ikinci yabancı dil almancanın öğretiminde ya

210 Pages·2012·2.27 MB·Turkish

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ALMAN DİLİ VE EDEBİYATI
ANABİLİM DALI

İKİNCİ YABANCI DİL ALMANCANIN ÖĞRETİMİNDE YA-
BANCI DİL ÖĞRETİM KURAMLARININ
UYGULANABİLİRLİĞİ

Doktora Tezi
Efkan MARIM

Ankara - 2013
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ALMAN DİLİ VE EDEBİYATI
ANABİLİM DALI

İKİNCİ YABANCI DİL ALMANCANIN ÖĞRETİMİNDE
YABANCI DİL ÖĞRETİM KURAMLARININ
UYGULANABİLİRLİĞİ

Doktora Tezi
Efkan MARIM

Tez DanıĢmanı
Prof. Dr. Dursun ZENGĠN

Ankara – 2013

ÖNSÖZ

1995 yılından beri Pamukkale Üniversitesinde Öğretim Elemanı olarak,
Meslek Yüksekokullarında Ön Lisans ve Fakültelerde Lisans öğrencilerine seçmeli
ve zorunlu Almanca dersleri, Üniversiteye bağlı dil eğitim merkezi PAUSEM’de
(Pamukkale Ünivesitesi Sürekli Eğitim Merkezi) yabancı dil Almanca (A1-B2
düzeyinde), ÜDS/ KPDS Almanca ve Erasmus öğrencilerine yönelik hazırlık
Almanca dersleri veriyorum.
Girdiğim derslerde öğrencilerin davranıĢları, kiĢiliği ve öğrenme
biçimlerinden kaynaklanan durumlarından dolayı dil öğrenim kuramlarına bağlı
yöntemlere yer verilmesi gerektiği düĢüncesini geliĢtirmeme neden olmuĢtur.
DüĢüncelerimi tez danıĢmanın Prof. Dr. Dursun ZENGĠN ile paylaĢtığımda, İkinci
Yabancı Dil Almancanın Öğretiminde Yabancı Dil Öğretim Kuramlarının
Uygulanabilirliği konulu bir çalıĢmanın yaralı olacağını söyleyip, bu çalıĢmanın
ortaya çıkmasında büyük katkı sağlamıĢtır.
Bu çalıĢma dört bölümde ele alınacaktır.
Birinci bölümde çalıĢmamıza katkı sağlayacak genel Kavramlara, L2’de
öğrenmeyi etkileyen faktörlere, yabancı dil öğretimine, dil öğretim kuramlarına ve
alternatif dil öğretim yöntemlerine yer verilecektir.
Ġkinci bölümde araĢtırmanın yöntemine, bulgular ve yoruma, öğrencinin
öğrenme sürecine iliĢkin düĢüncelerine ve öğrencinin davranıĢları ile ilgili
düĢüncelerine yer verilecektir.
Üçüncü bölümde “Ġkinci Yabancı Dil Almancanın Öğretiminde Yabancı Dil
Öğretim Kuramlarının Uygulanabilirliği”ne yönelik konu anlatımı ve uygulamaya
yer verilecektir.
Dördüncü bölümde ise ön test ve son testin değerlendirmesine, sonuç ve
önerilere yer verilecektir.
iv
BaĢta var oluĢumu borçlu olduğum sevgili annem Güldane MARIM ve
babam Kemal MARIM’a, çalıĢmalarımı sürdürebilmem için bana karĢı sabır ve
hoĢgörüsünü esirgemeyen sevgili eĢim Esra MARIM ve oğlum Emir Kağan
MARIM’a teĢekkür ederim.
ÇalıĢma süresince benden yardımlarını esirgemeyen danıĢmanım sayın Prof.
Dr. Dursun ZENGĠN olmak üzere, çalıĢmalarımda hiçbir konuda bilgi ve deneyimini
benden esirgemeyen değerli hocalarım; sayın Prof. Dr. Battal ARVASĠ’ye, sayın
Prof. Dr. Tahsin AKTAġ’a, sayın Prof. Dr. M. Osman TOKLU’ya ve ayrıca birlikte
çalıĢtığım değerli öğretim üyesi ve öğretim elemanları dostlarım; sayın Doç. Dr. Ali
Rıza ERDEM’e, sayın Doç. Dr. Mustafa BULUġ’a, sayın Doç. Dr. Süleyman
SOLMAZ’a, sayın Yrd. Doç. Dr. Levent KURGUN’a, sayın Oktm. Tamer SARI’ya,
sayın Oktm. ġefiye TUZCU’ya, sayın Oktm. Özlem KARAAĞAÇ’a ve sayın Oktm.
ġeyma AKTAġ’a katkılarından dolayı teĢekkür ederim.
v
ABSTRACT

FOREWORD

I have been teaching elective and compulsory German courses to the
undergraduate students as an instructor at the vocational schools and faculties of
Pamukkale University since 1995 and I have also been teaching German (A1-B2
levels) as a foreign language, German for UDS/KPDS, and German for Erasmus
students at PAUSEM (Pamukkale University Continuous Education Center).
Because of the behaviors, personalities and the learning styles of the students
in the courses I’ve taught, I decided that it was necessary to use different methods of
language learning theories. I shared these thoughts with my thesis advisor Prof. Dr.
Dursun ZENGĠN, who contributed a lot for this study to emerge by saying “a study
on the applicability of foreign language teaching theories in teaching German as a
second foreign language will be beneficial”.
This study will be handled in four parts.
In the first part, the general concepts that will contribute to the study, the
factors affecting learning a second language, teaching a second language, language
teaching methodologies, and alternative language teaching methodologies will be
discussed.
In the second part, the method of the study, results and discussion, the
thoughts of the students on the learning process and the student behaviors will be
discussed.
In the third part, lecturing and implementations will be discussed according to
“The Applicability of Language Teaching Methodologies on Teaching German as a
Second Language”
vi
The assessment of pre and post tests, results and suggestions will be in the
fourth part.
First and foremost It would be impossible for me not to mention the reasons
of my existence my beloved parents Güldane MARIM and Kemal MARIM. I also
would like to present my deepest thanks to my wife, Esra MARIM and my son, Emir
Kağan MARIM for always being patient and tolerant to me.
I would like to thank my advisor Prof. Dr. Dursun ZENGĠN, who never
begrudged me his help. I also want to thank my dear professors Prof. Dr. Battal
ARVASĠ, Prof. Dr. Tahsin AKTAġ, and Prof. Dr. M. Osman TOKLU who never
denied their knowledge and experience to me in any subject and to my colleagues
and friends Assoc. Prof. Dr. Ali Rıza ERDEM, Assoc. Prof. Dr. Mustafa BULUġ,
Assoc. Prof Dr. Süleyman SOLMAZ, Asst. Prof. Dr. Levent KURGUN, Instructor
Tamer SARI, Instructor ġefiye TUZCU, Instructor Özlem KARAAĞAÇ and
Instructor ġeyma AKTAġ for their contribution, too.
vii
İÇİNDEKİLER
BĠRĠNCĠ BÖLÜM .................................................................................................. 1
GiriĢ ......................................................................................................................... 1
1.1. TEZĠN ADI ...................................................................................................... 2
1.2. ARAġTIRMA PROBLEMĠ (SORUN) ............................................................ 2
1.3. TEZĠN KONUSU ............................................................................................ 3
1.4. TEZĠN KONUSU ĠLE ĠLGĠLĠ YURTĠÇĠ VE YUTDIġI ÇALIġMALAR ..... 3
1.5. TEZĠN AMACI ................................................................................................ 4
1.6. TEZĠN ÖNEMĠ ................................................................................................ 5
1.7. YÖNTEM ......................................................................................................... 5
1.8. SINIRLIKLAR ................................................................................................. 7
1.9. GENEL KAVRAMLARA GĠRĠġ.................................................................... 8
1.9.1. Ana Dili ve Ġkinci Yabancı Dil ............................................................. 8
1.9.1.1. Ana dili ..................................................................................... 8
1.9.1.2. Ġkinci Yabancı Dil .................................................................... 9
1.9.2. Dili Edinme ya da Öğrenme .................................................................. 10
1.9.3. Yönlendirmeli Öğrenme ya da Yönlendirmesiz Dil Edinme ................ 10
1.9.4. ĠletiĢim .................................................................................................. 11
1.9.5. L2 Dil Öğretiminde Gramerin Yeri Nedir? ........................................... 13
1.9.6. Ġnsan Beyninin Bilgiyi Depolaması/ Öğrenmesi .................................. 16
1.10. L2’DE ÖĞRENMEYĠ ETKĠLEYEN FAKTÖRLER .................................... 18
1.10.1. DıĢ Faktörler ............................................................................................... 18
1.10.1.1. L2 Öğrenmede Rol Oynayan Önemli Faktörler ...................... 18
1.10.2. Ġç Faktörler .......................................................................................... 21
1.10.2.1. Nöropsikolojik Ön KoĢullar ..................................................................... 21
1.10.3. BiliĢsel KoĢullar ve Etkileri ........................................................................ 25
1.10.4. Dil Bilinci ............................................................................................ 25
1.10.5. Doğal Dil Becerisi ............................................................................... 26
1.10.6. Motivasyon .......................................................................................... 28
1.11. YABANCI DĠL ÖĞRETĠMĠ ......................................................................... 30
1.12. DĠL ÖĞRETĠM KURAMLARI ..................................................................... 36
1.12.1. Dilbilgisi-Çeviri Yöntemi ................................................................... 36
viii
1.12.2. ĠyileĢtirme Hareketi ............................................................................. 37
1.12.2.1. Wilhem Viëtor (1850-1918) ................................................... 37
1.12.2.2.Henry Sweet (1845-1912) Doğrudan Yöntem ........................ 38
1.12.3. ĠĢitsel Yöntem ..................................................................................... 39
1.12.4. ĠĢitsel-Görsel Yöntem ......................................................................... 40
1.12.5. DavranıĢçı Öğrenme Teorisi ............................................................... 40
1.12.6. KarĢılaĢtırılmalı Kuram ....................................................................... 41
1.13. ALTERNATĠF DĠL ÖĞRETĠM YÖNTEMLERĠ ......................................... 42
1.13.1. Tüm Fiziksel Tepki ............................................................................. 42
1.13.2. Telkinsel Öğrenme .............................................................................. 43
1.13.3. ĠletiĢimsel YaklaĢım ............................................................................ 44
ĠKĠNCĠ BÖLÜM ..................................................................................................... 49
2.1. ARAġTIRMANIN YÖNTEMĠ ........................................................................ 49
2.2. ARAġTIRMA MODELĠ .................................................................................. 49
2.3. ÇALIġMA EVRENĠ ........................................................................................ 50
2.4. ÖRNEKLEM ................................................................................................... 50
2.5. VERĠ TOPLAMA ARACI ............................................................................... 51
2.6. VERĠLERĠN ÇÖZÜMLENMESĠ VE YORUMLANMASI ........................... 52
2.7. SINIRLIKLAR ................................................................................................. 52
2.8. BULGULAR VE YORUM .............................................................................. 53
2.9. ÖĞRENCĠNĠN EĞĠTĠM BĠLGĠLERĠ VERĠ SONUÇLARI ........................... 53
2.9.1. 2009 MÜH (2009-2010 Güz Dönemi) .................................................. 53
2.9.2. 2010 MÜH (2010-2011 Güz Dönemi) .................................................. 54
2.9.3. 2009 ĠDE (2009-2010 Güz Dönemi)..................................................... 55
2.9.4. 2010 ĠDE (2010-2010 Güz Dönemi)..................................................... 56
2.9.5. 2009 ĠNO (2009-2010 Güz Dönemi) .................................................... 57
2.9.6. 2010 ĠNO (2009-2010 Güz Dönemi) .................................................... 58
2.9.7. 2009 Erasmus (Yurt DıĢı Eğitimi) ........................................................ 59
2.9.8. 2010 Erasmus (Yurt DıĢı Eğitimi) ........................................................ 60
2.10. ÖĞRENCĠNĠN EĞĠTĠM BĠLGĠLERĠ VERĠ SONUÇLARININ
DEĞERLENDĠRMESĠ ........................................................................................... 61
ix