Kayıtdışı Ekonomi; Ulusal ve Küresel Boyutları ve Dinamiklerinin Analizi PDF
Preview Kayıtdışı Ekonomi; Ulusal ve Küresel Boyutları ve Dinamiklerinin Analizi
T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ MALİYE BÖLÜMÜ 19. TÜRKİYE MALİYE SEMPOZYUMU “TÜRKİYE’DE VERGİ KAYIP VE KAÇAKLARI, ÖNLENMESİ YOLLARI” 10 – 14 Mayıs 2004 Belek / ANTALYA T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ MALİYE BÖLÜMÜ © Copyright Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü / BURSA Her Haklı Saklıdır. Bu yayının tümü ya da bir bölümü, önceden izin alınmaksızın hiçbir şekilde çoğaltılamaz, basılıp yayınlanamaz, kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz Ağustos 2004 - 600 ISBN : Sayfa Düzeni ve Yayına Hazırlama : Yrd. Doç. Dr. Adnan GERÇEK Kapak Tasarımı ve Uygulama : YAKLAŞIM YAYINCILIK A.Ş. – ANKARA Tel: (0312) 468 76 46 Faks: (0312) 468 72 13 www. yaklasim.com i 19. TÜRKİYE MALİYE SEMPOZYUMU BİLİM KOMİTESİ Prof.Dr. Mehmet E. PALAMUT (Uludağ Üniversitesi İİBF - Başkan) Prof.Dr. Turgay BERKSOY (Marmara Üniversitesi İİBF) Prof.Dr. Nihat FALAY (İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi) Prof.Dr. Beyhan ATAÇ (Anadolu Üniversitesi İİBF) Prof.Dr. Ahmet KIRMAN (Ankara Üniversitesi SBF) Prof.Dr. Binnur ÇELİK (Gazi Üniversitesi İİBF) Prof.Dr. Naci B. MUTER (Celal Bayar Üniversitesi İİBF) Prof.Dr. H. Hüseyin BAYRAKLI (Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF) Prof.Dr. Metin TAŞ (Uludağ Üniversitesi İİBF) Doç.Dr. Yusuf KARAKOÇ (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi) Doç.Dr. Nurettin BİLİCİ (Hacettepe Üniversitesi İİBF) Dr. Ahmet KESİK (Maliye Bakanlığı BÜMKO Gen. Müdürlüğü) 19. TÜRKİYE MALİYE SEMPOZYUMU DÜZENLEME KOMİTESİ Prof. Dr. Mehmet E. PALAMUT Prof. Dr. Doğan ŞENYÜZ Prof. Dr. Metin TAŞ Yrd. Doç. Dr. Özhan ÇETİNKAYA Yrd. Doç. Dr. Adnan GERÇEK ii SUNUŞ Bilindiği üzere, geleneksel hale gelen Türkiye Maliye Sempozyumları, Prof. Dr. Aykut HEREKMAN’ın öncülüğünde başlatılmış olup, 1985 yılından itibaren gerçekleştirilmekte ve kendi alanındaki bilimsel bilgi üretimini ve paylaşımını destekleyen en büyük akademik platformu oluşturmaktadır. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü tarafından 10-14 Mayıs 2004 tarihleri arasında Belek/ANTALYA’da gerçekleş- tirilmiştir. Üniversitelerimizin öğretim üye ve yardımcıları ile ilgili üst düzey bürokratların tebliğ, tartışma ve yorumlar şeklinde yapmış oldukları olumlu katkılar, sempozyumun başarılı geçmesinin yegane sebebidir. Üniversitelerimizden ve Maliye Bakanlığından gelen öneriler doğrultusunda Sempozyum konusu olarak belirlenen “Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları”, günümüz Türkiye’sinin en önemli mali sorunlarının başında gelmektedir. Devletin esas finansman kaynağı olan ‘vergi’ye işlerlik kazandırılmaya çalışıldığı ülkemizde, vergi tabanının dar ve kayıtdışı ekonominin yaygın olmasının bir yansıması olarak ortaya çıkan vergi kayıp ve kaçakların tüm yönleriyle irdelenmesi ve bunların en etkin şekilde önlenmesi artık kaçınılmaz hale gelmiştir. İşte sempozyum bu sorunun çözümüne yönelik bilimsel katkılar yapmayı ve maliye yönetiminde bulunanlara ışık tutmayı başlıca amaç edinmiştir. Belirlenen konunun son derece aktüel olmasından dolayı, gerek Üniversite- lerimizden gerekse ilgili kurumlardan çok sayıda tebliğ önerisi gelmiştir. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu Bilim Komitesi tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda, tebliğlerin bir kısmının Sempozyumda sunulması, bir kısmının ise poster tebliğ olarak sempozyum kitabında yer almasına karar verilmiştir. Sempozyumda tartışılan konuları ve ilgili çalışmaları çok daha geniş kitlelere ulaştırmak için, sunulan tebliğler, yapılan tartışmalar ve gönderilen poster tebliğleri içeren sempozyum kitabını hazırlayarak sizlerin yararına sunmaktan mutluluk duyuyoruz. iii Sempozyumun gerek bilimsel ve gerekse sosyal organizasyonun gerçekleş- tirilmesinde önemli katkılar aldık. Konunun şekillenmesi ve sunulacak tebliğlerin belirlenmesi aşamasındaki katkılarından dolayı 19. Türkiye Maliye Sempozyumu Bilim Komitesi üyelerine, Sempozyumun başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için özverili çalışmalarından dolayı 19. Türkiye Maliye Sempozyumu Düzenleme Komitesi üyelerine ve organizasyon çalışmalarıyla bizleri rahatlatan Boyut Turizm Ltd. Şti. mensuplarına oldukça müteşekkirim. Sempozyumun düzenlenmesinin her aşamasındaki teşvik ve desteklerinden dolayı, Uludağ Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Mustafa YURTKURAN’a ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. Halis ERTÜRK’e teşekkürlerimi sunuyorum. Türkiye Maliye Sempozyumlarının 19 yıldır devam eden sürekliliği ve giderek artan etkinliğinde Maliye Bakanlığı’mızın katkıları, ayrıca, özel bir teşekkürü gerektirmektedir. Bu görevi zevkle yerine getiriyorum. Kitabın ilgili akademisyen, Maliye yöneticileri ve bürokratlara yararlı olmasını diliyorum. Prof. Dr. Mehmet E. PALAMUT Uludağ Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü Başkanı iv İ Ç İ N D E K İ L E R BİRİNCİ GÜN – 11.05.2004 AÇILIŞ KONUŞMALARI Prof. Dr. Mehmet E. PALAMUT (Uludağ Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü Başkanı,) ..... 2 Prof. Dr. Halis ERTÜRK (Uludağ Üniversitesi İİBF Dekanı) .................................................. 4 Prof. Dr. Mustafa YURTKURAN (Uludağ Üniversitesi Rektörü) ........................................... 7 Hasan Basri AKTAN (Maliye Bakanlığı Müsteşarı) .................................................................. 8 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Aykut HEREKMAN 1. Kayıtdışı Ekonomi; Ulusal ve Küresel Boyutları ve Dinamiklerinin Analizi ........... 16 (Yrd. Doç. Dr. Gülay Akgül YILMAZ – Marmara Üniversitesi İİBF) 2. Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi ve Vergi Kaybı Tahminleri ...................................... 56 (Yrd. Doç. Dr. Fatih SAVAŞAN – Afyon Kocatepe Üniversitesi Uşak İİBF) Birinci Oturum Tartışmaları ............................................................................................. 82 II. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Hasan Basri AKTAN (T.C. Maliye Bakanlığı Müsteşarı) Osman ARIOĞLU: Gelirler Genel Müdürlüğünün Çalışmaları .................................... 95 1. Hukuki Nedenlerden Kaynaklanan Vergi Kayıp ve Kaçakları ................................ 99 (Doç. Dr. Yusuf KARAKOÇ – Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi) 2. Vergi Kayıp ve Kaçakları ve Kayıtdışı Ekonomi İlişkisi ve Boyutlarının Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi ........................................................................ 126 (Prof. Dr. Şükrü KIZILOT – Gazi Üniversitesi İİBF) (Araş.Gör. Şafak Ertan ÇOMAKLI – Atatürk Üniversitesi İİBF) 3. Kayıtdışı Ekonomi İle Mücadele Açısından Vergi Hukuku Özel Hukuk İlişkilerine Bakış ........................................................................................................... 172 (Yrd. Doç. Dr. A. Bumin DOĞRUSÖZ – Marmara Üniversitesi İİBF) İkinci Oturum Tartışmaları ............................................................................................... 193 v III. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Dr. Doğan CANSIZLAR (SPK Başkanı) 1. Türkiye’de Kayıtdışı İstihdamın Vergi Kayıp ve Kaçakları Üzerine Etkisi ............ 197 (Doç. Dr. Ahmet Burçin YERELİ – Hacettepe Üniversitesi İİBF) (Dr. Oğuz KARADENİZ – SSK Başkanlığı Sigorta Müfettişi) 2. Vergi Kaçırmayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçaklarının Önlenmesi: Anket Çalışmasının Bulguları ................................................................. 224 ( Prof. Dr. Hasan Hüseyin BAYRAKLI – Yrd. Doç. Dr. Naci Tolga SARUÇ – Yrd. Doç. Dr. İsa SAĞBAŞ - Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF) 3. Yargı Kararları Işığında Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Değerlendirilmesi ............. 281 (Turgut CANDAN – Danıştay Başkanlığı) Üçüncü Oturum Tartışmaları ............................................................................................ 309 İKİNCİ GÜN – 12.05.2004 IV. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Sadık KIRBAŞ 1. Küreselleşme Olgusunun Vergi Kayıp ve Kaçakları Üzerindeki Etkisi ................... 324 (Yrd.Doç.Dr. Metin MERİÇ - Yrd.Doç.Dr. Hakan AY – Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF) 2. Doğrudan Yabancı Yatırımlara Yönelik Teşvik Rekabeti Türk Kamu Mali Yapısı Üzerine Olası Etkileri: Türk Vergi ve Teşvik Sistemi’ne Yönelik Öneriler .............................. 365 (Prof. Dr. Naci B. MUTER – Araş.Gör.Dr. Birol KOVANCILAR - Celal Bayar Üniversitesi İİBF) 3. Gölgelerin Efendisi: Gölge Ekonomi Bazı Ülkelerden Örnekler .............................. 385 (Doç. Dr. Hakan ÜZELTÜRK – Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi) Dördüncü Oturum Tartışmaları ....................................................................................... 410 V. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Şerafettin AKSOY 1. Globalleşme Sonucu Oluşan Vergi Kayıp ve Kaçaklarını Önlemede Uluslararası İşbirliğinin Önemi................................................................................... 419 (Doç. Dr. İhsan GÜNAYDIN – Karadeniz Teknik Üniversitesi İİBF (Araş. Gör. Serkan BENK – Uludağ Üniversitesi İİBF) 2. Küreselleşmenin Vergi Sistemleri Üzerindeki Etkileri Açısından İki Önemli Konu: “Vergi Rekabeti ve Elektronik Ticaret” ......................................................... 462 (Bülent TAŞ – Yüksel KARACA - Maliye Bakanlığı) 3. Vergi Hukuku Kuralların Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesindeki Önemi .. 508 (Öğr. Gör. Dr. Aziz TAŞDELEN – Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi) vi Beşinci Oturum Tartışmaları............................................................................................. 554 ÜÇÜNCÜ GÜN – 13.05.2004 VI. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Selahattin TUNCER 1. Politik Vergi Çevrimleri: Türkiye’de Vergi Yükü Üzerinde Politik Etkiler ............ 560 (Prof.Dr. Turgay BERKSOY – Araş.Gör.Dr. İbrahim DEMİR - Marmara Üniv. İİBF) 2. Türkiye’de Vergi Politikalarının Siyasi Analizi:Siyasi Değişimin Vergi Kayıp ve Kaçaklarına Etkisi Üzerine Bir İnceleme ................................................................... 582 (Yrd.Doç.Dr. Esra Siverekli DEMİRCAN – Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. İİBF) 3. Vergi Suç ve Cezalarının Ekonomisi ........................................................................... 626 (Yrd.Doç.Dr. Tayfun MOĞOL – Araş.Gör. M. Erkan ÜYÜMEZ - Anadolu Üniv. İİBF) VII. OTURUM OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Orhan ŞENER 1. Vergi Cennetleri İle Mücadele ..................................................................................... 656 (Doç. Dr. Nurettin BİLİCİ – Hacettepe Üniversitesi İİBF) 2. Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakların Önlenmesi Açısından Vergi İdaresinin Sorunları ve Yeniden Yapılandırılma Önerisi ........................................................... 677 (Yrd. Doç. Dr. Adnan GERÇEK – Uludağ Üniversitesi İİBF) 3. Vergi Kayıp ve Kaçakların Önlenmesinde Sayıştay Denetiminin Rolü ................... 718 (Kemal ÖZSEMERCİ – Serdar SÜNGÜ – Özlem TEMİZEL - Sayıştay Başkanlığı) Yedinci Oturum Tartışmaları ............................................................................................ 759 DÖRDÜNCÜ GÜN – 14.05.2004 PANEL: “VERGİ BİLİNCİ, MÜKELLEF HAKLARI VE ETİK” BAŞKAN: Prof. Dr. Nihat FALAY (İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi) PANELİSTLER: Prof. Dr. Güneri AKALIN ( Hacettepe Üniversitesi İİBF) ................................................ 770 Dr. Burhan ÖZFATURA ................................................................................................... 776 Prof. Dr. Nihal SABAN (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi) ..................................... 781 Bülent TAŞ (Gelirler Genel Müdür Yardımcısı) ................................................................. 800 Panel Tartışmaları .............................................................................................................. 804 vii POSTER TEBLİĞLER: 1. Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Önlenmesinde İdare-Mükellef Etkileşimi ve Bağlı Etkileşenlerinin Rolü .................................................................... 817 (Prof.Dr. Fevzi DEVRİM - Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF – Öğr.Gör. Timur TURGAY - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İİBF) 2. Vergi Mükelleflerinin Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği ... 844 (Araş.Gör. Hilmi ÇOBAN - Doç.Dr. Selami SEZGİN – Pamukkale Üniversitesi İİBF) 3. Vergi Kayıp ve Kaçağının Önlenmesinde Yeni Arayışlar: Mükellef Haklarının Korunması ve Mükelleflerin Vergiye Karşı Dirençlerinin Minimize Edilmesi ........ 862 (Sadettin DOĞANYİĞİT - Sayıştay Başdenetçisi) 4. Vergi ve Sigorta Prim Aflarının Kayıt Dışı Ekonomi Üzerine Etkisi ......................... 871 (Yrd.Doç.Dr. Duran BÜLBÜL - Kırıkkale Üniversitesi İİBF – Öğr. Gör. Hülya K. KARADENİZ - Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bolu MYO) 5. Ulus Devletin Vergi Açmazı: Kredi Kartları, Hayali İhracat ve E-Ticaret Kapsamında Bir Değerlendirme ................................................................................... 885 (Yrd.Doç.Dr. İbrahim Attila ACAR - Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF) 6. Vergi Kayıp ve Kaçaklarını Önlemede Bir Çözüm Önerisi: Servetlerin Beyanı ve İzlenmesi ......................................................................................................................... 895 (Yrd.Doç.Dr. Halis KALMIŞ - Araş.Gör. Burcu YILMAZ – Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İİBF) 7. Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Bütçe Gelirleri Üzerindeki Etkisi ............. 908 (Yrd.Doç.Dr. Metin MERİÇ - Araş.Gör. Ayşe GÜNAY – Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF) 8. Vergi Kayıp ve Kaçaklarını Önlemede Avrupa Birliği Vergi Uyumlulaştırması Örneği ............................................................................................................................. 931 (Yrd. Doç Dr. Hakkı ODABAŞ - Yrd. Doç Dr. Fatih SAVAŞAN – Afyon Kocatepe Üniversitesi Uşak İİBF)
Description:The list of books you might like
