Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı OĞUZ-KIPÇAK DİL ETKİLEŞİMİ: TÜRKİYE NOGAYCASI ÖRNEĞİ (SES VE BİÇİM BİLGİSİ) Nur Sena TAŞÇI Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2018 OĞUZ-KIPÇAK DİL ETKİLEŞİMİ: TÜRKİYE NOGAYCASI ÖRNEĞİ (SES VE BİÇİM BİLGİSİ) Nur Sena TAŞÇI Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Ankara 2018 v ÖZET Taşçı, Nur Sena. Oğuz-Kıpçak Dil Etkileşimi: Türkiye Nogaycası Örneği (Ses ve Biçim Bilgisi), Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018. 18. ve 19. yüzyıllarda ana yurtlarından Türkiye’ye göçmüş olan Nogaylar, bugün Ankara, Konya, Eskişehir, Adana illerinde ve bu illere bağlı köylerde varlıklarını sürdürmektedirler. Bu göçlerle gelen Nogaylar Anadolu coğrafyasında yeni bir kültür dairesine girmişler ve farklı topluluklarla etkileşimler yaşamışlardır. Buna bağlı olarak Türkiye Nogaylarının göçlerin başlangıcından günümüze dek dillerinde de kimi değişimler söz konusu olmuştur. Türkiye sınırları içerisinde konuşulan Nogayca, baskın dil konumunda olan Türkiye Türkçesinin etkisi ile zaman içerisinde Standart Nogaycadan farklılaşmaya başlamıştır. Dil etkileşimine bağlı olarak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Türkiye Nogaycasının belgelenmesini de kapsayan bu çalışmanın amacı Oğuz grubu bir Türk dili etkisinde yaşayan Kıpçak grubu bir Türk dilinin değişimini Türkiye Nogaycası üzerinden dilbilimsel ölçütlerle ortaya koymaktır. Bu çalışma, etkileşimi ses ve şekil bilgisi düzeyinde ele almaktadır. Anahtar Kelimeler Nogaylar, Nogayca, Türkiye Nogayları, dil etkileşimi vi ABSTRACT Taşçı, Nur Sena. Oghuz-Kipchak Language Contact: A Case Study of Noghay Language Spoken in Turkey, Master’s Thesis, Ankara, 2018. The Noghays who immigrated from their homeland to Turkey in 18th and 19th century live in Ankara, Eskişehir, Konya and Adana their counties today. The Noghays who came there with immigration encountered with a new cultural circle and they interacted with different societies. Therefore, from the first days of Nogay immigration up to this day, there has been some changes in Noghay language. The Noghay language which is spoken in Turkey have been fluenced by the Turkish language and it differentiated from the standard Noghay language The purpose of this research is to present the changes of a Kipchak group of Turkish language that lives under the influence of a Oghuz group Turkish language using the Noghay spoken in Turkey with linguistic criterias while documenting the Noghay spoken in Turkey that is endangered due to language contact. This research presents the contact on the basis of phonological and morphological. Keywords Noghays, Noghay Language, Noghays in Turkey, language contact vii İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY…………………………………...………………………………..i BİLDİRİM………………………………………………………………….………….ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI…………..….…....iii ETİK BEYAN………………………………………………………………………...iv ÖZET……………………………………………………………………...……...…....v ABSTRACT……………………………………………………………..………….…vi İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………vii KISALTMALAR DİZİNİ ………………………………………………………….xvi TABLOLAR DİZİNİ……………………………………………………………….xvii GİRİŞ……………………...…………………………………………………………...1 1. BÖLÜM: TEMEL KAVRAMLAR…………………..……………………….…...6 1.1. NOGAYLAR……………………………………………...…………….…..6 1.1.1. Nogay Etnonimi ve Nogayların Kökeni…………………………......6 1.1.2. Altın Ordu İçinde Nogaylar ve Emir Nogay Dönemi………….........7 1.1.3. Emir Edige Dönemi…………………………………………………9 1.1.4. Nogayların Siyasal Bir Güç Hâline Gelişi……………………….….9 1.1.5. 17.-19. Yüzyıllar Arası Nogaylar………………………………......10 1.1.6. 19.yy Sonrası Nogaylar………………………………………….....11 1.2. TÜRKİYE NOGAYLARI………………………………………………...15 1.2.1. Nogayların Anadolu’ya Göçleri ve İskanları……………………....15 1.2.2. Türkiye Nogaylarının Bugünkü Durumu…………………………..16 1.3. DİL ETKİLEŞİMİ………………………………………………………..20 1.4. STANDART NOGAYCA………………………………………………...23 1.4.1. Nogaycanın Türk Dilleri Arasındaki Yeri…………………………23 1.4.2. Nogaycanın Diyalektleri…………………………………………...23 1.4.3. Alfabe ve Yazı Dili………………………………………..……….24 1.4.4. Standart Nogaycanın Bugünkü Durumu ………………….…….....24 1.5. TÜRKİYE NOGAYCASI …………………………………………........ .26 1.5.1. Türkiye Nogaylarının Dil Tutumları ……………………………....26 1.5.2. Türkiye Nogaycasının Temel Özellikleri ………………….…...….30 2. BÖLÜM: TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE NOGAYCASININ ETKİLEŞİMİ-İNCELEME…..…………………………………………….……….34
Description: