Plutarchus, Moralia: Volume III

456 Pages·2001·14.275 MB·Ancient Greek, Latin

by  W. Paton (editor), Max Pohlenz (editor), S. Sieveking (editor)

BIBLIOTHECA
SCRIPTORVM G RAE CO RVM ET ROMAN O RVM
TEVBNERIANA
PLVTARCHI
MORALIA
VOL.I
RECENSVERVNT ET EMENDAVERYNT
W.R.PATON ET I.WEGEHAUPT
PRAEFATIONEM SCR. M.POHLENZ
EDITIONEM CORRECTIOREM
CVRAVIT
HANS GÄRTNER
STVTGARDIAE ET LIPSIAE
IN AEDIBVS B.G. TEVBNERI MCMXCIII
Die Deutsche Bibliothek — CIP-Kinheitsaufnahme
Plutarchus:
[ Moral ia]
Plutarchi Moralia. — Ed. corn — Stutgardiae ; Lipsiae : Teubner.
(Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubrieríana)
Ed. corr.
Vol. 1. Ree. et emendaverunt W. R. Paton et I. Wegehaupt.
Praefationem ser. M. Pohlenz. —
Ed. corr. ed. 2. (1974) / cur. Hans Gärtner. - 1993
ISBN 3-8154-Î678-7
NE: Gärtner, Hans [Hrsg.]
Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung
außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages
unzulässig und strafbar. Das gilt besonders für Vervielfältigungen, Übersetzungen,
Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen.
© B.G. Teubner Verlagsgesellschaft Leipzig 1993
Printed in Germany
Druck und Bindung: Chemnitzer Verlag und Druck GmbH, Werk Zwickau
Haud faustis ominibus haec Plutarchi Moralium editio
coepta est. Iam enim Guilelmus R. Paton, qui primi vo-
luminis maximam partem edendam susceperat, primas pa-
ginas prelo subiecerat, cum lugubre illud bellum exarsit
quod ut toti patriae funestum sic etiam his studiis adver-
sum fuit. Nam iam tribus mensibus post loh. Wegehaupt
ad Mlavam, oppidum Poloniae, sangui nem profudit. cuius
animam candidam lugent amici semperque lugebunt; Plu-
tarcho is ereptus est qui et codices plurimos ipse inspexerat pe-
nitus noverai et haud paucis opusculis de historia memoriae
Plutarcheae conscriptis studia a Maximiliano Tre α feliciter
incohata eadem sagacitate atque industria promoverat et si
quisquam ad finem perducturus erat. Paton autem etsi suae
patriae caritate numquam ab amore quo et Germaniam et
amicos Germanos amplectebatur avocatus est, tarnen, cum
in insula Samo degeret, vel commeatus difficultatibus opus
continuare prohibitus est. Bello confecto statim ad Plutar-
chum suum — sic eum appellare solebat — rediit; sed
fructus diuturni laboris Parcae eum videre passae non sunt:
die 21. mensis Aprilis anni 1921 ipse quoque mortem obiit.
cum vero ipse nonnisi sex tractatus (usque ad libellum de
capienda ex inimicis utilitate) bibliopolae tradidisset, uxor
eius, Clio Paton, effecit ut etiam reliqui quos ipse praepa-
raverat imprimi possent. maxim as enim ei debemus gratias
quod, qua est liberalitate et erga maritum pietate, ex scri-
niis eius omnia quae ad Plutarchi editionem pertinebant
in Germaniam mittenda curavit. apparebat vero Patonem
etiam reliquorum tractatuum vol. I, quos susceperat eden-
dos, et apparatum criticum in universum perfecisse et verba
Plutarchi magna ex parte ita restituisse ut non multa mu-
VI PRAEFATIO
tanda addenda essent; quo muñere ego a Curtió Hubert
adiutus functus sum. idem reliquie opusculis quae ipse non
iam edere poterat fiet.
Tractatibus autem qui de sanitate tuenda praecepta et
praecepta coniugalia exhibent, a Iohanne Wegehaupt prae-
paratis Guilelmus Sieveking ultimam manum adhibuit, verba
Plutarchi ipse constituit.
Maximas vero gratias agimus Udalrico de Wilamowitz-
Moellendorff, qui non modo inde ab initio huius editionis
patronus extitit neque unquam Consilio suo nobis defuit sed
etiam laborem plagulas legendi et corrigendi sustinere de-
dignatus non est. qui quot locos sagacitate sua atque pe-
ritia et Graeci et Plutarchei sermonis sanaverit, etiam le-
gentes sentient, quantum interpretationibus monitis consi-
liis operi profuerit, editores soli scimus.
MEMORIA MORALIVM VNIVERSA
Memoriae Moralium historia nonnisi omnibus opusculis
editis scribi poterit; nunc ea tantum praemittantur quae
qui nesciat apparatu critico editionis uti non possit.1)
• 1) Conferendi inprimie Treu, De codicibus nonnollis Pari-
sinis Plutarchi Moralium, Janer 1871 (= 'Cod. Parie.'); Der
sog. Lampriaskatalog der Plutarchschriften, Waldenburg 1873
(= 'Lampriaskatalog') ; Zur Geschichte der Überlieferung von
Plutarchs Moralia I (Waldenburg 1877), II (Ohlau 1881), III
(Breslau 1884)= 'Treu, Überl. I II III'. Wegehaupt, Beitr. z. Text-
geschichte der Moralia Plutarchs, Philol. 1905, 391 ff. ('Philol.');
Plutarchstudien in italienischen Bibliotheken, Progr. Cuxhaven
1906 ('Plutarchstudien'); Die Entstehung des Corpus Planu-
deum von Plutarchs Moralia, Sitzb. Beri. Ak. 1909, 1030 ('Corp.
Planud.'); Planudes und Plutarch, Philol. LXXIII 1914, 244
('Plan. u. Plutarch'); Der Florentiner Plutarch-Palimpsest, Abh.
Beri. Ak. ph.-hist. Kl. 1914 nr. 2 ('Palimpsest'); Ree. ν. Gott-
fried Behr, D. handschr. Grundlage der im Corpus der Plutarchi-
schen Moralia überlieferten Schrift περί παι'όων αγωγής, Würz-
burg 1911, in Beri. ph. Woch. 1912,1599 ('Β. ph. Woch.'): editio
libelli Πότερον νό'ωρ r¡ Λίρ ¡¡ρηΰιμώτερον in Χάριτες, Fr. Leo
zum 60. Geburtstag dargebracht, Berlin 1911, 146 ('Xàçtrîç').
PRAEFATIO VII
Cum inter Plutarchi scripta nobis servata extent quae
sine dubio ab ipso publici iuris facta non sint (velut de in-
vidia et odio, de latenter vivendo), post Plutarchi mortem
sive filios eius sive familiares omnia quae alicuius pretii
esse viderentur e scriniis eius eruisse atque edidisse apparet.
editionem vero qua omnia eius scripta in unum collecta
legentibus proponerentur comparatam esse nullum indicium
adest. minime certe advocandus est catalogue ille complu-
ribus codicibus s. XII sqq. traditus qui et propter epistulam
praemissam qua quis amico την γραφην των τον πατρός
βιβλίων mittit et propter Suidae verba νίαμπρίας Πλου-
τάρχου τον Χαιρωνέως νιος έγραψε πίνακα ών ο πατήρ αν-
τον έγραψε περί πάβης 'Ελληνιχης και 'Ρωμαϊκής ίβ το ρ ία ς
diu Lampriae Plutarchi filio adscribebatur. nam epistulam
illam Byzantinorum aetate conscriptam, Suidae testimonio
vel ob earn rem fidem abrogandam esse quod Plutarcho
filius Lampriae nomine nullus fuerit, catalogum ipsum au-
tem esse indicem bibliothecae ignotae, quae fere s. IV satis
multa opera Plutarchea (et genuina et spuria) exhibebat,
inprimis secundum ea quae Maximiiianus Treu exposuit,
inter omnes constat.1) immo innumerabiles illi homines
qui Phrynichorum iudicio Plutarchi sermonem parum Atti-
cum spernentiums) non deterrebantur quominus amabilis
ingenii fetibus delectarentur — quid quod in linguam Sy-
riacam nonnulli tractatus versi sunt3) —, maiora vel mi-
1) Treu, Lampriaskatalog (cf. adnot. antecedentem). De me-
moria catalogi cf. Wegebaupt, Plutarchstudien 57 sqq., Corp.
Planud. 1030 et Ziegler, Mus. Rhen. LXIII 1908, 239sqq., qui
epistulam in altera tantum stirpe codicum praemitti monet.
2) Cf. Phrynichus s. όνβωπιιβ&αι et ΰνγχριeig (p. 190. 278
Lob.) et scholion ad initium libelli it. άνοωπίβς suo loco eden-
dum.
3) Syriacas versiones libri de coh. ira ed. Lagarde, Analecta
Syriaca, Lipsiae 1858, e cod. Mus. Brit. 17209 s.VIII/IX, libri de cap.
ex inimicis utilitate Nestle, Studia Sinaitica IV, Londini 1894,
e cod. Sinaitico s. VII vel VI (cf. Ryssel Mus. Rh. LI 1896 p. 1),
utramque satis libere agentem, multa omittentem mutantem,
cf. Ryssel, Über den textkritischen Wert der syr. Übersetzun-
ΥΙΙΙ PRAEFATIO
ñora Volumina manibus trivisse videntur quae, prout sive
casus sive sensus vel bibliopolarum vel legentium ferebat,
modo haec modo illa scripta continerent, hoc amitterent
illud adsciscerent, nunc dividerentur nunc cum similibus
coniungerentur, Protei instar formam mutarent. talibus
certe voluminibus hos Plutarchi libellos Byzantinis traditos
esse vel nunc vetusti codices testantur, in quibus, ut sum-
ma est varietas opusculorum exhibitorum, tarnen talia cor-
puscula antiquitus propagata agnoscuntur (cf. Wegehaupt,
Philol. 391 sqq., Plutarchstudien 43sqq.)
Quas inter collectiones una eminet quae 21 scripta vere
moralia exhibens satis constanter multis codicibus traditur,
nisi quod initium plerumque periit et libellus 20 πότερον
νδωρ r¡ πϋρ χρηβιμώτερον, qui sane nonnisi propter simi-
lem titulum post 19 πότερον τα της ψνχής η τα τοΰ δώμα-
τος πά&η χείρονα receptus esse videtur, in nonnullis codici-
bus omittitur.1) quae cum postea a Maximo Planude in
fronte omnium Plutarcheorum praeter vitas librorum posita
esset, effecit ut ipsius nomen ή&ικά ad reliquos etiam libros
quamquam minime omnes res morales tractant transferre-
tur.2)
gen griechischer Klassiker, Lipsiae 1887 II S. 45 sq., Baumstark,
Fleckeis. Jahrbb. Suppl. XXI (1894), 363 sqq., qui has versiones
a Sergio Resaïnensi (fö36) factas sed postea (maxime libr. π.
άοζγ.) retractatas esse putat. libellus π. άακηαεωί quem Lagarde
ibidem edidit spurius est, cf. Buechelerum ante Gildemeisteri
vereionem Mus. Rh. XXVII 620 sqq. Fihrist qui Syrorum notitia
nititur s. X cum hos tres libellos tum librum de anima ac
placita philosophorum Plutarchi novit (Gildemeister ibid.), de-
nique librum de fluviis quem alteri Plutarcho adscribit.
1) si codicem C neglegimus, cuius manus prima in op. 19
desinit, recentior 20.1 addit, lib. 20 deest in D (sed adest
in cognatis eius hi) necnon in Ζ (sed adest in ab), quod vero
in dz tantum 18. 19. 21 leguntur, ea re explicatur quod in
archetypo 1. 20 antea positus erat, cf. ν (infra p. XXVI); Wege-
haupt, Β. ph. Woch. 1608. non igitur est cur credamus co-
dices DZ primariam collectionis formam servavisse.
2) nomen ή&ικά collectionis vetustae proprium esse etiam
nunc in codicibus haud raro apparet. velut index codicis G
PRAEFATIO IX
Maximum enim Planudem, eruditum ilium monachum
Constantinopolitanum, primum et unum Byzantinorum ope-
ram dedisse ut omnia quae tam extarent opera Plutarchea
in unum congereret, eique deberi magnum illud corpus 69
vel 78 scriptorum quod nunc tenemus iam a. 1877 Maxi-
milianus Treu demonstravit, postea loh. Mewaldt et loh.
Wegehaupt et epistulis Planudis a Treuio editis (Vratisla-
viae 1890) usi et codicibus diligenter examinatis ita ut
nihil restet dubii confirmaverunt.x) Planudes enim iam
multo ante a. 1295 quo Alexio Philanthropeno scripsit
(ep. 106): εμο'ι (?' εόοξε τ« τον Πλουτάρχου γρά-ψαι βιβλία'
κάνυ γάρ, ως οΐΰ&α, τον ανδρα φιλώ, Plutarchi opera colli-
gere coepit, atque etiamnunc extant libri quibus exempla-
ribus usus est; velut in 1—21 Moscuensem M correctum,
in sequentibus codicem quendam Vindobonensium V¥ si-
milem, in 44—50 Urbinatem 97 adhibuit.8) cum vero 69
libellos congessisset, eius iussu secundum exemplaria emen-
data3) Ambr. 859 (a) a compluribus scribis exaratus est, e
quibus unus nomen suum prodit, Iohannes Zaridas, quem Pla-
nudis discipulum fuisse ex epistulis constat.4) Planudes ipse
in margine huius codicis haud paucas adnotationes vel correc-
turas adspersit, e quibus maximi momenti ea est quam ad Cons.
Apoll. I 234,14 adscripsit: oiirwj οϊμαι δεΐν γράφεο&αι' ei
Sr¡ ¿ της ζωης των άν&ρώκων χρόνος εΐκοαιν ¿των ο μέγιοτος
ωριβτο, τον εΐκοαιν ¿των άπογενόμενον ¿νομίξομεν αν (sc. μη-
ab ipso (altero) scriba exaratus 34 opuscnlis indicatis sic de-
einit ànb τούτων elei ή&ιχοί αντοϋ λόγοι w. M post op. 51
ante 1—21 inscriptionem habet των η&ικών Πλουτάρχου κτλ. ;
de ν cf. p. XXVII. Planudes in catalogo Plutarcheorum ab ipso
scripto qui in Marc. 481, sed etiam in g legitur (Treu, Überl. I
p. IX, Patón, Pyth. Dial. XI) prima 21 opuscula verbis άρχή των
ή&ιχών et τέλος των ή&ιχών a reliquie segregat.
1) Treu, Überl. I, Mewaldt, Sitzb. Beri. Ak. 1906, 824, Wege-
haupt, ibid. 1909, 1030 et Philol. 1914, 244.
2) Wegehaupt, Corpus Planud.
3) Planudi ipsi fortasse debentur multae illae correcturae
quae in III a docto homine alia memoria uso factae sunt.
4) Wegehaupt, Philol, 1. 1. 245.
χ PRAEFATIO
κέτι αωρον τελεντάν). nam pro altero εΐχοβιν postea ab ipso
τοΰοντων, denique ôéxce factum est, aperta conamina homi-
nis sibi in emendando non satisfacientis. eadem autem
coniectura verbo òéxct recepto in omnibus ut videtur codi-
cibus qui 69 scripta continent si ve in margine sive traditis
verbis expulsis in ipso contextu legitur. Planudem autem
auctorem esse non modo manu scribentis evincitur quam
ex codice Anthologiae Marc. 481 ab ipso Planude scripto
probe novimus sed etiam codice E in quo illa adnotatio
his verbis introducitur: ò κύριος μάξιμος ó ηλανονόης όντως
οί'εται δεΐν γράφεβ&αι. codicem autem a primum esse Pla-
nudis iussu scriptum etiam ea re probatur quod in lectio-
nibus ubique propius ad exemplaria accedit quam reliqui.
Codice a iam scripto Planudes consilium cepit omnia
Plutarchi opera, et Moralia et Vitas, splendidiore forma
ornata legentibus proponere. quamobrem ep. illa 106 ab
Alexio Philanthropeno petivit ut sibi membranas mitteret.
quas se adeptum esse ep. 115 testatur quam Wegehaupt
autumno eiusdem a. 1295 scriptam esse statuii, mense
autem Iulio a. 1296 cod. A (Paris. 1671) secundum sub-
scriptionem perfectus est, ex ipso « passim emendato de-
scriptus (Wegehaupt, Plan. u. Plutarch 248). nec vero Pla-
nudes corpore ilio 69 librorum congesto conten tus erat, etsi
enim a. 1302 in catalogo librorum Plutarcheorum in cod.
Marc. 481 servato1), quem sua manu scripsit et his verbis
conclusit ταίτα πάντα ευρέθησαν2), nonnisiilla opuscula enu-
merai, reliqua amissa esse statuit, postea ei contigit ut
duos alios codices detegeret, unum qui Quaestiones convi-
vales contineret, sive eum ipsum qui nunc est Vindob. 148
sive exemplar ex eo descriptum, alterum multis lacunis de-
pravatum qui octo novos libros praeberet.3) atque Quae-
1) Treu, Überl. I p. IX; idem catalogue in g legitur, Paton,
Pyth. Dial. XI, Wegehaupt, Plutarchst. 58.
2) Wegehaupt, Corp. Planud. 1043 comparai verba in codd.
Planudeis ad op. 38 addita ων ονχ εΰρέ&η r¡ άρχή.
3) cum 1. de aiiimae procreatione in Timaeo (77) in E ab
alia manu scriptus sit atque alibi vel solue vel cum Piatonis