Klinisch redeneren en verpleegkundige classificaties

158 Pages·2017·3.13 MB·Dutch

by  Elly van Haaren, Jennie Mast, Helen de Graaf-Waar, Rens Martijn

Klinisch redeneren
en verpleegkundige
classificaties
Werken met Omaha System,
Nanda-I/NIC/NOC
a s u ï s t ie
k
c

(cid:129)
(cid:129)
extras.bsl.nl p
n r
e a
d k
l t
e i
ebr o o v k j
Elly van Haaren
Jennie Mast
Helen de Graaf-Waar
Rens Martijn
Klinisch redeneren en verpleegkundige classificaties
Elly van Haaren
Jennie Mast
Helen de Graaf-Waar
Rens Martijn
Klinisch redeneren
en verpleegkundige
classificaties
Werken met Omaha System, Nanda-I/NIC/NOC
ISBN 978-90-368-1707-3 ISBN 978-90-368-1708-0 (eBook)
DOI 10.1007/978-90-368-1708-0
© Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media B.V. 2017
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij
elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j° het
Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel
17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting
Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave
in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever
te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen.
Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die
eventueel in deze uitgave voorkomen.
NUR 897
Basisontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg
Automatische opmaak: Scientific Publishing Services (P) Ltd., Chennai, India
Bohn Stafleu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
V
Inhoud
1 Eenheid van taal .....................................................................1
1.1 Inleiding ...............................................................................2
1.1.1 Kernbegrippen .......................................................................... 2
1.1.2 Taal in het beroepsprofiel ................................................................ 3
1.2 Verleden, heden en toekomst ..........................................................4
1.2.1 Geschiedenis ............................................................................ 4
1.2.2 Huidige situatie .........................................................................5
1.2.3 Toekomstige situatie ....................................................................7
1.3 Eenheid van taal en classificaties .......................................................8
1.4 Belang van eenheid van taal ...........................................................9
1.4.1 Kwaliteit ................................................................................9
1.4.2 Professionaliteit ........................................................................10
Literatuur .............................................................................14
2 Classificatiesystemen ..............................................................17
2.1 Inleiding ..............................................................................18
2.2 Definities ..............................................................................18
2.3 Classificaties ..........................................................................19
2.3.1 International Classification of Functioning, Disability and Health ..........................19
2.3.2 Gordon ................................................................................24
2.3.3 Nanda-I/NIC/NOC ......................................................................28
2.3.4 Omaha System .........................................................................33
2.4 Het nut van classificatiesystemen .....................................................36
2.4.1 Patiëntenzorg ..........................................................................36
2.4.2 Informatie-uitwisseling .................................................................37
2.4.3 Gezondheidsinformatie .................................................................38
Literatuur .............................................................................38
3 Klinisch redeneren en classificaties ...............................................41
3.1 Inleiding ..............................................................................43
3.2 Definities ..............................................................................43
3.3 Klinisch redeneren als basis van verpleegkundig handelen ............................44
3.3.1 De patiënt en zijn context ..............................................................45
3.3.2 Het verpleegkundig proces .............................................................46
3.3.3 Verpleegkundige besluitvorming .......................................................51
3.3.4 Denk- en redeneerproces ...............................................................52
3.4 Klinisch redeneren en classificaties ....................................................53
3.5 Kennis en vaardigheden ...............................................................54
3.5.1 Vijf kennisdomeinen ....................................................................54
3.5.2 Bachelor of Nursing ....................................................................55
3.5.3 Professionele standaard van V&VN ......................................................57
3.5.4 Beroepscode ...........................................................................58
3.5.5 Beroepsprofielen .......................................................................59
Literatuur .............................................................................59
VI Inhoud
4 Het Omaha System .................................................................61
4.1 Ontstaansgeschiedenis van het Omaha System internationaal ........................62
4.1.1 Initiatief uit het veld ....................................................................62
4.1.2 Theoretisch raamwerk ..................................................................62
4.1.3 Onderzoeken ..........................................................................64
4.1.4 Omaha System in Nederland ............................................................65
4.2 Beschrijving van het Omaha System ...................................................65
4.3 Structuur en opbouw .................................................................67
4.3.1 Structuur ..............................................................................67
4.3.2 Problem classification of aandachtsgebieden ............................................67
4.3.3 Rating Scale for Outcomes of scoreschalen ..............................................74
4.3.4 Acties ..................................................................................79
4.3.5 Het Omaha System en klinisch redeneren in de praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
4.3.6 Omaha System in de praktijk ............................................................88
Literatuur .............................................................................89
5 Nanda-I, NIC en NOC ................................................................93
5.1 Inleiding ..............................................................................94
5.2 Ontstaansgeschiedenis van Nanda International ......................................94
5.2.1 Soorten verpleegkundige diagnoses ....................................................94
5.2.2 De structuur van een verpleegkundige diagnose .........................................96
5.2.3 Classificatie als kenniskader .............................................................97
5.3 Nursing Intervention Classification ...................................................105
5.3.1 Ontstaansgeschiedenis NIC ............................................................105
5.3.2 Structuur en opbouw NIC ..............................................................106
5.4 Nursing Outcome Classification ......................................................110
5.4.1 Ontstaansgeschiedenis NOC ...........................................................111
5.4.2 Structuur en opbouw NOC .............................................................111
5.5 Klinisch redeneren en Nanda-I, NOC en NIC ..........................................117
5.5.1 Gegevens verzamelen .................................................................118
5.5.2 Diagnoses stellen .....................................................................119
5.5.3 Doel en gewenst resultaat vaststellen ..................................................124
5.5.4 Interventies vaststellen ................................................................126
5.5.5 Uitvoeren .............................................................................129
5.5.6 Evalueren .............................................................................129
Literatuur ............................................................................131
6 Classificaties, dataverzameling en onderzoek ..................................133
6.1 Inleiding .............................................................................134
6.2 Elektronische dossiervoering .........................................................134
6.2.1 Ontwikkelingen in Nederland ..........................................................134
6.2.2 Registratie aan de bron ................................................................138
6.2.3 Implementatie van een digitaal verpleegplan ...........................................141
6.3 Elektronische toepassing Omaha System .............................................142
6.3.1 Licentie en certificering ................................................................143
6.3.2 Validering .............................................................................144
VII
Inhoud
6.4 Elektronische toepassing Nanda-I, NIC en NOC .......................................144
6.4.1 Licenties en beheer ....................................................................145
6.5 Data ..................................................................................146
6.5.1 Informatie en voordelen ...............................................................146
6.5.2 Mapping van de classificaties ..........................................................147
6.5.3 Toekomst .............................................................................147
Literatuur ............................................................................148
7 Erratum behorend bij: Klinisch redeneren en classificaties .....................E1
Bijlagen .............................................................................151
Register ..............................................................................152
Over de auteurs
Helen de Graaf-Waar werkt sinds 2016 als docent aan de Hogeschool Rotterdam. Daarnaast werkt
ze als zelfstandige in verschillende zorgorganisaties. Zij werkt als projectbegeleider, docent en adviseur
op het gebied van verpleegkundige documentatie, standaardisatie en verpleegkundige diagnostiek.
Zij is van huis uit oncologieverpleegkundige en heeft verplegingswetenschappen gestudeerd. Sinds
1986 werkte zij als (oncologie)verpleegkundige in verschillende ziekenhuizen en van 1995 tot 2016 als
oncologieverpleegkundige, consulent palliatieve zorg en EPD-consultant in het Erasmus MC. Ze is actief
lid van diverse (inter)nationale organisaties die zich bezighouden met verpleegkundige standaardisatie en
classificaties. Daarnaast houdt zij zich bezig met onderzoek naar verpleegkundige documentatie en het
gebruik van standaarden.
Elly van Haaren (7 www.ellyvanhaaren.nl) werkt sinds 2012 als zelfstandige en houdt zich bezig
met zorgadvies, schrijfwerk en scholing. Ze werkt als projectleider, adviseert zorgorganisaties, geeft
scholing, en schrijft en redigeert teksten voor de gezondheidszorg en het onderwijs. Ze heeft hbo-v
en gezondheidswetenschappen gestudeerd en werkt sinds 1985 in de zorg. Eerst enkele jaren als
wijkverpleegkundige, daarna bijna twintig jaar als staffunctionaris en beleidsmedewerker in verschillende
organisaties (v&v, thuiszorg en ggz). Voordat ze als zelfstandige aan de slag ging, was ze werkzaam bij
Vilans, kenniscentrum voor langdurende zorg.
Rens Martijn ([email protected]) werkt sinds 2007 als hogeschooldocent en onderzoeker bij de
Hogeschool Rotterdam, Instituut voor gezondheidszorg, (hbo-v) en het kenniscentrum Zorginnovatie.
Hij heeft naast de hbo-v- en de voortgezette opleiding gezondheidszorg, bedrijfskunde (IBO) en
gezondheidswetenschappen gestudeerd. Hij heeft ervaring in verschillende functies in verpleeghuizen, als
directeur van MB&B gezondheidsinformatiesystemen en is host van de website 7 www.verpleegkunde.net.
Jennie Mast werkt bij Vilans, landelijk kenniscentrum voor langdurende zorg. Ze is daar senior adviseur
rond thema’s als wijkverpleging, vrijheid en kwaliteit. Zij is vanuit de stichting Omaha System Support vanaf
het begin betrokken bij de implementatie en ontwikkeling van Omaha System in de thuiszorg in Nederland.
Jennie is verpleegkundige met ervaring in veel functies en velden van de zorg, onder andere
ziekenhuis, revalidatie en thuiszorg. Ze heeft verplegingswetenschappen gestudeerd en heeft veel ervaring
met verandertrajecten in de zorg.
IX
Inleiding
De aandacht voor het gebruik van classificaties in de verpleging neemt flink toe. Hiervoor
zijn twee concrete aanleidingen te noemen. Ten eerste is het gebruik van een geautomati-
seerd classificatiesysteem in de thuiszorg verplicht vanaf januari 2017 en ten tweede is
indiceren door de wijkverpleegkundige een actueel thema. Maar ook in andere zorgsecto-
ren zullen classificaties ter professionalisering van de zorg steeds meer ingeburgerd raken.
Reden genoeg dus om een boek over klinisch redeneren en classificaties beschikbaar te heb-
ben voor hbo-v-studenten.
Classificaties kunnen niet zonder klinisch redeneren. Dat is namelijk de basis van het ver-
pleegkundig handelen. Klinisch redeneren is niet alleen systematisch verpleegkundig han-
delen, maar ook het hele kritische denk- en besluitvormingsproces dat aan dat handelen ten
grondslag ligt. Een classificatie daarentegen verschaft verpleegkundigen een gestandaardi-
seerde terminologie voor het vastleggen van de besluiten binnen de verschillende stappen
van het verpleegkundig proces.
In dit boek komt zowel het klinisch redeneren als de uitwerking van de classificaties Nan-
da-I/NIC/NOC en het Omaha System, aan bod. Deze keuze betekent ook dat we een hele-
boel laten liggen. Er zijn veel meer classificaties, die mogelijk net zo relevant zijn voor de
zorg maar nu nog minder bekend of gebruikt. Ook bespreken we geen verpleegkundige the-
orieën en modellen.
Werken met een verpleegkundige classificatie biedt veel voordelen. Door één taal te gebrui-
ken wordt het verpleegplan transparant en eenduidig, wat leidt tot kwaliteitsverbetering.
Het werken met een classificatie vraagt verdere professionalisering van verpleegkundigen
en dit boek helpt (aankomend) verpleegkundigen daarbij. Drie competenties uit Bachelor
Nursing 2020 komen in dit boek aan de orde: klinisch redeneren en indiceren van zorg
(CanMEDS-rol 1: Zorgverlener) en inzet informatie- en communicatietechnologie (Can-
MEDS-rol 2: Communicator).
Bij dit boek hoort een website met praktijkvoorbeelden, casuïstiek en opdrachten.
In 7 H. 1 bespreken we het belang van eenheid van taal als basis voor verpleegkundige pro-
fessionalisering en als basis voor het verpleegkundig proces.
In 7 H. 2 beschrijven we beknopt een aantal classificaties en methodieken: ICF, Nanda-I/
NIC/NOC, Omaha System en Gordon.
In 7 H. 3 komt de relatie tussen klinisch redeneren en classificaties aan bod. Een classificatie
biedt een kenniskader en ondersteunt bij het klinisch redeneren, bij de onderbouwing van
de besluitvorming en bij het vastleggen van de verschillende onderdelen van het verpleeg-
kundig proces. In dit hoofdstuk worden ook de competenties beschreven.
In 7 H. 4 wordt het Omaha System uitgebreid beschreven. Alle aspecten van deze classificatie en de
toepassing daarvan in de praktijk worden tot op expertniveau uitgewerkt.
X Inleiding
In 7 H. 5 doen we datzelfde voor Nanda-I/NIC/NOC. De ontstaansgeschiedenis en de struc-
tuur van deze drie classificaties worden uiteengezet. Alle stappen van het verpleegkundig
proces en hoe Nanda-I, NIC en NOC daarbij gebruikt kunnen worden, komen aan bod.
Tot slot komt in 7 H. 6 de huidige ontwikkeling met betrekking tot het elektronisch dossier
en de elektronische toepassing van classificaties aan de orde, evenals het genereren van data
waarmee verpleegkundig onderzoek uitgevoerd kan worden.
Dit boek is een aanrader voor iedereen die zich het werken met verpleegkundige classifica-
ties, en dan vooral het Omaha System en Nanda-I/NIC/NOC, eigen wil maken.
We spreken in dit boek voor de leesbaarheid over ‘de patiënt’, maar realiseren ons dat het
woord ‘cliënt’ in bepaalde sectoren van de zorg gangbaarder is. Als we het hebben over een
patiënt gebruiken we de hij-vorm; voor verpleegkundigen hanteren we de zij-vorm. Beide
vormen kunnen respectievelijk als zij of hij gelezen worden.
Elly van Haaren
Jennie Mast
Helen de Graaf-Waar
Rens Martijn