tc hacettepe üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü web tabanlı öğretimin hemşirelik öğrencilerinin ar

149 Pages·2013·14.04 MB·Turkish

T.C.
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

WEB TABANLI ÖĞRETİMİN HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN
ARİTMETİK ve İLAÇ DOZU HESAPLAMA BECERİLERİNE
ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Arzu KARABAĞ AYDIN

Hemşirelik Esasları Programı
DOKTORA TEZİ

ANKARA
2013
T.C.
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

WEB TABANLI ÖĞRETİMİN HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN
ARİTMETİK ve İLAÇ DOZU HESAPLAMA BECERİLERİNE
ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Arzu KARABAĞ AYDIN

Hemşirelik Esasları Programı
DOKTORA TEZİ

TEZ DANIŞMANI
Doç. Dr. Leyla DİNÇ

ANKARA
2013
iii

ONAY SAYFASI
iv

TEŞEKKÜR
Yazar, bu çalışmanın gerçekleşmesinde katkılarından dolayı aşağıda adı geçen kişi ve
kuruluşlara içtenlikle teşekkür eder.
Sayın Doç. Dr. Leyla Dinç, tez danışmanı olarak çalışmanın planlanmasında ve
yürütülmesinde deneyim ve bilgileriyle yol göstermiş, her aşamasında manevi destek
vermiştir.
Sayın Doç. Dr. Hülya Uçar tez konusunun belirlenmesi aşamasında öneride
bulunmuştur.
Sayın Prof. Dr. Ayişe Karadağ ve Yrd. Doç. Dr. Sergül Duygulu, tez izlem komitesinde
görev alarak araştırmanın yapılandırılmasında ve izlenmesinde katkı sağlamışlardır.
Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı emekli
öğretim üyesi Sayın Prof. Dr. Selma Görgülü, Fen Fakültesi Matematik Bölümünü
Öğretim üye ve elemanları Sayın Doç. Dr. Selma Özçağ, Sayın Yrd. Dr. Dr. Evrim
Akalan ve Sayın Öğr. Gör. Dr. Aysun Tezel Özturan ve Eğitim Fakültesi Eğitimde
Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı öğretim üyesi Sayın Doç. Dr. Duygu Anıl
eğitim kitapçığının ve veri toplama araçlarının uygunluğu ve kapsam geçerliliği
bakımından uzman görüşleri ile katkı sağlamışlardır.
Sayın Burak Köksal web sitesinin tasarımına katkı sağlamıştır.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Bölümünden Sayın Arş. Gör. Selçuk
Korkmaz ve Sayın Arş. Gör. Duygu Aydın, veri toplama araçlarının geçerlik ve
güvenirlik hesaplamaları ile istatistiksel analizlerinin yapılmasına katkıda
bulunmuşlardır.
Gazi Üniversitesi araştırmanın veri toplama araçlarının ön uygulamasına izin vermiş,
Hemşirelik öğrencileri araştırmanın ön uygulamasına gönüllü olarak katılmayı kabul
etmişlerdir.
Hacettepe Üniversitesi araştırmanın uygulamasına izin vermiş, Hemşirelik öğrencileri
araştırmanın uygulamasına gönüllü olarak katılmayı kabul etmişlerdir.
Bu araştırma, Öğretim Üyesi Yetiştirme (ÖYP) Projesi kapsamında “Hacettepe
Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi” tarafından desteklenmiştir.
Sayın Arş. Gör. Seher Başaran, Sayın Arş. Gör. Deniz Öztürk ve Sayın Blm. Uzm.
Şenay Gül manevi destekte bulunmuşlardır.
Tez çalışmam süresinde eşim Sayın Yrd. Doç. Dr. Erol Aydın verilerin girişinde ve
manevi destekte bulunmuş sabır ve anlayış göstermiştir.
Ayrıca yaşamım süresinde her an yanımda olan beni destekleyen babam Sayın Sefer
Karabağ ve annem Sayın Döne Karabağ’a ve kardeşlerime; doktora eğitimim boyunca
sabır ve anlayış gösteren Sayın Fatma ve Adem Aydın’a, gülücük ve sevgisini
esirgemeyen biricik kızım Azra Aydın’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
v

ÖZET

Karabağ Aydın, A. Web Tabanlı Öğretimin Hemşirelik Öğrencilerinin Aritmetik
ve İlaç Dozu Hesaplama Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Programı Doktora Tezi, Ankara,
2013. Araştırma, web tabanlı öğretimin hemşirelik öğrencilerinin aritmetik ve ilaç dozu
hesaplama becerilerine etkisinin incelenmesi amacıyla ön test - son test karşılaştırmalı
olarak yapılmıştır. Çalışma, 2012-2013 Öğretim yılında Hacettepe Üniversitesi
Hemşirelik Fakültesi’ne kayıtlı, çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden,
bilgisayar ve internet erişim olanağı olan, ulaşılabilen 63 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırma verilerinin toplanması amacıyla hazırlanan veri toplama araçları ve tasarlanan
web sitesi içeriğine temel oluşturması için öncelikle eğitim kitapçığı geliştirilmiştir.
Daha sonra veri toplama araçları hazırlanmış, uzman görüşleri doğrultusunda
düzenlenmiş ve ön uygulama ile anlaşılırlığı test edilerek madde analizi yapılmıştır.
Daha sonra profesyonel web tasarımcısından destek alınarak web sitesi tasarlanmıştır.
Araştırmada öğrencilere sınıf ortamında “Tanıtıcı Bilgiler Formu”, “Aritmetik Beceri
Testi” ve “İlaç Dozu Hesaplama Beceri Testi” kısımlarından oluşan soru kitapçığı
dağıtılarak uygulama yapılmıştır (ön test). Öğrenciler sekiz hafta süre ile web tabanlı
öğretime katılmıştır. Daha sonra öğrencilere “Aritmetik Beceri” ve “İlaç Dozu
Hesaplama Beceri” testlerini içeren bitirme testi web tabanlı olarak tekrar uygulanmıştır
(son test). Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde sayı, yüzdelik, ortalama,
satandart sapma, Wilcoxon test ve Kruskal Wallis test kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda web tabanlı öğretim öncesi aritmetik beceri puan ortalaması 74.98±12.14
iken, web tabanlı öğretim sonrası puan ortalaması 82.03±9.33 olmuştur. Web tabanlı
öğretim öncesi ilaç doz hesaplama beceri testi puan ortalaması 71.55±12.29 iken, web
tabanlı öğretim sonrası puan ortalaması 85.97±9.05’e yükselmiştir. Web tabanlı öğretim
öncesi ve web tabanlı öğretim sonrası hem artimetik beceri hem de ilaç doz hesaplama
beceri puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık saptanmıştır (p<0.05).
Araştırmanın sonuçları doğrultusunda hemşirelik öğrencilerine bilişsel düzeyde bilgi ve
becerileri öğretmek amacıyla web tabanlı öğretim yönteminin kullanılması ve hemşirelik
eğitim programlarında matematik dersine yer verilmesi önerilerinde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Web Tabanlı Öğretim, Hemşirelik Eğitimi, Aritmetik Beceri, İlaç
Dozu Hesaplama Becerisi, İlaç Uygulama Hataları.
vi

ABSTRACT

Karabağ Aydın, A. Effects of Web-Based Instruction on Nursing Students’
Arithmetical and Drug Dosages Calculation Skills. Hacettepe University, Institute
of Health Sciences, Fundamentals of Nursing Programme, Doctorate Thesis,
Ankara, 2013. This study was conducted through the comparison of pre-test and post-
test to identify the effect of web-based instruction on nursing students’ arithmetical and
drug dosages calculation skills. The study was performed during 2012-2013 education
years with 63 students within reach, who enrolled in Faculty of Nursing in Hacettepe
University and accepted to take part in study as volunteers and had the opportunity to
access for computer and internet. First, an education booklet was developed in order to
form a basis for the designed web site content and data collection instruments prepared
for the purpose of collecting research data. Then, data collection instruments were
prepared and revised based on experts’ opinions; its clarity was tested through pre-
application and an item analysis was performed. Later on, support was provided from a
professional web designer and the web site was designed. In research in class
environment the test booklets consisting of the parts such as “Demographic Information
Form”, “Arithmetic Skill Test,” and “Drug Dosage Calculation Skill Test” were
performed (Pre-test). The students participated in the web-based instruction for eight
weeks. Following this instruction a post-test containing “Arithmetic Skill Test” and
“Drug Dosage Calculation Skill Test” were applied as web-based to students again (post-
test). In the analysis of date obtained from the study the number, percentage, average,
standard deviation, Wilcoxon Test, and Kruskal Wallis Test were employed. Results of
the study revealed those students’ arithmetical skill score averages were 74.98±12.14
before the web-based instruction but that their score average was 82.03±9.33 after the
web-based instruction. Whilst the score average of drug dosage skill test was
71.55±12.29 before the web-based instruction, the score average rose to 85.97±9.05 after
the web-based instruction. A significant difference was specified between arithmetical
skill score averages and drug dosage skill score averages during pre and post-web based
instructions (p<0.05). In order to teach knowledge and skills on cognitive level to
nursing students in line with the results of the research, recommendations were made for
the use the web-based instruction method and the inclusion of mathematical course in
nursing education programs.
Key Words: Web-based Instruction, Nursing Education, Arithmetical Skill, Drug
Dosage Calculation Skill, Medication Errors.
vii

İÇİNDEKİLER

Sayfa
ONAY SAYFASI iii
TEŞEKKÜR iv
ÖZET v
ABSTRACT vi
İÇİNDEKİLER vii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ x
GRAFİKLER DİZİNİ xi
TABLOLAR DİZİNİ xii
1. GİRİŞ 1
1.1. Problemin Tanımı 1
1.2. Araştırmanın Amacı 10
1.3. Araştırmanın Hipotezleri 10
2. GENEL BİLGİLER 11
2.1. Eğitim İle İlgili Temel Kavramlar 11
2.2. Öğretim Yöntem ve Teknikleri 12
2.3. Öğretimde Teknoloji Kullanımı 12
2.3.1. Bireysel Öğretim Teknolojileri 13
2.3.2. World Wide Web 15
2.3.3. Web Tabanlı Öğretim 16
2.3.3.1. Web Tabanlı Öğretimin Yararları 18
2.3.3.2. Web Tabanlı Öğretimin Sınırlılıkları 20
2.4. Web Tabanlı Öğretim Yönteminin Hemşirelik Eğitiminde Kullanımı 21
3. BİREYLER VE YÖNTEM 24
3.1. Araştırmanın Şekli 24
3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri 24
3.3. Araştırmanın Evren ve Örneklemi 25
3.4. Verilerin Toplanması 26
3.4.1. Eğitim Kitapçığının Oluşturulması 26
3.4.2. Veri Toplama Araçları 26
3.4.2.1. Form-1. Tanıtıcı Bilgiler 26
viii

3.4.2.2. Form-2. Aritmetik Beceri Testi 26
3.4.2.3. Form-3. İlaç Dozu Hesaplama Beceri Testi 27
3.4.3. Web Sitesinin Oluşturulması 31
3.5. Veri Toplama Araçlarının Ön Uygulaması 27
3.6. Araştırmanın Uygulanması 34
3.7. Araştırmanın Etik Boyutu 36
3.8. Araştırma Bütçesi 37
3.9. Araştırmanın Sınırlılıkları 37
3.10. Verilerin Değerlendirilmesi 37
3.11. Araştırmanın Akış Şeması 39
4. BULGULAR 40
5. TARTIŞMA 58
5.1. Web Tabanlı Öğretimin Öğrencilerin Aritmetik Beceri ve İlaç Doz 58
Hesaplama Becerilerine Etkisinin Tartışılması
5.2. Öğrencilerin Tanıtıcı Bilgilerine Göre Aritmetik Beceri ve İlaç Doz 62
Hesaplama Becerileri Ön Test ve Son Test Puan Ortalamalarının
Tartışılması
6. SONUÇ VE ÖNERİLER 67
6.1. Sonuçlar 67
6.2. Öneriler 68
KAYNAKLAR 70
EKLER 79
EK 1: Eğitim Kitapçığı 80
EK 2: Aritmetik Beceriler Öğrenme Çıktıları 81
EK 3: İlaç Doz Hesaplama Becerileri Öğrenme Çıktıları 82
EK 4: Uzman Görüşü Talep Yazıları 83
EK 5: Uzman Görüşü Yazıları 86
EK 6: Ön Test- Son Test Soru Kitapçığı 91
EK 7: Web Sitesi Arayüzleri 92
EK 8: Sağlık Bilimleri Enstitü Tez Kabul Yazısı 109
EK 9: Onam Formu Değişiklik Yazısı 110
EK 10: Etik Kurul Yazısı 111
EK 11: Ön Uygulama İzin Yazısı 112
ix

EK 12: Uygulama İzin Yazısı 113
EK 13: Bilimsel Araştırmalar Proje Birimi Maddi Destek Yazısı 114
x

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

AACN American Association of Colleges of Nursing – ABD Hemşirelik Okulları
Birliği
CDLP California Distance Learning Project - California Uzaktan Eğitim
Projesinde
c Geçerlik katsayısı
DVD Dijital Video Disk
EKG Elektrokardiyografi
LYS Lisansüstü Yerleştirme Sınavı
MF Matematik – Fen
MySQL İlişkisel Veri Tabanı Yönetim Sistemi
Min. Minimum
Max. Maksimum
n Araştırmaya katılan birey sayısı
NPSF National Patient Safety Foundation - Ulusal Hasta Güvenliği Vakfı
NAS National Academy of Sciences – Ulusal Bilimler Akademisi
NPSA National Patient Safety Agency - Ulusal Hasta Güvenliği Ajansı
ÖSYM Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
p Anlamlılık düzeyi
PHP Üstün Yazı Ön İşlemcisi
SPSS Statistical Package fort he Social Sciences - Sosyal Bilimler için İstatistik
Paketi
SS Standart Sapma
TDK Türk Dil Kurumu
VCD Video Compact Disk
YGS Yükseköğretime Geçiş Sınavı
z Wilcoxon Testi istatistik değeri
www World Wide Web
X Aritmetik Ortalama
α Cronbach’s alpha