Ruud Lubbers. Manager in de politiek

301 Pages·2015·5.19 MB·Dutch

Ruud Lubbers. Manager in de politiek
Arendo Joustra en Erik van Venetië
bron
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek.Anthos,Baarn1989
Zievoorverantwoording:https://www.dbnl.org/tekst/jous008ruud01_01/colofon.php
Letop:boekenentijdschriftjaargangendiekorterdan140jaargeledenverschenenzijn,kunnen
auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen
ervan,leesjeindegebruiksvoorwaarden.
8
‘Isolerenvandebozebuitenwereld’
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
9
Voorwoord
VandebekendsteNederlandsepoliticusisinfeitemaarweinigbekend.Erzijneen
paarvagenotiesoverzijnpolitiekeloopbaanvoordathijin1982minister-president
werd.AlsfractievoorzittervanhetCDAstondRuudLubbersteboekals‘ongrijpbaar’
en‘wollig’enalsministervanEconomischeZakeninhetkabinet-DenUylvormde
hij‘eenhindernis’voorsnellehervormingendoorveelvuldigmetaftredentedreigen.
Overzijnloopbaanvóórhijin1973opdookindelandelijkepolitiek,circuleren
slechtseenpaartrefwoorden:‘progressiefondernemer’en‘bekwaamonderhandelaar’
bijdebesprekingenoverdemetaal-cao.Somsvermeldendekrantenbovendiennog,
dathijindejarenzestigbetrokkenwasbijderadicalestromingindeKVPendathij
lidisgeweestvaneenadviesorgaanvandeKRO.
MetditboekwillenweenigreliëfaanbrengeninhetvlakkebeelddatvanRuud
Lubbersbestaat.Nietalleenomdenieuwsgierigheidnaarhetverledenvaneen
invloedrijkpoliticustebevredigen,maarookomeenverklaringtevindenvoorde
waarderingdiehijalsminister-presidentweetoptewekkenbijzijnpolitieke
geestverwantenénbijvelevanzijntegenstanders.
HoeRuudLubberszichondanksmaatschappelijkeoppositietegenzijnbeleidde
afgelopenzevenjaarheeftkunnenmanifesterenalspremiermetpresidentiële
neigingen,isveelvuldigindemediabeschreven.Maarmetdeaanduiding
‘zondagskind’isRuudLubberswelgetypeerd,maarnognietverklaard.
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
10
Dituitinterviewsopgebouwdportretkangeenafgerondoordeelpresenterenover
RuudLubbers.Erisooknietgestreefdnaareenallesomvattendebiografie.Wel
hebbenwezoveelmogelijkfacettenvandehoofdpersoonwillenbelichtendoor
ooggetuigeneninsidersaanhetwoordtelatenoververschillendefasenenaspecten
vanLubbers'leven.
Wehebbeneenentwintigpersonengeïnterviewddiegedurendeeenbepaaldeperiode
RuudLubbersvannabijhebbenmeegemaaktendaardoorgeachtkunnenworden
eengefundeerdoordeeloverzijnfunctionerentehebben.Debandopnamenvandeze
vraaggesprekkenvormendebasisvandeeenentwintighoofdstukken.
Allefeitenenbeweringenzijnzogoedmogelijkgecontroleerd.Daarnazijnde
interviews,gepresenteerdindevormvaneenmonoloogenzoveelmogelijkmet
handhavingvandespreektaal,voorgelegdaanonzegesprekspartnersvoormogelijke
correctiesenaanvullingen.Allegeïnterviewdenzijnuiteindelijkakkoordgegaan
metonzeweergavevandevraaggesprekken.
Degevolgdemethodehadmakkelijkkunnenleidentoteenaaneenschakelingvan
loftuitingenenbekendeverhalen.Sommigegeïnterviewdenschromenechterniet
eenpositiefoordeeloponderdelentenuancerendoorintegaanoptekortkomingen
vanRuudLubbers.Anderedragengeheelnieuweaspectenaanofgeveneen
verhelderendtijdsbeeld.
Bijhetsamenstellenenschrijvenvanditboekzijnwedoorvelengeholpen.Onze
dankgaatindeeersteplaatsuitnaardeeenentwintiggeïnterviewden,zonderwiedit
portretnietgemaaktzouzijn,ennaarWinniedeVries,dieintotaalveertiguur
interviewopnamenmetveelzorgheeftuitgetikt.BertVuijsjeheeftonsnuttige
adviezengegevenopgrondvanzijnervaringenbijhetschrijven-samenmetJohn
JansenvanGalen-vanJoopdenUyl,Politiekalshartstocht,datmodelstondvoor
ditboek.
Onmisbaresteunbijdevoorbereidingvandegesprekkenenbijhetverifiërenvan
velefeitenkregenwevanOttoSpronk,envandedocumentalistenenmedewerkers
vandeRijksvoorlichtingsdienst,deVolkskrant,UitgeversmaatschappijBonaventura,
deGemeentelijkeArchiefdienstvanRotterdam,hetAlgemeen
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
11
Rijksarchief,hetDocumentatiecentrumNederlandsePolitiekePartijenvande
RijksuniversiteitGroningen,hetCDA,deKROenhetNCW.Onzespecialedank
gaatuitnaarHenriRoggerienMariskavanVenetië-VanGeldorp.
Amsterdam/Rijswijk,6september1989
ArendoJoustraenErikvanVenetië
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
12
Levensloop
1939:RudolphusFranciscusMarieLubberswordt7meigeboreninRotterdam,als
zesdekindenderdezoonvaneengezindatnegenkinderenzaltellen.Zijnvader
PaulusJohannesLubbers,geboren30september1901,iszoonvaneenpensionhouder
inIJmuiden,laterwinkelierinkantoorboekenensigareninVelsen-Noord.Zijn
moederWilhelmineKarolinevanLaack,geboren16april1903,isdochtervaneen
binnenschipper.
1945-1950:RuudLubbersdoorlooptdelagereschoolSintBavoaandeWaterloostraat
inKralingen,eenwijkinhetoostelijkdeelvanRotterdam.Deeersteklasslaathij
overomdathijtijdensdehongerwinter,toendescholengeslotenwaren,aleenklasje
heeftgevolgd.
1950-1957:LubberszitophetinternaatvanhetSintCanisiusCollegeinNijmegen
envolgtdegymnasiumbèta-opleiding.Hijblijftindetweedeklaszitten.
1957-1962:AandeNederlandseEconomischeHogeschoolinRotterdamstudeert
hijeconomie.LubbersisactiefindekatholiekestudentenverenigingSanctus
Laurentius,hetverenigingsdispuutDeltaendelandelijkeUnievanKatholieke
Studentenverenigingen.Tijdenszijnstudententijdwoonthijbijzijnoudersaande
AvenueConcordia90inRotterdam.
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
13
Snellerdandemeestevanzijnjaargenotenhaalthij5april1962zijndoctoraaldiploma
meteenscriptiegetiteld:‘Deinvloedvanverschilleninproduktiviteitsontwikkelingen
inonderscheidenlandenopdelopenderekeningvandebetalingsbalans.’Hijslaagt
cumlaude.
EenmaandnazijnafstuderengaatLubbersinmilitairedienst.Hijbrengtzijn
periodeinhetleger,dieloopttothetnajaarvan1963,doorbijdeluchtmacht.
Hijtrouwt10oktober1962metzijnbuurtgenoteMariaEmilieJosepha(‘Ria’)
Hoogeweegen,geboren12november1940.ZijisdochtervanRichardHenriMarie
Hoogeweegen,advocaatinRotterdam,enPetronellaMariaHoogeweegen-Buskens.
Precieseenmaandnahetburgerlijkhuwelijkvolgtdeplechtigehuwelijksinzegening
indekerkvandeHeiligeLambertusaandeHoflaaninRotterdam.
1963:DevadervanRuudLubbersoverlijdt19novembernaeenkorteziekte.Samen
metzijndriejaarouderebroerRobneemtLubbersdeleidingovervanLubbers'
constructiewerkplaatsenmachinefabriekHollandia,hetbedrijfvanzijnvaderin
KrimpenaandenIJssel.Ruudwordtdirectie-secretaris.
Hijvolgtzijnvaderopalsonbezoldigdbestuurderineenaantalorganisatiesvoor
binnenschippers.Op4decemberwordtdeeerstezoongeboren:PaulChristiaan
Marie.
1964:LubbersenzijnvrouwwordenlidgemaaktvandeKVP,omdathetbestuur
vandeKVP-RotterdamLubberskandidaatwilstellenvoordeverkiezingenvande
eersteRijnmondraad.Zebetalen25guldencontributieperpersoonperjaar.Lubbers
voeltzichenigszinsopgelicht,wantderegulierecontributiebedraagt5gulden.
DenajaarsvergaderingvandeKatholiekeJongeWerkgeversVereniging,dieop
3oktoberinVughtwordtgehouden,benoemthemtotpenningmeestervanhet
dagelijksbestuur.
1965:Lubberswordtmede-directeurvanHollandia.DeKatholiekeJongeWerkgevers
Verenigingkiesthem27novembertotvoorzitter.Indiefunctieishijtevenslidvan
hetbestuurvanhetNederlandsKatholiekWerkgeversVerbond.
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
14
OpdetweedeverjaardagvanzoonPaulwordtdetweedezoongeboren:Bart
ChristiaanMarie.
1966-1969:Inhetnajaarvan1966bezoektLubbershetinScheveningengehouden
Mandarijnencongresoverpolitiekevernieuwing.Inhetvoorjaarvan1967treedthij
toetotdeWerkgroepvanChristen-Radicalen.Laterdatjaarishijmede-ondertekenaar
vanhetManifestvanKVP-radicalen.Indenachtvan26op27februari1968ishij
aanwezigopeenbijeenkomstinhetUtrechtseTerminuswaareenmeerderheidvan
deKVP-radicalenbesluituitdepartijtetreden.LubbersmaaktkenbaarindeKVP
teblijven.
Hijisin1966voorzitterenin1968vice-voorzittervanhetfederatiebestuurvan
deorganisatiesvankatholiekeenprotestantsejongewerkgevers.Op23november
1968fuserendetweeorganisatiestotdeChristelijkeJongeWerkgeversVereniging.
Lubbersisdeeerstevoorzitter.Hijtreedt11april1969af,maarblijftnogtot25
oktoberlidvanhetbestuur.
Op8september1967wordthetderdeenlaatstekindgeboren,eendochter:Heleen
ChristineMaria.
1970-1973:RuudLubbersbreidthetaantalmaatschappelijkefunctiesuit.Injuni
1970wordthijgekozentotlidvandeRijnmondraad,waarhijoptreedtals
KVP-woordvoerdervooreconomischekwesties.Inseptember1970treedthijtoetot
deProgrammaAdviesraadvandeKRO.Tussen1970en1972ishijlidvande
werkgeversdelegatieindeRaadvanOverlegMetaalindustrie,deROM.
Vanseptember1972totmei1973ishijvoorzittervandeKatholiekeVereniging
WerkgeversMetaalenalszodaniglidvanhetpresidiumvandeFederatieMetaal-
enElektrotechnischeIndustrie,deFME.Doorzijnvoorzitterschapishijtevenslid
vanhetbestuurvanhetNederlandsChristelijkWerkgeversverbond,hetNCW.
1973-1977:Lubbersisvanaf11mei1973ministervanEconomischeZakeninhet
kabinet-DenUylmetbewindsliedenuitPvdA,D66,PPR,KVPenARP.Hijisnauw
betrokkenbijhetopvangenvandegevolgenvandeoliecrisisenspeelteenbelangrijke
rolin
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
15
detotstandkomingvandeSelectieveinvesteringsregeling(SIR),deWet
investeringsrekening(WIR),deWetopdeondernemingsraadende
Vermogensaanwasdeling(VAD).
NaeenreceptieopdeIndonesischeambassaderijdtLubbers8februari1974tegen
eenverkeerspaaltje.
NaaraanleidingvandeovernamevaneendeelvanhetNederhorstconcerndoor
HollandiaoppertdeVVD-fractie8april1976datLubberszijnaandelenHollandia
vandehanddoetofandersafmoettreden.
1977-1981:Naeenkabinetsformatievan208dagendie19december1977leidttot
heteerstekabinet-VanAgtwordtLubbersvice-voorzittervandeCDA-fractieinde
TweedeKamer.Erontstaat8maart1978beroeringoverLubbers'deelnameinde
Bouwbeleggings-enExploitatieMaatschappijR3CV,defirmavandrie
Lubbers-broersdiehebbenbelegdinonroerendegoederen.NahetvertrekvanAantjes
kiestdeCDA-fractiehem7december1978totvoorzitter.
Inapril1978verhuisthetgezin-LubbersvandeEssenlaan80anaardevlakbij
gelegenLambertweg4,nogsteedsindewijkKralingen.
1981:BijdeTweede-Kamerverkiezingenvan26meiverliezenCDAenVVDhun
parlementairemeerderheid,waardooreenkabinetmetCDA,PvdAenD66voorde
handligt.AlsinformateurlegtLubberssamenmetzijnpartijgenootJandeKoning
endePvdA'erEdvanThijndegrondslagenvoorhetregeerakkoordvanhettweede
kabinet-VanAgt.Lubberstreedtniettoetothetkabinetenblijftfractieleidervanhet
CDA.
1982:Hetkabinet-VanAgtIIvalt29mei.Eentussen-kabinetvanCDAenD66
overbrugtdeperiodenaardeverkiezingenvan8september.Doordeverkiezingswinst
vandeliberalenkrijgenCDAenVVDeenmeerderheidindeTweedeKamer,zodat
beidepartijenweerkunnenregeren.CDA-leiderVanAgtkondigt13oktoberzijn
vertrekuitdepolitiekaan.Lubberswordtzijnopvolgerenistegelijk
kandidaat-premier.DeCDA'erW.ScholtenisinformateurenLubbersformateur
vanheteerstekabinet-Lubbersdat4novemberaantreedt.
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek
16
‘Nahetkabinet-DenUylisLubbershardergeworden’1973:RuudLubbers,JoopdenUyl
ArendoJoustraenErikvanVenetië,RuudLubbers.Managerindepolitiek