiyat 18 12.2
Mühendislik-Mimarlık 21 14.2
İktisadi ve İdari Bilimler 52 35.1
Toplam 148 100

Çalışma grubunun ortaöğretimdeki öğrencilerin 129’u (% 87.2) İngilizcenin yanı
yabancı dil ders dağılımları incelendiğinde, sıra seçmeli olarak Almanca,14’ü (% 9.5) İngi-
Yabancı Dil Öğrenim Sürecinde Konuşma Becerisine İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma 29

lizcenin yanı sıra seçmeli olarak Fransızca, 5’i dil (seçmeli) dersi olarak haftada 2 saat olmak
(% 3.4) İngilizcenin yanı sıra seçmeli olarak üzere, okulların öğretmen imkânı doğrultu-
diğer bir yabancı dil öğrenmişlerdir (Tablo 3). sunda Almanca, Fransızca, İngilizce, İspan-
Milli Eğitime bağlı ortaöğretim kurumlarında yolca, İtalyanca, Japonca, Çince, Rusça vb.
(özel ve devlet okulları) alan seçimine göre derslerinden oluşmaktadır (Milli Eğitim Ba-
okutulan dersler kapsamında ikinci yabancı kanlığı, 2006: Madde 7/a).

Tablo 3. Çalışma Grubunun Ortaöğretim Yabancı dil dersleri Dağılımı
Yabancı dil N %
İngilizce- Almanca 129 87.2
İngilizce-Fransızca 14 9.5
İngilizce-Diğer 5 3.4
Toplam 148 100

Çalışmanın amacı doğrultusunda verilmiştir. Daha sonra öğrencilerin geliştir-
araştırma grubunun en az iki yabancı dili dikleri metaforlar toplanmış ve değerlendir-
öğrenmeye yönelik deneyimlerinin olması meye alınmıştır.
yabancı dilde konuşma becerisine ilişkin algı- 3.4. Verilerin Analizi ve Yorumlan-
ları araştırırken daha nitelikli ve gerçekçi ve- ması
riye ulaşmak açısından önemlidir. Çok dilli Olgu bilim (fenomenoloji) desenine
bağlama giren bu araştırma grubunun yaban- göre üniversite öğrencilerinin yabancı dilde
cı dil öğrenme sürecini tanıması ve ortaöğre- konuşma becerisi kavramına yönelik metafor-
timlerinde en az iki yabancı dilde konuşma ların veri olarak çözümlenmesinde ‘içerik
becerisine yönelik dersler görmüş olmaları analizi’ tekniği kullanılmıştır. Nitel çözümle-
metaforik algı üretimlerine olumlu yansıması mede verilerin içeriklerini keşfetmeye yönelik
beklenmektedir. Yukarıdaki dağılıma bakıldı- çözümleme için ilk adım olarak kodlama ya-
ğında daha yaygın olarak birinci yabancı dilin pılır (Punch, 2005: 193). İçerik analizi ile elde
İngilizce ve ikinci yabancı dilin Almanca ol- edilen ham veriler anlamlandırılarak düzen-
duğu görülmektedir. lenir. Bu düzenleme sonucunda kod ve kate-
3.3.Veri Toplama Aracı gorilerin ortaya çıkartılmasıyla algıların so-
Araştırmaya katılan öğrencilerin ya- mutlaşması sağlanmaktadır (Patton, 2002:
bancı dilde konuşma becerisine ilişkin sahip 453). Elde edilen sonuçlar betimsel bir anla-
oldukları algıları ortaya çıkarmak amacı ile tımla sunulur ve ortaya çıkan temalar ve
öğrencilere ‚Yabancı dilde konuşmak < gibi- örüntüler çerçevesinde elde edilen bulgular
dir. Çünkü <‛ verilerek bu cümleleri tamam- açıklanır ve yorumlanır (Yıldırım & Şimşek,
lamaları istenmiştir. Hazırlanan formda cinsi- 2005: 75).
yet, yaş, öğrenim görecekleri bölüm ve orta- 4. Bulgular ve Yorum
öğretimde öğrendikleri yabancı dilleri belirte- Üniversite hazırlık sınıfı öğrencileri-
bilecekleri kişisel bilgiler bölümüne de yer nin ‚yabancı dilde konuşma becerisi‛ kavra-
verilmiştir. Araştırma formları öğrencilere mına ilişkin sahip oldukları metaforlar ve
dağıtılmış ve doldurmaları için gerekli süre kategorileri Tablo 4’te sunulmuştur.
30
Bahar İşigüzel

Tablo 4. Üniversite Öğrencilerinin ‚Yabancı Dilde Konuşma Becerisi‛ Kavramına İlişkin Sahip Oldukları
Metaforlar ve Kavramsal Kategorileri
Kavramsal Katego- Metafor Metafor Metafor
riler Frekansı Adeti
özel hissetmek (1), korku (1),özgüven (2), özgürlük(1), iyi his-
Duygu Dünyası setmek(1), eziyet (1), tedirgin olmak (1), güzel bir şey(1), kendin
olmamak(1), kendini anlatamamak(1), endişeli olmak(2), kem 42 30
küm etmek(1), karşılıksız aşk(1), kendini anlatmak(1), zor (2), % 28 % 26
sevdiğine açılamamak(1), sevip te söyleyememek(1), yorucu (3),
havalı olmak (2), çok havalı hissetmek(1), kötü(2), özgür hisset-
mek(1), işkence(2), heyecan(2), heyecan yapmak(2), korkmak(2),
endişe (2), keyifli (1), saçmalamak (1), sudan korkup yüzmek(1).

Yenilik ve Farklılık yeni bir insan olmak (2), yeniden doğmak (1), yeni bir kültür(2),
yeni bir kişilik (1), yeni bir yaşam tarzı(1), yeniden konuşmayı
öğrenmek(1), yeniden yürümeyi öğrenmek(1), hayata yeniden 19 16
başlamak(1), başka kültürleri öğrenmek(2), farklı bir dünyada % 13 %13
yaşamak(1), başka kişilik(1), yeni bir insanı keşfetmek(1), başka
dünyalara ulaşmak(1), farklı bir atmosfer(1), yeni bir hayata
başlamak(1),yeni kapı açmak(1).

heykeltıraşlık(1), hikaye anlatmak(1), matematik(2), edebiyat(2),
Bilim ve Sanat filmde oynamak(1), felsefe konuşmak(1), kitap(1), kitap oku- 18 14
Alanı mak(2), şarkı söylemek(1), resim çizmek(1), spor yapmak(1), %12 %12
kelimelerle dans etmek(1), şiir(2), Da Vinci’nin şifresi (1).

çok bilmek(1), düşünce(1), anlayıp ta konuşamamak(1), tüm
bilgiyi kullanmak(1), bilgili olmak(1), düşünceyi dışarı yansıt-
mak(1), bilgi(1), unutmak(2), insanları anlamak(1), yetenek(2), 28 22
Biliş ve Gelişim kekemelik(2), bilip te anlatamamak(1), bilip te konuşama- %19 %19
mak(1), emeklemek(1), çocuk yetiştirmek(2), kekeme insan ko-
nuşması(1), konuşmayı unutmak(2), yürümeyi öğrenmek(2),
konuşmayı hatırlamak (1), dilsiz bir insan(1), puzzle (yap boz)
(1), Çince konuşmak (1).

ağaç dikmek (1),yaşam(1), bilinmeyen bir yol (1), yanlış mekan
(1), yaşamak(1), akıcı bir nehir(1), yaşama yol vermek(1), batan 28 25
gemi (1), nefes almak(1), keşfetmek(1), para(1), çığlık atmak(1), %19 %21
Hayata Dair BBC spikeri olmak(1), ihtiyaç(2), mucize(1), kaygan yer(1), ke-
şif(2), uçmak(1), ulaşmak(1), temizlik yapmak(1), turist ol-
mak(2), statü sahipliği(1), zorlu bir yolu aşmak (1), ilkokula
başlamak (1), çek-senet işi (1).
biber(1), kebap(1), muz kabuğuna basmak(1), ekmek(1), acı
Gıda Unsuru biber(2), su(1), su içmek(2), su altında konuşmak(1), sebze yemek 13 11
(1), sarma sarmak (1), döner ile ayran (1). % 9 %9
Toplam 148 118
%100 %100
Araştırma grubuna ait yabancı dilde
konuşma becerisine ilişkin metaforik ifadeleri Bunlar; duygu dünyası, yenilik ve farklılık,
6 kavramsal kategori altında toplanmıştır. bilim ve sanat alanı, biliş ve gelişim, hayata
Yabancı Dil Öğrenim Sürecinde Konuşma Becerisine İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma 31

dair ve gıda unsuru özelliklerine göre grup- bilmiyorsa bakışları farklı olur‛.
landırılmıştır. ‚Yabancı dilde konuşmak özgüven
Tablo 4’teki tüm kavramsal kategori- gibidir. Çünkü yabancı dilde konuşmak insa-
lere bakıldığında, duygu dünyası kategorisinde na özgüven veriyor‛.
en fazla metafor üretildiği görülmektedir ‚Yabancı dilde konuşmak sevdiğine
(metafor frekansı:42; metafor adeti: 30). Biliş açılamamak gibidir. Çünkü seversin, sevdi-
ve gelişim ile hayata dair kategorilerinde birbir- ğini de bilirsin ama sevdiğini söyleyemezsin‛.
lerine yakın metafor üretimi tespit edilmiştir ‚Yabancı dilde konuşmak özgür his-
(biliş ve gelişim: metafor frekansı: 28; metafor setmek gibidir. Çünkü kendini özgüvenli
adeti: 22 / hayata dair: metafor frekansı: 28; hissettiriyor‛.
metafor adeti: 25). Yine yenilik ve farklılık ile ‚Yabancı dilde konuşmak havalı ol-
bilim ve sanat alanı kategorilerinde de sayısal mak gibidir. Çünkü herkes konuşamadığın-
olarak yakın metafor üretimi görülmektedir dan insanın farkı oluyor‛.
(yenilik ve farklılık: metafor frekansı: 19; me- ‚Yabancı dilde konuşmak endişeli
tafor adeti: 16 / bilim ve sanat alanı: metafor olmak gibidir. Çünkü konuşurken çok gergi-
frekansı: 18; metafor adeti: 14). En az metafor nim‛.
üretimi gıda unsuru kategorisinde belirlenmiş- ‚Yabancı dilde konuşmak korku gibi-
tir (metafor frekansı:13; metafor adeti: 11). dir. Çünkü kendini çok stresli ve gergin his-
Tablo 4 incelendiğinde olumsuz olan sedersin‛.
metaforik ifadeler koyu ve eğik olarak yazıl- ‚Yabancı dilde konuşmak karşılıksız
mıştır. Olumlu ve olumsuz ifadelerin kavram- aşk gibidir. Çünkü konuşmaya çalışırsın ama
sal kategori dağılımı ve gerekçeli metaforik cümlede neyi nerede kullanman gerektiğini
ifade örnekleri aşağıda verilmiştir. bilmediğin için bir karşılık alamazsın‛.
 Kategori 1. Duygu Dünyası ‚Yabancı dilde konuşmak saçmala-
Duygu dünyası kavramsal kategori- mak gibidir. Çünkü kelimeleri bilirsin ama
sinde bulunan bazı metaforik ifadeler ve ge- cümleleri okuduğunda anlamsız olduğunu
rekçeleri aşağıda verilmiştir: anlarsın‛.
‚Yabancı dilde konuşmak çok havalı ‚Yabancı dilde konuşmak sudan kor-
hissetmek gibidir. Çünkü kimse konuşama- kup yüzmek gibidir. Çünkü yabancı dil de
yınca daha iyi oluyor‛. konuşmak çok zor‛.
‚Yabancı dilde konuşmak kem küm ‚Yabancı dilde konuşmak eziyet gi-
etmek gibidir. Çünkü kelime biliyoruz ama bidir. Çünkü doğru cümleleri asla kuramaz-
dilimizden çıkmıyor o kelimeler‛. sın‛.
‚Yabancı dilde konuşmak havalı ol- ‚Yabancı dilde konuşmak korkmak
mak gibidir. Çünkü bir ayrıcalıktır. gibidir. Çünkü korktukça kafamdaki tüm
‚Yabancı dilde konuşmak sevip te kelimeler uçup gidiyor‛.
söyleyememek gibidir. Çünkü içinde kurgu- ‚Yabancı dilde konuşmak keyifli gi-
larsın ama konuşamazsın‛. bidir. Çünkü cümleleri bir araya getirerek
‚Yabancı dilde konuşmak zor gibi- konuşmak mutlu eder‛.
dir. Çünkü iyi bir konuşma zaman ister‛. Bu kategori incelendiğinde, araştırma
‚Yabancı dilde konuşmak güzel bir grubunun yabancı dilde konuşma becerisine
şey gibidir. Çünkü yabancı insanlarla tanışma yönelik olarak duygu bağlamda daha fazla
şansı yakalarsın‛. metafor ürettikleri görülmektedir (metafor
‚Yabancı dilde konuşmak özel his- adeti: 30). Metaforik ifadeler bakıldığında,
setmek gibidir. Çünkü bir ortamda kimse olumlu duyguların yanı sıra daha çok olum-
32
Bahar İşigüzel

suz duygu ifadeleri kullandıkları tespit edil- forlar ortaya koyuldukları görülmektedir.
miştir (20 adet olumsuz ve 10 adet olumlu Sadece iki metaforik ifade de ‚yeniden ko-
metafor adeti). Metafor frekansına bakıldığın- nuşmayı öğrenmek‛ ve ‚ yeniden yürümeyi
da, araştırma grubunun 30’u olumsuz ve 12’si öğrenmek‛ konuşma becerisinin zorluğu vur-
olumlu metaforlar üretmişlerdir. Yukarıdaki gulanmaktadır.
örnek ifadeler ve gerekçelerine de bakıldığın-  Kategori 3. Bilim ve Sanat Alanı
da, ‚özgüven, özgür hissetmek, havalı olmak, Bu kavramsal kategoride bulunan
özel hissetmek, keyifli‛ gibi olumlu ifadeler bazı metaforik ifadeler ve gerekçeleri aşağıda
üretmişleridir. Ancak bu kategoride daha çok verilmiştir:
‚endişeli olmak, korku, saçmalamak, eziyet‛ ‚Yabancı dilde konuşmak edebiyat
gibi olumsuz ifadeler yoğunluk göstermekte- gibidir. Çünkü konuşulur ama tam anlaşıl-
dir. maz‛.
 Kategori 2. Yenilik ve Farklılık ‚Yabancı dilde konuşmak kitap
Bu kavramsal kategoride bulunan okumak gibidir. Çünkü mutlu eder‛.
bazı metaforik ifadeler ve gerekçeleri aşağıda ‚Yabancı dilde konuşmak felsefe ko-
verilmiştir: nuşmak gibidir. Çünkü insanı düşünmeye
‚Yabancı dilde konuşmak başka kül- zorlar‛.
türleri öğrenmek gibidir. Çünkü yeni şeyler ‚Yabancı dilde konuşmak spor yap-
öğreniyoruz‛. mak gibidir. Çünkü ilk zamanlar ne kadar
‚Yabancı dilde konuşmak yeni bir in- zorlarsan da zamanla alışacak ve pratik kaza-
sanı keşfetmek gibidir. Çünkü her yeni öğre- nacaksın‛.
nilen dil yeni insanlar tanımaktır ve tanıdığın ‚Yabancı dilde konuşmak şiir gibidir.
her yeni insan sana bir şeyler katar‛. Çünkü ilham gelmesi gereklidir‛.
‚Yabancı dilde konuşmak yeni bir ki- ‚Yabancı dilde konuşmak Da Vin-
şilik gibidir. Çünkü yeni bir dil, yeni bir ci’nin şifresi gibidir. Çünkü konuştuğunu
insandır‛. kimse anlamaz‛.
‚Yabancı dilde konuşmak yeni bir ‚Yabancı dilde konuşmak resim çiz-
kültür gibidir. Çünkü yabancı dili konuşur- mek gibidir. Çünkü kelimeleri yeniden şekil-
ken dilin geldiği kültürden kopamıyoruz‛. lendirmektir‛.
‚Yabancı dilde konuşmak farklı bir ‚Yabancı dilde konuşmak matematik
dünyada yaşamak gibidir. Çünkü farklı bir gibidir. Çünkü bir şey anlamazsın kuraldan
kültürü ve insanları tanırsın‛. gidersin‛.
‚Yabancı dilde konuşmak yeni bir in- ‚Yabancı dilde konuşmak heykeltı-
san olmak gibidir. Çünkü düşüncelerin fark- raşlık gibidir. Çünkü her harf ince ince işle-
lılaşır ve yeni biri olursun‛. niyor‛
‚Yabancı dilde konuşmak farklı bir Bu kategori incelendiğinde, araştırma
atmosfer gibidir. Çünkü konuşurken başka grubunun konuşma becerisine yönelik mate-
bir yerde gibiyim‛. matik, edebiyat, şiir, felsefe ve spor gibi bilim
‚Yabancı dilde konuşmak yeni kapı ve sanat alanlarıyla metaforik ifadeler kullan-
açmak gibidir. Çünkü her yeni dil yeni tec- dıkları tespit edilmiştir. Sadece ‚Da Vinci’nin
rübeler ve yeni girişimler farklı bir dünyaya şifresi, edebiyat ve matematik‛ metaforik
açılan kapılardır‛. ifadeler ile olumsuz boyutta konuşma beceri-
‚Yenilik ve farklılık‛ kategorisi ince- sinin anlaşılma boyutundaki sıkıntılar vurgu-
lendiğinde, araştırma grubunun konuşma lanmıştır.
becerisine yönelik ‚yeni bir insan olmak, ye-  Kategori 4. Biliş ve Gelişim
niden doğmak, farklı bir dünyada yaşamak, Bu kavramsal kategoride bulunan
yeni bir yaşam tarzı‛ gibi daha olumlu meta- bazı metaforik ifadeler ve gerekçeleri aşağıda
Yabancı Dil Öğrenim Sürecinde Konuşma Becerisine İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma 33

verilmiştir: dir.
‚Yabancı dilde konuşmak unutmak Yukarıdaki olumlu ifadelere ve ge-
gibidir. Çünkü aklına kelime ve cümle yapısı rekçelerine bakıldığında, ‚bilgili olmak, puzz-
gelmez‛. le (yap boz), çocuk yetiştirmek‛ ifadeleriyle
‚Yabancı dilde konuşmak yetenek yabancı dilde konuşmanın özgüven ve mutlu-
gibidir. Çünkü yeni bir dili öğrenmek kolay luk verdiğini, konuşurken kelimelerin uyum-
değildir‛. larıyla birbirlerini tamamladığını ve gelişti-
‚Yabancı dilde konuşmak çocuk ye- rilmesinin zaman ve emek gerektirdiği ifade
tiştirmek gibidir. Çünkü konuşmayı geliştir- edilmiştir. Olumsuz metaforlar ‚Çince ko-
mek zaman ve emek ister‛. nuşmak, kekemelik, unutmak, dilsiz bir in-
‚Yabancı dilde konuşmak anlayıp ta san‛ gibi ifadeler ve gerekçeleri ile konuşma
konuşamamak gibidir. Çünkü cümleyi topar- becerisinin zorluğunun vurgulandığı görül-
layamazsın‛. mektedir.
‚Yabancı dilde konuşmak kekemelik  Kategori 5. Hayata Dair
gibidir. Çünkü hiç teklemeden konuşamıyo- Bu kavramsal kategoride bulunan
rum‛. bazı metaforik ifadeler ve gerekçeleri aşağıda
‚Yabancı dilde konuşmak yürümeyi verilmiştir:
öğrenmek gibidir. Çünkü zaman ister‛. ‚Yabancı dilde konuşmak batan gemi
‚Yabancı dilde konuşmak bilgili ol- gibidir. Çünkü kurtulmaya çalışırsın ama
mak gibidir. Çünkü konuştukça özgüven ve mümkün değildir, boğulursun‛.
mutluluk veren artı bir faaliyettir‛. ‚Yabancı dilde konuşmak mucize
‚Yabancı dilde konuşmak insanları gibidir. Çünkü yaşamadığın bir ülkenin dilini
anlamak gibidir. Çünkü kolay gibi görünür sadece kağıttan öğrenmeye çalışmaktır‛.
ama mümkün değildir‛. ‚Yabancı dilde konuşmak kaygan yer
‚Yabancı dilde konuşmak konuşmayı gibidir. Çünkü kaygan yerde ayakta durmak
hatırlamak gibidir. Çünkü konuşunca aklına imkansız bir şeydir‛.
gelir kelimeler‛. ‚Yabancı dilde konuşmak yanlış me-
Yabancı dilde konuşmak puzzle (yap kan gibidir. Çünkü insanlar boş boş bakarlar
boz) gibidir. Çünkü tüm kelimeler birbirine sana, terk et burayı der gibi‛.
uyumludur, kendilerini tamamlarlar‛. ‚Yabancı dilde konuşmak BBC spike-
‚Yabancı dilde konuşmak Çince ko- ri olmak gibidir. Çünkü mükemmel konu-
nuşmak gibidir. Çünkü konuşmakta zorlanır- şuyormuşum gibi hissediyorum fakat mü-
sın‛. kemmel olmadığımı biliyorum‛.
‚Biliş ve gelişim‛ kategorisi incelen- ‚Yabancı dilde konuşmak turist ol-
diğinde, araştırma grubunun konuşma beceri- mak gibidir. Çünkü konuşurken kendimi
sini ‚düşünce, bilgi, unutmak, yürümeyi öğ- yabancı biri gibi hissediyorum‛.
renmek, emeklemek‛ gibi metaforlar ile orta- ‚Yabancı dilde konuşmak para gi-
ya koyuldukları görülmektedir (Metafor ade- bidir. Çünkü mesleğimiz için gereklidir‛.
ti: 22). Bu kavramsal kategorideki metaforik ‚Yabancı dilde konuşmak ihtiyaç
ifadelere bakıldığında, olumlu ve olumsuz gibidir. Çünkü dünyada bir çok yerde konu-
ifadelerin eşit olduğu görülmektedir (11 adet şuluyor‛.
olumlu ve 11 adet olumsuz metafor adeti). ‚Yabancı dilde konuşmak statü sa-
Metafor frekansına bakıldığında, yine araş- hipliği gibidir. Çünkü yabancı dil bilmek
tırma grubunun eşit frekans olarak ta 14’ü kişiye değer katar‛.
olumlu ve 14’ü olumlu metaforlar üretmişler- ‚Yabancı dilde konuşmak keşif gi-
34
Bahar İşigüzel

bidir. Çünkü kişiyi zamanla, dili keşfettikçe ‚Yabancı dilde konuşmak su gibidir.
geliştirir‛. Çünkü konuştukça akar gider‛.
‚Yabancı dilde konuşmak temizlik ‚Yabancı dilde konuşmak muz kabu-
yapmak gibidir. Çünkü çok çok zordur, kö- ğuna basmak gibidir. Çünkü kendini aniden
tüdür, yorucudur‛. yerlerde bulursun‛.
‚Yabancı dilde konuşmak uçmak gi- ‚Yabancı dilde konuşmak su içmek
bidir. Çünkü kendini çok mutlu hissedip mut- gibidir. Çünkü insanın konuştukça konuşası
luluktan uçarsın‛. gelir‛.
‚Yabancı dilde konuşmak ilk okula ‚Yabancı dilde konuşmak acı biber
başlamak gibidir. Çünkü ne konuşacağını, gibidir. Çünkü yerken tadı acıdır ama tadına
hangi kelimeleri kullanacağını tam olarak alıştıkça sevmeye başlarsın‛.
bilmiyorsun‛. ‚Yabancı dilde konuşmak kebap gi-
‚Yabancı dilde konuşmak çek - senet bidir. Çünkü yedikçe yitesin gelir, yabancı dili
işi gibidir. Çünkü verirsin ama alamazsın‛. de öğrendikçe öğrenesin gelir‛.
‚Yabancı dilde konuşmak ağaç dik- ‚Yabancı dilde konuşmak su altında
mek gibidir. Çünkü siz her gün sularsınız konuşmak gibidir. Çünkü kişinin kendisi
ama o meyvesini geç verir‛. de dahil kimse anlamaz ne anlatmak istediği-
‚Yabancı dilde konuşmak bilinme- ni‛.
yen bir yol gibidir. Çünkü sonunda kendini ‚Yabancı dilde konuşmak biber gi-
nerede bulacağını bilemezsin‛. bidir. Çünkü çok acı bir şey anlaşılmıyor ve
‚Yabancı dilde konuşmak zor bir yo- zor‛.
lu aşmak gibidir. Çünkü öncellikle nasıl ko- ‚Yabancı dilde konuşmak döner ile
nuşacağını, yeni dilin kurallarını bilmek gere- ayran gibidir. Çünkü insanları birbiriyle bü-
kir‛. tünleştirir‛.
‚Hayata dair‛ kategorisi incelendi- ‚Yabancı dilde konuşmak sebze ye-
ğinde, olumlu duygu ifadelerinin olumsuz mek gibidir. Çünkü herkes hoşlanmaz‛.
duygu ifadelerine göre daha fazla olduğu ‚Yabancı dilde konuşmak sarma sar-
tespit edilmiştir (15 adet olumlu ve 10 adet mak gibidir. Çünkü sarması zaman alır ama
olumsuz metafor). Metafor frekansına bakıl- yemesi tatlı olur‛.
dığında, araştırma grubunun 18’i olumlu ve Gıda unsuru kategorisi incelendiğin-
10’u olumsuz metaforlar üretmişlerdir. de, ‚kebap, ekmek, su, su içmek, sarma sar-
Üretilen olumlu ifadelere bakıldığın- mak, döner ile ayran‛ gibi olumlu metaforlar
da, ‚statü sahipliği, ihtiyaç, keşif, uçmak‛ gibi konuşma becerisinin zamanla ve karşılıklı
metaforlarla mutluluk, gereklilik ve gelişim etkileşim ile daha çok gelişeceğini ifade et-
gerekçeleri ön plana çıkmaktadır. Olumsuz mektedir (6 adet olumlu metafor / metafor
ifadeler incelendiğinde, ‚kaygan yer, batan frekansı:7).
gemi, mucize, yanlış mekân‛ gibi metaforlar Üretilen olumsuz ifadelere bakıldı-
olumsuzluğu ötesinde umutsuzluğu da orta- ğında, ‚biber, acı biber, muz kabuğuna bas-
ya koymaktadır. Ayrıca ‚zor bir yol, ilk okula mak, su altında konuşmak, sebze yemek‛
başlamak, ağaç dikmek, temizlik yapmak‛ olumsuz ifadeler konuşma becerisinin zorlu-
gibi metaforik ifadeler yabancı dilde konuşma ğunu, anlaşılmazlığı ve umutsuzluğu vurgu-
becerisinin zor, yorucu ve zaman alıcı bir lamaktadır (5 adet olumsuz metafor / metafor
süreç olduğunu vurgulamaktadır. frekansı:6).
 Kategori 6. Gıda Unsuru 5. Sonuç
Bu kavramsal kategoride bulunan Günümüz yabancı dil öğretiminde ar-
bazı metaforik ifadeler ve gerekçeleri aşağıda tık öğrenenlerin duyuşsal öğrenme süreçleri
verilmiştir: bilişsel öğrenme süreçlerinin önemli bir faktö-