Józef Ignacy Kraszewski : zarys bibliograficzny PDF
Preview Józef Ignacy Kraszewski : zarys bibliograficzny
BIBLIOGRAFIA LITERATURY POLSKIEJ „NOWY KORBUT” Józef Ignacy Kraszewski Zarys bibliograficzny Digitalizacja przeprowadzona w ramach zadania „Cyfrowe zasoby dokumentacji literatury polskiej w wolnym dostępie” realizowanego przez Fundację Akademia Humanistyczna w partnerstwie z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. http://rcin.org.pl BIBLIOGRAFIA LITERATURY POLSKIEJ http://rcin.org.pl BIBLIOGRAFIA LITERATURY POLSKIEJ „NOWY KORBUT” TOMY 1—3 PIŚMIENNICTWO STAROPOLSKIE Warszawa PIW 1963—1965 TOMY 4—6 OŚWIECENIE Warszawa PIW TOMY 7—9 ROMANTYZM Warszawa PIW TOM 10 ADAM MICKIEWICZ Zarys bibliograficzny Warszawa PIW TOM 11 JULIUSZ SŁOWACKI Zarys bibliograficzny Warszawa PIW TOM 12 JÓZEF IGNACY KRASZEWSKI Zarys bibliograficzny Kraków Wydawnictwo Literackie 1967 TOM 13—16 POZYTYWIZM MŁODA POLSKA Warszawa PIW http://rcin.org.pl •NOWY KORBUT· JÓZEF IGNACY KRASZEWSKI http://rcin.org.pl INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH POLSKIEJ AKADEMII NAUK BIBLIOGRAFIA LITERATURY POLSKIEJ • NOWY KORBUT. PRACA ZAINICJOWANA PRZEZ KAZIMIERZA BUDZYKA KOMITET REDAKCYJNY ELŻBIETA ALEKSANDROWSKA-EWA KORZENIEWSKA JAROSŁAW MACIEJEWSKI · ROMAN POLLAK · IRMINA ŚLIWIŃSKA STANISŁAW STUPKIEWICZ ZYGMUNT SZWEYKOWSKI 12 WYDAWNICTWO LITERACKIE KRAKÓW http://rcin.org.pl INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH POLSKIEJ AKAD EMI I NAUK JÓZEF IGNACY KRAS ZEWS KI ZARYS BIBLIOGRAFICZNY OPRACOWALI STANISŁAW STUPKIEWICZ IRMINA ŚLIWIŃSKA WANDA ROSZKOWSKA-SYKAŁOWA MCMLXVI WYDAWNICTWO LITERACKIE KRAKÓW http://rcin.org.pl WE WSTĘPNYM GROMADZENIU MATERIAŁÓW UDZIAŁ WZIĘŁY WSPÓŁPRACOWNICZKI GRUPY OPRACOWUJĄCEJ BIBLIOGRAFIĘ LITERATURY POLSKIEJ OKRESU ROMANTYZMU: IRENA BISKUPSKA, j ZOFIA DAJKOWSKA, HALINA GACOWA, ALINA GA WINOWA, MARIA GNIEWIEWSKA, WANDA ROSZKOWSKA-SYKAŁOWA REDAKTOR: MARIA RYDLOWA REDAKTOR TECHNICZNY: AGNIESZKA SUCHAŃSKA OKŁADKĘ I OBWOLUTĘ PROJEKTOWAŁA EWA FRYSZTAK http://rcin.org.pl WSTĘP Pierwsze zestawienia tytułów utworów J. I. Kraszewskiego wiążą się z jubileuszem pięćdziesięciolecia twórczości pisarza w roku 1879. Wykazy chronologiczne ogłosili wTtedy przyjaciele pisarza, Szczepan Bohdanowicz i Wawrzyniec hr. Engestróm oraz księgarz Aleksander Nowolecki, a ze stawienie w układzie alfabetycznym bibliotekarz Biblioteki Jagiellońskiej Karol Estreicher, wtedy jeszcze nie [w pełni sławy „ojciec bibliografii polskiej”*. Przyjaciele korzystali oczywiście z bezpośredniej pomocy pisarza i temu to zawdzięczamy figurowanie w ich wykazach tytułów dzieł zamierzonych, np. Lettres sur I'Allemagne (UO-294), lub tytułów pierwotnych, później zmienionych, np. Sto lat, 1771-1872. Historia ducha i obyczaju polskiego (por. UO-247). Do Estreichera te wiadomości prywatne nie docierały, albo też może nie chciał on ich wprowadzać do sw^ej bibliografii konkretnych tytu łów drukowanych. W dniach jubileuszu różne pisma codzienne i tygodniowa podały wy kazy utworów Kraszewskiego, nierzadko zaopatrując je uwagą, że w dzie jach literatur wszystkich czasów chyba tylko Lope de Vega i Aleksander Dumas-ojciec posiadają twórczość obfitszą, ale i oni nawret nie napisali więcej, bo Kraszewski po pierwsze pisał zawsze sam, a po drugie obok utworów literackich pisał dzieła treści naukowej, prace publicystyczne, artykuły do czasopism, wreszcie korespondencje. W ogłaszanych wtedy wykazach bo gata czasopiśmiennicza twórczość Kraszewskiego była pomijana. Estreicher nawet w drugim, poszerzonym wydaniu swej bibliografii Kraszewskiego, ogło szonej po śmierci pisarza w r. 1887, pomija na ogól utwTory literackie, które pozostały tylko w czasopismach i nie ukazały się w wydaniach osobnych, np. Ewunia (UO-201) czy Zemsta Czokoldowa (UO-209). Piotr Chmielowski wprowadził do swego Spisu chronologicznego utworów J. I. Kraszewskiego (1830-1887) pozycje czasopiśmiennicze, ograniczył się jednak do niewielu pism, które miał w sw'ym zasięgu i wśród których, zresztą * Por. s. 153: Zestawienia bibliograficzne. http://rcin.org.pl 6 WSTĘP słusznie, główne miejsce zajmuje Tygodnik Petersburski. Zestawienie Chmie lowskiego, ogłoszone w roku 1894, jest do dziś najpełniejszą bibliografią dzieł Kraszewskiego. Nie straciło ono swej aktualności, ale wystarczyć nie może, bo jest jednak bardzo niepełne. Pełna bibliografia twórczości Kraszewskiego! Pełna bibliografia twórczości bodaj najpłodniejszego pisarza na świecie pozostanie na długi, bardzo długi czas pragnieniem i marzeniem, jeśli nie w ogóle utopią. Estreicher oblicza twórczość literacką Kraszewskiego na tomów 600, arkuszy druku 7 500, stronic 115 000, Brzostowski z oczywistą przesadą szacuje na ok. 200 000 liczbę listów napisanych przez pisarza, żaden z nich jednak nie próbuje nawet na język liczb przetłumaczyć tekstów ogłoszonych w czasopismach. Trzeba przejść przez niejeden etap badań nad twórczością naszego „tytana pracy”, ażeby te liczby nie przyprawiały o zawrót głowy, ale stały się w pełni opano wanymi konkretami. Jednym z tych etapów jest w zamierzeniu autorów obecny zarys bibliograficz ny, realizowany jako wypadkowa dwóch tendencji: z jednej strony — chęci wy korzystania i uwzględnienia możliwie wszystkich źródeł, z drugiej — szyb kiego i podręcznego opracowania bibliografii pisarza znajdującego się pono wnie w okresie ogromnej poczytności. Wykorzystywanie źródeł ograniczyło się głównie do prac drukowanych, rzad ko sięgając do rękopisów i z samych założeń pomijając rozproszone, nie tylko wewnątrz kraju, materiały archiwalne lub ich ocalałe szczątki. Zresztą, opracowanie pełne samych tylko dostępnych materiałów drukowanych prze kroczyłoby rozsądne ramy zamierzonego zarysu. Kraszewski niekiedy ogła szał fragmenty swych utworów lub artykuły lekko przeredagowane pod innymi tytułami. Sprawdzić wszystkie te powiązania i ustalić ich’korelację to zadanie ciekawe, ale chyba nie najpilniejsze w chwili obecnej. Obok po jedynczych dłuższych recenzji książek Kraszewski przez lata całe prowadził w kilku pismach przeglądy literackie pod różnymi tytułami. Niniejszy zarys stara się zarejestrować recenzje „samodzielne”, ale nie próbuje nawet zesta wiać wykazu wszystkich książek, które Kraszewski recenzował lub omawiał. Kiedy ktoś zabierze się do tej pracy i wykona ją wyczerpująco i dokładnie, da zestawienie chyba nie ustępujące rozmiarami całemu naszemu zarysowi. Podobnie zarejestrowanie tematyki poszczególnych listów „z ustronia”, „z zakątka” czy „z zagranicy” itd. dałoby wykaz niewiele mniejszy. Zresztą niemało trudu należałoby jeszcze włożyć i w samo zestawienie pism, w któ rych Kraszewski umieszczał swe utwory lub korespondencje. Nasz wykaz po daje niespełna dwieście pism i wydawnictw zbiorowych, wśród nich są uwzględnione chyba wszystk e pisma korzystające z dłuższej stałej współpra cy pisarza, ale jeśli chodzi o współpracę dorywczą lub kontakty sporadyczne, niewątpliwie można by nasze zestawienie uzupełnić kilkudziesięciu tytułami, do których nie mogliśmy dotrzeć. Ogromna korespondencja Kraszewskiego, http://rcin.org.pl WSTĘP 7 rozproszona niemal po całym świecie, jest w zarysie podana tylko w ma łym ułamku listów, ogłoszonych drukiem, lub rękopisów znajdujących się w większych bibliotekach polskich. Czy znajdzie się kiedy badacz, który by się podjął opracowania całości tej korespondencji? * Metoda opracowania materiału w naszym zarysie bibliograficznym zo stała przejęta z bibliografii „korbutowej”. Jednym z podstawowych jej za łożeń jest ukazanie rozwoju twórczości pisarza i jego recepcji w społeczeń stwie nie przez odpowiednio opracowany życiorys, ale przez podanie wszyst kich jego utworów w chronologicznym porządku ich powstawania oraz ich wydań, również w porządku chronologicznym. Układ chronologiczny według dat powstania zastosowano także do korespondencji, materiałów i opracowań, nie dało się go zastosować w pełni do układu czasopism, w których Kra szewski ogłaszał swe utwory. W bibliografii typu „korbutowego” układ chronologiczny, wynikający z przyjętego założenia podstawowego, wydaje się bardziej słuszny niż układ alfabetyczny, pozornie ułatwiający znalezienie pozycji. Zarys nasz ma dłu żyć nie tylko tym, którzy ^szukają konkretnego tytułu utworu pisarza, np. Lubiany, lub określonej pozycji znanego sobie autora opracowania, np. roz prawy P. Chmielowskiego, ale również, i to chyba w stopniu nie mniejszym, tym, którzy śledzą rozwój twórczości pisarza w określonym okresie, np. po bytu w Warszawie, lub szukają prac o nim np. w okresie dwudziestolecia. Kto zna tytuł utworu lub nazwisko autora opracowania, łatwo do nich trafi przez indeks, ale przy układzie alfabetycznym nikt by nie umiał z za rysu bibliograficznego wyczytać różnicy pomiędzy|'charakterem twórczości KraszewskiegoTnp. okresu żytomierskiego, warszawskiego i pierwszych lat drezdeńskich, albo też różnicy w recepcji Starej baśni w końcu XIX wieku i na początku wieku XX. Właściwe ukazanie dynamiki twórczości Kraszewskiego wymagałoby po łączenia w jeden ciąg wszystkich jego utworów, zarówno oryginalnych, jak tłumaczonych, zarówno najważniejszych powieści, jak i drobnych artykułów rozproszonych po czasopismach. Niestety, niewspółmiernie słabe dotychczas opracowanie działalności publicystycznej Kraszewskiego w porównaniu ze znajomością jego twórczości literackiej dałoby w połączeniu raczę zdefor mowany obraz całości, rażący dysproporcją np. trzytomowej powieści Tu łacze i recenzji Ruysdaela B. Zaleskiego w bezpośrednim sąsiedztwie. Po nadto włączenie wszystkich artykułów, „listów” itp. w jeden ciąg twórczości zatarłoby bogaty obraz działalności publicystycznej pisarza, chyba nie mniej szej ilościowo i nie mniej'ważnej społecznie niż właściwa twórczość literacka. Obecny zarys jako dwa główne rozdziały twórczości Kraszewskiego roz różnia „Utwory oryginalne” i „Publikacje w czasopismach i wydawnict- http://rcin.org.pl
The list of books you might like
