Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi

608 Pages·2003·67.72 MB·Turkish

TÜRKİYE DİYANET VAKFI
ANSİKLOPEDİSİ
Sahibi
Türkiye Diyanet Vakfı
Yönetim
ISAM, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi
Bağlarbaşı, Gümüşyolu caddesi 40 Üsküdar 81200 İstanbul
Tel: [phone] Faks : (0 216) 474 08 74 elektronik posta : [email protected]
Basım, Dağıtım ve Pazarlama
Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi
OSTİM Örnek Sanayi Sitesi, 1. cadde, 358. sokak 11 Yenimahalle 06370 Ankara
Tel: [phone] Faks : (0 312) 354 91 32 elektronik posta : [email protected]
© Bütün yayın hakları Yazı ve fotoğraflar ISBN 975-389-402-3 ( Takım)
Türkiye Diyanet Vakfı'na aittir. kaynak gösterilmeden kullanılamaz. 975-389-408-2 (27. cilt)
• ___ •
KÜTAHYA MEVLEVÎHÂNESİ - MANİSA
Ankara 2003
Başkan
Doç.Dr. İlyas ÜZÜM
Danışma Kurulu
Prof. Dr. Mustafa ÇAĞRICI
Prof.Dr. M. Orhan OKAY
Prof.Dr. Metin TUNCEL
Doç.Dr. Ahmet ÖZEL
Dr. Adnan ASLAN
İNCELEME KURULU Prof.Dr. Bekir TOPALOĞLU (Başkan)
Prof.Dr. İsmail E. ERÜNSAL
Doç.Dr. Ahmet ÖZEL
Dr. Tahsin GÖRGÜN
TEKNİK REDAKSİYON Prof. Dr. Ahmet TOPALOĞLU
Madde Tesbit ve İç Kontrol FuatGÜNEL
Kasım KIRBIYIK
İmlâ Dr. İsa KAYAALP
Teknik Kontrol Dr. Hilâl GÖRGÜN
Bibliyografya İsmail ÖZBİLGİN
Abdülkadir ŞENEL
YAYIN MÜDÜRLÜĞÜ Ahmet YILMAZ (Müdür)
Dizgi Nedim GÜNEY (Şef)
Tashih Hüseyin Hilmi KURTULMUŞ (Şef)
Mehmet GÜNYÜZLÜ
Osman SEVİM
Nedret TOPÇU
Resimleme Enis KARAKAYA/ M.A. (Şef)
Ahmet AKMAN
Haluk KARGI /M.A.
Çizim OğuzKALLEK
KÜTÜPHANE ve DOKÜMANTASYON Prof.Dr. İsmail E. ERÜNSAL (Danışman)
KÜTÜPHANE ve
DOKÜMANTASYON MÜDÜRLÜĞÜ Fatih ÇARDAKLI (Müdür)
Kütüphane Recep YILMAZ (Müdür Yardımcısı)
Ender BOZTÜRK
Suat ÇOBAN
Sema DOĞAN
Mehmet EĞİLMEZ
Abdurrahman M. HACIİSMAİLOĞLU
Hüseyin KARAER
Salih SANDAL
Ali SAVRAN
Çetin TÜYLÜ
Mehmet YILMAZ
Ali Yücel YÜRÜK
Satın Alma Cemil Cahit CAN (Şef)
Ekrem ARSLAN
Süreli Yayınlar ve Mübâdele Selahattin ÖZTÜRK (Şef)
Ş. Bilal ÇAVUŞOĞLU
Dokümantasyon M. Birol ÜLKER (Müdür Yardımcısı)
Şevki BAYKUŞ
İnayet BEBEK
Cemal TOKSOY
SİPARİŞ ve TAKİP MÜDÜRLÜĞÜ Sabahattin YENİCE (Müdür Yardımcısı)
Ş. Memduh GÜZELER (Şef)
Levent AKÇALAR
Mustafa KALAYCI
Ahmet Ali TONYALI
Dizgi Mustafa DURSUN (Şef)
Süleyman ÖZEL
Yılmaz SAMANCI
MUHASEBE MÜDÜRLÜĞÜ Atalay ALPTEKİ (Müdür Yardımcısı)
Mehmet ŞEVİK (Şef)
Metin ALTINOK
Bilal SALMAN
Sema TEKİN
PERSONEL ve İDARÎ İŞLER MÜDÜRLÜĞÜ Yakup KAHRAMAN (Müdür)
M. Hanefi DİLMAÇ (Şef)
Halit ÖZÇELİK (Şef)
İbrahim AKMANOĞLU
BİLGİ İŞLEM Ali Rıza SET
Coşkun YILDIRIMTÜRK
DAĞITIM ve PAZARLAMA TDV Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi.
Ömer KARA (İşletme Müdürü)
Ömer HASİPEK (Malî ve İdarî İşler Müdürü)
O. Zeki ÇAKIROĞLU (Ticaret ve Pazarlama Müdürü)
Nurettin SIĞINÇ (Yayınlar ve Tesisler Müdürü)
İLİM KURULLARİ ÜYELERİ
Prof. Dr. Hasan AKSOY Y.Doç.Dr. Kürşat DEMİRCİ Enis KARAKAYA (M.A.) Doç.Dr. M. Sait ÖZERVARLI
(Türk Dili ve Edebiyatı) (Dinler Tarihi) (islâm Sanatları / Mimari) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
Prof.Dr. Ömer Faruk AKÜN Prof.Dr. İbrahim Kâfi DÖNMEZ Prof.Dr. Hayreddin KARAMAN Prof.Dr. İskender PALA
(Türk Dili ve Edebiyatı) (Fıkıh) (Fıkıh) (Türk Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. Ali AKYILDIZ Prof.Dr. İsmail DURMUŞ Doç.Dr. Ahmet KAVAS Dr. Mehmet Ali SARI
(Türk Tarihi ve Medeniyeti) (Arap Dili ve Edebiyatı) (islâm Ülkeleri Coğrafyası) (Tefsir)
Nurettin ALBAYRAK Dr. Mehmet EFENDİOĞLU Dr. Eyyüp Said KAYA Prof.Dr. Muhittin SERİN
(Türk Dili ve Edebiyatı) (Hadis) (Fıkıh) (İslâm Sanatları / Hat)
Dr. Tayyar ALTIKULAÇ Prof.Dr. Feridun EMECEN Prof.Dr. Mahmut KAYA Doç.Dr. Mustafa SİNANOĞLU
(Tefsir) (TürkTarihi ve Medeniyeti) (İlimler Tarihi, (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
İslâm Düşüncesi ve Ahlâk)
Y. Doç. Dr. Mustafa ALTUNDAĞ Sargon ERDEM Abdülkadir ŞENEL
(Tefsir) (islâm Sanatları / Müteferrik) Dr. İsa KAYAALP (Hadis)
(Türk Dili ve Edebiyatı)
Dr. Muhammed ARUÇİ Dr. Muhammed EROĞLU Dr. Sedat ŞENSOY
(Kelâm ve Mezhepler Tarihi) (Tefsir) Kasım KIRBIYIK (Arap Dili ve Edebiyatı)
(İlimler Tarihi)
Dr Adnan ASLAN Prof.Dr. İsmail E. ERÜNSAL Doç.Dr. Recep ŞENTÜRK
(islâm Düşüncesi ve Ahlâk) (Türk Dili ve Edebiyatı) Doç.Dr Ali KÖSE (İslâm Düşüncesi ve Ahlâk)
(islâm Düşüncesi ve Ahlâk)
Dr. Casim AVCI Prof.Dr. Semavi EYİCE Prof.Dr. Ahmet TOPALOĞLU
(islâm Tarihi ve Medeniyeti) (islâm Sanatları / Mimari) (Türk Dili ve Edebiyatı)
Rıza KURTULUŞ
(Fars Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. M. Akif AYDIN Prof.Dr. Mustafa FAYDA Dr. Aydın TOPALOĞLU
(Fıkıh) (İslâm Tarihi ve Medeniyeti) (islâm Düşüncesi ve Ahlâk)
Prof.Dr. Günay KUT
(Türk Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. Halis AYHAN Prof.Dr. Ethem Ruhi FIĞLALI Prof.Dr. Bekir TOPALOĞLU
(islâm Düşüncesi ve Ahlâk) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
Doç. Dr. İlhan KUTLU ER
(islâm Düşüncesi ve Ahlâk)
Beşir AYVAZOĞLU Dr. Hilal GÖRGÜN Doç.Dr. Tevfik Rüştü TOPUZOĞLU
(Türk Dili ve Edebiyatı) (İslâm Tarihi ve Medeniyeti) (Arap Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. Cevdet KÜÇÜK
(TürkTarihi ve Medeniyeti)
Dr Nihat AZAMAT Dr. Tahsin GÖRGÜN Prof.Dr. Metin TUNCEL
(Tasavvuf) (Fıkıh) (İslâm Ülkeleri Coğrafyası)
Doç.Dr. Talip KÜÇÜKCAN
Prof.Dr. Ali BARDAKOĞLU FuatGÜNEL (İslâm Düşüncesi ve Ahlâk) Dr. Zülfikar TÜCCAR
(Fıkıh) (Dinler Tarihi) (Arap Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. M. Orhan OKAY
Doç.Dr. Adil BEBEK Dr. Leyla Salime GÜRKAN (Türk Dili ve Edebiyatı) Dr. İsmail TÜRKOĞLU
(Kelâm ve Mezhepler Tarihi) (Dinler Tarihi) (TürkTarihi ve Medeniyeti)
Doç.Dr. Reşat ÖNGÖREN
Doç.Dr. Mustafa L. BİLGE Prof.Dr. Yusuf HALAÇOĞLU (Tasavvuf) Prof.Dr. Abdullah UÇMAN
(İslâm Ülkeleri Coğrafyası) (Türk Tarihi ve Medeniyeti) (Türk Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. Mustafa ÖZ
Doç.Dr. A. Azmi BİLGİN Prof.Dr. Ömer Faruk HARMAN (Kelâm ve Mezhepler Tarihi) Prof.Dr. Süleyman ULUDAĞ
(Türk Dili ve Edebiyatı) (Dinler Tarihi) (Tasavvuf)
Prof.Dr. Abdülkerim ÖZAYDIN
Y.Doç.Dr Abdülhamit BİRIŞIK Doç.Dr. İbrahim HATİBOĞLU (İslâm Tarihi ve Medeniyeti) Prof.Dr. Mustafa UZUN
(Tefsir) (Hadis) (Türk Dili ve Edebiyatı)
Prof.Dr. Abdülkadir ÖZCAN
Prof.Dr. İdris BOSTAN Prof.Dr. Ekmeleddin İHSANOĞLU (TürkTarihi ve Medeniyeti) Doç.Dr. İlyas ÜZÜM
(islâm Ülkeleri Coğrafyası) (İlimler Tarihi) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
Prof.Dr. Azmi ÖZCAN
Doç.Dr. Nebi BOZKURT Prof.Dr. Mehmet İPŞİRLİ (Türk Tarihi ve Medeniyeti, Dr. Kâmil YAŞAROĞLU
(İslâm Tarihi ve Medeniyeti) (Türk Tarihi ve Medeniyeti) İslâm Tarihi ve Medeniyeti) (Fıkıh)
Doç.Dr. Ş. Tufan BUZPINAR Dr Âlim KAHRAMAN Y.Doç.Dr. Nuri ÖZCAN Prof.Dr. Yusuf Şevki YAVUZ
(TürkTarihi ve Medeniyeti) (Türk Dili ve Edebiyatı) (İslâm Sanatları / Mûsiki) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
Prof.Dr. Mustafa ÇAĞRICI Dr. Cengiz KALLEK Dr. Tahsin ÖZCAN Prof.Dr. M. Saim YEPREM
(İslâm Düşüncesi ve Ahlâk) (Fıkıh) (Türk Tarihi ve Medeniyeti) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
Doç.Dr. İlyas ÇELEBİ Prof.Dr. M. Yaşar KANDEMİR Doç.Dr. Ahmet ÖZEL Prof.Dr. Metin YURDAGÜR
(Kelâm ve Mezhepler Tarihi) (Hadis) (Fıkıh) (Kelâm ve Mezhepler Tarihi)
Y.Doç.Dr. Ahmet Vefa ÇOBANOĞLU Prof.Dr. Mustafa KARA Doç.Dr. Şükrü ÖZEN Doç.Dr. Ahmet YÜCEL
(İslâm Sanatları / Mimari) (Tasavvuf) (Fıkıh) (Hadis)
GENEL KISALTMALAR
a. e. Aynı eser ed. Editör MÜ Marmara trc. Tercüme,
a.g.e. Adı geçen eser Ed.Fak. Edebiyat Üniversitesi tercüme eden
AK Arazi Fakültesi MÜİF Marmara TRT Türkiye
Kanunnâmesi EÜ Erciyes Üniversitesi Radyo ve
Akk. Akkadca Üniversitesi İlâhiyat Televizyon
Alm. Almanca Evr. Evrak (Arşiv) Fakültesi Kurumu
a.mlf. Aynı müellif Far. Farsça nr. Numara ts. Tarihsiz
Arm. Ârâmîce fas. Fasikül nşr. Neşreden TSM Topkapı Sarayı
Ar. Arapça Fr. Fransızca (Tahkik eden) Müzesi
aş.bk. Aşağıya FY Farsça Yazmalar Or. Oriental TSMA Topkapı Sarayı
bakınız Gr. Grekçe ö. Ölümü, Müzesi Arşivi
AÜ Ankara h. Hicrî ölüm tarihi TSMK Topkapı Sarayı
Üniversitesi hak. Hakkında P- Paragraf Müzesi
a.y. Aynı yer haz. Hazırlayan PTT Posta Telefon Telgraf Kütüphanesi
AY Arapça Yazmalar hk. Hüküm (Arşiv) r. Rûmî TTK Türk Tarih Kurumu
b. Bin, ibn hş. Hicrî-Şemsî rs. Resim tür.yer. Türlü yerde,
BA Başbakanlık Hz. Hazreti Rus Rusça birçok yerde
Osmanlı Arşivi İbr. İbrânîce s. Sayfa TY Türkçe Yazmalar
bibi. Bibliyografya İng. İngilizce salt. Saltanat yılları UÜ Uludağ
bk. Bakınız İSAM İslâm s.nşr. Sadeleştirilmiş neşir Üniversitesi
bl. Bölüm Araştırmaları St. Saint vb. Ve benzeri
bs. Basım, baskı, tab' Merkezi str. Satır vd. Ve devamı
c. Cilt İsp. İspanyolca Sum. Sumerce v.dğr. Ve diğerleri,
çz. Çizim İÜ İstanbul SÜ Selçuk Üniversitesi diğer neşreden
d. Doğum, doğumu Üniversitesi sy. Sayı veya neşredenler
der. Derleyen k. Kitap şş. Şehinşâhî VGMA Vakıflar Genel
DİB Diyanet İşleri Kar. Karton (Arşiv) T Türkçe Müdürlüğü Arşivi
Başkanlığı krş. Karşılaştırınız tah. Tahminî vr. Varak
DİE Devlet İstatistik Ks. Kısım (Arşiv) TBMM Türkiye y- Yıl
Enstitüsü Ktp. Kütüphane, Büyük Millet yk.bk. Yukarıya bakınız
DTCF Dil ve kütüphanesi Meclisi Zrf. Zarf (Arşiv)
Tarih-Coğrafya Lat. Latince TC Türkiye —> ... baskısından ofset
Fakültesi İv. Levha Cumhuriyeti - Yayımı devam ediyor
EAÜİF Erzurum m. Milâdî TDK Türk Dil Kurumu Önce / Sonra
Atatürk md. Madde Tİ EM Türk ve İslâm (yayım yeri)
Üniversitesi m.ö. Milâttan önce Eserleri Müzesi ... — ... İki yerde
İlahiyat m.s. Milâttan sonra TMK Türk yayımlanıyor
Fakültesi MS Manuscript Medenî Kanunu * Madde başı
TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ
4 & 9 t h £ b t k 3 n û Ş O
kalın
t ^ z i Z Je z & C â y p A uinzcaetmltma e suezsaltemrdae
işareti işareti
BİBLİYOGRAFYA KISALTMALARI
Abbas b. İbrahim, el-Flâm Ahmed b. Hanbei, Avfî, Lübâb BA, A.AMD Barkan, Kanunlar
Abbas b. İbrahim. el-İlel (Vasiyyullah) Muhammed b. Muhammed el-Avfî Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Ömer Lutfı Barkan.
el-l'lâm bi-men halle Merrâkûş Ahmed b. Hanbei. Lübâbü'l-elbâb Dîvân-ı Hümâyun ve Bâb-ı Âsafî XV ue XVI ncı Asırlarda
ue Ağmât mine'l-a'lâm Kitâbü 'l-'ilel (nşr. E. G. Browne - Âmedî Kalemi. Osmanlı İmparatorluğunda
(nşr. Abdülvehhâb b. Mansûr), l-X, ue ma'rifetü'r-ricâl Muhammed Kazvînî), I-II» Ziraî Ekonominin Hukukî
Rabat 1974-83. (nşr. Vasiyyullah London 1903-1906. BA, A.DVN ue Mali Esasları: Kanunlar I,
b. Muhammed Abbas), l-lll, İstanbul 1943.
Âbdülhay el-Hasenî, Beyrut-Riyad 1408/1988. Afyânü'ş-ŞFa Başbakanlık Osmanlı Arşivi,
Dîvân-ı Hümâyun ve Bâb-ı Âsafi
Nüzhetü'l-havâtır Muhsin el-Emîn. Acyânü 'ş-Şiea Divan (Beylikçi) Kalemi. Barthold,
Âbdülhay b. Fahreddin b. Al (nşr. Hasan el-Emîn). I-XI, İslâm Medeniyeti
Abdülalî el-Hasenî, Ars Islamica, sy. 1-16, Beyrut 1403/1983. BA, A.MKT Vassilly Viladimiroviç Barthold,
Nüzhetü 'l-havâtır ue Michigan 1934-51. İslâm Medeniyeti Tarihi
behcetü'l-mesâmi' ue'n-neuâztr Ayn Ali, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, (izah, düzeltme ve ilâvelerle tercüme
(nşr. Ebü'l-Hasan Ali en-Nedvî), I-V1II, cAkâ3idü's-selef Kavânîn-i Âl-i Osman Dîvân-ı Hümâyun ve Bâb-ı Âsafî ve neşreden M. Fuad Köprülü),
Haydarâbâd 1350-90/1931-70. 'Akâ'idü's-selef Ayn Ali Efendi. Sadâret Mektûbî Kalemi. İstanbul 1940.
(nşr. Ali Sâmî en-Neşşâr - Kavânîn-i Âl-i Osman der BA. A.NŞT
Âbdülhay el-Kettânî, Ammâr C. et-Tâlibî), Hulâsa-İ Mezâmın-i Defter-i Dîuân, Bekri, el-Muğrib
Fihrisü'l-fehâris İskenderiye 1971. İstanbul 1280 İstanbul 1979. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Ebû Ubeyd el-Bekrî.
Muhammed Âbdülhay Dîvân-ı Hümâyun ve Bâb-ı Âsafî el-Muğrib fî zikri bilâdi ifrîkıyye
b. Abdülkebîr el-Kettânî, Âlûsî, Rûhu'l-mecânî Ayvansarâyî, Nişan (Tahvil) Kalemi. ve'l-Mağrib: Description de
Fihris ü 'l-fehâris ue 't-eşbât Şihâbüddin Mahmûd el-Âlûsî. Hadîkatü'l-cevâmi1 l'Afrique septentrionale
ue mu'cemü'l-me'âcim Rühu'l-me'ânî fı Hüseyin /tyvansarâyî, BA, A.RSK (nşr. ve trc. Mac-Guckin de Slane),
ue'l-meşihât ve'l-müselselât tefsiri'l-Kur'âni 'l-lazîm Hadîkatü'l-cevâmi', 1-11, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, l-ll, Algiers 1857, 1910.
(nşr. İhsan Abbas), l-III, ue's-sebH'l-meşânt, l-XXX, İstanbul 1281. Dîvân-ı Hümâyun
Beyrut 1402/1982. Bulak 1301 -> Beyrut, ts. ve Bâb-ı Âsafî Ruûs Kalemi. Belâzürî, Ensâb
(Dâru ihyâi't-türâsi'l-Arabî). Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Selâtîn Ahmed b. Yahyâ el-Belâzüri.
eAMt-buThdeaürmâithîmbaüey'dl - ideÂâlrb-idyKyüeel httaây nî, AAnnaaliii GaziG HB HuVeüe fseMeyeyâşitnâ-ıh îAr-yi vSaenlâsRtaîinrc âayl î, DBBoaAşs. byaaD kÜUansİTul ıklü Oİrsamdea nTlıa sAnrifşi.i vi, KE(nnaşshrâ.i brMeü 'ul-1ehş9ar5mâ9f,m; eIId I Hamîdullah),
b. Abdülkebîr el-Kettânî. Husreu-begoue biblioteke, (nşr. Fahri Ç. Derin), (nşr. Muhammed Bâkır el-Mahmûdî|,
et-Terâtibû 'l-idâriyye Sarajevo 1972- İstanbul 1978. BA, HH Beyrut 1974; III
(Nizâmü'l-hükümeti'n- (nşr. Abdülazîz ed-Dûrî),
nR(Deabâberauüti' yl-y1ke3i)t,4 â6b i'I1--AIIB,r aebyîr).u t, ts. AASOçctiHean tiOarruiemn talia HunAgcaardiceame,i ae AEAsvyervurlpeearr'idd aı , I Osmanlı Mimârî BHBaaAtşt,- bı KakKa nHlüıkm âOyûsnm. anlı Arşivi, BIBIVVee//Ayy1rr uu(ntt( ş1r911. 743İDh09s-08aI//Vn11 /9B9A 77b97b;- a7s8),;
Âbdülhay el-Kettânî, Budapest 1950 - Ekrem Hakkı Ayverdi v.dğr.. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, (nşr. M. Schloesslnger),
et-Terâtîbü'l-idâriyye (Özel} Aurupa'da Osmanlı Mimârî Kâmil Kepeci Tasnifi. Kudüs 1938;
Muhammed Âbdülhay Ar.S Eserleri: Romanya, Macaristan, V (nşr. S. D. F. Goitein),
b. Abdülkebîr el-Kettânî. Arabian Sludies, İstanbul 1977. BA. MAD Kudüs 1936.
SeHotz-sT. yeaPrâle tyıbgHüaa myabte r'i'nlu- ied âriyKyueYr:u ömnelatirm inde LMEoxewnet deoArn ra 1b91ia99n3 7 4--1S9t9ud0i;e s, MAAviymrvuâperaîr 'ddai , Eserleri OsmIIan-lıI II BMaâlşiybeadkena nlıkM üOdesumuaern lı ADreşfitveri,l er. ABhemlâezdü brî., YEanhsyââb e(-Be((Zâezûkrkî,â r)
(trc Ahmet Özel), l-lll, Ensâbü'l-eşrâf
İstanbul 1990-93. Artuk, Ekrem Hakkı Ayverdi v.dğr.. BA, MB (nşr. Süheyl Zekkâr-
Islâmî Sikkeler Katalogu Avrupa'da Osmanlı Mimârî Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Riyâz Ziriklî), I-XII1,
Abdülkadir el-Bağdâdî, İbrahim Artuk - Çevriye Artuk, Eserlen: Yugoslavya, Mühlmme Defteri. Beyrut 1417/1996.
Hizânetü'l-edeb İstanbul Arkeoloji Müzeleri İstanbul 1981.
Teşhirdeki Islâmî Sikkeler BA, TD Belâzürî, Fütûh (Fayda)
AHuebiz dâlünûeblktbüaû'dl -ierd lüebbb.â bÖim er elils-âBnai'ğl-d'Aârdabî. Kİsattaanlobguul, 19l-7ll0, -74. AEAsvyervurlpeearr'idd ai , IV Osmanlı Mimârî BTaahşrbira kaDnelfıtke ri.O smanlı Arşivi, AFühtmüheud'l -bbü. ldYâanh yâ ei-Belâzürî.
(1nXş1r1. , AKbadhüisrsee lâ1m9 6M7.- 8H6.â rûn), As.Af. EAvkrruepma' dHa akkıO sAmyavnelrıd i, Mimârî BA, Y.A.HÜS A(trnck. aMrau st1a9fa8 7F. ayda),
Asian Affairs, sy. 56 Eserleri: Bulgaristan, Başbakanlık Osmanlı Arşivi,
ABr. London 1970 - Yunanistan, Arnavutluk, Yıldız-Sadâret Hususî Mâruzât Belâzürî,
AGnean el KBürltitüarn nica: Ansiklopedisi, Âşık Çelebi, Meşâirü'ş-şuarâ İstanbul 1982. BA, Y.A.RES AFühtûmhe d b. (YRaıhdyvâ âenJ) -Belâzürî.
AI-cXlXûIIn, î.İ stanbul 1986-90. Âo(nrş şırkT. e ÇCzke. elerMeb ei,r oef d'iÂtMşhıe-kOş âwireüÇn'şes-lşe(,ub ai râ AEOskymrveaemnrlı d Hi, akkıM Ai'myvâerîrsdi i, I YBıalşdbıza-kSaandlıâkr eOt sRmeasnmlîı MArâşriuvzi,â t FK(nüaşthür,hi ruRe'ıl -db1vü9âldn3â 2nM uha1m9m78e.d Rıdvân),
Kİsemşfâüi'll- bh.a fMâ5u hammed el-Aclünî, London 1971. İOstsamnabnullı MMii''mmâârrit sinÇina ğınınİlk MDeeunrşie: i BA. Y.EE Belîğ, Güldeste
Keşfü'l-hafâ3 ue müzUü'l-ilbâs Âşıkpaşazâde, Târih 630-805 (1230-1402), Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İsmâil Belîğ,
'amme'ştehere mine'l-ehâdîş Âşıkpaşazâde. İstanbul 1966. Yıldız Esas Eurakı Güldeste-i Riyâz-ı
'alâ elsineti'n-nâs (nşr. Teuârîh-i  l-i Osman İrfân ue Vefeyât-ı
Ahmed el-Kalâş), l-II, (nşr. Âlî Bey), Ayverdi, Babinger (Üçok) Dânişuerân-ı Nâdiredân,
Halep, ts. İstanbul 1332. Osmanlı MVmârîsi II Franz Babinger. Bursa 1302.
(Mektebetü't-türâsi'l-İslâmî); Ekrem Hakkı Ayverdi. Osman/ı Tarih Yazarları
Beyrut 1351-52. Âşıkpaşazâde, Târih (Atsız) Osmanlı Mi'mârîsinde Çelebi ue Eserleri (trc. Coşkun Üçok), BEO
Âşıkpaşaoğlu Ahmed Âşıki, ue II. Sultan Murad Deuri: Ankara 1982. Bulletin d'etudes Orientales
Af.O Teuârîh-i Âl-i Osman 806-855 (1403-1451), Institut Français de Damas,
Archiu für orientforschung, (Osmanlı Tarihleri I, İstanbul 1972. Bağdadî, Damas-Beyrouth 1931 -
Wien 1923 - nşr. Çiftçioğlu N. Atsız), el-Fark (Abdüihamîd)
İstanbul 1949. Ayverdi, Abdülkâhir el-Bağdâdî. Beyhaki,
Ahbârü'd-devleti's- Osmanlı MVmârîsi III-IV el-Fark bey ne'I-firak Târîh. (Behmenyâr)
Selcûkıyye {Lugal) Atâî, Zeyl-i Şeküik Ekrem Hakkı Ayverdi, (nşr. M. Muhyiddin Abdüihamîd), İbn Funduk Ali b. Zeyd el-Beyhaki,
Aii b. Nasır ei-Hüseynî [?], Nev'îzâde Atâullah (Atâî), Osmanlı Mi'mârîsinde Kahire, ts. Târih-i Beyhak
Ahbârü 'd-devleti's-Selcükıyye Hadâiku'l-hakâik Fâtih Devri: 855-886 (1451-1431), (Mektebetü dâri't-türâs). (nşr. Ahmed Behmenyâr),
(trc. Necati Lugal), fi tekmileti'ş-Şekâik İstanbul 1973-74. Tahran 1317 hş., 1361 hş.
Ankara 1943. (nşr, Abdülkadir Özcan), II, Bâkıllânî,
İstanbul 1989. Azîmâbâdî, cAvnü'l-macbûd et-Temhîd (İmâdüddin) Bilmen, Kamus2
Ahlvvardt, Verzeichnis Muhammed Eşref b. Emîr - Muhammed b. Tâyyib el-Bâkıllânî, Ömer Nasuhi Bilmen.
Wilhelm Ahlwardt. Verzeichnis der AÖİFD Muhammed Şemsü'i-Hak b. Emir. et-Temhİdü'l-euâ'it Hukuki İslâmiyye
Arabischen Handschriften der Ankara Üniuersitesi 'Aunü'l-ma'büd (nşr. ue telhîşü'd-delâ'il ue Istılâhatı
Könlglichen Bibliothek zu Berlin, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Abdurrahman M. Osman), I-XIV, (nşr. imâdüddin Ahmed Haydar), Fıkhiyye Kamusu, I-Vlll,
l-X, Berlin 1887-99. Ankara 1952 - Medine 1388-89/1968-69. Beyrut 1407/1987. İstanbul 1985.
Blachere, Târîhu'l-edeb Ceiâlzâde, C. Zeydân, Âdâb Dîvânü Eflâkî,
R. Blachere, Tabakötü'l-memâlik Corcî Zeydân, lugâti't-Türk Tercümesi Ariflerin Menkıbeleri
Târîhu'l-edebi'l-lArabî Ceiâlzâde Mustafa Çelebi. Târîhu âdâbi'l-luğati'l-'Arab'ıyye, Kâşgariı Mahmûd, Ahmed Eflâkî,
(trc. İbrahim eî-Kîlânî}, Tabakâtü 'l-memâiık l-IV, Beyrut 1983. Diuânü Lügati't-Türk Ariflerin Menkıbeleri
Dımaşk 1357/1956, ve dereçâtü'l-mesâlik (trc. Besim Atalay), l-HI, (trc. Tahsin Yazıcı), l-ll,
1973, 1404/1984. (nşr. P. Kappert), C. Zeydân, Âdâ b (Dayf) Ankara 1939-41. İstanbul 1984, 1987.
Wiesbaden 1981. Corcî Zeydân.
Blochet, Catalogue Târîhu âdâbi'l-luğati'l-cArabiyye DMBİ Eflâkî,
Edgard Blochet. Cessâs, (nşr. Şevla Dayf), l-IV, Dâ'iretü 'l-macârif-i Menâkıbü'l-ârifîn
Catalogue des manuscrits Ahkâmü'l-Kur^ân Kahire 1957. Bûzürg-i islâmî, I-, Ahmed Eflâkî, Menâktbü 'l-'arifin
turcs-Bibliotheque Natİonale, l-H, Ebu Bekir Ahmed b. Ali el-Cessâs. Tahran 1367 hş. - (nşr. Tahsin Yazıcı), l-ll,
Paris 1932-33. Ahkâmü 'l-Kur'ân, Ankara 1959-61.
I-III, İstanbul 1335-38. Danişmend, Kronoloji DMF
Brockelmann, GAL İsmail Hami Danişmend, Dâ'iretü 'l-ma'ârif-i Fârsî, El
Cari Brockelmann, Gesch'ıchte Cevâd Alî, el-Mufaşşal İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I-, Tahran 1345 hş. - The Encyclopaedia of İslam
der arabischen Lİtteratur, l-II, Cevâd Ali. I-IV, İstanbul 1947-55. (first edition), I-V,
Leiden 1943-49. et-Mufaşşal fi târihi'l-'Arab D'Ohsson, Tableau general Leiden 1908-36.
kable'l-islâm, MX,~ Danişmend, Kronoloji2 Mouredgea d'Ohsson,
Brockelmann, GAL Suppl. Beyrut 1968-72; İsmail Hami Danişmend, Tabteau general de El (Fr.)
Cari Brockelmann. I X, Beyrut 1976-78. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, l'Empire Ottoman, l-VII, Encyclopedie de l'lslam,
Geschichte der arabischen l-IV; V: Batı Dillerinde Paris 1791-1824. l-V, Leyde 1913-38.
Lİtteratur Sııpplementband, l-III, Cevdet, Mafrûzât Osmanlı Tarihleri,
Leiden 1937-42. Ahmed Cevdet Paşa, İstanbul 1971-72. DOL EF (Fr.)
Ma' rûzât Dictionary of Oriental Literatures Encyclopedie de l'lslam
Brovvne, LHP (nşr. Yusuf Halaçoğlu), Dâvûdî, (ed. |. Prusek), l-III, (nouvelle edition),
Edvvard Granville Brovvne, İstanbul 1980. Ta b akâtü'l-m ü fessirîn London 1974. Leiden 1954 -
A Literary History of Persİa, l-IV, (Lecne)
Cambridge 1906, Cevdet, Târih Muhammed b. Ali ed-Dâvûdî, DSB EP( İng.)
1924, 1928, 1951. Ahmed Cevdet Paşa, Tabakâtü'l-müfessirin Dictionary ofScientifıc The Encyclopaedia of islam
Târih, I-XI1, (nşr. Lecne mine'l-ulemâ'), l-H, Biography, I-XV1, (new edition).
Browne, Persian Literatüre İstanbul 1309. Beyrut, ts. New York 1981. Leiden 1954 -
Edvvard Granville Brovvne, (Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye).
A History of Persian Literatüre Cevdet, Tezâkir DTCFD EP Suppl. (İng.)
under Tartar Dominion, Ahmed Cevdet Paşa, DB Ankara Üniversitesi Dil The Encyclopaedia
Cambridge 1920. Tezâkir Dictİonnaire de la Bible, l-V, ue Tarih-Coğrafya Fakültesi of İslam Supplement,
(nşr. M. Cavid Baysun), l-IV, Paris 1912. Dergisi, Ankara 1940 - Leiden 1980 -
BSE Ankara 1953-57.
Bolşaya Souetskaya Entsiklopediya. DBİst.A DÜİFD Elr.
Cevheri, eş-Şıhâh Dünden Bugüne Dokuz Eylül Üniversitesi Encyclopaedia Iranica,
BSOAS İsmâil b. Hammâd el-Cevherî. İstanbul Ansiklopedisi, l-VİII, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, London 1985.
Builetİn of the School of eş-Şıhâh-' Tâcü'l-luğa İstanbul 1993-95. İzmir 1983 -
Orİental and African Stud'tes, ue şıhâhu'l-'Arabiyye, I-VII, EJd.
London 1917 - Kahire 1376-77/1956-57. DBS Encyclopaedia Judaica, I-XV1,
BTTD Cezîrî, el-Mezâhibü'l-erbaca DSuicptİpolnemnaeinret, dPea rtias 1B9ib2l8e,: 1985. EAAtaÜtüİFrkD Üniuersİtesi Jerusalem 1972-78.
Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Abdurrahman ei-Cezîrî, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Elmalılı, Hak Dini
İstanbul 1967 - el-Fıkh €ale'l-mezâhibi'l-erba% Delîlü'l-Halîc (Coğrafya) Erzurum 1982 - Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır,
l-V, Kahire 1392 J. G. Lorimer, Delîlü'l-Halîc: Hak Dini Kur'an Dili:
Buhârî, et-Târîhu'l-kebîr Beyrut, ts. (Dârü'l-fikr). el-Kısmü 'l-coğrâft EBr. Yeni Meâllİ Türkçe Tefsir,
MK(niutşârhb. aûA mb'mdt-uTeârdrr iahbhi .m İasnm'l -kâbei.lb Yîer al-hByâu hârî, MCeedzâzhâilrü,' l-miFellifîn se(tâmrhcî.ir biv ie'ds e-nsvşülre.m tiMü vKe akttaerb),e tIü-V H |1908|. El-nXcXyIcHlo,p aCehdiiac ago 1B9r7it2a,n n1ic9a8, 1. ll--XIX,, İİssttaannbbuull 11997395. -39;
el-Yemânî v.dğr.), l-IX, Fikrî Zekî el-Cezzâr. Ebû Nuaym, Hilye Enverî, Düstûrnâme
Haydarâbâd 1360-80/1941-60. Muee'dl-âah'lâilmü i'l-'Ara'lb-m ü'ellifîhna ttâ DJ.e lGîlü. 'lL-oHrailmîce r, Delî(lTü'âl-rHiahl)îc : Ebu Nuaym el-İsfahânî, Düstürnâme-i Enverî
BMuuhhaâmrîm, ed b. İsmeât-ilT âerlî-hBuu'şh-âşarğî.l r *Râimya d7 217451 1h . -=/ 11980901 m-., I - , (etlr-cK.ı svmeü n'tş-trâ. rîMhte ktebetü sâhibi's-sümüv HKialyheitrüe'l -e1ul3iy9â41--X9, 9/1974-79. İ(Msnütşark.n rbiMmuüli nkr 1iHm9a2ilni8l ; H[Yaılnila n|çY]ı, nanç|),
et-Târîhu'ş-şağir CHIn. emîri devleti Katar), l-VII |I9I4|. Ebû Şâme, Dusturname-i Enverî: Medhal,
(nşr. Mahmûd İbrahim Zâyed), I-ll, ez-Zeyl Cale'r-Ravzateyn İstanbul 1930.
Kahire 1396-97/1976-77. A Comprehensiue Demîrî, Abdurrahman b. İsmâil ei-Makdİsî.
History oflndia, I-X11, Hayâtü'l-hayevân Terâcimü ricâli'l-karneyni's-sâdis ER
Buhûtî, Keşşâfü'l-kınâQ New Delhi 1970-85. Kemâleddin Muhammed b. Mûsâ, ue's-sâbi* (ez-Zeyl'ale'r-Rauzateyn) The Encyclopedİa of Religion
MKeaşnşsâûfür' l-bk.m Yâ'û nusc aen l-Bumheuttnî,i 'l-İlçnâc CHIr. HKaayhâitrüe'l -h1ay3e9u8ân/1'ı'9l-k7ü8b. râ, l-H, (Bneşyr.r uSte y1y9ld4 7İ,z ze1t 9A7t4tâ. r el-Hüseynî), (Needw. MY. oErkli ad1e9)8, 7l. -XVI,
(nşr. Hilâl Musaylihî Mustafa Hilâl), The Cambridge History of Iran,
I-VI, Beyrut 1402/1982. I-V1I, Cambridge 1968-91. Devhatü'l-meşâyih, Ebû'l-Bekâ, el-Külliyyât ERE
Bündârî, CHIs. ADehumhaetdü 'lR-mifeaştâ yEihfe ndi, maa zeyl, EEybyüû'lb- Bbe.k âM ûesl-âK. efevî Eanndc ycElothpiacesd, ia l-XIIoIf, Religion
Zübdetü'n-Nusra (Burslan) The Cambridge History of islam İstanbul, ts. İstanbul 1978. Külliyyâtü Ebi'l-Bekâ' Edinburgh 1979-80.
Kıvâmüddin Feth b. Ali el-Bündârî, (ed. R M. Holt - (nşr. Adnân Derviş -
Zübdetü'n-Nusra ue nuhbetû'l-usra: Ann K. S, Lambton - B. Lewis), DİA Muhammed el-Mısrî), Erünsal,
Irak ue Horasan Selçukluları Tarihi l/A-B, ll/A-B, Cambridge 1970. Türkiye Diyanet Vakfı Beyrut 1413/1993. Türk Kütüphaneleri
(trc. Kıvâmüddin Burslan), İslâm Ansiklopedisi, Tarihi II
İstanbul 1943. Cuinet İstanbul 1988 - Ebü'l-Ferec, Târih İsmail E. Erünsal,
Vital Cuinet, La Turquie d'Asie: İbnü'l-İbrî Ebü'l-Ferec, Târih Türk Kütüphaneleri Tarihi II:
BZ geographie administratiue, DÎFM (trc. Ö. Rıza Doğrul), I-H, Kuruluştan Tanzimat'a Kadar
Byzantinische Zeitschrift, l-IV, Paris 1891-94. Dârülfünun ilâhiyat Fakültesi Ankara 1945-50. Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri,
München 1892 - Cumahî, Fuhûlü'ş-şucarâ3 Mecmuast, İstanbul 1925-33. Ebü'l-Ferec el-İsfahânî, Ankara 1988.
Muhammed b. Sellâm el-Cumahî, Dihhudâ, Luğatnâme el-Eğânî Eş'arî, el-Ibâne (Fevkıyye)
Câhiz, el-Beyân ve't-tebyîn Tabakâtü fuhüli'ş-şu'arâ' Ali Ekber Dihhudâ, Ebü'l-Ferec Ali b. Hüseyin el-İsfahânî, Ebü'l-Hasan el-Eş'arî,
Amr b. Bahr el-Câhiz, (nşr. Mahmûd M. Şâkir), I—II, Luğatnâme, I-XXVIII, Kitâbü'l-Eğânî, l-XIV, XVI, el-İbâne 'an uşüli'd-diyâne
el-Beyân ue't-tebyın Kahire 1394/1974. Tahran 1346 hş./1967. Kahire 1927; XV, XVII-XXIV (nşr. Fevkıyye Hüseyin Mahmûd),
(nşr, Abdüsselâm M. Hârûn), l-IV, (nşr. Abdüsselâm M. Hârûn - Kahire 1987.
Kahire 1388/1968. Cumahî, Dihhudâ, Luğatnâme (Muîn) Abdülkerîm el-Azbâvî v.dğr.),
Fuhûlü'ş-şucarâ3 (Beyrut) Ali Ekber Dihhudâ. Kahire 1970-74 Eş'arî, el-Lümac
Câhiz, Kitâbü 'l-Hay ev â n Muhammed b. Sellâm el-Cumahî, Luğatnâme (Dârü'l-kütübi'l-Mısriyye). Ebü'l-Hasan el-Eş'arî.
Amr b. Bahr el-Câhiz, Tabakâtü fuhüli'ş-şu'arâ5 (nşr. Muhammed Muîn - el-Lüma1 /î'r-red
Kitâbü 'l-Hayevân (nşr. I. Hell), Ca'fer Şehîdî), Ebü'l-Fidâ, 'alâ ehli'z-zeyğ ue'l-blda' (nşr.
(nşr. Abdüsselâm M. Hârûn), l-VH, Beyrut 1402/1982. Mukaddime + I-XV, el-Muhtaşar Abdülazîz İzzeddin es-Seyrevân),
Kahire 1357-67/1938-47 Tahran 1993-94. İmâdüddin İsmâil b. Ali, Beyrut 1408/1987.
Beyrut 1388/1969. Cüveynî, el-İrşâd (Temîm) Kitâbü'l-Muhtaşar fî ahbâri'l-beşer,
İmâmü'l-Haremeyn Dîneverî, el-Ahbârü't-tıvâl I-IV, Kahire Î325. Eş'arî, Makalât (Ritter)
Cebertî, CAcâHbü'l-âşâr Abdûlmelik el-Cüveynî, Ahmet b. Dâvûd ed-Dîneverî, Ebü'l-Hasan el-Eş'arî,
Abdurrahman b. Hasan el-Cebertî, el-Irşâd ilâ kavâtt'i'l-edille el-Ahbârü'Wıuâl EFAD Makâlâtü'l-İslâmİyytn
Târîhu 'acâ'ibi'l-âşâr fi uşûli'l-i'tikâd (nşr. Abdülmün'im Âmir), Atatürk Ûniuersitesi Edebiyat ve ihtilâfü'l-muşaUin
p't-terâcim ue'l-ahbâr, I-Ill, (nşr. Esad Temîm), Kahire 1960 -> Bağdad, ts. Fakültesi Araştırma Dergisi, (nşr. H. Ritter),
Beyrut, ts. (Dârü'l-Fâris). Beyrut 1405/1985. (Mektebetü'İ-Müsennâ). Erzurum 1970 - Wiesbaden 1382/1963.