TC SB İSTANBUL EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ FİZİKSEL TIP ve REHABİLİTASYON ...

140 Pages·2009·1.28 MB·Turkish

T.C
S.B İSTANBUL EĞİTİM ve
ARAŞTIRMA HASTANESİ
FİZİKSEL TIP ve
REHABİLİTASYON KLİNİĞİ,
KLİNİK ŞEFİ:
Doç. Dr. Nil SAYINER ÇAĞLAR

SERVİKAL DİSK HERNİSİNE BAĞLI KRONİK BOYUN AĞRISINDA
ELEKTROAKUPUNKTUR VE TENS YÖNTEMLERİNİN TERAPÖTİK
ETKİNLİĞİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Dr. Şafak GÜNAYDIN

FİZİKSEL TIP ve REHABİLİTASYON
UZMANLIK TEZİ

İSTANBUL

2009
i
TEŞEKKÜR
Uzmanlık eğitimim boyunca bilgi ve deneyiminden faydalandığım değerli hocam,
klinik şefi Doç.Dr Nil Sayıner Çağlar`a,
İlgi ve desteğini her zaman üzerimde hissettiğim klinik şef yardımcısı
Uzm.Dr.ŞuleTütün`e,
Eğitimime katkılarından dolayı uzmanlarımız Dr.F.Nilgün Toker, Dr.Ayfer
Kanberoğlu, Dr.Esra Çetin, Dr.Oya Şener, Dr.Levent Özgönenel, Dr.Özer Burnaz`a,
Vakıf Gureba Eğitim ve Araştırma Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
Kliniğinde çalıştığım süre içinde eğitimime katkısı bulunan klinik şefi Uzm. Dr. İsmet
Gürel ve uzmanlarımız Doç.Dr.İlhan Karacan, Doç. Dr.Teoman Aydın, Dr.Aylin Rezvani,
Dr.Nihal Özaras, Dr.Meltem Esenyel, Dr.A.Nilgün Çakallı`ya,
Rotasyonlarım boyunca ilgi ve desteklerinden dolayı Doç.Dr. Mustafa Caniklioğlu,
Doç. Dr. Orhan Yağız, Uzm.Dr. Cüneyt Müderrisoğlu’ na,
İstanbul E.A.H başhekimi sayın Op.Dr.Özgür Yiğit`e,
Birlikte çalışmaktan mutluluk duyduğum asistan arkadaşlarım Dr.Saliha Eroğlu
Demir, Dr. Ali Yakşi, Dr. Muharrem Çiğdem, Dr. Özgür Suyabatmaz, Dr. Ebru Aytekin,
Dr. Gülis Kavadar, Dr. M. Akif Sarıyıldız, Dr. Derya Saylık, Dr. Melda Çimen, Dr. Gül
Tuğba Örnek Dr. Firuzan Altın, Dr. Türkan Akın, Dr. Ahmet Bal, Dr. Hakkı Arslan ve
Dr.Özcan Ayşar ’ a,
Birlikte çalışma fırsatı bulduğum hemşire ve fizyoterapist arkadaşlarım, servis ve
hastane personeline,
Tüm yaşamım ve eğitim hayatım boyunca yanımda olan ve bana güç veren canım
aileme,
Son bir yıldır yanımda olan, destek ve anlayışını esirgemeyen sevgili eşime,
Teşekkürlerimi sunarım.
Dr. Şafak GÜNAYDIN
i
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ............................................................................................................... i
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... ii
SİMGELER VE KISALTMALAR .......................................................................... v
TABLOLAR ............................................................................................................ vii
ŞEKİL VE GRAFİKLER ......................................................................................... ix
ÖZET ........................................................................................................................ xi
SUMMARY ............................................................................................................ xii
1. GİRİŞ VE AMAÇ ................................................................................................. 1
2. GENEL BİLGİLER ............................................................................................... 3
2.1. AĞRI ............................................................................................................... 3
2.1.1. Ağrının sınıflaması: .................................................................................. 3
2.3. AĞRI TEORİLERİ ......................................................................................... 8
2.4. KRONİK AĞRI .............................................................................................. 9
2.4.1.Kronik Ağrı Nedenleri ve Mekanizmaları ( 14,18,19) ............................ 10
2.4.2. Kronik Ağrının Etkileri ( 14,16) ............................................................ 11
2.5.BOYUN AĞRISI ........................................................................................... 12
2.5.1.Epidemiyoloji .......................................................................................... 12
2.6. FONKSİYONEL ANATOMİ ...................................................................... 13
2.6.1.Servikal omurlar ...................................................................................... 13
2.6.2.İntervertebral disk ................................................................................... 16
2.6.3.Servikal Bölgenin Ligamanları ............................................................... 18
2.6.4.Servikal Bölgenin Kasları ....................................................................... 21
ii
2.6.5. Servikal Bölgenin Kanlanması ............................................................... 22
2.7. DİSK DEJENERASYONUNUN FİZYOPATOLOJİSİ .............................. 23
2.8.İNTERVERTEBRAL DİSKİN BİYOMEKANİĞİ ....................................... 26
2.8.1. Statik Omurga ........................................................................................ 27
2.8.2.Kinetik Omurga ....................................................................................... 27
2.9. SERVİKAL BÖLGEDE AĞRIYA DUYARLI DOKULAR ....................... 28
2.10.BOYUN AĞRISI ETYOLOJİSİNDE RİSK FAKTÖRLERİ ..................... 29
2.11. BOYUN AĞRISINDA ETYOLOJİ ........................................................... 29
2.12. BOYUN AĞRILARINDA ÖYKÜ ............................................................. 34
2.13. SEMPTOMATOLOJİ VE KLİNİK BULGULAR ..................................... 35
2.14.KLİNİK MUAYENE ................................................................................... 40
2.15 TANI VE AYIRICI TANI YÖNTEMLERİ ................................................ 45
2.16 TEDAVİ YÖNTEMLERİ............................................................................ 47
2.16.1 İstirahat ve Ortezler ............................................................................... 48
2.16.2 İlaçlar..................................................................................................... 48
2.16.3 Fizik Tedavi .......................................................................................... 49
2.16.4 Egzersizler ............................................................................................. 50
2.16.5 Eğitim .................................................................................................... 50
2.16.6 Psikiyatrik Tedavi ................................................................................. 50
2.16.7 Cerrahi Tedaviler .................................................................................. 50
2.17 TRANSKUTANÖZ ELEKTRİKSEL SİNİR STİMULASYONU (TENS) 51
2.18 AKUPUNKTUR .......................................................................................... 57
3. GEREÇ VE YÖNTEM........................................................................................ 65
4.BULGULAR ........................................................................................................ 70
iii
5. TARTIŞMA ......................................................................................................... 92
6. SONUÇLAR...................................................................................................... 107
7. KAYNAKLAR ................................................................................................. 109 

iv
SİMGELER VE KISALTMALAR

IASP : Uluslararası Ağrı Araştırmaları Teşkilatı
TENS : Trans Electrical Nerve Stimulation
PAG : Periaquaduktal gri cevher
VPL : Ventralisposterolateralis
PG : Prostaglandin
RSD : Refleks Sempatik Distrofi
ALL : Anterior Longitüdinal Ligaman
PLL : Posterior longitüdinal ligaman
VA : Vertebral arter
BMI : Vücut Kitle İndeksi
ROM : Eklem Hareket Açıklığı
BT : Bilgisayarlı Tomografi
MRG : Manyetik Rezonans Görüntüleme
SPECT : Single-photon emission computed tomografi
EMG : Elektromiyografi
SEP : Somatosensoriyel evoke potansiyel
NSAİİ : Nonstreoid antiinflamatuar ilaçlar
RNA : Ribonükleik asit
AKAMÇG : Akupunktur için klinik araştırma metodolojisi çalışma grubu
FDA : Food and Drug Administration
NIH : National Institute of Health
v
WHO : World Health Organizatıon
OAM : Alternative Medicine Office
CAM : Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp
DSM : Diagnostic and Statistic Manuel of Mental Disorders
KDT : Kanıta Dayalı Tıp
SF – 36 : Kısa Form 36
VAS : Vizüel Analaog Skala
HDS : Hamilton Depresyon Skalası

vi
TABLOLAR
Tablo 4. 1. Grupların yaş , boy, kilo, BMI ve hastalık süreleri bakımından
karşılaştırılması 71
Tablo 4. 2. Grupların cinsiyet dağılımı bakımından karşılaştırılması 72
Tablo 4.3. Gruplarda istirahatteki VAS değerinin gruplar arasındaki ( T.Ö. -
tedavi sonrası – kontrolde ) karşılaştırılması 73
Tablo 4.4. İstirahatteki VAS değerinin grup içi ( T.Ö – T.S , T.Ö – 1.ay, T.S. –
1.Ay ) karşılaştırılması 73
Tablo 4.5. Gruplarda aktivite esnasındaki VAS değerinin gruplar arasındaki (
T.Ö. - tedavi sonrası – 1. ay kontrolde ) karşılaştırılması 75
Tablo 4.6. Aktivite esnasındaki VAS değerinin grup içi ( T.Ö – T.S , T.Ö – 1ay,
T.S. – 1. Ay ) karşılaştırılması 75
Tablo 4.7. Gruplarda gece VAS değerinin gruplar arasındaki ( T.Ö. - tedavi
sonrası -1. ay kontrolde ) karşılaştırılması 77
Tablo4. 8. Gece VAS değerinin grup içi ( T.Ö – T.S , T.Ö – 1ay, T.S. – 1. Ay )
karşılaştırılması 77
Grup 4.9 Gruplara paravertabral hassasiyetin ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde ) karşılaştırılması 78
Grup 4.10. Gruplarda paravertabral kas spazmının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1.
aykontrolde) karşılaştırılması 79
Tablo 4.11. Gruplarda fleksiyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde ) karşılaştırılması 80
Tablo 4.12. Grup içi fleksiyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. Ay
kontrolde) karşılaştırılması 80
vii
Tablo 4.13. Gruplarda ekstansiyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde) karşılaştırılması 81
Tablo 4.14. Grup içi ekstansiyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde ) karşılaştırılması 82
Tablo 4.15. Gruplarda lateral fleksiyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1.
aykontrolde) karşılaştırılması 83
Tablo 4.16. Grup içi lateral fleksiyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1.
aykontrolde ) karşılaştırılması 83
Tablo 4.17. Gruplarda rotasyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde) karşılaştırılması 85
Tablo 4.18. Grup içi rotasyon kısıtlılığının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde ) karşılaştırılması 85
Tablo 4.19. Gruplar arası kompresyon testinin ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde ) karşılaştırılması 86
Tablo 4.20. Gruplar arası distraksiyon testinin ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1.
aykontrolde ) karşılaştırılması 87
Tablo 4.21. Gruplarda SF – 36 düzeylerinin tedavi öncesi karşılaştırılması 88
Tablo 4.22. Gruplarda SF – 36 düzeylerinin 1. ay kontroldekarşılaştırılması 88
Tablo 4.23. Gruplarda depresyonu olan hastaların (T.Ö – T.S , T.Ö – 1ay, T.S. –
1. Ay) karşılaştırılması 90
Tablo 4.24. Gruplar arası depresyon skorlarının ( T.Ö. - tedavi sonrası - 1. Ay
kontrolde ) karşılaştırılması 90

viii
ŞEKİL VE GRAFİKLER
Şekil 2.1: Servikal omurlar ve bölümleri 14
Şekil 2.2: Aksis 14
Şekil 2.3: İntervertebral diskin yapısı 18
Şekil 2.4: Eksternal kranioservikal ligamanlar 19
Şekil 2.5: İnternal kranioservikal ligamanlar 19
Şekil 2.6: Vertebral Ligamanlar 20
Şekil 2.7: C 5 radikülopati bulguları 42
Şekil 2.8 : C 6 radikülopati bulguları 43
Şekil 2.9: C 7 radikülopati bulguları 43
Şekil 3.1: Tedavide kullanılan KINGLI marka elektroakupunktur cihazı 67
Grafik 4.1. Gruplarda istirahatteki VAS değerinin gruplar arasındaki (T.Ö. -
tedavi sonrası – 1. ay kontrolde) karşılaştırılması 74
Grafik 4.2. Gruplarda aktivite esnasındaki VAS değerinin gruplar arasındaki
(T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay kontrolde) karşılaştırılması 76
Grafik 4.3. Gruplarda gece esnasındaki VAS değerinin gruplar arasındaki
(T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay kontrolde ) karşılaştırılması 77
Grafik 4.4. Gruplarda fleksiyondaki kısıtlılığın (T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde) karşılaştırılması 80
Grafik 4.5. Gruplarda ekstansiyondaki kısıtlılığın (T.Ö. - tedavi sonrası - 1. ay
kontrolde) karşılaştırılması 82
ix