tc edirne - 2009

638 Pages·2012·9.74 MB·Turkish

T.C.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
EDİRNE - 2009
T.C.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
EDİRNE – 2009
T.C.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
TARIMSAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
EDİRNE
2009 YILI
ARAŞTIRMA PROJELERİ RAPORU
EDİRNE
2009
ÖNSÖZ
Enstitümüz 1924 yılında özel idareye bağlı olarak fidanlık ismiyle
kurulmuş, 1945 yılında Bakanlığa bağlanmıştır. 1959 yılında Deneme Tarlası
Şefliği ve İpek Böcekçiliği Kontrolörlüğü ile birleştirilerek Deneme İstasyonu
Müdürlüğü adını almıştır. 25 Aralık 1969 yılında Zirai Araştırma Enstitüsü olan
kuruluşumuz, 1 Mayıs 1987 tarihinden itibaren de Trakya Tarımsal Araştırma
Enstitüsü adıyla Havza Araştırma Enstitüsü olarak faaliyetlerini
sürdürmektedir.
Enstitümüz bölgenin tarımsal özellikleri dikkate alınarak, belirlenmiş ürün
veya ürün gruplarınca bölgeye yönelik araştırmalar yapmakta, özellik arz eden
konularda ülke geneli seviyesinde proje merkezi görevlerini yürütmektedir.
Özellikle Trakya’da ana ürün olarak ekimi yapılan ayçiçeği, çeltik, buğday ve
arpa bitkilerinde ıslah çalışmaları ile bölge koşullarına uygun yüksek verimli ve
kaliteli çeşitler geliştirme ve bu çeşitlerin gerekli yetiştirme tekniği çalışmalarını
yürütmektedir. Ana ürünlerin yanında, bölge için uygun diğer alternatif bitkiler
üzerine de yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Enstitümüz, Ayrıca 1987 yılından
itibaren tarla bitkileri hastalık ve zararlıları yönünden kendisine verilen Trakya-
Marmara Bölgesinin Zirai Mücadele Araştırma çalışmalarını ve 1998 yılından
itibaren de Trakya-Marmara Bölgesi Çayır-Mera ve Yem Bitkileri
araştırmalarını da yürütmektedir.
Enstitümüzde bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda tarla
bitkilerinde değişik konularda yetiştirme tekniği ile ilgili sonuçlar uygulamaya
aktarılmıştır. Enstitümüz bitki ıslahı konusunda da çok başarılı neticeler elde
etmiş olup, geliştirmiş olduğu buğday, arpa, çeltik ve ayçiçeği çeşitleri çok
geniş alanlarda ekilmektedir.
2009 yılında yürütülen projelerin gelişme ve sonuç raporlarından oluşan
Araştırma Projeleri Raporunun başta araştırmacılar olmak üzere tarım kesimine
hizmet veren tüm kişi ve kurumlara faydalı olmasını dilerim.
Dr. Necmi BEŞER
Enstitü Müdürü
İÇİNDEKİLER
Sayfa
No Konu Adı
No
1 Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Tarihçesi ve Özet Tanıtımı 1
2 Ülkesel Yağlı Tohumlar Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve
Eğitim Projesi Ülkesel Ayçiçeği Araştırmaları Ayçiçeği Çeşit Geliştirme
Çalışmaları Projesi (2009 Yılı Genel Değerlendirme Raporu) 30
3 Trakya Bölgesinde Ayçiçeğinde Problem Olan Orobanş Parazitinin Yeni
Irklarına Dayanıklı Ayçiçeği Saf Hatlarının Geliştirilmesi 70
4 Çerezlik Ayçiçeği Çeşit Geliştirme Çalışmaları 95
5 Ülkesel Çeltik Araştırmaları Projesi (2009Yılı Gelişme Raporu ) 116
6 Bazı Çeltik Çeşitlerinde Mutasyon Islahı İle Bazı Özeliklerinin 180
Geliştirilmesi
Projesi (Sonuç Raporu)
7 Aromatik Çeltik Islahı Projesi (Sonuç Raporu ) 241
8 Çeltikte (Oryza sativa) Damla Sulama Araştırmaları Projesi (Sonuç 289
Raporu)
9 Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları Yabancı Ot İlaçlarına
Dayanıklı Çeltik Islahı (Sonuç Raporu) 350
10 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya-Marmara Bölgesi
Buğday Islah Araştırmaları Projesi (2008-2009Yılı Gelişme Raporu) 353
11 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya-Marmara Bölgesi
Arpa Islah Araştırmaları Projesi (2008-2009Yılı Gelişme Raporu) 391
12 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya-Marmara Bölgesi
Buğday Islah Araştırmaları Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Kurağa
Dayanıklılığın Karakterizasyonu ve Kalite ile İlişkileri 410
13 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya-Marmara Bölgesi
Yulaf Islah Araştırmaları (2008-2009Yılı Gelişme Raporu) 417
14 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya-Marmara Bölgesi
Yulaf Islah Araştırmaları (2008-2009 Yılı Sonuç Raporu) 427
15 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya Tarımsal Araştırma
Enstitüsü Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin
Belirlenmesi (2009 Yılı Gelişme Raporu) 446
I
Sayfa
No Konu Adı
No
16 Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi Trakya Tarımsal Araştırma
Enstitüsü Arpa Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
(2009 Yılı Gelişme Raporu) 470
17 Trakya Bölgesi Kolza Adaptasyon ve Islahı Araştırmaları Projesi (2009 Yılı
Gelişme Raporu) 480
18 Trakya’da Ayçiçeği-Buğday Ekim Nöbetine Dayalı Sırta Ekim Sisteminde
Buğdayda En Uygun Tohum Miktarının Belirlenmesi Projesi (Sonuç 491
Raporu)
19 Marmara Bölgesi Aspir Islah Ve Adaptasyon Projesi (2009 Yılı Gelişme 517
Raporu)
20 Marmara Bölgesi Soya Islah Projesi (2009Yılı Gelişme Raporu) 535
21 Ülkesel Keten Islah Araştırmaları Projesi (2009 Yılı Gelişme Raporu) 548
22 Marmara Bölgesi Nohut Islah Çalışmaları (Yeni Teklif Proje) 553
23 Trakya Bölgesi’nde Süne (Eurygaster spp., Hetoreptera: Scutelleridae)’nin 566
Neden Olduğu Ürün Kayıpları ve Ekonomik Zarar Eşiği Üzerinde
Araştırmalar
(SonuçRaporu)
24 Trakya Bölgesi'nde Geliştirilen Buğday, Arpa Çeşit ve Hatlarının Bazı
Fungal Hastalıklara Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi (2009Yılı 584
Gelişme Raporu)
25 Trakya’da Yeşil Alan Oluşturulması ve Doğanın Korunması (Sonuç 589
Raporu)
26 Trakya Bölgesi Çeltik Ekim Alanlarında Çeltik Beyaz Uç Nematodu
(Aphelenchoides besseyi Christie, Tylenchida: Aphelenchidae)’nun
Yaygınlık Durumu ve Mücadelesi Üzerine Araştırmalar (2009 Yılı Gelişme 602
Raporu)
27 Edirne İli Meralarından Toplanan Bazı Yem Bitkilerinin Kültüre Alınma
Olanaklarının Araştırılması (2009 Yılı Gelişme Raporu) 607
28 Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Uluslararası Yayın Listesi (2001- 609
2008)
II
TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ’NÜN
TARİHÇESİ VE ÖZET TANITIMI
1. KURULUŞUN TARİHÇESİ:
Enstitümüz 1924 yılında özel idareye bağlı olarak fidanlık ismiyle kurulmuş, 1945
yılında Bakanlığa bağlanmıştır. 1959 yılında Deneme Tarlası Şefliği ve İpek Böcekçiliği
Kontrolörlüğü ile birleştirilerek Deneme İstasyonu Müdürlüğü adını almıştır. 25 Aralık 1969
yılında Zirai Araştırma Enstitüsü olan kuruluşumuz, 1 Mayıs 1987 tarihinden itibaren de
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü adıyla Havza Araştırma Enstitüsü olarak faaliyetlerini
sürdürmektedir.
Enstitümüz bölgenin tarımsal özellikleri dikkate alınarak, belirlenmiş ürün veya ürün
gruplarınca bölgeye yönelik araştırmalar yapmakta, özellik arz eden konularda ülke geneli
seviyesinde proje merkezi görevlerini yürütmektedir. Özellikle Trakya’da ana ürün olarak
ekimi yapılan ayçiçeği, çeltik, buğday ve arpa bitkilerinde ıslah çalışmaları ile bölge
koşullarına uygun yüksek verimli ve kaliteli çeşitler geliştirme ve bu çeşitlerin gerekli
yetiştirme tekniği çalışmalarını yürütmektedir. Ana ürünlerin yanında, bölge için uygun diğer
alternatif bitkiler üzerine de yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Enstitümüz, Ayrıca 1987
yılından itibaren tarla bitkileri hastalık ve zararlıları yönünden kendisine verilen Trakya-
Marmara Bölgesinin Zirai Mücadele Araştırma çalışmalarını ve 1998 yılından itibaren de
Trakya-Marmara Bölgesi Çayır-Mera ve Yem Bitkileri araştırmalarını da yürütmektedir.
Bakanlığımızca Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne Havza Tarımsal Araştırma
Enstitüsü olarak,ülkesel ve bölgesel görevler verilmiş olup;
Ülkesel görev alanı: Ülkenin tamamı,
Bölgesel görev alanı: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Çanakkale, Balıkesir, Bursa
Ülkesel Görevleri:
1. Çeltik, ayçiçeği ve aspir de ülkesel koordinasyonu sağlamak, projeler hazırlamak,
koordine etmek ve yürütmek, eğitim programları düzenlemek, biyolojik çeşitlilik ve
genetik kaynaklar dahil, doğal kaynakların korunması, kullanılması ve
değerlendirilmesi konularında ülkesel çalışmalara katılmak,
2. Çalıştığı tüm konularda projeli olmak kaydı ile benzer konularda çalışan enstitüler ile
materyal değişimi yapmak.
3. Bitki Sağlığı Araştırmaların yürütülmesi sırasında Zirai Mücadele Araştırma
Enstitüleri ile işbirliği içinde bulunmak.
Bölgesel Görevleri:
Aşağıdaki bitkilerde,
1. Genetik Kaynakların muhafazası,
2. Kaynak materyal geliştirme
3. Islah, yetiştirme tekniği,
4. Bitki koruma, hastalıklara dayanıklılık,
5. Kalite değerlendirme ve geliştirme, sosyo-ekonomik konularında araştırma, eğitim ve
yayım hizmetleri yürütmekle görevlidir.

Endüstri Bitkileri (Ayçiçeği, Soya, Kolza, Aspir, v.d)

Tahıllar (Çeltik, Ekmeklik ve Makarnalık Buğday, Arpa, vd)

Yem Bitkileri (Yonca, Korunga, Fiğ, Üçgül, Buğdaygil yem bitkileri vd)

Çayır Mera Islah ve Yönetimi,

Bitki Genetik Kaynakları,

Tıbbi veAromatik bitkiler,

Yemeklik Tane Baklagiller (Nohut ve Mercimek)
2. KURULUŞ YERİ VE ARAZİ VARLIĞI:
Bütün çalışmaların yapıldığı ve enstitü binasının da bulunduğu kısım, E-5 karayolu
üzerindedir. Diğer arazi Karaağaç yolu üzerinde olup, kavaklık olarak değerlendirilmekte,
ayçiçeği hibrit ebeveyn üretimlerinde ve buğday tohumluğu üretiminde kullanılmaktadır.
Enstitünün E-5 karayolu ve Karaağaç Yolu üzerinde iki ayrı yerde olmak üzere, toplam
3.475,67 da arazisi vardır.
3. BİNA VARLIĞI:
İdare binasının yanı sıra 11 lojman, 4 tohum ambarı, 2 gübre ambarı, biri soğuk hava
olmak üzere 5 depo, ayçiçeği, çeltik, buğday ve arpa şube binaları, genetik stok odaları,
2 sera, 2 kömür ambarı, garaj, atölye, yemekhane, selektör binası, bekçi kulübeleri ile benzin
ve mazot depoları bulunmaktadır.
4. TAŞIT, ALET VE EKİPMAN VARLIĞI:
31 Aralık 2009 tarihi itibariyle 1 kamyon, 2 pikap, 2 minibüs, 3 binek otosu, 10
motosiklet, 11 traktör, 2 biçerdöver, 4 deneme biçerdöveri, 2 selektör ile laboratuar cihazları
ve çeşitli tarla ekipmanları mevcuttur.
5. PERSONEL DURUMU:
Enstitümüzde idareciler dâhil 4 adet Ziraat Mühendisi, 8 Ziraat Yüksek Mühendisi, 8
Ziraat Doktoru olarak toplam 20 adet Mühendis, 10 adet Teknisyen-Tekniker, 1 adet
Laborant, 1 adet memur ve 27 adet işçi olmak üzere toplam 59 adet personel mevcuttur.
Teknik elemanların şubelere göre dağılımı aşağıdaki çizelgede verilmiştir.
TEKNİK ELEMANLARIN BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI:
Dr. Necmi BEŞER : Enstitü Müdürü
Dr. Yalçın KAYA : İdari Müdür Yardımcısı
İrfan ÖZTÜRK : Teknik Müdür Yardımcısı,Ziraat Yük.Müh. Serin İklim
Tahılları Şube Sorumlusu
ISLAH VE GENETİK BÖLÜMÜ:
Dr. Metin BABAOĞLU : Ziraat Yük Müh. Bölüm Bşk. DiğerYağlı Tohum ŞubeSor.
Dr. Halil SÜREK : Ziraat Yük Müh. Sıcak İklim Tahılları Şube Sorumlusu
Dr. Göksel EVCİ : Ziraat Yük.Müh. Yağlı Tohumlar ve Ayçiçeği Şube Sorumlusu
Recep KAYA : Ziraat Müh. Çeltik Araştırmaları Projesinde Görevli
Sultan ŞAHİN : Ziraat Yük. Müh. Çeltik Araştırma Projelerinde Görevli
Remzi AVCI : Ziraat Yük.Müh. Serin İklim Tahılları Araştırma Proje.Görevli
2
Veli PEKCAN : Ziraat Yük.Müh. Ayçiçeği Araştırma Projelerinde Görevli
Tahir GÜCER : Ziraat Yük.Müh. Ayçiçeği Araştırma Projelerinde Görevli
M. İbrahim YILMAZ : Ziraat Müh. Ayçiçeği Araştırma Projelerinde Görevli
Yüksel TANER : Ziraat Teknikeri. Serin İklim Tahılları Projelerinde Görevli
Okyay YATKIN : Ziraat Teknikeri. Çeltik Araştırma Projelerinde Görevli
Hasan KUŞKU : Ziraat Tek. Çeltik Araştırma Projelerinde Görevli
Tahir SOYDAŞ : Ziraat Tek. Ayçiçeği Araştırma Projelerinde Görevli
ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ BÖLÜMÜ
Cengiz KURT : Ziraat Yük Müh. Bölüm Başkanı.
İlker TERZİOĞLU : Ziraat Tek. Çayır-Mera ve Yem Bitk. Araşt. Projelerinde Görevli
Bülent ÖZDEMİR : Ziraat Teknikeri. Çayır-Mera Yem Bitk. Araşt. Projelerinde Görevli
EKONOMİ VE İSTATİSTİK BÖLÜMÜ:
Dr. Arif SEMERCİ : Ziraat Yük Müh. Bölüm Başkanı. Çayır-Mera ve Yem Bitk.
Araşt. Projelerinde Görevli
YETİŞTİRME TEKNİĞİ:
Dr. Sami SÜZER :Ziraat Yük Müh. Bölüm Başkanı, Kolza Araştırma Projelerinde
görevli
TEKNOLOJİ BÖLÜMÜ:
Dr. Turhan KAHRAMAN : Ziraat Yük Müh. Bölüm Başkanı. Serin İklim Tahılları
Projelerinde Görevli
Radife AVCI : Ev Ekonomisi Tek. Teknoloji Araştırma Projelerinde görevli
HASTALIK VE ZARARLILAR BÖLÜMÜ:
Adnan TÜLEK : Ziraat Yük.Müh. Bölüm Başkanı.
Kemal AKIN : Ziraat Müh. Bitki Koruma Araştırmaları Projesinde Görevli
İŞLETME VE ÜRETİM BÖLÜMÜ:
Bülent TUNA : Ziraat Yük.Müh. Bölüm Başkanı
Hasan MUTLU : Ziraat Müh. (İşletme ve Üretim)
Kurtuluş ÇELİK : Ziraat Tek. (İşletme ve Üretim)
Mahmut ÇEBİ : Ziraat Tek. (İşletme ve Üretim) (Döner Sermaye Saymanı)
Sabahattin GÜLER : Ziraat Tek. (İşletme ve Üretim) (Ayniyat saymanı, Ambar
Memuru ve Sivil Savunma Amiri)
Nazike İBO : Ziraat Tek. (Teknoloji) (Veznedar)
Azimet SARİBAL Veri Hazırlama Uzmanı
2009 yılında biyolog Özcan ALINAK Bingöl İl Tarım Müdürlüğü’ne, ev ekonomisi
teknisyeni Tülay HEKİMHAN İzmir Bornova Zeytincilik Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü’ne tayin olmuştur. 2009 yılında enstitümüz işçilerinden Cahit YAŞAR’da
3
Tekirdağ İl Tarım Müdürlüğü’ne tayin olmuş, Hasan DUBRİÇE ve Metin DENİZ de
emekliye ayrılmıştır.
6.ENSTİTÜ FAALİYETLERİ:
6.1. AYÇİÇEĞİ ARAŞTIRMALARI
Enstitümüz Ayçiçeği araştırmaları konusunda Ülkesel Koordinatör Enstitü olup,
Ayçiçeğinde ülkesel proje çerçevesinde ıslah ve diğer konularda araştırmalar yürütmektedir.
Ayçiçeğinde, Vniimik-1646, Vniimik-8931, Türk Ay-1, Trakya-129, Trakya-259, TARSAN-
1018, Arda-2098, TR-3080 (Özdemirbey), Meriç F1, TR-6149-SA, Aydın-2002 yağlık ve
Çiğdem1 ve Palancı-1 çerezlik ayçiçeği çeşitleri tescil ettirilmiştir. Uluslararası firmalarla
işbirliği halinde yürütülen çalışmalar sonucunda da, yine Macaristan ve Romanya da iki adet
çeşidimiz tescil edilmiştir.
6.2. ÇELTİK ARAŞTIRMALARI
Çeltikte, bugüne kadar 33 adet çeşit tescil edilmiş veya üretim izni alınmıştır bu
çeşitler; Rocca, Plovdiv, Krosnadarsky-424, Ranballi, Rodina, Veneria, Ergene, Meriç,
İpsala, Altınyazı, Trakya, Serhat-92, Sürek-95, Baldo, Osmancık-97, Kıral, Yavuz, Demir,
Neğiş, Kargı, Gönen, Halilbey, Ece, Kırkpınar, Edirne, Şumnu, Beşer, Aromatik-1, Durağan,
Kızıltan, Gala ve Tunca çeltik çeşitleridir. Türkiye genelinde üretimi yapılan çeltiklerin
tamamına yakını, Enstitümüz tarafından tescil edilen çeşitlerdir. Türkiye’deki bütün
tohumluk üretici kuruluşların tüm orijinal tohumluk talepleri enstitümüzce karşılanmaktadır.
Enstitümüzde her yıl yaklaşık 150 – 200 ton civarında bir orijinal tohumluk üretimi olup, bu
tohumluklar, tohumluk üretici kuruluşlar aracılığıyla çoğaltılarak çiftçilere ulaştırılmaktadır.
Osmancık-97 isimli çeltik çeşidimiz bugün Türkiye çeltik üretiminin % 70 den fazlasını
karşılamaktadır. Bu çeşit Bulgaristan’da da tescil edilmiş ve üretimi yapılmaktadır.
Ülkemizde çeltik üretimi 10-15 yıl öncesin kadar ihtiyacın ancak % 30 unu
karşılarken, bugün bu oran % 70 lerin üzerine çıkmıştır. Bu üretim artışının iki nedeni
vardır. 1.si ekim alanlarının artışı, ikincisi de dekardan alınan verimim artışıdır. Ama esas
önemlisi, birim alandan alınan verimin artışıdır. Birim alandan alınan verimim artışı
sayesinde, üreticilerimiz ithal çeltikle rekabet edebilmiş ve üretim alanlarını
genişletebilmiştir. Birim alandaki verim artışının en önemli nedeni de; Enstitümüzce
geliştirilerek çiftçilerimizin kullanımına sunduğumuz başta Osmancık-97 olmak üzere diğer
çeşitlerimizdir. Bu çeşitler sayesinde Türkiye çeltik tohumu ithal etmemekte, buna karşılık 2
yıldır kayıtlı olarak tohumluk ihracatı yapmaktadır.
Sonuç olarak Türkiye’ de yılda bir milyon dekar alanda yaklaşık 1 milyar TL lik
çeltik üretimi yapılmakta ve Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü çeşit geliştirme orijinal
tohumluk üretme, yetiştirme tekniği, eğitim konularında Türkiye’nin bütün ihtiyaçlarına
cevap vermektedir. Türkiye hiç çeltik tohumluğu ithalatı yapmamakta, bunun yanında
ihracata başlamış durumdadır. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü nün geliştirdiği çeşitler,
Türkiye’nin bu konuda rekabet gücünü arttırmış olup, yabancı çeşitler Türkiye de Enstitü
çeşitleri ile yarışamamaktadır.
6.3. BUĞDAY-ARPA ARAŞTIRMALARI
Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsünce; Kırkpınar-79, Tunca-79 (makarnalık),
Kate-A-1, Murat-1, Pehlivan, Prostor, Saroz-95, Atilla-12, Saraybosna, Gelibolu, Tekirdağ,
Aldane, Selimiye ve Bereket isimleri ile 14 adet çeşit tescil edilmiştir. Bu çeşitler arasında
4