Table Of Content

Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 90-115 ve çivi yazılı tabletler yerleşimin M.Ö. 3500’lere kadar indiğini göstermektedir. KAYSERİ ARKEOLOJİ MÜZESİ’NDE BULUNAN BİZANS Daha sonra Hitit, Frigya ve Helenistik Dönemlerde bir ticaret şehri olarak DÖNEMİ ANONİM FOLLİSLERİ gelişmiştir (İpşirli, 2002: 96). Ahmet YUKA Hitit İmparatorluğu’nun kurucusu I. Hattuşili M.Ö. 1650’de Anadolu Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı birliğini kurmuştur. M.Ö. 1200’lerde başlayan Deniz Kavimleri Göçü ile bu büyük imparatorluk çökünce Geç Hitit Prenslikleri denilen kent devletleri ortaya [email protected] çıkmıştır. Bu kent devletlerinden biri olan Tabal Krallığı M.Ö. 900’de Kayseri Öz yöresinde kurulmuştur. Asurlulara bağlı olan bu krallık Medler tarafından M.Ö. 612 yılında ortadan kaldırılmıştır. Bölgeye sırasıyla Persler ve Makedonya Kralı Bizans sikkeleri, I. Anastasius (491–518) ile XI. Konstantinos (1448– Büyük İskender hâkim olmuştur. İskender’in ölümünden sonra komutanları 1453) arasındaki dönemi kapsamaktadır. Bu dönem içinde yaklaşık yüz yıllık bir arasında çıkan paylaşım savaşları sonunda Kappadokia’ya hâkim olan Ariarathes süreyi kapsayan Anonim Follisler, I. İoannes Tzimiskes (969–976) zamanında Sülalesi burada Kapadokya Krallığı’nı kurmuştur. Daha sonra Roma saldırıları tedavüle girmiştir. Anonim Follisler ön yüzünde Hz. İsa tasviri, arka yüzünde ile sarsılan bu egemenlik bölgenin Roma İmparatorluğu’na bağlanmasıyla son dört satır yazı olan sikkelerdir. X. Konstantinos Dukas (1059–1067) döneminde bulmuştur (Kınık-Aydın,1997: 975). Hz. İsa tasviri yerine imparator portresi konmuştur. Bu çalışmada Kayseri Arkeoloji Müzesi‘nde yer alan 107 Anonim Follis incelenmiştir. Bizans tarihinde Yaklaşık 300 yıllık bir Roma egemenliğinin ardından M.S. 395 yılında 970–1072 yılları arasında tedavülde kalan Anonim Follisler müzede A2, B, C, D, Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle Kapadokya Bölgesi’nde Doğu G ve I Grubu ile temsil edilmektedir. Çalışmada ayrıca Anonim Follisler’in ön Roma yani Bizans dönemi başlamıştır. M.S. 371 yılında İmparator Valens, yüz ve arka yüz çizimleri yapılarak tanıtılmıştır. Kapadokya’nın güney bölgesini ayırarak başkenti “Tyana” olan “Kapadokya II” adlı ikinci bir eyalet oluşturmuştur. M.S. V. yüzyılda Hunların ve İsauralıların Anahtar Kelimeler: Kayseri, Bizans, Sikke, Anonim Follis çok sayıdaki akını bölgenin tahrip olmasına neden olmuştur. Bölgenin sürekli Byzantine Anonymous Folles in Kayseri Archeological Museum saldırılara maruz kalması nedeniyle Anastasius ve Iustinianus dönemlerinde Abstract bölgede yoğun bir savunma programına geçilmiştir. Bu anlamda birçok kent surlarla çevrelenmiş, eskiler onarılarak Kaisareia yeniden imar edilmiştir Byzantine coins, I. Anastasius (491-518) and XI. Konstantinos (1448- (Akyürek, 1998: 229–230). 1453) covers between the period. Anonymous folles, covering a period of about a hundred years in this period, I Ioannes Tzimiskes (969-976) entered into M.S. VI. yüzyıl sonlarından M.S. VII. yüzyıl ortasına kadar bölge circulation time. Anonymous Folles, depicted on the face of Jesus, the coins are Bizanslılar ile Persler arasında çekişmelere neden olmuştur. Şehir M.S. VII. four lines of text on the back. X. Konstantinos Dukas (1059-1067) period, Jesus yüzyılda Sasani hükümdarı II. Hüsrev zamanında Bizans’tan alındıysa da depicted portrait of the emperor was put in place. In this study, 107 located in İmparator Heraclius burayı yeniden ele geçirmiştir (Ostrogorsky, 1991: 109). Kayseri Archaeological Museum Anonymous folles were examined. Byzantine Kayseri, M.S. VII. yüzyılın sonlarından itibaren üç yüzyıl boyunca İstanbul’u history of remaining in circulation in the years 970-1072 Anonymous Folles, at fethetmek üzere harekete geçen Müslüman Arap orduları ile Bizans arasında ki the museums A2, B, C, D, G and I are represented by Group. The study also was savaşlar sırasında bir tampon bölge olmuştur (Ötüken,1987: 9; İpşirli, 2002: 96). introduced to the front face and rear face of the Anonymous Folles drawings. İlk olarak Hz. Osman zamanında Muaviye idaresindeki ordu Kayseri’ye gelip burayı ele geçirmiş, ardından geri çekilmiştir. M.S. 690 yılında Abdülmelik Bin Keywords: Kayseri, Byzantine, Coins, Anonymous Folles Mervan, 726 yılında Mesleme Bin Abdülmelik tarafından yeniden fethedilmiştir. Kayseri ve çevresi Anadolu’nun en eski ticari yerleşim yerlerinden biri M.S. 730 yılında Said Bin Hişam ve 732 yılında da Süleyman Bin Hişam olup şehrin 22 km. kuzeydoğusunda Kültepe’de ele geçen arkeolojik buluntular Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 91 (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 90-115 vvee ççiivvii yyaazzııllıı ttaabblleettlleerr yyeerrlleeşşiimmiinn MM..ÖÖ.. 33550000’’lleerree kkaaddaarr iinnddiiğğiinnii ggöösstteerrmmeekktteeddiirr.. KKAAYYSSEERRİİ AARRKKEEOOLLOOJJİİ MMÜÜZZEESSİİ’’NNDDEE BBUULLUUNNAANN BBİİZZAANNSS DDaahhaa ssoonnrraa HHiittiitt,, FFrriiggyyaa vvee HHeelleenniissttiikk DDöönneemmlleerrddee bbiirr ttiiccaarreett şşeehhrrii oollaarraakk DDÖÖNNEEMMİİ AANNOONNİİMM FFOOLLLLİİSSLLEERRİİ ggeelliişşmmiişşttiirr ((İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. AAhhmmeett YYUUKKAA HHiittiitt İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnuunn kkuurruuccuussuu II.. HHaattttuuşşiillii MM..ÖÖ.. 11665500’’ddee AAnnaaddoolluu AAttaattüürrkk ÜÜnniivveerrssiitteessii SSoossyyaall BBiilliimmlleerr EEnnssttiittüüssüü SSaannaatt TTaarriihhii AAnnaabbiilliimm DDaallıı bbiirrlliiğğiinnii kkuurrmmuuşşttuurr.. MM..ÖÖ.. 11220000’’lleerrddee bbaaşşllaayyaann DDeenniizz KKaavviimmlleerrii GGööççüü iillee bbuu bbüüyyüükk iimmppaarraattoorrlluukk ççöökküünnccee GGeeçç HHiittiitt PPrreennsslliikklleerrii ddeenniilleenn kkeenntt ddeevvlleettlleerrii oorrttaayyaa aahhmmeettyyuukkaa2255@@hhoottmmaaiill..ccoomm ççııkkmmıışşttıırr.. BBuu kkeenntt ddeevvlleettlleerriinnddeenn bbiirrii oollaann TTaabbaall KKrraallllıığğıı MM..ÖÖ.. 990000’’ddee KKaayysseerrii ÖÖzz yyöörreessiinnddee kkuurruullmmuuşşttuurr.. AAssuurrlluullaarraa bbaağğllıı oollaann bbuu kkrraallllııkk MMeeddlleerr ttaarraaffıınnddaann MM..ÖÖ.. 661122 yyııllıınnddaa oorrttaaddaann kkaallddıırrııllmmıışşttıırr.. BBööllggeeyyee ssıırraassııyyllaa PPeerrsslleerr vvee MMaakkeeddoonnyyaa KKrraallıı BBiizzaannss ssiikkkkeelleerrii,, II.. AAnnaassttaassiiuuss ((449911––551188)) iillee XXII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((11444488–– BBüüyyüükk İİsskkeennddeerr hhââkkiimm oollmmuuşşttuurr.. İİsskkeennddeerr’’iinn ööllüümmüünnddeenn ssoonnrraa kkoommuuttaannllaarrıı 11445533)) aarraassıınnddaakkii ddöönneemmii kkaappssaammaakkttaaddıırr.. BBuu ddöönneemm iiççiinnddee yyaakkllaaşşııkk yyüüzz yyııllllııkk bbiirr aarraassıınnddaa ççııkkaann ppaayyllaaşşıımm ssaavvaaşşllaarrıı ssoonnuunnddaa KKaappppaaddookkiiaa’’yyaa hhââkkiimm oollaann AArriiaarraatthheess ssüürreeyyii kkaappssaayyaann AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr,, II.. İİooaannnneess TTzziimmiisskkeess ((996699––997766)) zzaammaannıınnddaa SSüüllaalleessii bbuurraaddaa KKaappaaddookkyyaa KKrraallllıığğıı’’nnıı kkuurrmmuuşşttuurr.. DDaahhaa ssoonnrraa RRoommaa ssaallddıırrııllaarrıı tteeddaavvüüllee ggiirrmmiişşttiirr.. AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr öönn yyüüzzüünnddee HHzz.. İİssaa ttaassvviirrii,, aarrkkaa yyüüzzüünnddee iillee ssaarrssııllaann bbuu eeggeemmeennlliikk bbööllggeenniinn RRoommaa İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnaa bbaağğllaannmmaassııyyllaa ssoonn ddöörrtt ssaattıırr yyaazzıı oollaann ssiikkkkeelleerrddiirr.. XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass ((11005599––11006677)) ddöönneemmiinnddee bbuullmmuuşşttuurr ((KKıınnııkk--AAyyddıınn,,11999977:: 997755)).. HHzz.. İİssaa ttaassvviirrii yyeerriinnee iimmppaarraattoorr ppoorrttrreessii kkoonnmmuuşşttuurr.. BBuu ççaallıışşmmaaddaa KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii‘‘nnddee yyeerr aallaann 110077 AAnnoonniimm FFoolllliiss iinncceelleennmmiişşttiirr.. BBiizzaannss ttaarriihhiinnddee YYaakkllaaşşııkk 330000 yyııllllııkk bbiirr RRoommaa eeggeemmeennlliiğğiinniinn aarrddıınnddaann MM..SS.. 339955 yyııllıınnddaa 997700––11007722 yyııllllaarrıı aarraassıınnddaa tteeddaavvüüllddee kkaallaann AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr mmüüzzeeddee AA22,, BB,, CC,, DD,, RRoommaa İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnuunn iikkiiyyee bbööllüünnmmeessiiyyllee KKaappaaddookkyyaa BBööllggeessii’’nnddee DDooğğuu GG vvee II GGrruubbuu iillee tteemmssiill eeddiillmmeekktteeddiirr.. ÇÇaallıışşmmaaddaa aayyrrııccaa AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’iinn öönn RRoommaa yyaannii BBiizzaannss ddöönneemmii bbaaşşllaammıışşttıırr.. MM..SS.. 337711 yyııllıınnddaa İİmmppaarraattoorr VVaalleennss,, yyüüzz vvee aarrkkaa yyüüzz ççiizziimmlleerrii yyaappııllaarraakk ttaannııttııllmmıışşttıırr.. KKaappaaddookkyyaa’’nnıınn ggüünneeyy bbööllggeessiinnii aayyıırraarraakk bbaaşşkkeennttii ““TTyyaannaa”” oollaann ““KKaappaaddookkyyaa IIII”” aaddllıı iikkiinnccii bbiirr eeyyaalleett oolluuşşttuurrmmuuşşttuurr.. MM..SS.. VV.. yyüüzzyyııllddaa HHuunnllaarrıınn vvee İİssaauurraallııllaarrıınn AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: KKaayysseerrii,, BBiizzaannss,, SSiikkkkee,, AAnnoonniimm FFoolllliiss ççookk ssaayyııddaakkii aakkıınnıı bbööllggeenniinn ttaahhrriipp oollmmaassıınnaa nneeddeenn oollmmuuşşttuurr.. BBööllggeenniinn ssüürreekkllii BByyzzaannttiinnee AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess iinn KKaayysseerrii AArrcchheeoollooggiiccaall MMuusseeuumm ssaallddıırrııllaarraa mmaarruuzz kkaallmmaassıı nneeddeenniiyyllee AAnnaassttaassiiuuss vvee IIuussttiinniiaannuuss ddöönneemmlleerriinnddee AAbbssttrraacctt bbööllggeeddee yyooğğuunn bbiirr ssaavvuunnmmaa pprrooggrraammıınnaa ggeeççiillmmiişşttiirr.. BBuu aannllaammddaa bbiirrççookk kkeenntt ssuurrllaarrllaa ççeevvrreelleennmmiişş,, eesskkiilleerr oonnaarrııllaarraakk KKaaiissaarreeiiaa yyeenniiddeenn iimmaarr eeddiillmmiişşttiirr BByyzzaannttiinnee ccooiinnss,, II.. AAnnaassttaassiiuuss ((449911--551188)) aanndd XXII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((11444488-- ((AAkkyyüürreekk,, 11999988:: 222299––223300)).. 11445533)) ccoovveerrss bbeettwweeeenn tthhee ppeerriioodd.. AAnnoonnyymmoouuss ffoolllleess,, ccoovveerriinngg aa ppeerriioodd ooff aabboouutt aa hhuunnddrreedd yyeeaarrss iinn tthhiiss ppeerriioodd,, II IIooaannnneess TTzziimmiisskkeess ((996699--997766)) eenntteerreedd iinnttoo MM..SS.. VVII.. yyüüzzyyııll ssoonnllaarrıınnddaann MM..SS.. VVIIII.. yyüüzzyyııll oorrttaassıınnaa kkaaddaarr bbööllggee cciirrccuullaattiioonn ttiimmee.. AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess,, ddeeppiicctteedd oonn tthhee ffaaccee ooff JJeessuuss,, tthhee ccooiinnss aarree BBiizzaannssllııllaarr iillee PPeerrsslleerr aarraassıınnddaa ççeekkiişşmmeelleerree nneeddeenn oollmmuuşşttuurr.. ŞŞeehhiirr MM..SS.. VVIIII.. ffoouurr lliinneess ooff tteexxtt oonn tthhee bbaacckk.. XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass ((11005599--11006677)) ppeerriioodd,, JJeessuuss yyüüzzyyııllddaa SSaassaannii hhüükküümmddaarrıı IIII.. HHüüssrreevv zzaammaannıınnddaa BBiizzaannss’’ttaann aallıınnddııyyssaa ddaa ddeeppiicctteedd ppoorrttrraaiitt ooff tthhee eemmppeerroorr wwaass ppuutt iinn ppllaaccee.. IInn tthhiiss ssttuuddyy,, 110077 llooccaatteedd iinn İİmmppaarraattoorr HHeerraacclliiuuss bbuurraayyıı yyeenniiddeenn eellee ggeeççiirrmmiişşttiirr ((OOssttrrooggoorrsskkyy,, 11999911:: 110099)).. KKaayysseerrii AArrcchhaaeeoollooggiiccaall MMuusseeuumm AAnnoonnyymmoouuss ffoolllleess wweerree eexxaammiinneedd.. BByyzzaannttiinnee KKaayysseerrii,, MM..SS.. VVIIII.. yyüüzzyyııllıınn ssoonnllaarrıınnddaann iittiibbaarreenn üüçç yyüüzzyyııll bbooyyuunnccaa İİssttaannbbuull’’uu hhiissttoorryy ooff rreemmaaiinniinngg iinn cciirrccuullaattiioonn iinn tthhee yyeeaarrss 997700--11007722 AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess,, aatt ffeetthheettmmeekk üüzzeerree hhaarreekkeettee ggeeççeenn MMüüssllüümmaann AArraapp oorrdduullaarrıı iillee BBiizzaannss aarraassıınnddaa kkii tthhee mmuusseeuummss AA22,, BB,, CC,, DD,, GG aanndd II aarree rreepprreesseenntteedd bbyy GGrroouupp.. TThhee ssttuuddyy aallssoo wwaass ssaavvaaşşllaarr ssıırraassıınnddaa bbiirr ttaammppoonn bbööllggee oollmmuuşşttuurr ((ÖÖttüükkeenn,,11998877:: 99;; İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. iinnttrroodduucceedd ttoo tthhee ffrroonntt ffaaccee aanndd rreeaarr ffaaccee ooff tthhee AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess ddrraawwiinnggss.. İİllkk oollaarraakk HHzz.. OOssmmaann zzaammaannıınnddaa MMuuaavviiyyee iiddaarreessiinnddeekkii oorrdduu KKaayysseerrii’’yyee ggeelliipp bbuurraayyıı eellee ggeeççiirrmmiişş,, aarrddıınnddaann ggeerrii ççeekkiillmmiişşttiirr.. MM..SS.. 669900 yyııllıınnddaa AAbbddüüllmmeelliikk BBiinn KKeeyywwoorrddss:: KKaayysseerrii,, BByyzzaannttiinnee,, CCooiinnss,, AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess MMeerrvvaann,, 772266 yyııllıınnddaa MMeesslleemmee BBiinn AAbbddüüllmmeelliikk ttaarraaffıınnddaann yyeenniiddeenn ffeetthheeddiillmmiişşttiirr.. KKaayysseerrii vvee ççeevvrreessii AAnnaaddoolluu’’nnuunn eenn eesskkii ttiiccaarrii yyeerrlleeşşiimm yyeerrlleerriinnddeenn bbiirrii MM..SS.. 773300 yyııllıınnddaa SSaaiidd BBiinn HHiişşaamm vvee 773322 yyııllıınnddaa ddaa SSüülleeyymmaann BBiinn HHiişşaamm oolluupp şşeehhrriinn 2222 kkmm.. kkuuzzeeyyddooğğuussuunnddaa KKüülltteeppee’’ddee eellee ggeeççeenn aarrkkeeoolloojjiikk bbuulluunnttuullaarr Ahmet YUKA 92 GSED 34 Ahmet YUKA tarafından geçici olarak fethedilmiştir (İpşirli, 2002: 96). M.S. VIII. yüzyıl yüzlerinde imparatorların tasvirleri yerine Hz. İsa’nın tasvirleri ile basılmıştır boyunca ve IX. yüzyıl ilk yarısına kadar olan dönemde, sürekli dış tehditler ve (Rice, 1998; 163; Tekin, 1999a: 30-34; Tekin, 1999b: 21-22). ikonoklast baskılar nedeniyle bölgede dinsel ve kültürel bir gerileme dönemi Anonim Follisler yaşanmıştır (Ostrogorsky, 1991: 109). Bizans Anonim Follisler, I. Ioannes Tzimiskes Dönemi’nde (969–976) Kayseri M.S. XI. yüzyıl ortalarında Anadolu’ya yönelik Türkmen basılmaya başlanmış ve I. Alexius’un 1092’deki büyük parasal reformuna kadar akınları sırasında muhtemelen 1067 yılından sonra Türklerin eline geçmiştir. devam etmiştir (Bellınger, Grıerson, 1999: 634). I. İoannes Tzimiskes, 970 Danişmentli Beyi Emir Gazi’nin oğlu Melik Muhammed burayı başkent yaparak yılında mali alanda bir değişiklik yaparak follisin tasarımını değiştirmiştir. Yeni akınlarda harap olan şehri imar ettirmiştir (Eldem,1982: 10; İpşirli, 2002: 96). yapılan düzenlemeye göre follislerin ön yüzünde imparator portresi yerine Bizans Sikkeleri Pantokrator İsa tasviri yer almıştır. Arka yüzde ise “Kralların Kralı Yüce İsa” ifadesi yer almıştır (Harl, 2002: 34). Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun devamı olduğundan, Bizans sikkeleri de Roma sikkelerinin devamıdır (Tekin, 1999: 34). Doğu Roma 100 yıldan fazla süren bu aşamada Bizans tahtına yaklaşık 11 imparator İmparatorluğu yani Bizans 395 yılında kurulmuş olmasına rağmen Bizans geçmiştir. Bu imparatorlar sırasıyla şöyledir: I. Ioannes Tzimiskes (969–976), II. sikkeleri I. Anastasius’ un 498 yılında gerçekleştirmiş olduğu para reformu ile Basileios (976- 1025), VIII. Konstantinos (1025–1028), III. Romanos Argyros başlatılmıştır. Bizans sikkelerinin I. Anastasius ile başlatılmasının haklı ve (1028–1034), IV. Mikhael (1034–1041), V. Mikhael (1041–1042), Zoe (1042), mantıklı gerekçeleri vardır. Fakat en belirleyici olan gerekçe bakır sikke IX. Konstantinos Monomakhos (1042–1055), Theodora (1055–1056), VI. birimlerinde görülen köklü değişikliklerdir. Yapılan değişiklikle bundan böyle Mikhael (1056–1057) ve I. İsakios Kommenos (1057–1059). Buradaki önemli Geç Roma nummileri kaldırılmış bunun yerine iri ebatlarda ve üzerinde Yunan husus sikkeler üzerinde bu sayılan imparatorların isimlerinin yer almamasıdır. harfleriyle değerlerini gösteren birimler eklenmiştir. Örneğin bakır sikkelerde en Sadece bunlardan farklı olarak X. Konstantinos Dukas (1059- 1067) zamanında büyük birimin 40 nummi (follis) değerinde olduğu görülmüştür. Bunu belirtmek imparator adını taşıyan follislerin basımı tekrar başlamış, ancak yeni tiplere sahip içinde sikkenin arka yüzünde büyük bir M harfi yerleştirilmiştir (Baydur, 1998: Anonim Follisler’ in basımına da devam edilmiştir (Bellınger-Grıerson, 1999: 116; Rice, 1998; 162; Tekin, 1999: 28; Gökalp, 2007: 50). 634; Çantay, 2008: 155-156). Bizans sikkeleri, Roma sikkelerinden bir takım farklılıklar Bazı araştırmacılar imparatorun bu tip sikkeleri bastırmaya başlamasının göstermektedir. İlk dönem Bizans sikkelerinde yazı tipi Latince’ dir. Daha çeşitli nedenlerinin olduğunu söylemektedirler. Bunlardan ilki İoannes’ in aşırı sonradan Heraclius döneminin sonlarında Eski Yunanca ile beraber Latince yan derecede dindar bir kişiliğinin olmasından kaynaklandığını ileri sürenlerdir. yana kullanılmıştır. Sikkelerde görülen önemli farklardan biriside Bizans Anonim Follisler’ in basılmasında yaygın olan ikinci görüş ise II. Nikephoros sikkelerinin Hıristiyani unsurlar göstermesidir. Önceleri Roma sikkelerinde Phokas ve İoannes’in Araplar ile yaptığı savaşlardır. Bu savaşların bir tür Haçlı görülen tanrı ve tanrıçalar ile personifikasyonlar gibi pagan kültleri Bizans Seferi izlenimi verdiği ve follislerin de fethedilen yerlerde en yaygın kullanılan sikkelerinde yoktur. Ancak özellikle I. Anastasius (491-518) ve II. Iustinus (565- birim olduğu düşünüldüğü için bu “Anonim Follislerin” bilinçli bir dini 578) dönemlerinde bazı pagan kültleri (Victoria, Oturan Constantin) propaganda unsuru olduğu kabul edilmektedir (Bellınger-Grıerson, 1999: 634). görülmektedir. Pagan kültlerine ait son izler Heraclius (610-641) sikkelerinde Araştırmacılar, Tzimiskes ile başlayan ve I. Aleksios’un (1081–1118) görülmüştür. Bizans sikkelerinde resmedilen Hıristiyani unsurlar arasında haç, 1092 yılında gerçekleştirdiği reforma kadar yaklaşık 100 yıl boyunca kullanılan haçlı globus, İncil ile Hz. İsa ve Hz. Meryem tasvirleri gelmektedir. X. yüzyıla Anonim Follisleri farklı şekilde sınıflandırmışlardır. Ancak nümizmatik gelindiğinde ise Hz. İsa tasviri bakır sikkeler üzerinde tek başına yer almıştır. yayınlarında hala genel olarak P. Grierson’ın “Catalogue of Byzantine Coins in “Anonim Follisler” olarak literatüre geçen bu sikkeler yaklaşık yüzyıl ön the Dumbarton Oaks and Whittemore Collections III/2” adlı eserde yaptığı tarihleme ve sınıflandırma esas alınmaktadır. Buna göre Anonim Follisler on beş Ahmet YUKA 92 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 93 ttaarraaffıınnddaann ggeeççiiccii oollaarraakk ffeetthheeddiillmmiişşttiirr ((İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. MM..SS.. VVIIIIII.. yyüüzzyyııll yyüüzzlleerriinnddee iimmppaarraattoorrllaarrıınn ttaassvviirrlleerrii yyeerriinnee HHzz.. İİssaa’’nnıınn ttaassvviirrlleerrii iillee bbaassııllmmıışşttıırr bbooyyuunnccaa vvee IIXX.. yyüüzzyyııll iillkk yyaarrııssıınnaa kkaaddaarr oollaann ddöönneemmddee,, ssüürreekkllii ddıışş tteehhddiittlleerr vvee ((RRiiccee,, 11999988;; 116633;; TTeekkiinn,, 11999999aa:: 3300--3344;; TTeekkiinn,, 11999999bb:: 2211--2222)).. iikkoonnookkllaasstt bbaasskkııllaarr nneeddeenniiyyllee bbööllggeeddee ddiinnsseell vvee kküüllttüürreell bbiirr ggeerriilleemmee ddöönneemmii AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr yyaaşşaannmmıışşttıırr ((OOssttrrooggoorrsskkyy,, 11999911:: 110099)).. BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr,, II.. IIooaannnneess TTzziimmiisskkeess DDöönneemmii’’nnddee ((996699––997766)) KKaayysseerrii MM..SS.. XXII.. yyüüzzyyııll oorrttaallaarrıınnddaa AAnnaaddoolluu’’yyaa yyöönneelliikk TTüürrkkmmeenn bbaassııllmmaayyaa bbaaşşllaannmmıışş vvee II.. AAlleexxiiuuss’’uunn 11009922’’ddeekkii bbüüyyüükk ppaarraassaall rreeffoorrmmuunnaa kkaaddaarr aakkıınnllaarrıı ssıırraassıınnddaa mmuuhhtteemmeelleenn 11006677 yyııllıınnddaann ssoonnrraa TTüürrkklleerriinn eelliinnee ggeeççmmiişşttiirr.. ddeevvaamm eettmmiişşttiirr ((BBeellllıınnggeerr,, GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: 663344)).. II.. İİooaannnneess TTzziimmiisskkeess,, 997700 DDaanniişşmmeennttllii BBeeyyii EEmmiirr GGaazzii’’nniinn ooğğlluu MMeelliikk MMuuhhaammmmeedd bbuurraayyıı bbaaşşkkeenntt yyaappaarraakk yyııllıınnddaa mmaallii aallaannddaa bbiirr ddeeğğiişşiikklliikk yyaappaarraakk ffoolllliissiinn ttaassaarrıımmıınnıı ddeeğğiişşttiirrmmiişşttiirr.. YYeennii aakkıınnllaarrddaa hhaarraapp oollaann şşeehhrrii iimmaarr eettttiirrmmiişşttiirr ((EEllddeemm,,11998822:: 1100;; İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. yyaappııllaann ddüüzzeennlleemmeeyyee ggöörree ffoolllliisslleerriinn öönn yyüüzzüünnddee iimmppaarraattoorr ppoorrttrreessii yyeerriinnee BBiizzaannss SSiikkkkeelleerrii PPaannttookkrraattoorr İİssaa ttaassvviirrii yyeerr aallmmıışşttıırr.. AArrkkaa yyüüzzddee iissee ““KKrraallllaarrıınn KKrraallıı YYüüccee İİssaa”” iiffaaddeessii yyeerr aallmmıışşttıırr ((HHaarrll,, 22000022:: 3344)).. BBiizzaannss İİmmppaarraattoorrlluuğğuu,, RRoommaa İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnuunn ddeevvaammıı oolldduuğğuunnddaann,, BBiizzaannss ssiikkkkeelleerrii ddee RRoommaa ssiikkkkeelleerriinniinn ddeevvaammııddıırr ((TTeekkiinn,, 11999999:: 3344)).. DDooğğuu RRoommaa 110000 yyııllddaann ffaazzllaa ssüürreenn bbuu aaşşaammaaddaa BBiizzaannss ttaahhttıınnaa yyaakkllaaşşııkk 1111 iimmppaarraattoorr İİmmppaarraattoorrlluuğğuu yyaannii BBiizzaannss 339955 yyııllıınnddaa kkuurruullmmuuşş oollmmaassıınnaa rraağğmmeenn BBiizzaannss ggeeççmmiişşttiirr.. BBuu iimmppaarraattoorrllaarr ssıırraassııyyllaa şşööyylleeddiirr:: II.. IIooaannnneess TTzziimmiisskkeess ((996699––997766)),, IIII.. ssiikkkkeelleerrii II.. AAnnaassttaassiiuuss’’ uunn 449988 yyııllıınnddaa ggeerrççeekklleeşşttiirrmmiişş oolldduuğğuu ppaarraa rreeffoorrmmuu iillee BBaassiilleeiiooss ((997766-- 11002255)),, VVIIIIII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((11002255––11002288)),, IIIIII.. RRoommaannooss AArrggyyrrooss bbaaşşllaattııllmmıışşttıırr.. BBiizzaannss ssiikkkkeelleerriinniinn II.. AAnnaassttaassiiuuss iillee bbaaşşllaattııllmmaassıınnıınn hhaakkllıı vvee ((11002288––11003344)),, IIVV.. MMiikkhhaaeell ((11003344––11004411)),, VV.. MMiikkhhaaeell ((11004411––11004422)),, ZZooee ((11004422)),, mmaannttııkkllıı ggeerreekkççeelleerrii vvaarrddıırr.. FFaakkaatt eenn bbeelliirrlleeyyiiccii oollaann ggeerreekkççee bbaakkıırr ssiikkkkee IIXX.. KKoonnssttaannttiinnooss MMoonnoommaakkhhooss ((11004422––11005555)),, TThheeooddoorraa ((11005555––11005566)),, VVII.. bbiirriimmlleerriinnddee ggöörrüülleenn kköökkllüü ddeeğğiişşiikklliikklleerrddiirr.. YYaappııllaann ddeeğğiişşiikklliikkllee bbuunnddaann bbööyyllee MMiikkhhaaeell ((11005566––11005577)) vvee II.. İİssaakkiiooss KKoommmmeennooss ((11005577––11005599)).. BBuurraaddaakkii öönneemmllii GGeeçç RRoommaa nnuummmmiilleerrii kkaallddıırrııllmmıışş bbuunnuunn yyeerriinnee iirrii eebbaattllaarrddaa vvee üüzzeerriinnddee YYuunnaann hhuussuuss ssiikkkkeelleerr üüzzeerriinnddee bbuu ssaayyııllaann iimmppaarraattoorrllaarrıınn iissiimmlleerriinniinn yyeerr aallmmaammaassııddıırr.. hhaarrfflleerriiyyllee ddeeğğeerrlleerriinnii ggöösstteerreenn bbiirriimmlleerr eekklleennmmiişşttiirr.. ÖÖrrnneeğğiinn bbaakkıırr ssiikkkkeelleerrddee eenn SSaaddeeccee bbuunnllaarrddaann ffaarrkkllıı oollaarraakk XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass ((11005599-- 11006677)) zzaammaannıınnddaa bbüüyyüükk bbiirriimmiinn 4400 nnuummmmii ((ffoolllliiss)) ddeeğğeerriinnddee oolldduuğğuu ggöörrüüllmmüüşşttüürr.. BBuunnuu bbeelliirrttmmeekk iimmppaarraattoorr aaddıınnıı ttaaşşııyyaann ffoolllliisslleerriinn bbaassıımmıı tteekkrraarr bbaaşşllaammıışş,, aannccaakk yyeennii ttiipplleerree ssaahhiipp iiççiinnddee ssiikkkkeenniinn aarrkkaa yyüüzzüünnddee bbüüyyüükk bbiirr MM hhaarrffii yyeerrlleeşşttiirriillmmiişşttiirr ((BBaayydduurr,, 11999988:: AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn bbaassıımmıınnaa ddaa ddeevvaamm eeddiillmmiişşttiirr ((BBeellllıınnggeerr--GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: 111166;; RRiiccee,, 11999988;; 116622;; TTeekkiinn,, 11999999:: 2288;; GGöökkaallpp,, 22000077:: 5500)).. 663344;; ÇÇaannttaayy,, 22000088:: 115555--115566)).. BBiizzaannss ssiikkkkeelleerrii,, RRoommaa ssiikkkkeelleerriinnddeenn bbiirr ttaakkıımm ffaarrkkllııllııkkllaarr BBaazzıı aarraaşşttıırrmmaaccııllaarr iimmppaarraattoorruunn bbuu ttiipp ssiikkkkeelleerrii bbaassttıırrmmaayyaa bbaaşşllaammaassıınnıınn ggöösstteerrmmeekktteeddiirr.. İİllkk ddöönneemm BBiizzaannss ssiikkkkeelleerriinnddee yyaazzıı ttiippii LLaattiinnccee’’ ddiirr.. DDaahhaa ççeeşşiittllii nneeddeennlleerriinniinn oolldduuğğuunnuu ssööyylleemmeekktteeddiirrlleerr.. BBuunnllaarrddaann iillkkii İİooaannnneess’’ iinn aaşşıırrıı ssoonnrraaddaann HHeerraacclliiuuss ddöönneemmiinniinn ssoonnllaarrıınnddaa EEsskkii YYuunnaannccaa iillee bbeerraabbeerr LLaattiinnccee yyaann ddeerreecceeddee ddiinnddaarr bbiirr kkiişşiilliiğğiinniinn oollmmaassıınnddaann kkaayynnaakkllaannddıığğıınnıı iilleerrii ssüürreennlleerrddiirr.. yyaannaa kkuullllaannııllmmıışşttıırr.. SSiikkkkeelleerrddee ggöörrüülleenn öönneemmllii ffaarrkkllaarrddaann bbiirriissiiddee BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn bbaassııllmmaassıınnddaa yyaayyggıınn oollaann iikkiinnccii ggöörrüüşş iissee IIII.. NNiikkeepphhoorrooss ssiikkkkeelleerriinniinn HHıırriissttiiyyaannii uunnssuurrllaarr ggöösstteerrmmeessiiddiirr.. ÖÖnncceelleerrii RRoommaa ssiikkkkeelleerriinnddee PPhhookkaass vvee İİooaannnneess’’iinn AArraappllaarr iillee yyaappttıığğıı ssaavvaaşşllaarrddıırr.. BBuu ssaavvaaşşllaarrıınn bbiirr ttüürr HHaaççllıı ggöörrüülleenn ttaannrrıı vvee ttaannrrııççaallaarr iillee ppeerrssoonniiffiikkaassyyoonnllaarr ggiibbii ppaaggaann kküüllttlleerrii BBiizzaannss SSeeffeerrii iizzlleenniimmii vveerrddiiğğii vvee ffoolllliisslleerriinn ddee ffeetthheeddiilleenn yyeerrlleerrddee eenn yyaayyggıınn kkuullllaannııllaann ssiikkkkeelleerriinnddee yyookkttuurr.. AAnnccaakk öözzeelllliikkllee II.. AAnnaassttaassiiuuss ((449911--551188)) vvee IIII.. IIuussttiinnuuss ((556655-- bbiirriimm oolldduuğğuu ddüüşşüünnüüllddüüğğüü iiççiinn bbuu ““AAnnoonniimm FFoolllliisslleerriinn”” bbiilliinnççllii bbiirr ddiinnii 557788)) ddöönneemmlleerriinnddee bbaazzıı ppaaggaann kküüllttlleerrii ((VViiccttoorriiaa,, OOttuurraann CCoonnssttaannttiinn)) pprrooppaaggaannddaa uunnssuurruu oolldduuğğuu kkaabbuull eeddiillmmeekktteeddiirr ((BBeellllıınnggeerr--GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: 663344)).. ggöörrüüllmmeekktteeddiirr.. PPaaggaann kküüllttlleerriinnee aaiitt ssoonn iizzlleerr HHeerraacclliiuuss ((661100--664411)) ssiikkkkeelleerriinnddee AArraaşşttıırrmmaaccııllaarr,, TTzziimmiisskkeess iillee bbaaşşllaayyaann vvee II.. AAlleekkssiiooss’’uunn ((11008811––11111188)) ggöörrüüllmmüüşşttüürr.. BBiizzaannss ssiikkkkeelleerriinnddee rreessmmeeddiilleenn HHıırriissttiiyyaannii uunnssuurrllaarr aarraassıınnddaa hhaaçç,, 11009922 yyııllıınnddaa ggeerrççeekklleeşşttiirrddiiğğii rreeffoorrmmaa kkaaddaarr yyaakkllaaşşııkk 110000 yyııll bbooyyuunnccaa kkuullllaannııllaann hhaaççllıı gglloobbuuss,, İİnncciill iillee HHzz.. İİssaa vvee HHzz.. MMeerryyeemm ttaassvviirrlleerrii ggeellmmeekktteeddiirr.. XX.. yyüüzzyyııllaa AAnnoonniimm FFoolllliisslleerrii ffaarrkkllıı şşeekkiillddee ssıınnııffllaannddıırrmmıışşllaarrddıırr.. AAnnccaakk nnüümmiizzmmaattiikk ggeelliinnddiiğğiinnddee iissee HHzz.. İİssaa ttaassvviirrii bbaakkıırr ssiikkkkeelleerr üüzzeerriinnddee tteekk bbaaşşıınnaa yyeerr aallmmıışşttıırr.. yyaayyıınnllaarrıınnddaa hhaallaa ggeenneell oollaarraakk PP.. GGrriieerrssoonn’’ıınn ““CCaattaalloogguuee ooff BByyzzaannttiinnee CCooiinnss iinn ““AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr”” oollaarraakk lliitteerraattüürree ggeeççeenn bbuu ssiikkkkeelleerr yyaakkllaaşşııkk yyüüzzyyııll öönn tthhee DDuummbbaarrttoonn OOaakkss aanndd WWhhiitttteemmoorree CCoolllleeccttiioonnss IIIIII//22”” aaddllıı eesseerrddee yyaappttıığğıı ttaarriihhlleemmee vvee ssıınnııffllaannddıırrmmaa eessaass aallıınnmmaakkttaaddıırr.. BBuunnaa ggöörree AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr oonn bbeeşş 94 GSED 34 Ahmet YUKA sınıfa ayrılmaktadır ve sıralama harflere göre yapılmıştır (Çantay, 2008: 155- cepheden, sakallı, taç nimbuslu43, tacın her bir kolunda nokta bezeme, tunik44 ve 156). Ancak bu Anonim Follisler’ in belli bir imparatorun dönemine tarihlenmesi himation45 giyimli şekilde tasvir edilmiştir. Sağ elini takdis pozisyonunda yukarı yine yaklaşık olarak yapılmakta ve bir kesinlik taşımamaktadır. Çünkü bu kaldırmış pelerininin kenarından tutmakta, sol elinde de İncil bulunmaktadır. sikkelerde dönemin imparatoruna ait herhangi bir lejant yoktur. Bu nedenle de Kapak ile sağ ve sol boşlukta nokta bezeme bulunmaktadır. Arka tarafta ise dört sikke tipinin tahta yeni çıkan imparatora göre yeniden düzenlenmesi gibi bir satır halinde +IhSЧS /XRISTЧS /bASILЄЧ /bASILЄ (İsa, Krallar Kralı) yazılıdır gereklilik söz konusu değildir. Anonim Follisler basıldıkları dönemin imparatoru (Tekin, 1999: 173). öldükten sonra da uzun süre dolaşım da kalmışlardır (Bellınger-Grıerson, 1999: A2 Grubu Anonim Sikkeleri’ni diğerlerinden ayıran önemli bir özellikte 634). ön ve arka yüzde yer alan süslemelerdir. Bu süslemelerden dolayı A2 Grubu Anonim Follisler’ in ayarı 1028’den sonra sürekli olarak düşürülmüştür. Anonim Follisler kendi aralarında 50 varyasyona ayrılmıştır. Varyasyonların Bunun nedeni ise yeni gelen imparatorlar kendilerinden önceki imparatorların sınıflandırılması yapılırken özellikle sikkelerin arka yüzünde yer alan yazının alt pek çok sikkesinin üzerlerine tekrardan darp yapmasıdır. III. Romanos (1028– ve üst kısmında ki süsleme işaretleri ile önyüzde İncil kapağındaki ve haçın 1034) A2 sınıfının yıpranmış sikkelerinin üzerine B sınıfı follisleri basmıştır. IV. içerisinde yer alan süsleme işaretleri dikkate alınmaktadır. Aşağıdaki tabloda A2 Mikhael (1034–1041) B sınıfı follislerinin üzerine C sınıfı follisleri basmıştır. Grubu Anonim Follisler üzerinde yer alan süslemeler verilmiştir (Tablo- 1). Eski sikkelerin bu hızlı dönüşümü ağırlık standartlarının ve tasvirlerin Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde bulunan 107 adet Bizans Anonim Follisi bozulmasına neden olmuştur (Harl, 2002: 35). içinden 31 tanesi A2 Grubu’na aittir (Kat. No: 1–31 arası) Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde yapılan çalışmada 107 adet Bizans 1 70AE, 30.28 mm., 10.80 gr., Env. no: 73–370, Anonim Follisi tespit edilmiştir. Bunlardan 31 tanesi A2 Grubu’na (Kat. No: 70– Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 2446 100), 48’i B Grubu’na (Kat. No: 101–148), 12’si C Grubu’na (Kat. No: 149– 160), 2’si D Grubu’na (Kat. No: 161–162), 4’ü G Grubu’na (Kat. No:163–166), 2 71AE, 30.30 mm., 14.10 gr., Env. no: 73–408, 1 tanesi I Grubu’na (Kat. No: 167) ve 9 tanesi X. Konstantinos Dukas’a (Kat. No: Ref.: DOC 3/2, s. 672, no. A2. 47.6, Var.: 47 167-176) aittir. X. Konstantinos follisleri de Anonim Follisler içerisinde 3 72AE, 30.30 mm., 14.00 gr., Env. no: 73–409, değerlendirilmiştir. Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 A2 Grubu Anonim Follisler 4 73AE, 29.28 mm., 12.35 gr., Env. no: 74–639, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 A2 Grubu Anonim Follisler 976–1030/1035 yılları arasına tarihlendirilirler. Bu tarihler arasında Bizans tahtına sırasıyla II. Basileios 5 74AE, 32.31 mm., 12.05 gr., Env. no: 75–1027, Bulgaroktonos (10 Ocak 976-15 Aralık 1025), VIII. Konstantinos (15 Aralık Ref.: DOC 3/2, s. 658, no. A2. 21, Var.: 21 1025-11 Kasım 1928) ve III. Romanos Argyros (12 Kasım 1028-11 Nisan 1034) 6 75AE, 30.28 mm., 13.45 gr., Env. no: 77–293, geçmiştir. Ref.: DOC 3/2, s. 671, no. A2. 45, Var.: 45 Bu döneme ait A2 Grubu Anonim Follislerin genel özellikleri ise şöyledir; ağırlıkları 7.50 ile 20.00 gram arasında değişmektedir. Sikkenin ön yüzünde + ЄΜΜΑ ΝΟVHΛ (Tanrı bizimledir) lejantı42, altında İsa’nın büstü, 43 Hale (Nimbus): Hıristiyanlıkta kutsallığı sembolize eden dairedir. Dinle ilgili şahısların başına konur 44 Gömlek şeklinde bir tür kısa elbise. 45 Manto. Khiton üzerine giyilen kadın ve erkek giysisidir. Kalın kumaştan uzun pelerin 42 Kelime anlamı okumak olan Latince “legere” den gelmektedir. Sikke üzerindeki 46 Katalogda yer alan teknik kısaltmalar; AE: Bakır, Env. no.: Müze Envanter Numarası, yazıdır. Ref.: Referans, Var.: Varyasyon. 94 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 95 ssıınnııffaa aayyrrııllmmaakkttaaddıırr vvee ssıırraallaammaa hhaarrfflleerree ggöörree yyaappııllmmıışşttıırr ((ÇÇaannttaayy,, 22000088:: 115555-- cceepphheeddeenn,, ssaakkaallllıı,, ttaaçç nniimmbbuusslluu4433,, ttaaccıınn hheerr bbiirr kkoolluunnddaa nnookkttaa bbeezzeemmee,, ttuunniikk4444 vvee 115566)).. AAnnccaakk bbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn bbeellllii bbiirr iimmppaarraattoorruunn ddöönneemmiinnee ttaarriihhlleennmmeessii hhiimmaattiioonn4455 ggiiyyiimmllii şşeekkiillddee ttaassvviirr eeddiillmmiişşttiirr.. SSaağğ eelliinnii ttaakkddiiss ppoozziissyyoonnuunnddaa yyuukkaarrıı yyiinnee yyaakkllaaşşııkk oollaarraakk yyaappııllmmaakkttaa vvee bbiirr kkeessiinnlliikk ttaaşşıımmaammaakkttaaddıırr.. ÇÇüünnkküü bbuu kkaallddıırrmmıışş ppeelleerriinniinniinn kkeennaarrıınnddaann ttuuttmmaakkttaa,, ssooll eelliinnddee ddee İİnncciill bbuulluunnmmaakkttaaddıırr.. ssiikkkkeelleerrddee ddöönneemmiinn iimmppaarraattoorruunnaa aaiitt hheerrhhaannggii bbiirr lleejjaanntt yyookkttuurr.. BBuu nneeddeennllee ddee KKaappaakk iillee ssaağğ vvee ssooll bbooşşlluukkttaa nnookkttaa bbeezzeemmee bbuulluunnmmaakkttaaddıırr.. AArrkkaa ttaarraaffttaa iissee ddöörrtt ssiikkkkee ttiippiinniinn ttaahhttaa yyeennii ççııkkaann iimmppaarraattoorraa ggöörree yyeenniiddeenn ddüüzzeennlleennmmeessii ggiibbii bbiirr ssaattıırr hhaalliinnddee ++IIhhSSЧЧSS //XXRRIISSTTЧЧSS //bbAASSIILLЄЄЧЧ //bbAASSIILLЄЄ ((İİssaa,, KKrraallllaarr KKrraallıı)) yyaazzııllııddıırr ggeerreekklliilliikk ssöözz kkoonnuussuu ddeeğğiillddiirr.. AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr bbaassııllddııkkllaarrıı ddöönneemmiinn iimmppaarraattoorruu ((TTeekkiinn,, 11999999:: 117733)).. ööllddüükktteenn ssoonnrraa ddaa uuzzuunn ssüürree ddoollaaşşıımm ddaa kkaallmmıışşllaarrddıırr ((BBeellllıınnggeerr--GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm SSiikkkkeelleerrii’’nnii ddiiğğeerrlleerriinnddeenn aayyıırraann öönneemmllii bbiirr öözzeelllliikkttee 663344)).. öönn vvee aarrkkaa yyüüzzddee yyeerr aallaann ssüüsslleemmeelleerrddiirr.. BBuu ssüüsslleemmeelleerrddeenn ddoollaayyıı AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn aayyaarrıı 11002288’’ddeenn ssoonnrraa ssüürreekkllii oollaarraakk ddüüşşüürrüüllmmüüşşttüürr.. AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr kkeennddii aarraallaarrıınnddaa 5500 vvaarryyaassyyoonnaa aayyrrııllmmıışşttıırr.. VVaarryyaassyyoonnllaarrıınn BBuunnuunn nneeddeennii iissee yyeennii ggeelleenn iimmppaarraattoorrllaarr kkeennddiilleerriinnddeenn öönncceekkii iimmppaarraattoorrllaarrıınn ssıınnııffllaannddıırrııllmmaassıı yyaappııllıırrkkeenn öözzeelllliikkllee ssiikkkkeelleerriinn aarrkkaa yyüüzzüünnddee yyeerr aallaann yyaazzıınnıınn aalltt ppeekk ççookk ssiikkkkeessiinniinn üüzzeerrlleerriinnee tteekkrraarrddaann ddaarrpp yyaappmmaassııddıırr.. IIIIII.. RRoommaannooss ((11002288–– vvee üüsstt kkııssmmıınnddaa kkii ssüüsslleemmee iişşaarreettlleerrii iillee öönnyyüüzzddee İİnncciill kkaappaağğıınnddaakkii vvee hhaaççıınn 11003344)) AA22 ssıınnııffıınnıınn yyııpprraannmmıışş ssiikkkkeelleerriinniinn üüzzeerriinnee BB ssıınnııffıı ffoolllliisslleerrii bbaassmmıışşttıırr.. IIVV.. iiççeerriissiinnddee yyeerr aallaann ssüüsslleemmee iişşaarreettlleerrii ddiikkkkaattee aallıınnmmaakkttaaddıırr.. AAşşaağğııddaakkii ttaabbllooddaa AA22 MMiikkhhaaeell ((11003344––11004411)) BB ssıınnııffıı ffoolllliisslleerriinniinn üüzzeerriinnee CC ssıınnııffıı ffoolllliisslleerrii bbaassmmıışşttıırr.. GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr üüzzeerriinnddee yyeerr aallaann ssüüsslleemmeelleerr vveerriillmmiişşttiirr ((TTaabblloo-- 11)).. EEsskkii ssiikkkkeelleerriinn bbuu hhıızzllıı ddöönnüüşşüümmüü aağğıırrllııkk ssttaannddaarrttllaarrıınnıınn vvee ttaassvviirrlleerriinn KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii’’nnddee bbuulluunnaann 110077 aaddeett BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliissii bboozzuullmmaassıınnaa nneeddeenn oollmmuuşşttuurr ((HHaarrll,, 22000022:: 3355)).. iiççiinnddeenn 3311 ttaanneessii AA22 GGrruubbuu’’nnaa aaiittttiirr ((KKaatt.. NNoo:: 11––3311 aarraassıı)) KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii’’nnddee yyaappııllaann ççaallıışşmmaaddaa 110077 aaddeett BBiizzaannss 11 7700AAEE,, 3300..2288 mmmm..,, 1100..8800 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––337700,, AAnnoonniimm FFoolllliissii tteessppiitt eeddiillmmiişşttiirr.. BBuunnllaarrddaann 3311 ttaanneessii AA22 GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 7700–– RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 22444466 110000)),, 4488’’ii BB GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 110011––114488)),, 1122’’ssii CC GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 114499–– 116600)),, 22’’ssii DD GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 116611––116622)),, 44’’üü GG GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo::116633––116666)),, 22 7711AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1144..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––440088,, 11 ttaanneessii II GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 116677)) vvee 99 ttaanneessii XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass’’aa ((KKaatt.. NNoo:: RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667722,, nnoo.. AA22.. 4477..66,, VVaarr..:: 4477 116677--117766)) aaiittttiirr.. XX.. KKoonnssttaannttiinnooss ffoolllliisslleerrii ddee AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr iiççeerriissiinnddee 33 7722AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1144..0000 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––440099,, ddeeğğeerrlleennddiirriillmmiişşttiirr.. RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 44 7733AAEE,, 2299..2288 mmmm..,, 1122..3355 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7744––663399,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 997766––11003300//11003355 yyııllllaarrıı aarraassıınnaa ttaarriihhlleennddiirriilliirrlleerr.. BBuu ttaarriihhlleerr aarraassıınnddaa BBiizzaannss ttaahhttıınnaa ssıırraassııyyllaa IIII.. BBaassiilleeiiooss 55 7744AAEE,, 3322..3311 mmmm..,, 1122..0055 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7755––11002277,, BBuullggaarrookkttoonnooss ((1100 OOccaakk 997766--1155 AArraallııkk 11002255)),, VVIIIIII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((1155 AArraallııkk RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665588,, nnoo.. AA22.. 2211,, VVaarr..:: 2211 11002255--1111 KKaassıımm 11992288)) vvee IIIIII.. RRoommaannooss AArrggyyrrooss ((1122 KKaassıımm 11002288--1111 NNiissaann 11003344)) 66 7755AAEE,, 3300..2288 mmmm..,, 1133..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––229933,, ggeeççmmiişşttiirr.. RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667711,, nnoo.. AA22.. 4455,, VVaarr..:: 4455 BBuu ddöönneemmee aaiitt AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerriinn ggeenneell öözzeelllliikklleerrii iissee şşööyylleeddiirr;; aağğıırrllııkkllaarrıı 77..5500 iillee 2200..0000 ggrraamm aarraassıınnddaa ddeeğğiişşmmeekktteeddiirr.. SSiikkkkeenniinn öönn yyüüzzüünnddee ++ ЄЄΜΜΜΜΑΑ ΝΝΟΟVVHHΛΛ ((TTaannrrıı bbiizziimmlleeddiirr)) lleejjaannttıı4422,, aallttıınnddaa İİssaa’’nnıınn bbüüssttüü,, 4433 HHaallee ((NNiimmbbuuss)):: HHıırriissttiiyyaannllııkkttaa kkuuttssaallllıığğıı sseemmbboolliizzee eeddeenn ddaaiirreeddiirr.. DDiinnllee iillggiillii şşaahhııssllaarrıınn bbaaşşıınnaa kkoonnuurr 4444 GGöömmlleekk şşeekklliinnddee bbiirr ttüürr kkııssaa eellbbiissee.. 4455 MMaannttoo.. KKhhiittoonn üüzzeerriinnee ggiiyyiilleenn kkaaddıınn vvee eerrkkeekk ggiiyyssiissiiddiirr.. KKaallıınn kkuummaaşşttaann uuzzuunn ppeelleerriinn 4422 KKeelliimmee aannllaammıı ookkuummaakk oollaann LLaattiinnccee ““lleeggeerree”” ddeenn ggeellmmeekktteeddiirr.. SSiikkkkee üüzzeerriinnddeekkii 4466 KKaattaallooggddaa yyeerr aallaann tteekknniikk kkııssaallttmmaallaarr;; AAEE:: BBaakkıırr,, EEnnvv.. nnoo..:: MMüüzzee EEnnvvaanntteerr NNuummaarraassıı,, yyaazzııddıırr.. RReeff..:: RReeffeerraannss,, VVaarr..:: VVaarryyaassyyoonn.. 96 GSED 34 Ahmet YUKA 7 76AE, 29.27 mm., 11.45 gr., Env. no: 77–422, Tablo–1: A2 Grubu Anonim Follisler Üzerinde Bulunan Süslemeler Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 (Alfred R. Bellinger, Phılıp Grierson, Volume III-Part-2, 1999) 8 77AE, 30.30 mm., 12.45 gr., Env. no: 78–1456, Ref.: DOC 3/2, s. 655, no. A2. 14, Var.: 14 9 78AE, 30.26 mm., 9.45 gr., Env. no: 80–887, Ref.: DOC 3/2, s. 666, no. A2. 39, Var.: 39 10 79 AE, 27.27 mm., 8.50 gr., Env. no: 80–893, Ref.: DOC 3/2, s. 668, no. A2. 41, Var.: 41 11 80 AE, 27.26 mm., 7.60 gr., Env. no: 80–896, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 12 81 AE, 27.25 mm., 7.10 gr., Env. no: 80–898, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 13 82 AE, 29.27 mm., 10.00 gr., Env. no: 80–899, Ref.: DOC 3/2, s. 672, no. A2. 47.6, Var.: 47 14 83 AE, 29.29 mm., 12.00 gr., Env. no: 80–902, Ref.: DOC 3/2, s. 654, no. A2. 11, Var.: 11 15 84 AE, 29.29 mm., 11.10 gr., Env. no: 80–910, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 16 85AE, 33.31 mm., 14.10 gr., Env. no: 80–911, Ref.: DOC 3/2, s. 651, no. A2. 3.1, Var.: 3 17 86AE, 26.26 mm., 10.60 gr., Env. no: 80–912, Ref.: DOC 3/2, s. 654, no. A2. 11, Var.: 11 18 87AE, 27.26 mm., 10.70 gr., Env. no: 81–73, Ref.: DOC 3/2, s. 651, no. A2. 3.1, Var.: 3 96 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 97 77 7766AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 1111..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––442222,, TTaabblloo––11:: AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr ÜÜzzeerriinnddee BBuulluunnaann SSüüsslleemmeelleerr RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 ((AAllffrreedd RR.. BBeelllliinnggeerr,, PPhhııllııpp GGrriieerrssoonn,, VVoolluummee IIIIII--PPaarrtt--22,, 11999999)) 88 7777AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1122..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7788––11445566,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665555,, nnoo.. AA22.. 1144,, VVaarr..:: 1144 99 7788AAEE,, 3300..2266 mmmm..,, 99..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888877,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666666,, nnoo.. AA22.. 3399,, VVaarr..:: 3399 1100 7799 AAEE,, 2277..2277 mmmm..,, 88..5500 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889933,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666688,, nnoo.. AA22.. 4411,, VVaarr..:: 4411 1111 8800 AAEE,, 2277..2266 mmmm..,, 77..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889966,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 1122 8811 AAEE,, 2277..2255 mmmm..,, 77..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889988,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 1133 8822 AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 1100..0000 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889999,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667722,, nnoo.. AA22.. 4477..66,, VVaarr..:: 4477 1144 8833 AAEE,, 2299..2299 mmmm..,, 1122..0000 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––990022,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665544,, nnoo.. AA22.. 1111,, VVaarr..:: 1111 1155 8844 AAEE,, 2299..2299 mmmm..,, 1111..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––991100,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 1166 8855AAEE,, 3333..3311 mmmm..,, 1144..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––991111,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665511,, nnoo.. AA22.. 33..11,, VVaarr..:: 33 1177 8866AAEE,, 2266..2266 mmmm..,, 1100..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––991122,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665544,, nnoo.. AA22.. 1111,, VVaarr..:: 1111 1188 8877AAEE,, 2277..2266 mmmm..,, 1100..7700 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8811––7733,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665511,, nnoo.. AA22.. 33..11,, VVaarr..:: 33 98 GSED 34 Ahmet YUKA 19 88AE, 29.28 mm., 11.20 gr., Env. no: 81–78, 1034-10 Aralık 1041) ve V. Mikhael Kalaphates (13 Aralık 1041-21 Nisan 1042) Ref.: DOC 3/2, s. 667, no. A2. 40a.4, Var.: 40 yönetmiştir. 20 89AE, 30.30 mm., 12.30 gr., Env. no: 87–91, Bu döneme ait B Grubu Anonim Follislerin özellikleri ise şöyledir; genel Ref.: DOC 3/2, s. 671, no. A2. 45, Var.: 45 olarak ağırlıkları 10,00 gramdır. B Grubu Follisler, A2 Grubu Follislerin üzerlerine darp edilmişlerdir. Ortada İsa büstü, cepheden, sakallı, taç nimbuslu, 21 90AE, 30.25 mm., 13.10 gr., Env. no: 87–102, tacın her bir kolunda kare şekiller ve haçın sağ ve sol kollarının yukarısındaki Ref.: DOC 3/2, s. 671, no. A2. 45, Var.: 45 boşlukta birer nokta vardır. Ayrıca İsa figürü tunik ve himation giyimli şekilde 22 91AE, 25.25 mm., 9.20 gr., Env. no: 87–103, tasvir edilmiştir. Sağ elini takdis pozisyonunda yukarı doğru kaldırmış pelerininin Ref.: DOC 3/2, s. 662, no. A2. 26.5, Var.: 26 kenarından tutmaktadır. Sol elinde ise İncil vardır. İncil kapağı nokta bezemelidir. Sağ ve sol boşlukta IC ve XC monogramları vardır. Üst kısımdaki 23 92AE, 31.31 mm., 14.54 gr., Env. no: 87–457, lejantta +ЄΜΜΑ ΝΟVΑHΛ (Tanrı bizimledir) yazmaktadır. Arka yüzde ise iki Ref.: DOC 3/2, s. 672, no. A2. 47.6, Var.: 47 basamaklı kaide üzerinde haç, haçın kollarının ucunda birer nokta vardır. Haçın 24 93AE, 27.25 mm., 7.80 gr., Env. no: 5304, üst kolları arasında IS, XC (İsa) monogramları ile alt kısımda bAS ILE bAS ILE Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 (Krallar Kralı) ifadesi yer almaktadır (Tekin, 1999: 179). 25 94AE, 25.23 mm., 6.50 gr., Env. no: 5339, Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde bulunan 107 adet Bizans Anonim Follisi Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 içinden 48’i B Grubu’na aittir (Kat. No: 32–79 arası). 26 95AE, 25.24 mm., 6.60 gr., Env. no: 5519, 32 101AE, 29.25 mm., 13.20 gr., Env. no: 73–406, Ref.: DOC 3/2, s. 655, no. A2. 14, Var.: 14 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 27 96AE, 27.27 mm., 8.60 gr., Env. no: 5655, 33 102AE, 29.27 mm., 10.30 gr., Env. no: 77–423, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 28 97AE, 27.27 mm., 8.60 gr., Env. no: 5656, 34 103AE, 29.25 mm., 10.30 gr., Env. no: 77–424, Ref.: DOC 3/2, s. 652, no. A2. 4, Var.: 4 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 29 98AE, 30.28 mm., 11.60 gr., Env. no: 5824, 35 104AE, 29.27 mm., 9.20 gr., Env. no: 80–880, Ref.: DOC 3/2, s. 662, no. A2. 27.1, Var.: 27 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 30 99AE, 28.28 mm., 11.50 gr., Env. no: 5825, 36 105AE, 30.29 mm., 11.20 gr., Env. no: 80–883, Ref.: DOC 3/2, s. 667, no. A2. 40a.4, Var.: 40 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 31 100AE, 28.28 mm., 9.00 gr., Env.5828, 37 106AE, 29.28 mm., 8.20 gr., Env. no: 80–885, Ref.: DOC 3/2, s. 667, no. A2. 40a.4, Var.: 40 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 B Grubu Anonim Follisler 38 107AE, 29.26 mm., 9.10 gr., Env. no: 80–888, Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 B Grubu Anonim Follisler 1030/1035–1042 yılları arasına tarihlendirilmiştir. Bu tarihler arasında Bizans tahtını IV. Mikhael (12 Nisan 39 108AE, 30.27 mm., 11.10 gr., Env. no: 80–890, Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 98 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 99 1199 8888AAEE,, 2299..2288 mmmm..,, 1111..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8811––7788,, 11003344--1100 AArraallııkk 11004411)) vvee VV.. MMiikkhhaaeell KKaallaapphhaatteess ((1133 AArraallııkk 11004411--2211 NNiissaann 11004422)) RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666677,, nnoo.. AA22.. 4400aa..44,, VVaarr..:: 4400 yyöönneettmmiişşttiirr.. 2200 8899AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1122..3300 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––9911,, BBuu ddöönneemmee aaiitt BB GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerriinn öözzeelllliikklleerrii iissee şşööyylleeddiirr;; ggeenneell RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667711,, nnoo.. AA22.. 4455,, VVaarr..:: 4455 oollaarraakk aağğıırrllııkkllaarrıı 1100,,0000 ggrraammddıırr.. BB GGrruubbuu FFoolllliisslleerr,, AA22 GGrruubbuu FFoolllliisslleerriinn üüzzeerrlleerriinnee ddaarrpp eeddiillmmiişşlleerrddiirr.. OOrrttaaddaa İİssaa bbüüssttüü,, cceepphheeddeenn,, ssaakkaallllıı,, ttaaçç nniimmbbuusslluu,, 2211 9900AAEE,, 3300..2255 mmmm..,, 1133..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––110022,, ttaaccıınn hheerr bbiirr kkoolluunnddaa kkaarree şşeekkiilllleerr vvee hhaaççıınn ssaağğ vvee ssooll kkoollllaarrıınnıınn yyuukkaarrııssıınnddaakkii RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667711,, nnoo.. AA22.. 4455,, VVaarr..:: 4455 bbooşşlluukkttaa bbiirreerr nnookkttaa vvaarrddıırr.. AAyyrrııccaa İİssaa ffiiggüürrüü ttuunniikk vvee hhiimmaattiioonn ggiiyyiimmllii şşeekkiillddee 2222 9911AAEE,, 2255..2255 mmmm..,, 99..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––110033,, ttaassvviirr eeddiillmmiişşttiirr.. SSaağğ eelliinnii ttaakkddiiss ppoozziissyyoonnuunnddaa yyuukkaarrıı ddooğğrruu kkaallddıırrmmıışş ppeelleerriinniinniinn RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666622,, nnoo.. AA22.. 2266..55,, VVaarr..:: 2266 kkeennaarrıınnddaann ttuuttmmaakkttaaddıırr.. SSooll eelliinnddee iissee İİnncciill vvaarrddıırr.. İİnncciill kkaappaağğıı nnookkttaa bbeezzeemmeelliiddiirr.. SSaağğ vvee ssooll bbooşşlluukkttaa IICC vvee XXCC mmoonnooggrraammllaarrıı vvaarrddıırr.. ÜÜsstt kkııssıımmddaakkii 2233 9922AAEE,, 3311..3311 mmmm..,, 1144..5544 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––445577,, lleejjaannttttaa ++ЄЄΜΜΜΜΑΑ ΝΝΟΟVVΑΑHHΛΛ ((TTaannrrıı bbiizziimmlleeddiirr)) yyaazzmmaakkttaaddıırr.. AArrkkaa yyüüzzddee iissee iikkii RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667722,, nnoo.. AA22.. 4477..66,, VVaarr..:: 4477 bbaassaammaakkllıı kkaaiiddee üüzzeerriinnddee hhaaçç,, hhaaççıınn kkoollllaarrıınnıınn uuccuunnddaa bbiirreerr nnookkttaa vvaarrddıırr.. HHaaççıınn 2244 9933AAEE,, 2277..2255 mmmm..,, 77..8800 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55330044,, üüsstt kkoollllaarrıı aarraassıınnddaa IISS,, XXCC ((İİssaa)) mmoonnooggrraammllaarrıı iillee aalltt kkııssıımmddaa bbAASS IILLEE bbAASS IILLEE RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 ((KKrraallllaarr KKrraallıı)) iiffaaddeessii yyeerr aallmmaakkttaaddıırr ((TTeekkiinn,, 11999999:: 117799)).. 2255 9944AAEE,, 2255..2233 mmmm..,, 66..5500 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55333399,, KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii’’nnddee bbuulluunnaann 110077 aaddeett BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliissii RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 iiççiinnddeenn 4488’’ii BB GGrruubbuu’’nnaa aaiittttiirr ((KKaatt.. NNoo:: 3322––7799 aarraassıı)).. 2266 9955AAEE,, 2255..2244 mmmm..,, 66..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55551199,, 3322 110011AAEE,, 2299..2255 mmmm..,, 1133..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––440066,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665555,, nnoo.. AA22.. 1144,, VVaarr..:: 1144 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 2277 9966AAEE,, 2277..2277 mmmm..,, 88..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55665555,, 3333 110022AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 1100..3300 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––442233,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 2288 9977AAEE,, 2277..2277 mmmm..,, 88..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55665566,, 3344 110033AAEE,, 2299..2255 mmmm..,, 1100..3300 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––442244,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665522,, nnoo.. AA22.. 44,, VVaarr..:: 44 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 2299 9988AAEE,, 3300..2288 mmmm..,, 1111..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55882244,, 3355 110044AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 99..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888800,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666622,, nnoo.. AA22.. 2277..11,, VVaarr..:: 2277 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 3300 9999AAEE,, 2288..2288 mmmm..,, 1111..5500 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55882255,, 3366 110055AAEE,, 3300..2299 mmmm..,, 1111..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888833,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666677,, nnoo.. AA22.. 4400aa..44,, VVaarr..:: 4400 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 3311 110000AAEE,, 2288..2288 mmmm..,, 99..0000 ggrr..,, EEnnvv..55882288,, 3377 110066AAEE,, 2299..2288 mmmm..,, 88..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888855,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666677,, nnoo.. AA22.. 4400aa..44,, VVaarr..:: 4400 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 BB GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 3388 110077AAEE,, 2299..2266 mmmm..,, 99..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888888,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 BB GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 11003300//11003355––11004422 yyııllllaarrıı aarraassıınnaa ttaarriihhlleennddiirriillmmiişşttiirr.. BBuu ttaarriihhlleerr aarraassıınnddaa BBiizzaannss ttaahhttıınnıı IIVV.. MMiikkhhaaeell ((1122 NNiissaann 3399 110088AAEE,, 3300..2277 mmmm..,, 1111..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889900,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144

Description:
olup şehrin 22 km. kuzeydoğusunda Kültepe'de ele geçen arkeolojik “Anonim Follisler” olarak literatüre geçen bu sikkeler yaklaşık yüzyıl ön.
ebook img

KAYSERİ ARKEOLOJİ MÜZESİ'NDE BULUNAN BİZANS DÖNEMİ ANONİM FOLLİSLERİ Ahmet ... PDF

26 Pages·2015·2.57 MB·Turkish
by  
Save to my drive
Quick download
Download
Upgrade Premium
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview KAYSERİ ARKEOLOJİ MÜZESİ'NDE BULUNAN BİZANS DÖNEMİ ANONİM FOLLİSLERİ Ahmet ...

Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 90-115 ve çivi yazılı tabletler yerleşimin M.Ö. 3500’lere kadar indiğini göstermektedir. KAYSERİ ARKEOLOJİ MÜZESİ’NDE BULUNAN BİZANS Daha sonra Hitit, Frigya ve Helenistik Dönemlerde bir ticaret şehri olarak DÖNEMİ ANONİM FOLLİSLERİ gelişmiştir (İpşirli, 2002: 96). Ahmet YUKA Hitit İmparatorluğu’nun kurucusu I. Hattuşili M.Ö. 1650’de Anadolu Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı birliğini kurmuştur. M.Ö. 1200’lerde başlayan Deniz Kavimleri Göçü ile bu büyük imparatorluk çökünce Geç Hitit Prenslikleri denilen kent devletleri ortaya [email protected] çıkmıştır. Bu kent devletlerinden biri olan Tabal Krallığı M.Ö. 900’de Kayseri Öz yöresinde kurulmuştur. Asurlulara bağlı olan bu krallık Medler tarafından M.Ö. 612 yılında ortadan kaldırılmıştır. Bölgeye sırasıyla Persler ve Makedonya Kralı Bizans sikkeleri, I. Anastasius (491–518) ile XI. Konstantinos (1448– Büyük İskender hâkim olmuştur. İskender’in ölümünden sonra komutanları 1453) arasındaki dönemi kapsamaktadır. Bu dönem içinde yaklaşık yüz yıllık bir arasında çıkan paylaşım savaşları sonunda Kappadokia’ya hâkim olan Ariarathes süreyi kapsayan Anonim Follisler, I. İoannes Tzimiskes (969–976) zamanında Sülalesi burada Kapadokya Krallığı’nı kurmuştur. Daha sonra Roma saldırıları tedavüle girmiştir. Anonim Follisler ön yüzünde Hz. İsa tasviri, arka yüzünde ile sarsılan bu egemenlik bölgenin Roma İmparatorluğu’na bağlanmasıyla son dört satır yazı olan sikkelerdir. X. Konstantinos Dukas (1059–1067) döneminde bulmuştur (Kınık-Aydın,1997: 975). Hz. İsa tasviri yerine imparator portresi konmuştur. Bu çalışmada Kayseri Arkeoloji Müzesi‘nde yer alan 107 Anonim Follis incelenmiştir. Bizans tarihinde Yaklaşık 300 yıllık bir Roma egemenliğinin ardından M.S. 395 yılında 970–1072 yılları arasında tedavülde kalan Anonim Follisler müzede A2, B, C, D, Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle Kapadokya Bölgesi’nde Doğu G ve I Grubu ile temsil edilmektedir. Çalışmada ayrıca Anonim Follisler’in ön Roma yani Bizans dönemi başlamıştır. M.S. 371 yılında İmparator Valens, yüz ve arka yüz çizimleri yapılarak tanıtılmıştır. Kapadokya’nın güney bölgesini ayırarak başkenti “Tyana” olan “Kapadokya II” adlı ikinci bir eyalet oluşturmuştur. M.S. V. yüzyılda Hunların ve İsauralıların Anahtar Kelimeler: Kayseri, Bizans, Sikke, Anonim Follis çok sayıdaki akını bölgenin tahrip olmasına neden olmuştur. Bölgenin sürekli Byzantine Anonymous Folles in Kayseri Archeological Museum saldırılara maruz kalması nedeniyle Anastasius ve Iustinianus dönemlerinde Abstract bölgede yoğun bir savunma programına geçilmiştir. Bu anlamda birçok kent surlarla çevrelenmiş, eskiler onarılarak Kaisareia yeniden imar edilmiştir Byzantine coins, I. Anastasius (491-518) and XI. Konstantinos (1448- (Akyürek, 1998: 229–230). 1453) covers between the period. Anonymous folles, covering a period of about a hundred years in this period, I Ioannes Tzimiskes (969-976) entered into M.S. VI. yüzyıl sonlarından M.S. VII. yüzyıl ortasına kadar bölge circulation time. Anonymous Folles, depicted on the face of Jesus, the coins are Bizanslılar ile Persler arasında çekişmelere neden olmuştur. Şehir M.S. VII. four lines of text on the back. X. Konstantinos Dukas (1059-1067) period, Jesus yüzyılda Sasani hükümdarı II. Hüsrev zamanında Bizans’tan alındıysa da depicted portrait of the emperor was put in place. In this study, 107 located in İmparator Heraclius burayı yeniden ele geçirmiştir (Ostrogorsky, 1991: 109). Kayseri Archaeological Museum Anonymous folles were examined. Byzantine Kayseri, M.S. VII. yüzyılın sonlarından itibaren üç yüzyıl boyunca İstanbul’u history of remaining in circulation in the years 970-1072 Anonymous Folles, at fethetmek üzere harekete geçen Müslüman Arap orduları ile Bizans arasında ki the museums A2, B, C, D, G and I are represented by Group. The study also was savaşlar sırasında bir tampon bölge olmuştur (Ötüken,1987: 9; İpşirli, 2002: 96). introduced to the front face and rear face of the Anonymous Folles drawings. İlk olarak Hz. Osman zamanında Muaviye idaresindeki ordu Kayseri’ye gelip burayı ele geçirmiş, ardından geri çekilmiştir. M.S. 690 yılında Abdülmelik Bin Keywords: Kayseri, Byzantine, Coins, Anonymous Folles Mervan, 726 yılında Mesleme Bin Abdülmelik tarafından yeniden fethedilmiştir. Kayseri ve çevresi Anadolu’nun en eski ticari yerleşim yerlerinden biri M.S. 730 yılında Said Bin Hişam ve 732 yılında da Süleyman Bin Hişam olup şehrin 22 km. kuzeydoğusunda Kültepe’de ele geçen arkeolojik buluntular Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Journal of the Fine Arts Institute Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 91 (GSED), Sayı/Number 34, ERZURUM 2015, 90-115 vvee ççiivvii yyaazzııllıı ttaabblleettlleerr yyeerrlleeşşiimmiinn MM..ÖÖ.. 33550000’’lleerree kkaaddaarr iinnddiiğğiinnii ggöösstteerrmmeekktteeddiirr.. KKAAYYSSEERRİİ AARRKKEEOOLLOOJJİİ MMÜÜZZEESSİİ’’NNDDEE BBUULLUUNNAANN BBİİZZAANNSS DDaahhaa ssoonnrraa HHiittiitt,, FFrriiggyyaa vvee HHeelleenniissttiikk DDöönneemmlleerrddee bbiirr ttiiccaarreett şşeehhrrii oollaarraakk DDÖÖNNEEMMİİ AANNOONNİİMM FFOOLLLLİİSSLLEERRİİ ggeelliişşmmiişşttiirr ((İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. AAhhmmeett YYUUKKAA HHiittiitt İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnuunn kkuurruuccuussuu II.. HHaattttuuşşiillii MM..ÖÖ.. 11665500’’ddee AAnnaaddoolluu AAttaattüürrkk ÜÜnniivveerrssiitteessii SSoossyyaall BBiilliimmlleerr EEnnssttiittüüssüü SSaannaatt TTaarriihhii AAnnaabbiilliimm DDaallıı bbiirrlliiğğiinnii kkuurrmmuuşşttuurr.. MM..ÖÖ.. 11220000’’lleerrddee bbaaşşllaayyaann DDeenniizz KKaavviimmlleerrii GGööççüü iillee bbuu bbüüyyüükk iimmppaarraattoorrlluukk ççöökküünnccee GGeeçç HHiittiitt PPrreennsslliikklleerrii ddeenniilleenn kkeenntt ddeevvlleettlleerrii oorrttaayyaa aahhmmeettyyuukkaa2255@@hhoottmmaaiill..ccoomm ççııkkmmıışşttıırr.. BBuu kkeenntt ddeevvlleettlleerriinnddeenn bbiirrii oollaann TTaabbaall KKrraallllıığğıı MM..ÖÖ.. 990000’’ddee KKaayysseerrii ÖÖzz yyöörreessiinnddee kkuurruullmmuuşşttuurr.. AAssuurrlluullaarraa bbaağğllıı oollaann bbuu kkrraallllııkk MMeeddlleerr ttaarraaffıınnddaann MM..ÖÖ.. 661122 yyııllıınnddaa oorrttaaddaann kkaallddıırrııllmmıışşttıırr.. BBööllggeeyyee ssıırraassııyyllaa PPeerrsslleerr vvee MMaakkeeddoonnyyaa KKrraallıı BBiizzaannss ssiikkkkeelleerrii,, II.. AAnnaassttaassiiuuss ((449911––551188)) iillee XXII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((11444488–– BBüüyyüükk İİsskkeennddeerr hhââkkiimm oollmmuuşşttuurr.. İİsskkeennddeerr’’iinn ööllüümmüünnddeenn ssoonnrraa kkoommuuttaannllaarrıı 11445533)) aarraassıınnddaakkii ddöönneemmii kkaappssaammaakkttaaddıırr.. BBuu ddöönneemm iiççiinnddee yyaakkllaaşşııkk yyüüzz yyııllllııkk bbiirr aarraassıınnddaa ççııkkaann ppaayyllaaşşıımm ssaavvaaşşllaarrıı ssoonnuunnddaa KKaappppaaddookkiiaa’’yyaa hhââkkiimm oollaann AArriiaarraatthheess ssüürreeyyii kkaappssaayyaann AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr,, II.. İİooaannnneess TTzziimmiisskkeess ((996699––997766)) zzaammaannıınnddaa SSüüllaalleessii bbuurraaddaa KKaappaaddookkyyaa KKrraallllıığğıı’’nnıı kkuurrmmuuşşttuurr.. DDaahhaa ssoonnrraa RRoommaa ssaallddıırrııllaarrıı tteeddaavvüüllee ggiirrmmiişşttiirr.. AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr öönn yyüüzzüünnddee HHzz.. İİssaa ttaassvviirrii,, aarrkkaa yyüüzzüünnddee iillee ssaarrssııllaann bbuu eeggeemmeennlliikk bbööllggeenniinn RRoommaa İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnaa bbaağğllaannmmaassııyyllaa ssoonn ddöörrtt ssaattıırr yyaazzıı oollaann ssiikkkkeelleerrddiirr.. XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass ((11005599––11006677)) ddöönneemmiinnddee bbuullmmuuşşttuurr ((KKıınnııkk--AAyyddıınn,,11999977:: 997755)).. HHzz.. İİssaa ttaassvviirrii yyeerriinnee iimmppaarraattoorr ppoorrttrreessii kkoonnmmuuşşttuurr.. BBuu ççaallıışşmmaaddaa KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii‘‘nnddee yyeerr aallaann 110077 AAnnoonniimm FFoolllliiss iinncceelleennmmiişşttiirr.. BBiizzaannss ttaarriihhiinnddee YYaakkllaaşşııkk 330000 yyııllllııkk bbiirr RRoommaa eeggeemmeennlliiğğiinniinn aarrddıınnddaann MM..SS.. 339955 yyııllıınnddaa 997700––11007722 yyııllllaarrıı aarraassıınnddaa tteeddaavvüüllddee kkaallaann AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr mmüüzzeeddee AA22,, BB,, CC,, DD,, RRoommaa İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnuunn iikkiiyyee bbööllüünnmmeessiiyyllee KKaappaaddookkyyaa BBööllggeessii’’nnddee DDooğğuu GG vvee II GGrruubbuu iillee tteemmssiill eeddiillmmeekktteeddiirr.. ÇÇaallıışşmmaaddaa aayyrrııccaa AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’iinn öönn RRoommaa yyaannii BBiizzaannss ddöönneemmii bbaaşşllaammıışşttıırr.. MM..SS.. 337711 yyııllıınnddaa İİmmppaarraattoorr VVaalleennss,, yyüüzz vvee aarrkkaa yyüüzz ççiizziimmlleerrii yyaappııllaarraakk ttaannııttııllmmıışşttıırr.. KKaappaaddookkyyaa’’nnıınn ggüünneeyy bbööllggeessiinnii aayyıırraarraakk bbaaşşkkeennttii ““TTyyaannaa”” oollaann ““KKaappaaddookkyyaa IIII”” aaddllıı iikkiinnccii bbiirr eeyyaalleett oolluuşşttuurrmmuuşşttuurr.. MM..SS.. VV.. yyüüzzyyııllddaa HHuunnllaarrıınn vvee İİssaauurraallııllaarrıınn AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: KKaayysseerrii,, BBiizzaannss,, SSiikkkkee,, AAnnoonniimm FFoolllliiss ççookk ssaayyııddaakkii aakkıınnıı bbööllggeenniinn ttaahhrriipp oollmmaassıınnaa nneeddeenn oollmmuuşşttuurr.. BBööllggeenniinn ssüürreekkllii BByyzzaannttiinnee AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess iinn KKaayysseerrii AArrcchheeoollooggiiccaall MMuusseeuumm ssaallddıırrııllaarraa mmaarruuzz kkaallmmaassıı nneeddeenniiyyllee AAnnaassttaassiiuuss vvee IIuussttiinniiaannuuss ddöönneemmlleerriinnddee AAbbssttrraacctt bbööllggeeddee yyooğğuunn bbiirr ssaavvuunnmmaa pprrooggrraammıınnaa ggeeççiillmmiişşttiirr.. BBuu aannllaammddaa bbiirrççookk kkeenntt ssuurrllaarrllaa ççeevvrreelleennmmiişş,, eesskkiilleerr oonnaarrııllaarraakk KKaaiissaarreeiiaa yyeenniiddeenn iimmaarr eeddiillmmiişşttiirr BByyzzaannttiinnee ccooiinnss,, II.. AAnnaassttaassiiuuss ((449911--551188)) aanndd XXII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((11444488-- ((AAkkyyüürreekk,, 11999988:: 222299––223300)).. 11445533)) ccoovveerrss bbeettwweeeenn tthhee ppeerriioodd.. AAnnoonnyymmoouuss ffoolllleess,, ccoovveerriinngg aa ppeerriioodd ooff aabboouutt aa hhuunnddrreedd yyeeaarrss iinn tthhiiss ppeerriioodd,, II IIooaannnneess TTzziimmiisskkeess ((996699--997766)) eenntteerreedd iinnttoo MM..SS.. VVII.. yyüüzzyyııll ssoonnllaarrıınnddaann MM..SS.. VVIIII.. yyüüzzyyııll oorrttaassıınnaa kkaaddaarr bbööllggee cciirrccuullaattiioonn ttiimmee.. AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess,, ddeeppiicctteedd oonn tthhee ffaaccee ooff JJeessuuss,, tthhee ccooiinnss aarree BBiizzaannssllııllaarr iillee PPeerrsslleerr aarraassıınnddaa ççeekkiişşmmeelleerree nneeddeenn oollmmuuşşttuurr.. ŞŞeehhiirr MM..SS.. VVIIII.. ffoouurr lliinneess ooff tteexxtt oonn tthhee bbaacckk.. XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass ((11005599--11006677)) ppeerriioodd,, JJeessuuss yyüüzzyyııllddaa SSaassaannii hhüükküümmddaarrıı IIII.. HHüüssrreevv zzaammaannıınnddaa BBiizzaannss’’ttaann aallıınnddııyyssaa ddaa ddeeppiicctteedd ppoorrttrraaiitt ooff tthhee eemmppeerroorr wwaass ppuutt iinn ppllaaccee.. IInn tthhiiss ssttuuddyy,, 110077 llooccaatteedd iinn İİmmppaarraattoorr HHeerraacclliiuuss bbuurraayyıı yyeenniiddeenn eellee ggeeççiirrmmiişşttiirr ((OOssttrrooggoorrsskkyy,, 11999911:: 110099)).. KKaayysseerrii AArrcchhaaeeoollooggiiccaall MMuusseeuumm AAnnoonnyymmoouuss ffoolllleess wweerree eexxaammiinneedd.. BByyzzaannttiinnee KKaayysseerrii,, MM..SS.. VVIIII.. yyüüzzyyııllıınn ssoonnllaarrıınnddaann iittiibbaarreenn üüçç yyüüzzyyııll bbooyyuunnccaa İİssttaannbbuull’’uu hhiissttoorryy ooff rreemmaaiinniinngg iinn cciirrccuullaattiioonn iinn tthhee yyeeaarrss 997700--11007722 AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess,, aatt ffeetthheettmmeekk üüzzeerree hhaarreekkeettee ggeeççeenn MMüüssllüümmaann AArraapp oorrdduullaarrıı iillee BBiizzaannss aarraassıınnddaa kkii tthhee mmuusseeuummss AA22,, BB,, CC,, DD,, GG aanndd II aarree rreepprreesseenntteedd bbyy GGrroouupp.. TThhee ssttuuddyy aallssoo wwaass ssaavvaaşşllaarr ssıırraassıınnddaa bbiirr ttaammppoonn bbööllggee oollmmuuşşttuurr ((ÖÖttüükkeenn,,11998877:: 99;; İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. iinnttrroodduucceedd ttoo tthhee ffrroonntt ffaaccee aanndd rreeaarr ffaaccee ooff tthhee AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess ddrraawwiinnggss.. İİllkk oollaarraakk HHzz.. OOssmmaann zzaammaannıınnddaa MMuuaavviiyyee iiddaarreessiinnddeekkii oorrdduu KKaayysseerrii’’yyee ggeelliipp bbuurraayyıı eellee ggeeççiirrmmiişş,, aarrddıınnddaann ggeerrii ççeekkiillmmiişşttiirr.. MM..SS.. 669900 yyııllıınnddaa AAbbddüüllmmeelliikk BBiinn KKeeyywwoorrddss:: KKaayysseerrii,, BByyzzaannttiinnee,, CCooiinnss,, AAnnoonnyymmoouuss FFoolllleess MMeerrvvaann,, 772266 yyııllıınnddaa MMeesslleemmee BBiinn AAbbddüüllmmeelliikk ttaarraaffıınnddaann yyeenniiddeenn ffeetthheeddiillmmiişşttiirr.. KKaayysseerrii vvee ççeevvrreessii AAnnaaddoolluu’’nnuunn eenn eesskkii ttiiccaarrii yyeerrlleeşşiimm yyeerrlleerriinnddeenn bbiirrii MM..SS.. 773300 yyııllıınnddaa SSaaiidd BBiinn HHiişşaamm vvee 773322 yyııllıınnddaa ddaa SSüülleeyymmaann BBiinn HHiişşaamm oolluupp şşeehhrriinn 2222 kkmm.. kkuuzzeeyyddooğğuussuunnddaa KKüülltteeppee’’ddee eellee ggeeççeenn aarrkkeeoolloojjiikk bbuulluunnttuullaarr Ahmet YUKA 92 GSED 34 Ahmet YUKA tarafından geçici olarak fethedilmiştir (İpşirli, 2002: 96). M.S. VIII. yüzyıl yüzlerinde imparatorların tasvirleri yerine Hz. İsa’nın tasvirleri ile basılmıştır boyunca ve IX. yüzyıl ilk yarısına kadar olan dönemde, sürekli dış tehditler ve (Rice, 1998; 163; Tekin, 1999a: 30-34; Tekin, 1999b: 21-22). ikonoklast baskılar nedeniyle bölgede dinsel ve kültürel bir gerileme dönemi Anonim Follisler yaşanmıştır (Ostrogorsky, 1991: 109). Bizans Anonim Follisler, I. Ioannes Tzimiskes Dönemi’nde (969–976) Kayseri M.S. XI. yüzyıl ortalarında Anadolu’ya yönelik Türkmen basılmaya başlanmış ve I. Alexius’un 1092’deki büyük parasal reformuna kadar akınları sırasında muhtemelen 1067 yılından sonra Türklerin eline geçmiştir. devam etmiştir (Bellınger, Grıerson, 1999: 634). I. İoannes Tzimiskes, 970 Danişmentli Beyi Emir Gazi’nin oğlu Melik Muhammed burayı başkent yaparak yılında mali alanda bir değişiklik yaparak follisin tasarımını değiştirmiştir. Yeni akınlarda harap olan şehri imar ettirmiştir (Eldem,1982: 10; İpşirli, 2002: 96). yapılan düzenlemeye göre follislerin ön yüzünde imparator portresi yerine Bizans Sikkeleri Pantokrator İsa tasviri yer almıştır. Arka yüzde ise “Kralların Kralı Yüce İsa” ifadesi yer almıştır (Harl, 2002: 34). Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun devamı olduğundan, Bizans sikkeleri de Roma sikkelerinin devamıdır (Tekin, 1999: 34). Doğu Roma 100 yıldan fazla süren bu aşamada Bizans tahtına yaklaşık 11 imparator İmparatorluğu yani Bizans 395 yılında kurulmuş olmasına rağmen Bizans geçmiştir. Bu imparatorlar sırasıyla şöyledir: I. Ioannes Tzimiskes (969–976), II. sikkeleri I. Anastasius’ un 498 yılında gerçekleştirmiş olduğu para reformu ile Basileios (976- 1025), VIII. Konstantinos (1025–1028), III. Romanos Argyros başlatılmıştır. Bizans sikkelerinin I. Anastasius ile başlatılmasının haklı ve (1028–1034), IV. Mikhael (1034–1041), V. Mikhael (1041–1042), Zoe (1042), mantıklı gerekçeleri vardır. Fakat en belirleyici olan gerekçe bakır sikke IX. Konstantinos Monomakhos (1042–1055), Theodora (1055–1056), VI. birimlerinde görülen köklü değişikliklerdir. Yapılan değişiklikle bundan böyle Mikhael (1056–1057) ve I. İsakios Kommenos (1057–1059). Buradaki önemli Geç Roma nummileri kaldırılmış bunun yerine iri ebatlarda ve üzerinde Yunan husus sikkeler üzerinde bu sayılan imparatorların isimlerinin yer almamasıdır. harfleriyle değerlerini gösteren birimler eklenmiştir. Örneğin bakır sikkelerde en Sadece bunlardan farklı olarak X. Konstantinos Dukas (1059- 1067) zamanında büyük birimin 40 nummi (follis) değerinde olduğu görülmüştür. Bunu belirtmek imparator adını taşıyan follislerin basımı tekrar başlamış, ancak yeni tiplere sahip içinde sikkenin arka yüzünde büyük bir M harfi yerleştirilmiştir (Baydur, 1998: Anonim Follisler’ in basımına da devam edilmiştir (Bellınger-Grıerson, 1999: 116; Rice, 1998; 162; Tekin, 1999: 28; Gökalp, 2007: 50). 634; Çantay, 2008: 155-156). Bizans sikkeleri, Roma sikkelerinden bir takım farklılıklar Bazı araştırmacılar imparatorun bu tip sikkeleri bastırmaya başlamasının göstermektedir. İlk dönem Bizans sikkelerinde yazı tipi Latince’ dir. Daha çeşitli nedenlerinin olduğunu söylemektedirler. Bunlardan ilki İoannes’ in aşırı sonradan Heraclius döneminin sonlarında Eski Yunanca ile beraber Latince yan derecede dindar bir kişiliğinin olmasından kaynaklandığını ileri sürenlerdir. yana kullanılmıştır. Sikkelerde görülen önemli farklardan biriside Bizans Anonim Follisler’ in basılmasında yaygın olan ikinci görüş ise II. Nikephoros sikkelerinin Hıristiyani unsurlar göstermesidir. Önceleri Roma sikkelerinde Phokas ve İoannes’in Araplar ile yaptığı savaşlardır. Bu savaşların bir tür Haçlı görülen tanrı ve tanrıçalar ile personifikasyonlar gibi pagan kültleri Bizans Seferi izlenimi verdiği ve follislerin de fethedilen yerlerde en yaygın kullanılan sikkelerinde yoktur. Ancak özellikle I. Anastasius (491-518) ve II. Iustinus (565- birim olduğu düşünüldüğü için bu “Anonim Follislerin” bilinçli bir dini 578) dönemlerinde bazı pagan kültleri (Victoria, Oturan Constantin) propaganda unsuru olduğu kabul edilmektedir (Bellınger-Grıerson, 1999: 634). görülmektedir. Pagan kültlerine ait son izler Heraclius (610-641) sikkelerinde Araştırmacılar, Tzimiskes ile başlayan ve I. Aleksios’un (1081–1118) görülmüştür. Bizans sikkelerinde resmedilen Hıristiyani unsurlar arasında haç, 1092 yılında gerçekleştirdiği reforma kadar yaklaşık 100 yıl boyunca kullanılan haçlı globus, İncil ile Hz. İsa ve Hz. Meryem tasvirleri gelmektedir. X. yüzyıla Anonim Follisleri farklı şekilde sınıflandırmışlardır. Ancak nümizmatik gelindiğinde ise Hz. İsa tasviri bakır sikkeler üzerinde tek başına yer almıştır. yayınlarında hala genel olarak P. Grierson’ın “Catalogue of Byzantine Coins in “Anonim Follisler” olarak literatüre geçen bu sikkeler yaklaşık yüzyıl ön the Dumbarton Oaks and Whittemore Collections III/2” adlı eserde yaptığı tarihleme ve sınıflandırma esas alınmaktadır. Buna göre Anonim Follisler on beş Ahmet YUKA 92 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 93 ttaarraaffıınnddaann ggeeççiiccii oollaarraakk ffeetthheeddiillmmiişşttiirr ((İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. MM..SS.. VVIIIIII.. yyüüzzyyııll yyüüzzlleerriinnddee iimmppaarraattoorrllaarrıınn ttaassvviirrlleerrii yyeerriinnee HHzz.. İİssaa’’nnıınn ttaassvviirrlleerrii iillee bbaassııllmmıışşttıırr bbooyyuunnccaa vvee IIXX.. yyüüzzyyııll iillkk yyaarrııssıınnaa kkaaddaarr oollaann ddöönneemmddee,, ssüürreekkllii ddıışş tteehhddiittlleerr vvee ((RRiiccee,, 11999988;; 116633;; TTeekkiinn,, 11999999aa:: 3300--3344;; TTeekkiinn,, 11999999bb:: 2211--2222)).. iikkoonnookkllaasstt bbaasskkııllaarr nneeddeenniiyyllee bbööllggeeddee ddiinnsseell vvee kküüllttüürreell bbiirr ggeerriilleemmee ddöönneemmii AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr yyaaşşaannmmıışşttıırr ((OOssttrrooggoorrsskkyy,, 11999911:: 110099)).. BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr,, II.. IIooaannnneess TTzziimmiisskkeess DDöönneemmii’’nnddee ((996699––997766)) KKaayysseerrii MM..SS.. XXII.. yyüüzzyyııll oorrttaallaarrıınnddaa AAnnaaddoolluu’’yyaa yyöönneelliikk TTüürrkkmmeenn bbaassııllmmaayyaa bbaaşşllaannmmıışş vvee II.. AAlleexxiiuuss’’uunn 11009922’’ddeekkii bbüüyyüükk ppaarraassaall rreeffoorrmmuunnaa kkaaddaarr aakkıınnllaarrıı ssıırraassıınnddaa mmuuhhtteemmeelleenn 11006677 yyııllıınnddaann ssoonnrraa TTüürrkklleerriinn eelliinnee ggeeççmmiişşttiirr.. ddeevvaamm eettmmiişşttiirr ((BBeellllıınnggeerr,, GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: 663344)).. II.. İİooaannnneess TTzziimmiisskkeess,, 997700 DDaanniişşmmeennttllii BBeeyyii EEmmiirr GGaazzii’’nniinn ooğğlluu MMeelliikk MMuuhhaammmmeedd bbuurraayyıı bbaaşşkkeenntt yyaappaarraakk yyııllıınnddaa mmaallii aallaannddaa bbiirr ddeeğğiişşiikklliikk yyaappaarraakk ffoolllliissiinn ttaassaarrıımmıınnıı ddeeğğiişşttiirrmmiişşttiirr.. YYeennii aakkıınnllaarrddaa hhaarraapp oollaann şşeehhrrii iimmaarr eettttiirrmmiişşttiirr ((EEllddeemm,,11998822:: 1100;; İİppşşiirrllii,, 22000022:: 9966)).. yyaappııllaann ddüüzzeennlleemmeeyyee ggöörree ffoolllliisslleerriinn öönn yyüüzzüünnddee iimmppaarraattoorr ppoorrttrreessii yyeerriinnee BBiizzaannss SSiikkkkeelleerrii PPaannttookkrraattoorr İİssaa ttaassvviirrii yyeerr aallmmıışşttıırr.. AArrkkaa yyüüzzddee iissee ““KKrraallllaarrıınn KKrraallıı YYüüccee İİssaa”” iiffaaddeessii yyeerr aallmmıışşttıırr ((HHaarrll,, 22000022:: 3344)).. BBiizzaannss İİmmppaarraattoorrlluuğğuu,, RRoommaa İİmmppaarraattoorrlluuğğuu’’nnuunn ddeevvaammıı oolldduuğğuunnddaann,, BBiizzaannss ssiikkkkeelleerrii ddee RRoommaa ssiikkkkeelleerriinniinn ddeevvaammııddıırr ((TTeekkiinn,, 11999999:: 3344)).. DDooğğuu RRoommaa 110000 yyııllddaann ffaazzllaa ssüürreenn bbuu aaşşaammaaddaa BBiizzaannss ttaahhttıınnaa yyaakkllaaşşııkk 1111 iimmppaarraattoorr İİmmppaarraattoorrlluuğğuu yyaannii BBiizzaannss 339955 yyııllıınnddaa kkuurruullmmuuşş oollmmaassıınnaa rraağğmmeenn BBiizzaannss ggeeççmmiişşttiirr.. BBuu iimmppaarraattoorrllaarr ssıırraassııyyllaa şşööyylleeddiirr:: II.. IIooaannnneess TTzziimmiisskkeess ((996699––997766)),, IIII.. ssiikkkkeelleerrii II.. AAnnaassttaassiiuuss’’ uunn 449988 yyııllıınnddaa ggeerrççeekklleeşşttiirrmmiişş oolldduuğğuu ppaarraa rreeffoorrmmuu iillee BBaassiilleeiiooss ((997766-- 11002255)),, VVIIIIII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((11002255––11002288)),, IIIIII.. RRoommaannooss AArrggyyrrooss bbaaşşllaattııllmmıışşttıırr.. BBiizzaannss ssiikkkkeelleerriinniinn II.. AAnnaassttaassiiuuss iillee bbaaşşllaattııllmmaassıınnıınn hhaakkllıı vvee ((11002288––11003344)),, IIVV.. MMiikkhhaaeell ((11003344––11004411)),, VV.. MMiikkhhaaeell ((11004411––11004422)),, ZZooee ((11004422)),, mmaannttııkkllıı ggeerreekkççeelleerrii vvaarrddıırr.. FFaakkaatt eenn bbeelliirrlleeyyiiccii oollaann ggeerreekkççee bbaakkıırr ssiikkkkee IIXX.. KKoonnssttaannttiinnooss MMoonnoommaakkhhooss ((11004422––11005555)),, TThheeooddoorraa ((11005555––11005566)),, VVII.. bbiirriimmlleerriinnddee ggöörrüülleenn kköökkllüü ddeeğğiişşiikklliikklleerrddiirr.. YYaappııllaann ddeeğğiişşiikklliikkllee bbuunnddaann bbööyyllee MMiikkhhaaeell ((11005566––11005577)) vvee II.. İİssaakkiiooss KKoommmmeennooss ((11005577––11005599)).. BBuurraaddaakkii öönneemmllii GGeeçç RRoommaa nnuummmmiilleerrii kkaallddıırrııllmmıışş bbuunnuunn yyeerriinnee iirrii eebbaattllaarrddaa vvee üüzzeerriinnddee YYuunnaann hhuussuuss ssiikkkkeelleerr üüzzeerriinnddee bbuu ssaayyııllaann iimmppaarraattoorrllaarrıınn iissiimmlleerriinniinn yyeerr aallmmaammaassııddıırr.. hhaarrfflleerriiyyllee ddeeğğeerrlleerriinnii ggöösstteerreenn bbiirriimmlleerr eekklleennmmiişşttiirr.. ÖÖrrnneeğğiinn bbaakkıırr ssiikkkkeelleerrddee eenn SSaaddeeccee bbuunnllaarrddaann ffaarrkkllıı oollaarraakk XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass ((11005599-- 11006677)) zzaammaannıınnddaa bbüüyyüükk bbiirriimmiinn 4400 nnuummmmii ((ffoolllliiss)) ddeeğğeerriinnddee oolldduuğğuu ggöörrüüllmmüüşşttüürr.. BBuunnuu bbeelliirrttmmeekk iimmppaarraattoorr aaddıınnıı ttaaşşııyyaann ffoolllliisslleerriinn bbaassıımmıı tteekkrraarr bbaaşşllaammıışş,, aannccaakk yyeennii ttiipplleerree ssaahhiipp iiççiinnddee ssiikkkkeenniinn aarrkkaa yyüüzzüünnddee bbüüyyüükk bbiirr MM hhaarrffii yyeerrlleeşşttiirriillmmiişşttiirr ((BBaayydduurr,, 11999988:: AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn bbaassıımmıınnaa ddaa ddeevvaamm eeddiillmmiişşttiirr ((BBeellllıınnggeerr--GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: 111166;; RRiiccee,, 11999988;; 116622;; TTeekkiinn,, 11999999:: 2288;; GGöökkaallpp,, 22000077:: 5500)).. 663344;; ÇÇaannttaayy,, 22000088:: 115555--115566)).. BBiizzaannss ssiikkkkeelleerrii,, RRoommaa ssiikkkkeelleerriinnddeenn bbiirr ttaakkıımm ffaarrkkllııllııkkllaarr BBaazzıı aarraaşşttıırrmmaaccııllaarr iimmppaarraattoorruunn bbuu ttiipp ssiikkkkeelleerrii bbaassttıırrmmaayyaa bbaaşşllaammaassıınnıınn ggöösstteerrmmeekktteeddiirr.. İİllkk ddöönneemm BBiizzaannss ssiikkkkeelleerriinnddee yyaazzıı ttiippii LLaattiinnccee’’ ddiirr.. DDaahhaa ççeeşşiittllii nneeddeennlleerriinniinn oolldduuğğuunnuu ssööyylleemmeekktteeddiirrlleerr.. BBuunnllaarrddaann iillkkii İİooaannnneess’’ iinn aaşşıırrıı ssoonnrraaddaann HHeerraacclliiuuss ddöönneemmiinniinn ssoonnllaarrıınnddaa EEsskkii YYuunnaannccaa iillee bbeerraabbeerr LLaattiinnccee yyaann ddeerreecceeddee ddiinnddaarr bbiirr kkiişşiilliiğğiinniinn oollmmaassıınnddaann kkaayynnaakkllaannddıığğıınnıı iilleerrii ssüürreennlleerrddiirr.. yyaannaa kkuullllaannııllmmıışşttıırr.. SSiikkkkeelleerrddee ggöörrüülleenn öönneemmllii ffaarrkkllaarrddaann bbiirriissiiddee BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn bbaassııllmmaassıınnddaa yyaayyggıınn oollaann iikkiinnccii ggöörrüüşş iissee IIII.. NNiikkeepphhoorrooss ssiikkkkeelleerriinniinn HHıırriissttiiyyaannii uunnssuurrllaarr ggöösstteerrmmeessiiddiirr.. ÖÖnncceelleerrii RRoommaa ssiikkkkeelleerriinnddee PPhhookkaass vvee İİooaannnneess’’iinn AArraappllaarr iillee yyaappttıığğıı ssaavvaaşşllaarrddıırr.. BBuu ssaavvaaşşllaarrıınn bbiirr ttüürr HHaaççllıı ggöörrüülleenn ttaannrrıı vvee ttaannrrııççaallaarr iillee ppeerrssoonniiffiikkaassyyoonnllaarr ggiibbii ppaaggaann kküüllttlleerrii BBiizzaannss SSeeffeerrii iizzlleenniimmii vveerrddiiğğii vvee ffoolllliisslleerriinn ddee ffeetthheeddiilleenn yyeerrlleerrddee eenn yyaayyggıınn kkuullllaannııllaann ssiikkkkeelleerriinnddee yyookkttuurr.. AAnnccaakk öözzeelllliikkllee II.. AAnnaassttaassiiuuss ((449911--551188)) vvee IIII.. IIuussttiinnuuss ((556655-- bbiirriimm oolldduuğğuu ddüüşşüünnüüllddüüğğüü iiççiinn bbuu ““AAnnoonniimm FFoolllliisslleerriinn”” bbiilliinnççllii bbiirr ddiinnii 557788)) ddöönneemmlleerriinnddee bbaazzıı ppaaggaann kküüllttlleerrii ((VViiccttoorriiaa,, OOttuurraann CCoonnssttaannttiinn)) pprrooppaaggaannddaa uunnssuurruu oolldduuğğuu kkaabbuull eeddiillmmeekktteeddiirr ((BBeellllıınnggeerr--GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: 663344)).. ggöörrüüllmmeekktteeddiirr.. PPaaggaann kküüllttlleerriinnee aaiitt ssoonn iizzlleerr HHeerraacclliiuuss ((661100--664411)) ssiikkkkeelleerriinnddee AArraaşşttıırrmmaaccııllaarr,, TTzziimmiisskkeess iillee bbaaşşllaayyaann vvee II.. AAlleekkssiiooss’’uunn ((11008811––11111188)) ggöörrüüllmmüüşşttüürr.. BBiizzaannss ssiikkkkeelleerriinnddee rreessmmeeddiilleenn HHıırriissttiiyyaannii uunnssuurrllaarr aarraassıınnddaa hhaaçç,, 11009922 yyııllıınnddaa ggeerrççeekklleeşşttiirrddiiğğii rreeffoorrmmaa kkaaddaarr yyaakkllaaşşııkk 110000 yyııll bbooyyuunnccaa kkuullllaannııllaann hhaaççllıı gglloobbuuss,, İİnncciill iillee HHzz.. İİssaa vvee HHzz.. MMeerryyeemm ttaassvviirrlleerrii ggeellmmeekktteeddiirr.. XX.. yyüüzzyyııllaa AAnnoonniimm FFoolllliisslleerrii ffaarrkkllıı şşeekkiillddee ssıınnııffllaannddıırrmmıışşllaarrddıırr.. AAnnccaakk nnüümmiizzmmaattiikk ggeelliinnddiiğğiinnddee iissee HHzz.. İİssaa ttaassvviirrii bbaakkıırr ssiikkkkeelleerr üüzzeerriinnddee tteekk bbaaşşıınnaa yyeerr aallmmıışşttıırr.. yyaayyıınnllaarrıınnddaa hhaallaa ggeenneell oollaarraakk PP.. GGrriieerrssoonn’’ıınn ““CCaattaalloogguuee ooff BByyzzaannttiinnee CCooiinnss iinn ““AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr”” oollaarraakk lliitteerraattüürree ggeeççeenn bbuu ssiikkkkeelleerr yyaakkllaaşşııkk yyüüzzyyııll öönn tthhee DDuummbbaarrttoonn OOaakkss aanndd WWhhiitttteemmoorree CCoolllleeccttiioonnss IIIIII//22”” aaddllıı eesseerrddee yyaappttıığğıı ttaarriihhlleemmee vvee ssıınnııffllaannddıırrmmaa eessaass aallıınnmmaakkttaaddıırr.. BBuunnaa ggöörree AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr oonn bbeeşş 94 GSED 34 Ahmet YUKA sınıfa ayrılmaktadır ve sıralama harflere göre yapılmıştır (Çantay, 2008: 155- cepheden, sakallı, taç nimbuslu43, tacın her bir kolunda nokta bezeme, tunik44 ve 156). Ancak bu Anonim Follisler’ in belli bir imparatorun dönemine tarihlenmesi himation45 giyimli şekilde tasvir edilmiştir. Sağ elini takdis pozisyonunda yukarı yine yaklaşık olarak yapılmakta ve bir kesinlik taşımamaktadır. Çünkü bu kaldırmış pelerininin kenarından tutmakta, sol elinde de İncil bulunmaktadır. sikkelerde dönemin imparatoruna ait herhangi bir lejant yoktur. Bu nedenle de Kapak ile sağ ve sol boşlukta nokta bezeme bulunmaktadır. Arka tarafta ise dört sikke tipinin tahta yeni çıkan imparatora göre yeniden düzenlenmesi gibi bir satır halinde +IhSЧS /XRISTЧS /bASILЄЧ /bASILЄ (İsa, Krallar Kralı) yazılıdır gereklilik söz konusu değildir. Anonim Follisler basıldıkları dönemin imparatoru (Tekin, 1999: 173). öldükten sonra da uzun süre dolaşım da kalmışlardır (Bellınger-Grıerson, 1999: A2 Grubu Anonim Sikkeleri’ni diğerlerinden ayıran önemli bir özellikte 634). ön ve arka yüzde yer alan süslemelerdir. Bu süslemelerden dolayı A2 Grubu Anonim Follisler’ in ayarı 1028’den sonra sürekli olarak düşürülmüştür. Anonim Follisler kendi aralarında 50 varyasyona ayrılmıştır. Varyasyonların Bunun nedeni ise yeni gelen imparatorlar kendilerinden önceki imparatorların sınıflandırılması yapılırken özellikle sikkelerin arka yüzünde yer alan yazının alt pek çok sikkesinin üzerlerine tekrardan darp yapmasıdır. III. Romanos (1028– ve üst kısmında ki süsleme işaretleri ile önyüzde İncil kapağındaki ve haçın 1034) A2 sınıfının yıpranmış sikkelerinin üzerine B sınıfı follisleri basmıştır. IV. içerisinde yer alan süsleme işaretleri dikkate alınmaktadır. Aşağıdaki tabloda A2 Mikhael (1034–1041) B sınıfı follislerinin üzerine C sınıfı follisleri basmıştır. Grubu Anonim Follisler üzerinde yer alan süslemeler verilmiştir (Tablo- 1). Eski sikkelerin bu hızlı dönüşümü ağırlık standartlarının ve tasvirlerin Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde bulunan 107 adet Bizans Anonim Follisi bozulmasına neden olmuştur (Harl, 2002: 35). içinden 31 tanesi A2 Grubu’na aittir (Kat. No: 1–31 arası) Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde yapılan çalışmada 107 adet Bizans 1 70AE, 30.28 mm., 10.80 gr., Env. no: 73–370, Anonim Follisi tespit edilmiştir. Bunlardan 31 tanesi A2 Grubu’na (Kat. No: 70– Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 2446 100), 48’i B Grubu’na (Kat. No: 101–148), 12’si C Grubu’na (Kat. No: 149– 160), 2’si D Grubu’na (Kat. No: 161–162), 4’ü G Grubu’na (Kat. No:163–166), 2 71AE, 30.30 mm., 14.10 gr., Env. no: 73–408, 1 tanesi I Grubu’na (Kat. No: 167) ve 9 tanesi X. Konstantinos Dukas’a (Kat. No: Ref.: DOC 3/2, s. 672, no. A2. 47.6, Var.: 47 167-176) aittir. X. Konstantinos follisleri de Anonim Follisler içerisinde 3 72AE, 30.30 mm., 14.00 gr., Env. no: 73–409, değerlendirilmiştir. Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 A2 Grubu Anonim Follisler 4 73AE, 29.28 mm., 12.35 gr., Env. no: 74–639, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 A2 Grubu Anonim Follisler 976–1030/1035 yılları arasına tarihlendirilirler. Bu tarihler arasında Bizans tahtına sırasıyla II. Basileios 5 74AE, 32.31 mm., 12.05 gr., Env. no: 75–1027, Bulgaroktonos (10 Ocak 976-15 Aralık 1025), VIII. Konstantinos (15 Aralık Ref.: DOC 3/2, s. 658, no. A2. 21, Var.: 21 1025-11 Kasım 1928) ve III. Romanos Argyros (12 Kasım 1028-11 Nisan 1034) 6 75AE, 30.28 mm., 13.45 gr., Env. no: 77–293, geçmiştir. Ref.: DOC 3/2, s. 671, no. A2. 45, Var.: 45 Bu döneme ait A2 Grubu Anonim Follislerin genel özellikleri ise şöyledir; ağırlıkları 7.50 ile 20.00 gram arasında değişmektedir. Sikkenin ön yüzünde + ЄΜΜΑ ΝΟVHΛ (Tanrı bizimledir) lejantı42, altında İsa’nın büstü, 43 Hale (Nimbus): Hıristiyanlıkta kutsallığı sembolize eden dairedir. Dinle ilgili şahısların başına konur 44 Gömlek şeklinde bir tür kısa elbise. 45 Manto. Khiton üzerine giyilen kadın ve erkek giysisidir. Kalın kumaştan uzun pelerin 42 Kelime anlamı okumak olan Latince “legere” den gelmektedir. Sikke üzerindeki 46 Katalogda yer alan teknik kısaltmalar; AE: Bakır, Env. no.: Müze Envanter Numarası, yazıdır. Ref.: Referans, Var.: Varyasyon. 94 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 95 ssıınnııffaa aayyrrııllmmaakkttaaddıırr vvee ssıırraallaammaa hhaarrfflleerree ggöörree yyaappııllmmıışşttıırr ((ÇÇaannttaayy,, 22000088:: 115555-- cceepphheeddeenn,, ssaakkaallllıı,, ttaaçç nniimmbbuusslluu4433,, ttaaccıınn hheerr bbiirr kkoolluunnddaa nnookkttaa bbeezzeemmee,, ttuunniikk4444 vvee 115566)).. AAnnccaakk bbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn bbeellllii bbiirr iimmppaarraattoorruunn ddöönneemmiinnee ttaarriihhlleennmmeessii hhiimmaattiioonn4455 ggiiyyiimmllii şşeekkiillddee ttaassvviirr eeddiillmmiişşttiirr.. SSaağğ eelliinnii ttaakkddiiss ppoozziissyyoonnuunnddaa yyuukkaarrıı yyiinnee yyaakkllaaşşııkk oollaarraakk yyaappııllmmaakkttaa vvee bbiirr kkeessiinnlliikk ttaaşşıımmaammaakkttaaddıırr.. ÇÇüünnkküü bbuu kkaallddıırrmmıışş ppeelleerriinniinniinn kkeennaarrıınnddaann ttuuttmmaakkttaa,, ssooll eelliinnddee ddee İİnncciill bbuulluunnmmaakkttaaddıırr.. ssiikkkkeelleerrddee ddöönneemmiinn iimmppaarraattoorruunnaa aaiitt hheerrhhaannggii bbiirr lleejjaanntt yyookkttuurr.. BBuu nneeddeennllee ddee KKaappaakk iillee ssaağğ vvee ssooll bbooşşlluukkttaa nnookkttaa bbeezzeemmee bbuulluunnmmaakkttaaddıırr.. AArrkkaa ttaarraaffttaa iissee ddöörrtt ssiikkkkee ttiippiinniinn ttaahhttaa yyeennii ççııkkaann iimmppaarraattoorraa ggöörree yyeenniiddeenn ddüüzzeennlleennmmeessii ggiibbii bbiirr ssaattıırr hhaalliinnddee ++IIhhSSЧЧSS //XXRRIISSTTЧЧSS //bbAASSIILLЄЄЧЧ //bbAASSIILLЄЄ ((İİssaa,, KKrraallllaarr KKrraallıı)) yyaazzııllııddıırr ggeerreekklliilliikk ssöözz kkoonnuussuu ddeeğğiillddiirr.. AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr bbaassııllddııkkllaarrıı ddöönneemmiinn iimmppaarraattoorruu ((TTeekkiinn,, 11999999:: 117733)).. ööllddüükktteenn ssoonnrraa ddaa uuzzuunn ssüürree ddoollaaşşıımm ddaa kkaallmmıışşllaarrddıırr ((BBeellllıınnggeerr--GGrrııeerrssoonn,, 11999999:: AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm SSiikkkkeelleerrii’’nnii ddiiğğeerrlleerriinnddeenn aayyıırraann öönneemmllii bbiirr öözzeelllliikkttee 663344)).. öönn vvee aarrkkaa yyüüzzddee yyeerr aallaann ssüüsslleemmeelleerrddiirr.. BBuu ssüüsslleemmeelleerrddeenn ddoollaayyıı AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr’’ iinn aayyaarrıı 11002288’’ddeenn ssoonnrraa ssüürreekkllii oollaarraakk ddüüşşüürrüüllmmüüşşttüürr.. AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr kkeennddii aarraallaarrıınnddaa 5500 vvaarryyaassyyoonnaa aayyrrııllmmıışşttıırr.. VVaarryyaassyyoonnllaarrıınn BBuunnuunn nneeddeennii iissee yyeennii ggeelleenn iimmppaarraattoorrllaarr kkeennddiilleerriinnddeenn öönncceekkii iimmppaarraattoorrllaarrıınn ssıınnııffllaannddıırrııllmmaassıı yyaappııllıırrkkeenn öözzeelllliikkllee ssiikkkkeelleerriinn aarrkkaa yyüüzzüünnddee yyeerr aallaann yyaazzıınnıınn aalltt ppeekk ççookk ssiikkkkeessiinniinn üüzzeerrlleerriinnee tteekkrraarrddaann ddaarrpp yyaappmmaassııddıırr.. IIIIII.. RRoommaannooss ((11002288–– vvee üüsstt kkııssmmıınnddaa kkii ssüüsslleemmee iişşaarreettlleerrii iillee öönnyyüüzzddee İİnncciill kkaappaağğıınnddaakkii vvee hhaaççıınn 11003344)) AA22 ssıınnııffıınnıınn yyııpprraannmmıışş ssiikkkkeelleerriinniinn üüzzeerriinnee BB ssıınnııffıı ffoolllliisslleerrii bbaassmmıışşttıırr.. IIVV.. iiççeerriissiinnddee yyeerr aallaann ssüüsslleemmee iişşaarreettlleerrii ddiikkkkaattee aallıınnmmaakkttaaddıırr.. AAşşaağğııddaakkii ttaabbllooddaa AA22 MMiikkhhaaeell ((11003344––11004411)) BB ssıınnııffıı ffoolllliisslleerriinniinn üüzzeerriinnee CC ssıınnııffıı ffoolllliisslleerrii bbaassmmıışşttıırr.. GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr üüzzeerriinnddee yyeerr aallaann ssüüsslleemmeelleerr vveerriillmmiişşttiirr ((TTaabblloo-- 11)).. EEsskkii ssiikkkkeelleerriinn bbuu hhıızzllıı ddöönnüüşşüümmüü aağğıırrllııkk ssttaannddaarrttllaarrıınnıınn vvee ttaassvviirrlleerriinn KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii’’nnddee bbuulluunnaann 110077 aaddeett BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliissii bboozzuullmmaassıınnaa nneeddeenn oollmmuuşşttuurr ((HHaarrll,, 22000022:: 3355)).. iiççiinnddeenn 3311 ttaanneessii AA22 GGrruubbuu’’nnaa aaiittttiirr ((KKaatt.. NNoo:: 11––3311 aarraassıı)) KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii’’nnddee yyaappııllaann ççaallıışşmmaaddaa 110077 aaddeett BBiizzaannss 11 7700AAEE,, 3300..2288 mmmm..,, 1100..8800 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––337700,, AAnnoonniimm FFoolllliissii tteessppiitt eeddiillmmiişşttiirr.. BBuunnllaarrddaann 3311 ttaanneessii AA22 GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 7700–– RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 22444466 110000)),, 4488’’ii BB GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 110011––114488)),, 1122’’ssii CC GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 114499–– 116600)),, 22’’ssii DD GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 116611––116622)),, 44’’üü GG GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo::116633––116666)),, 22 7711AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1144..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––440088,, 11 ttaanneessii II GGrruubbuu’’nnaa ((KKaatt.. NNoo:: 116677)) vvee 99 ttaanneessii XX.. KKoonnssttaannttiinnooss DDuukkaass’’aa ((KKaatt.. NNoo:: RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667722,, nnoo.. AA22.. 4477..66,, VVaarr..:: 4477 116677--117766)) aaiittttiirr.. XX.. KKoonnssttaannttiinnooss ffoolllliisslleerrii ddee AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr iiççeerriissiinnddee 33 7722AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1144..0000 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––440099,, ddeeğğeerrlleennddiirriillmmiişşttiirr.. RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 44 7733AAEE,, 2299..2288 mmmm..,, 1122..3355 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7744––663399,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 997766––11003300//11003355 yyııllllaarrıı aarraassıınnaa ttaarriihhlleennddiirriilliirrlleerr.. BBuu ttaarriihhlleerr aarraassıınnddaa BBiizzaannss ttaahhttıınnaa ssıırraassııyyllaa IIII.. BBaassiilleeiiooss 55 7744AAEE,, 3322..3311 mmmm..,, 1122..0055 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7755––11002277,, BBuullggaarrookkttoonnooss ((1100 OOccaakk 997766--1155 AArraallııkk 11002255)),, VVIIIIII.. KKoonnssttaannttiinnooss ((1155 AArraallııkk RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665588,, nnoo.. AA22.. 2211,, VVaarr..:: 2211 11002255--1111 KKaassıımm 11992288)) vvee IIIIII.. RRoommaannooss AArrggyyrrooss ((1122 KKaassıımm 11002288--1111 NNiissaann 11003344)) 66 7755AAEE,, 3300..2288 mmmm..,, 1133..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––229933,, ggeeççmmiişşttiirr.. RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667711,, nnoo.. AA22.. 4455,, VVaarr..:: 4455 BBuu ddöönneemmee aaiitt AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerriinn ggeenneell öözzeelllliikklleerrii iissee şşööyylleeddiirr;; aağğıırrllııkkllaarrıı 77..5500 iillee 2200..0000 ggrraamm aarraassıınnddaa ddeeğğiişşmmeekktteeddiirr.. SSiikkkkeenniinn öönn yyüüzzüünnddee ++ ЄЄΜΜΜΜΑΑ ΝΝΟΟVVHHΛΛ ((TTaannrrıı bbiizziimmlleeddiirr)) lleejjaannttıı4422,, aallttıınnddaa İİssaa’’nnıınn bbüüssttüü,, 4433 HHaallee ((NNiimmbbuuss)):: HHıırriissttiiyyaannllııkkttaa kkuuttssaallllıığğıı sseemmbboolliizzee eeddeenn ddaaiirreeddiirr.. DDiinnllee iillggiillii şşaahhııssllaarrıınn bbaaşşıınnaa kkoonnuurr 4444 GGöömmlleekk şşeekklliinnddee bbiirr ttüürr kkııssaa eellbbiissee.. 4455 MMaannttoo.. KKhhiittoonn üüzzeerriinnee ggiiyyiilleenn kkaaddıınn vvee eerrkkeekk ggiiyyssiissiiddiirr.. KKaallıınn kkuummaaşşttaann uuzzuunn ppeelleerriinn 4422 KKeelliimmee aannllaammıı ookkuummaakk oollaann LLaattiinnccee ““lleeggeerree”” ddeenn ggeellmmeekktteeddiirr.. SSiikkkkee üüzzeerriinnddeekkii 4466 KKaattaallooggddaa yyeerr aallaann tteekknniikk kkııssaallttmmaallaarr;; AAEE:: BBaakkıırr,, EEnnvv.. nnoo..:: MMüüzzee EEnnvvaanntteerr NNuummaarraassıı,, yyaazzııddıırr.. RReeff..:: RReeffeerraannss,, VVaarr..:: VVaarryyaassyyoonn.. 96 GSED 34 Ahmet YUKA 7 76AE, 29.27 mm., 11.45 gr., Env. no: 77–422, Tablo–1: A2 Grubu Anonim Follisler Üzerinde Bulunan Süslemeler Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 (Alfred R. Bellinger, Phılıp Grierson, Volume III-Part-2, 1999) 8 77AE, 30.30 mm., 12.45 gr., Env. no: 78–1456, Ref.: DOC 3/2, s. 655, no. A2. 14, Var.: 14 9 78AE, 30.26 mm., 9.45 gr., Env. no: 80–887, Ref.: DOC 3/2, s. 666, no. A2. 39, Var.: 39 10 79 AE, 27.27 mm., 8.50 gr., Env. no: 80–893, Ref.: DOC 3/2, s. 668, no. A2. 41, Var.: 41 11 80 AE, 27.26 mm., 7.60 gr., Env. no: 80–896, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 12 81 AE, 27.25 mm., 7.10 gr., Env. no: 80–898, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 13 82 AE, 29.27 mm., 10.00 gr., Env. no: 80–899, Ref.: DOC 3/2, s. 672, no. A2. 47.6, Var.: 47 14 83 AE, 29.29 mm., 12.00 gr., Env. no: 80–902, Ref.: DOC 3/2, s. 654, no. A2. 11, Var.: 11 15 84 AE, 29.29 mm., 11.10 gr., Env. no: 80–910, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 16 85AE, 33.31 mm., 14.10 gr., Env. no: 80–911, Ref.: DOC 3/2, s. 651, no. A2. 3.1, Var.: 3 17 86AE, 26.26 mm., 10.60 gr., Env. no: 80–912, Ref.: DOC 3/2, s. 654, no. A2. 11, Var.: 11 18 87AE, 27.26 mm., 10.70 gr., Env. no: 81–73, Ref.: DOC 3/2, s. 651, no. A2. 3.1, Var.: 3 96 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 97 77 7766AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 1111..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––442222,, TTaabblloo––11:: AA22 GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr ÜÜzzeerriinnddee BBuulluunnaann SSüüsslleemmeelleerr RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 ((AAllffrreedd RR.. BBeelllliinnggeerr,, PPhhııllııpp GGrriieerrssoonn,, VVoolluummee IIIIII--PPaarrtt--22,, 11999999)) 88 7777AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1122..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7788––11445566,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665555,, nnoo.. AA22.. 1144,, VVaarr..:: 1144 99 7788AAEE,, 3300..2266 mmmm..,, 99..4455 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888877,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666666,, nnoo.. AA22.. 3399,, VVaarr..:: 3399 1100 7799 AAEE,, 2277..2277 mmmm..,, 88..5500 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889933,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666688,, nnoo.. AA22.. 4411,, VVaarr..:: 4411 1111 8800 AAEE,, 2277..2266 mmmm..,, 77..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889966,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 1122 8811 AAEE,, 2277..2255 mmmm..,, 77..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889988,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 1133 8822 AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 1100..0000 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889999,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667722,, nnoo.. AA22.. 4477..66,, VVaarr..:: 4477 1144 8833 AAEE,, 2299..2299 mmmm..,, 1122..0000 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––990022,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665544,, nnoo.. AA22.. 1111,, VVaarr..:: 1111 1155 8844 AAEE,, 2299..2299 mmmm..,, 1111..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––991100,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 1166 8855AAEE,, 3333..3311 mmmm..,, 1144..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––991111,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665511,, nnoo.. AA22.. 33..11,, VVaarr..:: 33 1177 8866AAEE,, 2266..2266 mmmm..,, 1100..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––991122,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665544,, nnoo.. AA22.. 1111,, VVaarr..:: 1111 1188 8877AAEE,, 2277..2266 mmmm..,, 1100..7700 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8811––7733,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665511,, nnoo.. AA22.. 33..11,, VVaarr..:: 33 98 GSED 34 Ahmet YUKA 19 88AE, 29.28 mm., 11.20 gr., Env. no: 81–78, 1034-10 Aralık 1041) ve V. Mikhael Kalaphates (13 Aralık 1041-21 Nisan 1042) Ref.: DOC 3/2, s. 667, no. A2. 40a.4, Var.: 40 yönetmiştir. 20 89AE, 30.30 mm., 12.30 gr., Env. no: 87–91, Bu döneme ait B Grubu Anonim Follislerin özellikleri ise şöyledir; genel Ref.: DOC 3/2, s. 671, no. A2. 45, Var.: 45 olarak ağırlıkları 10,00 gramdır. B Grubu Follisler, A2 Grubu Follislerin üzerlerine darp edilmişlerdir. Ortada İsa büstü, cepheden, sakallı, taç nimbuslu, 21 90AE, 30.25 mm., 13.10 gr., Env. no: 87–102, tacın her bir kolunda kare şekiller ve haçın sağ ve sol kollarının yukarısındaki Ref.: DOC 3/2, s. 671, no. A2. 45, Var.: 45 boşlukta birer nokta vardır. Ayrıca İsa figürü tunik ve himation giyimli şekilde 22 91AE, 25.25 mm., 9.20 gr., Env. no: 87–103, tasvir edilmiştir. Sağ elini takdis pozisyonunda yukarı doğru kaldırmış pelerininin Ref.: DOC 3/2, s. 662, no. A2. 26.5, Var.: 26 kenarından tutmaktadır. Sol elinde ise İncil vardır. İncil kapağı nokta bezemelidir. Sağ ve sol boşlukta IC ve XC monogramları vardır. Üst kısımdaki 23 92AE, 31.31 mm., 14.54 gr., Env. no: 87–457, lejantta +ЄΜΜΑ ΝΟVΑHΛ (Tanrı bizimledir) yazmaktadır. Arka yüzde ise iki Ref.: DOC 3/2, s. 672, no. A2. 47.6, Var.: 47 basamaklı kaide üzerinde haç, haçın kollarının ucunda birer nokta vardır. Haçın 24 93AE, 27.25 mm., 7.80 gr., Env. no: 5304, üst kolları arasında IS, XC (İsa) monogramları ile alt kısımda bAS ILE bAS ILE Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 (Krallar Kralı) ifadesi yer almaktadır (Tekin, 1999: 179). 25 94AE, 25.23 mm., 6.50 gr., Env. no: 5339, Kayseri Arkeoloji Müzesi’nde bulunan 107 adet Bizans Anonim Follisi Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 içinden 48’i B Grubu’na aittir (Kat. No: 32–79 arası). 26 95AE, 25.24 mm., 6.60 gr., Env. no: 5519, 32 101AE, 29.25 mm., 13.20 gr., Env. no: 73–406, Ref.: DOC 3/2, s. 655, no. A2. 14, Var.: 14 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 27 96AE, 27.27 mm., 8.60 gr., Env. no: 5655, 33 102AE, 29.27 mm., 10.30 gr., Env. no: 77–423, Ref.: DOC 3/2, s. 659, no. A2. 24.7, Var.: 24 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 28 97AE, 27.27 mm., 8.60 gr., Env. no: 5656, 34 103AE, 29.25 mm., 10.30 gr., Env. no: 77–424, Ref.: DOC 3/2, s. 652, no. A2. 4, Var.: 4 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 29 98AE, 30.28 mm., 11.60 gr., Env. no: 5824, 35 104AE, 29.27 mm., 9.20 gr., Env. no: 80–880, Ref.: DOC 3/2, s. 662, no. A2. 27.1, Var.: 27 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 30 99AE, 28.28 mm., 11.50 gr., Env. no: 5825, 36 105AE, 30.29 mm., 11.20 gr., Env. no: 80–883, Ref.: DOC 3/2, s. 667, no. A2. 40a.4, Var.: 40 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 31 100AE, 28.28 mm., 9.00 gr., Env.5828, 37 106AE, 29.28 mm., 8.20 gr., Env. no: 80–885, Ref.: DOC 3/2, s. 667, no. A2. 40a.4, Var.: 40 Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 B Grubu Anonim Follisler 38 107AE, 29.26 mm., 9.10 gr., Env. no: 80–888, Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 B Grubu Anonim Follisler 1030/1035–1042 yılları arasına tarihlendirilmiştir. Bu tarihler arasında Bizans tahtını IV. Mikhael (12 Nisan 39 108AE, 30.27 mm., 11.10 gr., Env. no: 80–890, Ref.: DOC 3/2, s. 677, no. B. 14 98 GSED 34 Ahmet YUKA Kayseri Arkeoloji Müzesi'nde Bulunan Bizans Dönemi Anonim Follisleri 34 GSED 99 1199 8888AAEE,, 2299..2288 mmmm..,, 1111..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8811––7788,, 11003344--1100 AArraallııkk 11004411)) vvee VV.. MMiikkhhaaeell KKaallaapphhaatteess ((1133 AArraallııkk 11004411--2211 NNiissaann 11004422)) RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666677,, nnoo.. AA22.. 4400aa..44,, VVaarr..:: 4400 yyöönneettmmiişşttiirr.. 2200 8899AAEE,, 3300..3300 mmmm..,, 1122..3300 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––9911,, BBuu ddöönneemmee aaiitt BB GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerriinn öözzeelllliikklleerrii iissee şşööyylleeddiirr;; ggeenneell RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667711,, nnoo.. AA22.. 4455,, VVaarr..:: 4455 oollaarraakk aağğıırrllııkkllaarrıı 1100,,0000 ggrraammddıırr.. BB GGrruubbuu FFoolllliisslleerr,, AA22 GGrruubbuu FFoolllliisslleerriinn üüzzeerrlleerriinnee ddaarrpp eeddiillmmiişşlleerrddiirr.. OOrrttaaddaa İİssaa bbüüssttüü,, cceepphheeddeenn,, ssaakkaallllıı,, ttaaçç nniimmbbuusslluu,, 2211 9900AAEE,, 3300..2255 mmmm..,, 1133..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––110022,, ttaaccıınn hheerr bbiirr kkoolluunnddaa kkaarree şşeekkiilllleerr vvee hhaaççıınn ssaağğ vvee ssooll kkoollllaarrıınnıınn yyuukkaarrııssıınnddaakkii RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667711,, nnoo.. AA22.. 4455,, VVaarr..:: 4455 bbooşşlluukkttaa bbiirreerr nnookkttaa vvaarrddıırr.. AAyyrrııccaa İİssaa ffiiggüürrüü ttuunniikk vvee hhiimmaattiioonn ggiiyyiimmllii şşeekkiillddee 2222 9911AAEE,, 2255..2255 mmmm..,, 99..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––110033,, ttaassvviirr eeddiillmmiişşttiirr.. SSaağğ eelliinnii ttaakkddiiss ppoozziissyyoonnuunnddaa yyuukkaarrıı ddooğğrruu kkaallddıırrmmıışş ppeelleerriinniinniinn RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666622,, nnoo.. AA22.. 2266..55,, VVaarr..:: 2266 kkeennaarrıınnddaann ttuuttmmaakkttaaddıırr.. SSooll eelliinnddee iissee İİnncciill vvaarrddıırr.. İİnncciill kkaappaağğıı nnookkttaa bbeezzeemmeelliiddiirr.. SSaağğ vvee ssooll bbooşşlluukkttaa IICC vvee XXCC mmoonnooggrraammllaarrıı vvaarrddıırr.. ÜÜsstt kkııssıımmddaakkii 2233 9922AAEE,, 3311..3311 mmmm..,, 1144..5544 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8877––445577,, lleejjaannttttaa ++ЄЄΜΜΜΜΑΑ ΝΝΟΟVVΑΑHHΛΛ ((TTaannrrıı bbiizziimmlleeddiirr)) yyaazzmmaakkttaaddıırr.. AArrkkaa yyüüzzddee iissee iikkii RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667722,, nnoo.. AA22.. 4477..66,, VVaarr..:: 4477 bbaassaammaakkllıı kkaaiiddee üüzzeerriinnddee hhaaçç,, hhaaççıınn kkoollllaarrıınnıınn uuccuunnddaa bbiirreerr nnookkttaa vvaarrddıırr.. HHaaççıınn 2244 9933AAEE,, 2277..2255 mmmm..,, 77..8800 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55330044,, üüsstt kkoollllaarrıı aarraassıınnddaa IISS,, XXCC ((İİssaa)) mmoonnooggrraammllaarrıı iillee aalltt kkııssıımmddaa bbAASS IILLEE bbAASS IILLEE RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 ((KKrraallllaarr KKrraallıı)) iiffaaddeessii yyeerr aallmmaakkttaaddıırr ((TTeekkiinn,, 11999999:: 117799)).. 2255 9944AAEE,, 2255..2233 mmmm..,, 66..5500 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55333399,, KKaayysseerrii AArrkkeeoolloojjii MMüüzzeessii’’nnddee bbuulluunnaann 110077 aaddeett BBiizzaannss AAnnoonniimm FFoolllliissii RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 iiççiinnddeenn 4488’’ii BB GGrruubbuu’’nnaa aaiittttiirr ((KKaatt.. NNoo:: 3322––7799 aarraassıı)).. 2266 9955AAEE,, 2255..2244 mmmm..,, 66..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55551199,, 3322 110011AAEE,, 2299..2255 mmmm..,, 1133..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7733––440066,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665555,, nnoo.. AA22.. 1144,, VVaarr..:: 1144 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 2277 9966AAEE,, 2277..2277 mmmm..,, 88..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55665555,, 3333 110022AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 1100..3300 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––442233,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665599,, nnoo.. AA22.. 2244..77,, VVaarr..:: 2244 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 2288 9977AAEE,, 2277..2277 mmmm..,, 88..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55665566,, 3344 110033AAEE,, 2299..2255 mmmm..,, 1100..3300 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 7777––442244,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 665522,, nnoo.. AA22.. 44,, VVaarr..:: 44 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 2299 9988AAEE,, 3300..2288 mmmm..,, 1111..6600 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55882244,, 3355 110044AAEE,, 2299..2277 mmmm..,, 99..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888800,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666622,, nnoo.. AA22.. 2277..11,, VVaarr..:: 2277 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 3300 9999AAEE,, 2288..2288 mmmm..,, 1111..5500 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 55882255,, 3366 110055AAEE,, 3300..2299 mmmm..,, 1111..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888833,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666677,, nnoo.. AA22.. 4400aa..44,, VVaarr..:: 4400 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 3311 110000AAEE,, 2288..2288 mmmm..,, 99..0000 ggrr..,, EEnnvv..55882288,, 3377 110066AAEE,, 2299..2288 mmmm..,, 88..2200 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888855,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 666677,, nnoo.. AA22.. 4400aa..44,, VVaarr..:: 4400 RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 BB GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 3388 110077AAEE,, 2299..2266 mmmm..,, 99..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––888888,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144 BB GGrruubbuu AAnnoonniimm FFoolllliisslleerr 11003300//11003355––11004422 yyııllllaarrıı aarraassıınnaa ttaarriihhlleennddiirriillmmiişşttiirr.. BBuu ttaarriihhlleerr aarraassıınnddaa BBiizzaannss ttaahhttıınnıı IIVV.. MMiikkhhaaeell ((1122 NNiissaann 3399 110088AAEE,, 3300..2277 mmmm..,, 1111..1100 ggrr..,, EEnnvv.. nnoo:: 8800––889900,, RReeff..:: DDOOCC 33//22,, ss.. 667777,, nnoo.. BB.. 1144

Description:
olup şehrin 22 km. kuzeydoğusunda Kültepe'de ele geçen arkeolojik “Anonim Follisler” olarak literatüre geçen bu sikkeler yaklaşık yüzyıl ön.
See more

The list of books you might like

Upgrade Premium
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.
DMCA & Copyright: Dear all, most of the website is community built, users are uploading hundred of books everyday, which makes really hard for us to identify copyrighted material, please contact us if you want any material removed.
Copyright @ PDFdrive.to, 2022 | We love our users