Húmor og væntumþykja er kannski það mikilvægasta og auðvitað að vita hvað maður er að fara að ...

94 Pages·2017·1.01 MB·Norwegian

„Húmor og væntumþykja er kannski það
mikilvægasta og auðvitað að vita hvað
maður er að fara að gera.“
Um skipulagningu kennslu og bekkjarstjórnun

Adda Valdís Óskarsdóttir

Júní 2017
Lokaverkefni til M.Ed.-prófs
Kennaradeild

„Húmor og væntumþykja er kannski það mikilvægasta
og auðvitað að vita hvað maður er að fara að gera.“
Um skipulagningu kennslu og bekkjarstjórnun
Adda Valdís Óskarsdóttir

Lokaverkefni til M.Ed.-prófs í Grunnskólakennslufræði
Leiðbeinandi: Lilja María Jónsdóttir

Kennaradeild
Menntavísindasvið Háskóla Íslands
Júní 2017
„Húmor og væntumþykja er kannski það mikilvægasta og auðvitað
að vita hvað maður er að fara að gera.“ Um skipulagningu kennslu og
bekkjarstjórnun.
Ritgerð þessi er 30 eininga lokaverkefni til M.Ed.-prófs
í Grunnskólakennarafræði við Kennaradeild,
Menntavísindasviði Háskóla Íslands
© 2017, Adda Valdís Óskarsdóttir
Lokaverkefni má ekki afrita né dreifa rafrænt nema með leyfi
höfundar.

Formáli
Ritgerð þessi fjallar um starf umsjónarkennarans með sérstakri áherslu á hugsanleg
tengsl milli skipulagningar kennslu og bekkjarstjórnunar og er hún 30 ECTS lokaverkefni
til fullnaðar M.Ed. gráðu í gunnskólakennslufræðum við Menntavísindasviðs Háskóla
Íslands. Leiðbeinandi minn var Lilja M. Jónsdóttir, lektor við Menntavísindasvið Háskóla
Íslands. Sérfræðingur var Jónína Vala Kristinsdóttir lektor við Menntavísindasvið
Háskóla Íslands. Henni þakka ég gagnlegar ábendingar og athugasemdir.
Rannsóknin fór fram á vorönn 2017. Tekin voru viðtöl og farið í vettvangsathuganir
til fimm umsjónarkennara. Þeim vil ég færa innilegar þakkir fyrir að opna skólastofuna
sína og veita mér innsýn inn í starf sitt.
Það er mikill lærdómur að heyra frá þeim sem búa að langri reynslu á vettvangi. Í
gegnum kennaranámið hefur því komið sér vel að vera alin upp af skólafólki og fá
tækifæri til að kynnast fjölbreyttu og margslungnu starfi kennara og skólastjóra frá
fyrstu hendi. Foreldrum mínum færi ég innilegar þakkir fyrir allar faglegu samræðurnar
við eldhúsborðið, góðu ráðin, hvatningu og stuðning.
Að lokum fær Lilja M. Jónsdóttir mínar bestu þakkir fyrir leiðsögn, stuðning og
hvatningu, ekki aðeins við vinnu þessara verkefnis, heldur í gegnum allt kennaranámið.
Einlægur áhugi hennar á starfi sínu og starfi umsjónarkennarans hefur verið mér
hvatning og innblástur.
Þetta lokaverkefni er samið af mér undirritaðri. Ég hef kynnt mér Vísindasiðareglur
Háskóla Íslands. Ég hef gætt viðmiða um siðferði í rannsóknum og fyllstu ráðvendni í
öflun og miðlun upplýsinga, og túlkun niðurstaðna. Ég vísa til alls efnis sem ég hef sótt
til annarra eða fyrri eigin verka, hvort sem um er að ræða ábendingar, myndir, efni eða
orðalag. Ég þakka öllum sem lagt hafa mér lið með einum eða öðrum hætti en ber sjálf
ábyrgð á því sem missagt kann að vera.

3
Ágrip
Meginmarkmið þessa meistaraverkefnis er að skoða starf umsjónarkennarans með
sérstakri áherslu á tengslin milli skipulagningar kennslu og bekkjarstjórnunar. Horft var
til heildarskipulags og undirbúnings kennarans fyrir kennsluna, hvaða aðferðir voru
viðhafðar í bekkjarstjórnun og við að mynda góðan bekkjaranda ásamt því sem kannað
var hvort fas og framkoma kennarans hefði áhrif á nemendur. Þá var einnig skoðað
hvort námsumhverfið hefði áhrif á bekkjarstjórnun.
Rannsóknin var unnin eftir eigindlegri rannsóknaraðferð með fyrirbærafræðilegu
sniði. Hálfopin viðtöl voru tekin við fimm starfandi umsjónarkennara nemenda í 3.-6.
bekk ásamt því sem framkvæmdar voru vettvangsathuganir þar sem fylgst var með
tveimur til fjórum kennslustundum hjá hverjum umsjónarkennara. Viðmælendurnir,
fimm konur með fjögurra til tuttugu og fimm ára starfsreynslu, voru valdar með
hentugleikaúrtaki.
Það hefur jafnan verið talið að vel undirbúinn kennari hafi góð tök á bekkjarstjórnun
þó fáar rannsóknir hafi verið gerðar sem skoða sérstaklega þessi tengsl. Niðurstöður
þessarar rannsóknar styðja þá ályktun að gott skipulag hafi jákvæð áhrif á
bekkjarstjórnun. Umsjónarkennararnir voru á sama máli um mikilvægi skipulags og góðs
undirbúnings þar sem ólíkum námslegum þörfum nemenda er mætt en þeir töldu
jafnframt að kennari væri fljótur að missa tökin í skólastofunni ef hann væri
óundirbúinn. Umsjónarkennararnir töldu að vellíðan nemenda væri ein af forsendum
þess að nám færi fram. Vettvangsathugun sýndi fram á að þeir leggja sig fram við að
skapa nemendum sínum hvetjandi námsumhverfi þar sem bæði nemendum og kennara
líður vel. Einlægur áhugi á starfinu, umhyggja fyrir nemendum, húmor og gleði eru
meðal þess sem umsjónarkennararnir töldu að hefði jákvæð áhrif á andrúmsloftið í
skólastofunni og um leið jákvæð áhrif á bekkjarstjórnun.

4
Abstract
„Humour and kindness is perhaps the most important and of course to know what one
is going to do.“
About lesson planning and classroom management
The main goal of this master’s project is to investigate the practice of homeroom
teachers with particular emphasis on the relationship between the lesson planning, on
the one hand, and classroom management, on the other. The focus was directed
towards the structure of the teaching as a whole, in terms of general organisation and
the teachers’ planning, as well as the methods applied by the teacher in order to
effectively manage the classroom and ensure a positive atmosphere. Moreover, the
study sought to reveal to what extent the teacher’s attitude and composure influenced
the students’ behaviour. Lastly, the question of whether the learning environment
impacted the management of the classroom was examined.
The research method was based on qualitative research methodologies and
phenomenological theories. Semi-structured interviews were conducted with five
homeroom teachers, working with grades 3-6, as well as carrying out field observations
in which two to four lessons were observed with each homeroom teacher. The
participants, five women with work experience ranging from 4-25 years, were selected
by means of convenience sampling.
An aptly-organised teacher has for long been considered well enough equipped to
grapple with classroom management despite the considerable lack of research that
focuses specifically on this correlation. The findings of the study support the claim that
proper organisation and lesson planning positively impacts classroom management.
The homeroom teachers all affirmed the importance of good organisation and
planning, as well as offering clear instruction and ensuring that assignments are suited
for all students, where the students’ varying learning needs are all met. Furthermore,
they claimed that teachers were often quick to lose control of the classroom in cases
where they were ill-prepared. The homeroom teachers believed that the students’
wellbeing was one of the most important conditions for achieving successful learning.
The classroom observations revealed that the teachers make an asserted effort to
create an inspiring and encouraging learning environment for their students in which
5
both teachers and students were able to thrive. A sincere interest in their work, care
for students, good humour and joy, are among the key aspects that the homeroom
teachers noted as positively impacting the classroom atmosphere and at the same time
positively figuring into fruitful classroom management in general.

6