IV cild.qxp

584 Pages·2007·1.7 MB·Turkish

ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ
ÄÐÀÌÀÒÓÐÝÈÉÀÑÛ
ÀÍÒÎËÎÝÈÉÀÑÛ
ÄÞÐÄ ÚÈËÄÄß
IÂ ÚÈËÄ
“ØßÐÃ-ÃßÐÁ”
ÁÀÊÛ
2007
Òÿðòèá åäÿíè âÿ
áèîãðàôèéàëàðûí ìöÿëëèôè: Äèëàðÿ Ìÿììÿäîâà
ISBN 978-9952-34-136-2
894.361’2’008-dc22
Àçÿðáàéúàí äðàìàòóðýèéàñû
Àçÿðáàéúàí äðàìàòóðýèéàñû àíòîëîýèéàñû. Äþðä úèëääÿ. IV úèëä.
“Øÿðã-Ãÿðá”, Áàêû, 2007, 584 ñÿù.
Úèëäÿ Àçÿðáàéúàí äðàìàòóðýèéàñûíûí íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí Àñëàí Ãÿùðÿ-
ìàíëû, Ìóñòàôà Èñêÿíäÿðçàäÿ, Àðèô Àáäóëëàçàäÿ, Èíãèëàá Íàäèðëè, Åë÷èí, Ùèäàéÿò,
ßëè ßìèðëè, Êàìàë Àáäóëëà, Ìÿíçÿð Íèýàðëû, Åë÷èí Ìåùðÿëèéåâ, Ôèðóç Ìóñòàôà,
ßìèð Ïÿùëÿâàí âÿ Åë÷èí Ùöñåéíáÿéëèíèíÿñÿðëÿðè äàõèë åäèëìèøäèð.
© “Øÿðã-Ãÿðá”, 2007
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè
ÈËÙÀÌ ßËÈÉÅÂÈÍ
“Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ ëàòûí ãðàôèêàñû
èëÿ êöòëÿâè íÿøðëÿðèí ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñè ùàããûíäà”
12 éàíâàð 2004-úö èë òàðèõëè ñÿðÿíúàìû
èëÿ íÿøð îëóíóð âÿ þëêÿ êèòàáõàíàëàðûíà
ùÿäèééÿ åäèëèð

ÀÑËÀÍ ÃßÙÐßÌÀÍËÛ
(1939)
Àñëàí Ãÿùðÿìàí îüëó Ãÿùðÿìàíëû 1939-úó èëäÿ Àüñòàôà ðàéîíóíóí Éåíèýöí
êÿíäèíäÿ àíàäàí îëìóøäóð. 1961-úè èëäÿ Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí ìåõàíèêà-
ðèéàçèééàò ôàêöëòÿñèíè áèòèðìèøäèð. Ôèçèêà-ðèéàçèééàò åëìëÿðè íàìèçÿäèäèð. Àçÿð-
áàéúàí Äþâëÿò Íåôò Àêàäåìèéàñûíûí “Òÿòáèãè ðèéàçèééàò”êàôåäðàñûíûí äîñåíòè
âÿçèôÿñèíäÿ èøëÿéèð.
1985-úè èëäÿí Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð Áèðëèéèíèí öçâöäöð.
Èëê ÿñÿðè –“Äàüëàðûí ìàùíûñû”ùåêàéÿñè “Ýÿíúëèê”íÿøðèééàòûíûí 1967-úè
èëäÿ áóðàõäûüû “Ýÿíú ãÿëÿìëÿð”àëìàíàõûíäà ÷àï îëóíìóøäóð. Î âàõòäàí áàøëà-
éàðàã,áèð ÷îõ ùåêàéÿ,ïîâåñò âÿ ïéåñëÿðè “Àçÿðáàéúàí”,“Óëäóç”,“Ãîáóñòàí”
æóðíàëëàðûíäà, “ßäÿáèééàò ãÿçåòè”íäÿ èøûã öçö ýþðìöøäöð. “Ìåòåîð éàüûøû”
(1971),“Ýöëòÿí”(1979),“Áèð ïàéûç àõøàìû”(1981),“Ìöñàáèãÿ”(1984),“Ãûçûë
çÿíúèðëè à÷àð”(1990),“Ñÿíè àõòàðûðàì”(1998)êèòàáëàðûíûí ìöÿëëèôèäèð.
Òåëåâèçèéà ö÷öí éàçäûüû ïéåñëÿðäÿí “Ñïåêòð”(ðåæèññîð Ò.Òàùèðîâ),“Äþíýÿ”
(ðåæèññîð Ù.ßáëóú), “Áèð îòàãäà áåø íÿôÿð”, “Áóðóëüàí” (ðåæèññîð Ò.Âÿëèéåâ),
“Ìöñàáèãÿ”, “Áèð ïàéûç àõøàìû” (ðåæèññîð Ð.Ùÿñÿíîüëó) Àçÿðáàéúàí òåëå-
âèçèéàñû èëÿ äÿôÿëÿðëÿ ýþñòÿðèëìèøäèð. Ëàêèí ÿí ÷îõ òàìàøà÷û ðÿüáÿòèíè ö÷ ùèññÿëè
“Ñÿíè àõòàðûðàì”(ðåæèññîð Ò.Âÿëèéåâ)ïéåñè ãàçàíìûøäûð.
Áóíëàðäàí ÿëàâÿ, îíóí ðàäèî ö÷öí éàçäûüû 13 íàüûë-ïéåñ Àçÿðáàéúàí
ðàäèîñóèëÿ ñÿñëÿíäèðèëìèøäèð (“Äàøà äþíìöøëÿð øÿùÿðè”,“Éåääèíúè âÿçèð”,“Øåé-
òàí”,“Úåéðàí ÿôñàíÿñè”,“Òóòóãóøó”,“Ãîçáåëèí íàüûëû”âÿ ñ.).
77
ÈÔÐÈÒß
(Íàüûë-ïéåñ)
ÁÈÐÈÍÚÈ ØßÊÈË
Øÿùÿð êÿíàðûíäà õàðàáàëûã. Éàðûó÷óã ãàëà÷àíûí è÷èíäÿ
åéáÿúÿð áèð èôðèòÿ ãÿùãÿùÿ èëÿ ýöëöð.
Èôðèòÿ.Ùà-ùà-ùà... Ãûðõ ãàí åëÿìèøÿì, ãûðõ áèðèíúèñèíè äÿ åäÿ-
úÿì. Ùà-ùà-ùà... Ãûðõ ãàí åëÿìèøÿì... Ùà-ùà-ùà... Ãûðõ áèðèíúèñèíè
äÿ åäÿúÿì... Ùà-ùà-ùà... (Ôûðëàíûá éîõ îëóð.)
Ãàðàõàí ãîðõà-ãîðõà ãàëà÷àéà ýèðèð.
Ãàðàõàí.Ùå÷ íÿ éîõäóð è÷ÿðèäÿ. Ùÿð øåé ÷öðöéöá òîçà ãàðûøûá.
Òàâàíûí áèð ùèññÿñè ó÷óá, àììà äèâàðëàð ïèñ äåéèë. Áóðàíû òÿìèð åëÿ-
éèá éàøàìàã îëàð. Ùàéûô, ïÿíúÿðÿñè éîõäóð. È÷ÿðè ãàðàíëûã îëàúàã.
Èôðèòÿíèí ñÿñè åøèäèëèð.
Èôðèòÿ. Øàì éàíäûðàðñàí, úàâàí îüëàí, îëàð èøûãëû.
Ãàðàõàí (ãîðõóð). Åé, êèì âàð áóðàäà?
Èôðèòÿ.Ìÿíÿì, îüëàí.Àäè áèð ïÿðè.Áîéëàíìà, ýþðìÿéÿúÿêñÿí.
Áÿñ ñÿí êèìñÿí?
Ãàðàõàí. Ìÿí?! Úàíûíäàí áåçìèø, âàð-éîõó ÿëèíäÿí ÷ûõìûø
àúèç áèð áÿíäÿ.
Èôðèòÿ. Ãîðõìà, îüëàí, ìÿí ñÿíÿ êþìÿê åäÿðÿì.
Ãàðàõàí.Ñÿí ýþðöíñÿí, äàùà éàõøû îëàð. Ìÿí ýþðìÿäèéèìäÿí
äàùà ÷îõ ãîðõóðàì. Åëÿ áèëèðÿì, êèìñÿ öñòöìÿ àòûëàúàã.
Èôðèòÿ.Ñÿí ìÿíè ãîúà ãàðû êèìè ýþðìÿê èñòÿéèðñÿí, éîõñà úàâàí
ãûç êèìè? Ìÿëÿê ñèìàñûíäà ýþðöíöì, éîõñà (ýöëöð) èôðèòÿ ñèôÿòèíäÿ?
Ìÿí áèð àíäà äÿéèøèá èñòÿäèéèì øÿêëÿ äöøÿ áèëèðÿì. Èñòÿéèðñÿí, ÿæäàùà
îëóì?
Ãàðàõàí. Éîõ, éîõ! Íåúÿ âàðñàí, åëÿ äÿ ýþðöíñÿí éàõøûäûð.
Èôðèòÿ. ßìð åò, îüëàí, ùÿìèøÿ ãóëëóüóíäà ùàçûðàì.
Ãÿøÿíý áèð ãûçà ÷åâðèëèá îüëàíà òÿðÿô ýÿëèð.
88
Ãàðàõàí. Õàíûì, ñÿñèíäÿí áó ãÿäÿð úàâàí îëäóüóíó ýöìàí
åëÿìÿçäèì.
Èôðèòÿ.Ìÿí úàâàí äåéèëÿì. Éåääè ìèí èëäèð áó äöíéàäà éàøàéû-
ðàì âÿ ùå÷ áèð ãåéðè-àäè ùàäèñÿ áàø âåðìÿñÿ ÿáÿäè, éàøàéàúàì. Ìÿí
èôðèòëÿð ïàäøàùû Ìöúÿððÿäèí ãûçû Ìöúÿððÿáÿì.
Ãàðàõàí.Äåìÿëè, ñÿí èôðèòÿñÿí? Ïÿðè ñèìàñûíäà ýþðöíÿí èôðèòÿ?
Èôðèòÿ. Éîõñà õîøóíà ýÿëìèðÿì?
Ãàðàõàí.ßêñèíÿ.Ñÿí ÷îõ ýþçÿëñÿí.ßýÿð èôðèòÿëÿð áåëÿ ýþçÿë
îëà áèëèðñÿ, ýþðÿñÿí îíëàðäàí íèéÿ ãîðõóðëàð?
Èôðèòÿ. Àüûëëû àäàì ùå÷ úèíäÿí äÿ ãîðõìàç.
Ãàðàõàí. Ñÿí ìÿíè àëäàäûðñàí. Èôðèòÿëÿð åéáÿúÿð îëóð. Ñÿí
ìÿëÿêñÿí.Ýþéöí éåääèíúè ãàòûíäàí ýÿëèáñÿí êè, ìÿíÿ êþìÿê åäÿñÿí.
Èôðèòÿ. Ñÿíÿ íÿ êþìÿê ëàçûìäûð, ìÿíèì àüàì?
Ãàðàõàí. Ìÿí àüà äåéèëÿì. Åâñèç-åøèêñèç ëöòöí áèðèéÿì.
Èôðèòÿ. Ñÿí òàúèð Òîõòàìûøûí îüëó Ãàðàõàíñàí. Ëöò äåéèëñÿí.
Ãàðàõàí.Àòàì þëÿíäÿ îíóí ãûðõ òàúèð éîëäàøû áèçÿ ýÿëäè, àüëà-
äûëàð, ãûðõ ýöí, ãûðõ ýåúÿ ãàðà ýåéèíèá éàñ ñàõëàäûëàð. Ñîíðà îíëàðäàí
áèðè ö÷ àøûã ÷ûõàðäû, ìÿíÿ ãóìàð îéíàìàüû þéðÿòäèëÿð. ßââÿëúÿ áèð
àç øèðíèêëÿíäèðèá óäóçäóëàð, ñîíðà èñÿ áöòöí âàð-éîõóìó óääóëàð.
Ïóëëàðûìû, ãûçûëëàðûìû ãàéòàðìàã ö÷öí åâèìè ñàòäûì, éåíÿ äÿ óäóçäóì.
Àíàìëà êö÷ÿäÿ ãàëàñû îëäóã. Áèð ìöääÿò ùå÷ âàõò ñàéìàäûüûìûç
êàñûá ãîùóìëàðûí åâèíäÿ éàøàäûã. Àíàì äÿðääÿí þëäö. Þçöìö ãàéà-
äàí àòìàã ö÷öí áóðà ýÿëìèøäèì. Õàðàáàäàêû ãàëà÷àíû ýþðÿíäÿ éàäûìà
äöøäö êè, áóðàäà úèíëÿðèí, ÿðäþâëÿðèí éàøàäûüûíäàí äàíûøûðäûëàð.
Úàíûíäàí áåçìèø àäàìûí ùå÷ íÿ âåúèíÿ äåéèë. Íÿ éàõøû êè, ñÿíÿ ðàñò
ýÿëäèì. ßë-ÿëÿ òóòàã, ÷ûõàã ýåäÿê. Ëàï óçàãëàðà, áàøãà þëêÿëÿðÿ.
Èôðèòÿ. Áÿñ þçöíö þëäöðìÿéÿúÿêñÿí?
Ãàðàõàí.Áåëÿ áèð ìÿëÿê áó äöíéàäàäûðñà, î äöíéàéà òÿëÿñìÿ-
éèí ìÿíàñû éîõäóð.
Èôðèòÿ. Éàøûìû éàäûíäàí ÷ûõàðòìà. Òÿñÿââöð åëÿäèéèí ÿí ãîúà
ãàðûäàí äà ãîúàéàì ìÿí.
Ãàðàõàí. Ñÿí ãîúà äåéèëñÿí. ßáÿäè éàøàéàí ãîúàëà áèëìÿç.
Ìÿí ãîúàëûá þëÿúÿì, ñÿí èñÿ åëÿ áåëÿúÿ ãàëàúàãñàí.
Èôðèòÿ. Ìÿíèì ÿñèë ñèôÿòèì áàøãàäûð, èíäè ýþðäöéöí äåéèë.
Ãàðàõàí. ×îõ êèôèðñÿí?
Èôðèòÿ. Ìÿíÿ ýþðÿ î ãÿäÿð äÿ éîõ. Àììà ÷îõ Àäÿì þâëàäû
ìÿíè ýþðÿíäÿí ñîíðà î äöíéàëûã îëóá.
Ãàðàõàí. Âàé, ìÿí ñÿíèíëÿ åâëÿíìÿê èñòÿéèðäèì.
9
Èôðèòÿ (ãÿùãÿùÿ ÷ÿêèð). Ùà-ùà-ùà... Åâëÿíìÿê? Ñÿíèí áàøûí
õàðàáäûð, ìÿíèì àüàì. Ñÿôåù íàüûëëàðû îõóéóá åëÿ ýöìàí åëÿìèñÿí
êè, èíñàí ìÿëÿêëÿðëÿ, èôðèòÿëÿðëÿ åâëÿíÿ áèëÿð?
Ãàðàõàí. Áÿñ îíäà íèéÿ ýþçöìÿ ýþðöíäöí?
Èôðèòÿ. Éàçûüûì ýÿëäè. Âÿçèééÿòèíè ýþðöá ñÿíÿ êþìÿê åëÿìÿê
èñòÿäèì. ßìð åëÿ, ãóëëóüóíäà äóðóì.
Ãàðàõàí. ßââÿëúÿ ñöïöðýÿäÿí-çàääàí áèð øåé òàï, äþøÿìÿíè
ñöïöð, ùþðöì÷ÿê òîðóíäàí, úöúö-ìöúö ÿëèíäÿí òÿðïÿíìÿê îëìóð.
Ìÿí äÿ ýåäèì ìåøÿäÿí àüàú ãûðûì, òàâàíûí ó÷àí éåðèíè áàüëàéûì.
Èôðèòÿ.Ñöïöðýÿ? Àüàú? Áóíëàðûí ùå÷ áèðè ëàçûì äåéèë. (Éåðèíäÿ
ôûðëàíûð.) Ìÿí Ìöúÿððÿäèí ãûçû Ìöúÿððÿá ÿìð åäèðÿì: Åé ÿúèííÿëÿð!
Áó ãàëà÷àíû ãàéäàéà ñàëûí.Éåðÿ õàëûëàð äþøÿíñèí, ìöòÿêêÿëÿð ãîéóë-
ñóí.Ñöôðÿ à÷ûí.Øàìëàðû éàíäûðûí.(Ôûðëàíà-ôûðëàíà èôðèòÿéÿ ÷åâðèëèð.)
Ãàðàõàí. Âàé, áó íÿ åéáÿúÿðäèð! (Þçöíäÿí ýåäèá éûõûëûð.)
Èôðèòÿ.Úÿùÿííÿìÿ âàñèë îëñà, éåíÿ íå÷ÿ èëëÿð ýþçëÿìÿëè îëàúàì.
Åé ÿúèííÿëÿð! Ñó âåðèí.Áó íÿäèð âåðèðñèíèç? Ñÿðèí áóëàã ñóéó ýÿòèðèí.
Áàõ, áåëÿ. Öçöíÿ ñó ñÿïèí, àéûëñûí...
Ôûðëàíûá éåíèäÿí ÿââÿëêè ýþðêÿìèíÿ äöøöð.
Ãàðàõàí (ýþçöíö à÷ûð). Ìÿí ùàðàäàéàì? Àùà, áó ñÿíñÿí?
Áàéàã õàðàáàäàéäûì, èíäè ãÿøÿíý îòàãäàéàì. Áóðà ùàðàäûð?
Èôðèòÿ.Åëÿ áàéàãêû ãàëà÷à. Áèð áàëàúà ãàéäàéà ñàëìûøûã. Ãÿôèë-
äÿí ùóøóíó èòèðìèøäèí.
Ãàðàõàí. Ýþçöìÿ áèð åéáÿúÿð èôðèòÿ ýþðöíìöøäö.
Èôðèòÿ. Ìÿíÿ îõøàéûðäû?
Ãàðàõàí. Íÿ äàíûøûðñàí? Ãàïãàðà ÷þï êèìè íàçèê ÿéðè ãû÷ëàðû
âàðäû. Îðäó áàòìûøäû. ×èðêëè ãàðìàãàðûøûã ñà÷ëàðûíûí è÷èíäÿ ùþðöì-
÷ÿêëÿð òîð ãóðìóøäó. Àëò äîäàüû éåð ñöïöðöðäö, öñò äîäàüû ýþé.
Àüçûíäàí èêè ÿéðè äèøè áàéûðà ÷ûõìûøäû. Ýþçëÿðè èñÿ úÿëëàä ýþçëÿðè
êèìè ñîéóã âÿ àìàíñûç èäè.Àìàí Àëëàù, éàäûìà äöøÿíäÿ áÿäÿíèìÿ
âèúâèúÿ äöøöð.
Èôðèòÿ. Î ìÿí èäèì.
Ãàðàõàí (äÿùøÿòëÿ ãûøãûðûð). Îëà áèëìÿç!
Èôðèòÿ.Ñàêèòëÿø. Èíàíñàí äà áåëÿäèð, èíàíìàñàí äà. Ìÿí äîüðó-
äàí äà èôðèòÿéÿì. Àììà ãîðõìà ìÿíäÿí.
Ãàðàõàí.Íÿ éóìøàã õàëûäûð áó õàëû. Ìöòÿêêÿíè áàøûìûí àëòûíà
êèì ãîéóá?
10