Milyarlarca ve Milyarlarca - Carl Sagan PDF
Preview Milyarlarca ve Milyarlarca - Carl Sagan
“Yirminci yüzyıl üç büyük yenilikle anılacak Yaşamı korumak ve uzatmak; küresel uygarlığımızı tehlikeye atmak da dahil, yaşamı yok etmeye yönelik görülmemiş olanaklar; kendimizin ve evrenin doğası üzerine görülmemiş bilgiler. Bu üç gelişme de iki ucu keskin bir kılıç olan bilim ve teknolojiyle sağlanmıştır.” Milyarlarca ve Milyarlarca milenyumun eşiğinde yaşam ve ölüm üzerine düşünceler Carl Sagan Çeviri: Füsun Baytok TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları Redaksiyon: Rezzan Yıldırım © 2006, the Estate of Carl Sagan. All rights reserved including the rights of reprodaction in whole or in part in any form. © Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, 2005 Bu yapıtın bütün haklan saklıdır. Yazılar ve görsel malzemeler, izin alınmadan tümüyle veya kısmen yayımlanamaz. Türkçe yayın hakları Nurcihan Kesim Telif ve Lisans Hakları Ajansı aracılığı ile alınmıştır. TÜBİTAK Popüler Bilim Kilapları’nın seçimi ve değerlendirilmesi TÜBİTAK Yayın Komisyonu tarafından yapılmaktadır. ISBN 975 - 403 - 376 - 5 1. Başım Haziran 2006 (5000 adet) 2. Basım Haziran 2006 (5000 adet) Grafik Tasarım: Ödül (Evren) Töngür Sayfa Düzeni: İnci Yaldız Altı milyardan biri olan kızkardeşim Cari'ye 1 ÖLÇMENİN GÜCÜ VE GÜZELLİĞİ 1 Milyarlarca ve Milyarlarca Kum taneciklerinin sayıya, gelmeyecek kadar sonsuz olduğunu düşünenler vardır. Bazıları ise sayılabilseler bile, bilinen hiçbir sayının bunun için yeterli büyüklükte olmadığına inanır. Ama ben size sadece Dünyayı değil evreni de doldurup taşıracak kadar çok miktarda kum taneciğini simgeleyen sayılar göstermeye çalışacağım. Arkhimedes (MÖ 287-212) Kum Sayıcı Ben bunu hiç söylemedim. Doğru söylüyorum. Ha, evrende belki de 100 milyar gökada ve 10 milyar trilyon yıldız olabileceğini söyledim. Kozmos hakkında konuşurken büyük sayılar kullanmamak kolay değil. Çok sayıda kişinin izlediği Cosmos adlı televizyon dizisinde de birçok kez "milyar" sözcüğünü kullandım. Ama hiçbir zaman "milyarlarca ve milyarlarca" demedim. Bir kere böyle bir ifade çok belirsiz. "Milyarlarca ve milyarlarca" kaç milyar eder? Birkaç milyar mı? Yirmi milyar mı? Yüz milyar mı? Yani "milyarlarca ve milyarlarca" çok muğlak bir söz. Televizyon dizisini gözden geçirip güncelleştirdiğimizde kontrol ettim ve emin oldum ki, biç böyle bir şey dememişim. Ama bunu asıl söyleyen Tonight Show adlı programına yıllar boyunca neredeyse otuz kez katıldığım Johnny Carson idi. Kadife ceket, balıkçı yaka kazak giyip kafasına da paspasa benzer bir şeyi peruk gibi takarak beni taklit ediyordu. Geceyarısı televizyonda “milyarlarca ve milyarlarca" diye söylenerek dolaşan bir çeşit benzerimi yaratmıştı. Kendi kafasına göre hareket ederek, dostlarımın ve meslektaşlarımın ertesi gün bana hemen yetiştirecekleri şeyler söyleyen hayali bir benzerimin varlığı beni biraz tedirgin ediyordu. (Halinden pek belli olmasa da kendisi ciddi bir amatör gökbilimci olan Carson, benzerime çoğu zaman gerçek bilimsel konuşmalar yaptırırdı.) Hayret verici bir şekilde bu “milyarlarca ve milyarlarca" ifadesi çok tuttu. İnsanların kulağına hoş geliyordu. Bugün bile sokakta, uçakta ya da bir eğlencede biri yanıma yaklaşıp mahçup bir ifadeyle kendisi için “milyarlarca ve milyarlarca” dememi isteyebiliyor. "Biliyorsunuz ben aslında bunu hiç söylemedim” diyorum onlara. “Olsun” diye cevap veriyorlar. "Siz yine de söyleyin.” Aynı şekilde, Sherlock Holmes hiçbir zaman (en azından Arthur Conan Doyle'un kitaplarında) "çok basit sevgili Watson” dememiş; Jimmy Cagney hiç "seni gidi pis fare" diye konuşmamış; Humphrey Bogart da hiç "tekrar çal Sam” dememiş. Ama demiş kadar olmuşlar, çünkü bu özgünlüğü şüpheli sözcükler giderek daha sağlam bir şekilde popüler kültüre yerleşmiş. Pek akıllıca olmayan bu basit sözcüklere bilgisayar dergilerinde (örneğin “Carl Sagan'ın deyişiyle bunun için milyarlarca ve milyarlarca bit gerekir” şeklinde), gazetelerin ekonomi köşelerinde, profesyonel sporcuların ücretleriyle ilgili tartışmalarda vb. hâlâ benden alıntı yapılarak yer veriliyor. Bir süre, çocukça bir alınganlıkla bu sözcükleri sarfetmekten ya da yazmaktan kaçındım. Ama artık bunun üstesinden geldim. İşte kayıtlara geçsin diye söylüyorum, herkes duysun: “Milyarlarca ve milyarlarca.” Nedir "milyarlarca ve milyarlarca’yı bu kadar popüler kılan? Eskiden büyük sayılar söz konusu olduğunda akla “milyon” gelirdi. Çok zenginler milyonerdi. Hazreti İsa zamanında Dünya'nın nüfusu belki 250 milyon kadardı. 1787 yılındaki Anayasa Konvansiyonu sırasında Amerika’nın nüfusu dört milyondu. II. Dünya Savaşı'nın başladığı yıllara gelindiğinde bu sayı 132 milyona çıkmıştı. Dünya ile Güneş arasındaki uzaklık 150 milyon kilometredir. I. Dünya Savaşı'nda yaklaşık 40 milyon, II. Dünya Savaşında 60 milyon insan öldü. Bir yılda (kolayca doğrulanabileceği gibi) 31,7 milyon saniye vardır. 1980’li yılların sonunda bütün dünyadaki nükleer silahların toplam patlayıcı gücü 1 milyon Hiroşima’yı yok edecek düzeydeydi. Birçok konuda ve uzun zaman “milyon" en büyük sayı demekti. Ama zaman değişti. Artık dünyada milyarderlerin sözü geçiyor -üstelik sadece enflasyon yüzünden değil. Dünya’nın yaşı 4,6 milyar olarak belirlendi. Dünya nüfusu 6 milyara dayandı. Her yeni doğum günü, Güneş’in çevresinde bir milyar kilometre daha yol aldığımız anlamına geliyor (Dünya’nın Güneş’in çevresinde dönüş hızı Voyager uzay araçlarının hızından çok daha fazla.) B-2 bombardıman uçaklarının dördü 1 milyar dolar ediyor. (Bazılarına göre 2, hatta 4 milyar dolar.) Amerika Birleşik Devletleri’nin yıllık savunma bütçesi, örtülü harcamalar da hesaba katıldığında, 300 milyar doların üzerinde. Amerika Birleşik Devletleriyle Rusya arasında olası bir topyekün nükleer savaşın ilk anda yol açacağı can kaybı bir milyar kişi olarak tahmin ediliyor. Birkaç
The list of books you might like
