tc inönü üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü eğitim bilimleri ana bilim dalı psikolojik danışma

249 Pages·2013·3.65 MB·Turkish

T.C.
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI
PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİLİM DALI
PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN PSİKOLOJİK DANIŞMA
UYGULAMALARINA VE UYGULAMALARDA KENDİ YETERLİKLERİNE
İLİŞKİN ALGILARI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Mustafa PAMUK

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Taşkın YILDIRIM

Malatya-2012
T.C.
Đnönü Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı

Mustafa PAMUK tarafından hazırlanan "Psikolojik Danışmanların Bireysel ve
Grupla Psikolojik Danışma Uygulamaları ve Bu Uygulamalardaki Yeterliklerine Đlişkin
Algıları" başlıklı bu çalışma, 17.12.2012 tarihinde yapılan sınav sonucunda başarılı
bulunarak jürimiz tarafından Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Đmza

Başkan :Prof.Dr.Mustafa KILIÇ ....................

Üye (Tez Danışmanı) : Yrd.Doç.Dr. Taşkın YILDIRIM ....................

Üye : Yrd.Doç.Dr. Yüksel Çırak ....................

ONAY

.../.../2012
Prof.Dr..........

i
ONUR SÖZÜ
Yrd.Doç.Dr. Taşkın YILDIRIM'ın danışmanlığında yüksek lisans tezi olarak
hazırladığım "Psikolojik Danışmanların Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışma
Uygulamaları ve Bu Uygulamalardaki Yeterliklerine Đlişkin Algıları" başlıklı bu
çalışmanın bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın
tarafımdan yazıldığını ve yararlandığım bütün yapıtların hem metin içinde hem de
kaynakçada yöntemine uygun biçimde gösterilenlerden oluştuğunu belirtir, bunu onurumla
doğrularım.

Mustafa PAMUK

ii
ÖNSÖZ
Bu araştırmada psikolojik danışmanların bireysel ve grupla psikolojik danışma
uygulamaları ve bu uygulamalardaki yeterliklerine ilişkin algılarının incelenmesi
amaçlanmıştır.
Araştırmanın her sürecinde yanımda olan ve akademik desteğini hiç esirgemeyen
değerli danışmanım Yrd.Doç.Dr. Taşkın Yıldırım'a, yüksek lisans öğrenimim boyunca
desteklerini esirgemeyen Prof.Dr. Mustafa Kılıç'a, Doç.Dr. Alim Kaya'ya, Doç.Dr. Mustafa
Kutlu'ya, Yrd.Doç.Dr. Yüksel Çırak'a, Yrd.Doç.Dr. Emine Durmuş'a, ve yüksek lisans
süresince beni destekleyen,bana anlayış gösteren sevgili eşime ve güzel kızıma
teşekkürlerimi sunarım.

Mustafa PAMUK

iii
ÖZET
PSĐKOLOJĐK DANIŞMANLARIN BĐREYSEL VE GRUPLA PSĐKOLOJĐK
DANIŞMA UYGULAMALARI VE BU UYGULAMALARDAKĐ
YETERLĐKLERĐNE ĐLĐŞKĐN ALGILARI
PAMUK, Mustafa
Yüksek Lisans, Đnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bilim Dalı

Tez Danışmanı :Yrd. Doç. Dr. Taşkın YILDIRIM
17.12.2012, XIV+234 sayfa

Bu araştırma, psikolojik danışmanların bireysel ve grupla psikolojik danışma
uygulamalarını ve bu uygulamalardaki yeterliklerine ilişkin algılarını incelemek amacıyla
yapılmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Doğu (Elazığ
ve Malatya) ve Đç Anadolu'da (Karaman ve Konya) görev yapan 711 psikolojik danışman
oluşturmaktadır. Araştırmada evrenin tamamına ulaşılmaya çalışıldığı için örneklem alma
yoluna gidilmemiştir. Araştırmada analizler, geriye dönen 344 danışmandan gelen veriler
üzerinden yapılmıştır. Veri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen anket
kullanılmıştır. Ankette kişisel bilgilerle ilgili 7 sorunun yanısıra psikolojik danışmanların
bireysel ve grupla psikolojik danışmaya ilişkin yeterlik algılarını belirlemeye yönelik 9 açık
uçlu ve 22 kapalı uçlu soru olmak üzere toplamda 38 soru vardır. Araştırmada veriler hem
sanal yolla hem de yüz yüze olarak elde edilmiştir. Elde edilen nicel verilerin analiz için
SPSS 17, nitel verilerin analizi için ise NVIVO 8 paket programları kullanılmıştır. Nicel
verilerin analizinde frekans (f), yüzde (%), ki kare (x2) testi kullanılmış; nitel verilerin
analizinde ise içerik analizi yapılmıştır.
Araştırmadan elden edilen bulgulara göre psikolojik danışmanların çoğunluğunun
bireysel psikolojik danışma yaptıkları; çoğunluğun grupla psikolojik danışma yapmadıkları
ortaya çıkmıştır. Bireysel ve grupla psikolojik danışma yapan psikolojik danışmanların
kendilerini hem bireysel hem de grupla psikolojik danışma yapmada yeterli algıladıkları
ortaya çıkmıştır. Psikolojik danışmanlar, hem bireysel hem de grupla psikolojik danışmayı
en çok ergenlik dönemindeki bireylerle yaptıkları ortaya çıkmıştır. Psikolojik
danışmanların bireysel danışmada başvurdukları bilgi kaynakları sırasıyla kitap-dergi,
iv
internet ve meslekte daha fazla deneyimi olan meslektaşlar iken grupla danışmada
başvurdukları bilgi kaynakları ise sırasıyla internet, kitap-dergi ve meslekte daha fazla
deneyimi olan meslektaşlar olmuştur. Psikolojik danışmanların psikolojik danışma
uygulamalarında tercih ettikleri yaklaşımlar sırasıyla insancıl, bilişsel ve davranışçı
yaklaşımlar olmuştur.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Sözcükler: Psikolojik danışman, bireysel psikolojik danışma, grupla psikolojik
danışma, yeterlik algısı.

v
ABSTRACT
COUNSELORS' INDIVIDUAL AND GROUP COUNSELING PRACTICES AND
THEIR PERCEPTIONS OF THEIR EFFICIENCIES IN THESE PRACTICES
PAMUK, Mustafa
Master of Science, Đnönü University Educational Sciences Institute
Department of Psychological Counseling and Guidance

Advisor : Asst. Assoc. Dr. Taşkın YILDIRIM
17.12.2012, XIV+234 Pages

This research was carried out to determine counselors' individual and group
counseling practices and their perceptions of their efficiencies in these practices. Survey
method was used in the research. Research population is consist of 711 counselors working
in Eastern Anatolia (Elazığ and Malatya) and Central Anatolia (Karaman and Konya). As
there was an attempt to reach all of population of the research, sample was not taken.
Analyses were made on returning the data from 344 counselors. To collect data, a
questionnaire was used developed by the researcher. In addition to 7 questions about
personal information, There in the questionnaire are 9 open ended, 22 closed ended,
totally 38 questions to determine the perceptions of counselors' individual and group
psychological counseling competence. The data were obtained by the virtual route as well
as face to face. SPSS 17 was used for quantitative analysis of the data obtained and NVivo
8 software package was used for the analysis of qualitative data obtained. For the
quantitative analysis, the frequency (f), percentage (%), chi-square (X2) test were use and
for the qualitative analysis content analysis was used.
According to the findings of research, majority of school counselors do individual
psychological counseling; the majority of counselors do not do group psychological
counseling. Counselors doing individual and group psychological counseling see
themselves sufficient on both individual and psychological counseling. Counselors do both
individual and group counseling most for individuals during adolescence. Counselors in
individual counseling apply respectively books-journals, the internet and more experienced
colleagues in the profession as information sources but in group psychological counseling
Counselors apply respectively internet, book-journals and more experienced colleagues in
the profession. Counselors prefer approaches respectively humanistic, cognitive and
behavioral approaches in counseling practices.
Various suggestions were made on the basis of research findings.
vi
Key Words: Counselor, individual psychological counseling, group psychological
counseling, perception of efficacy.

vii
ĐÇĐNDEKĐLER
KABUL ve ONAY SAYFASI …………………………………....................……....…...…...i
ONUR SÖZÜ…………………………………………………………....................….......…..ii
ÖN SÖZ…………………………………………………………………………......................iii
ÖZET ……………………………………………………………………….........……….......iv
ABSTRACT……………………………………………………………...................…….......vi
ĐÇĐNDEKĐLER...........................................................................................................................viii
TABLOLAR LĐSTESĐ………………………………………………………….................... xii
ŞEKĐLLER LĐSTESĐ……………………………………………………….............................xiii
GRAFĐKLER LĐSTESĐ...................................................................................................................xiii
KISALTMALAR LĐSTESĐ ………………………………………………………..................xiv

BÖLÜM 1
GĐRĐŞ
1.1. Problem Durumu..............................................................................................................1
1.2. Araştırmanın Amacı.........................................................................................................9
1.3. Araştırmanın Önemi.........................................................................................................9
1.4. Problem Cümlesi........................................................................................................... 11
1.5. Alt Problemler ...............................................................................................................11
1.6. Araştırmanın Sınırlıkları................................................................................................13
1.7. Araştırmanın Varsayımları.............................................................................................13
1.8. Tanımlar.........................................................................................................................14
1.8.1. Psikolojik Danışma Uygulaması......................................................................... .14
1.8.2. Psikolojik Danışman............................................................................................ 14
1.8.3. Yeterlik.................................................................................................................14
1.8.4. Danışman Yeterliği...............................................................................................14
BÖLÜM 2
KURAMSAL BĐLGĐLER ve ĐLGĐLĐ ARAŞTIRMALAR
2.1.Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinin Tarihi Gelişimi.................................. 15
2.1.1.Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinin Amerika'daki Tarihi Gelişimi... 15
2.1.2. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinin Türkiye'deki Tarihi Gelişimi.... 17

2.2. Kuramsal Bilgiler.......................................................................................................... 20
viii
2.2.1.Psikanalitik Yaklaşım........................................................................................... 20
2.2.1.1. Psikanalitik Yaklaşımda Psikolojik Danışman / Terapist ....................... 21
2.2.2.Đnsancıl Yaklaşım.................................................................................................. 23
2.2.2.1.Đnsancıl Yaklaşımda Psikolojik Danışman ............................................... 25
2.2.3.Varoluşçu Yaklaşım...............................................................................................26
2.2.3.1.Varoluşçu Yaklaşımda Psikolojik Danışman ............................................ 27
2.2.4.Bilişssel-Davranışçı Yaklaşım.............................................................................. 28
2.2.4.1. Bilişssel-Davranışçı Yaklaşımda Psikolojik Danışman............................ 30

2.3. Birey Sayısına Göre Psikolojik Danışma............................................................... 31
2.3.1. Bireysel Psikolojik Danışma......................................................................... 32
2.3.2. Grupla Psikolojik Danışma........................................................................... 34
2.4. Psikolojik Danışmada ve Rehberlikte Etik............................................................. 37
2.4.1. Psikolojik Danışma Đlişkilerinde Etik Standartlar......................................... 40
2.5. Psikolojik Danışmanlar Üzerine Türkiye Yapılan Araştırmalar ............................ 44
2.6. Psikolojik Danışmanlar Üzerine Yurtdışında Yapılan Araştırmalar...................... 52
BÖLÜM 3
YÖNTEM
3.1. Araştırma Modeli...........................................................................................................57
3.2. Evren ve Örneklem........................................................................................................57
3.3. Veri Toplama Aracı.......................................................................................................59
3.4. Verilerin Toplanması.....................................................................................................59
3.5. Verilerin Analizi............................................................................................................60
BÖLÜM 4
BULGULAR
4.1.Bireysel Psikolojik Danışmaya Đlişkin Bulgular........................................................... 61
4.1.1.Cinsiyete göre bulgular...................................................................................61
4.1.2. Çalışılan kurum türüne göre bulgular............................................................70
4.1.3. Eğitim durumlarına göre bulgular..................................................................77
4.1.4. Bölgelere göre bulgular.................................................................................87
ix