ΙΜΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΩΝ ΗΘΩΝ Μεεάφραση, σχόλια, επίμεερο ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ Ο Ιμμάνουελ Κάνε (1724-1804) αναγνωρίζεσαι γενι κά ως ο κορυφαίος φιλόσοφος σων νεωσέρων χρό νων, και σο έργο σου ως η επαναθεμελίωση σης φι λοσοφίας σε όλους σους κλάδους σης (γνωσιολο γία, μεσοφυσική, ηθική, αισθησική, φιλοσοφία σης θρησκείας, σης ισσορίας, σου δικαίου κ.ό.). Η σκέψη σου διακρίνεσαι αηό σην καθολικόσησα, σο βάθος, ση φαινομενολογική ακρίβεια και ση δια- λεκσική δεινόσησα σης πραγμάσευσης σων ζησημά- σων· χαρακσηρίζεσαι ιδίως από σον έλλογο κρνακό· σσοχασμό, σην άκρα φιλαλήθεια και ση φιλελεύθε ρη νοοσροπία. Κυριόσερα έργα σου: Κριτική του καθαρού Λόγου (1781), Προθεγόμενα σε κάθε μεθ- ήοντική μεταφυσική που θα μπορεί να εμφανίζεται ως επιστήμη (1783), θεμεήίωση της μεταφυσικής των ηθών (1785), Κριτική του πρακτικού Λόγου (1788), Κριτική της κριτικής δύναμης (1790), Η θρησκεία εντός των ορίων του Λόγου και μόνο (1793), Προς την αιώνια ειρήνη (1795), Μεταφυσι κή των ηθών (1797), Ανθρωποθογία από άποψη πραγματοθογική (1798). 0 Κώσσας Ανδρουλιδάκης, απόφοισος σης Νομικής Σχολής σου Πανεπισσημίου Αθηνών και διδάκσωρ σης Φιλοσοφίας σου Πανεπισσημίου σου Μονάχου, είναι καθηγησής σης Φιλοσοφίας σσο Πανεπισσήμιο Κρήσης. Έχει μεσαφράσει μεγάλο μέρος σου έργου σου Κανσ (με εισαγωγές και σχόλια), καθώς και έργα σων Φ. Σίλλερ και Φ. Σλάιερμάχερ. Τελευσαία βιβλία σου: Ιμμάνουελ Κανσ, Επιθογή από το έργο του, Σσιγμή, Αθήνα 2008, Καντιανή ηθική, θεμεθι- ώδη ζητήματα και προοπτικές, Σμίλη, Αθήνα 22017 (υπό έκδοση), Ιμμάνουελ Κανσ, Μεταφυσική των ηθών, Σμίλη, Αθήνα 2013, Φρήνσριχ Σίλλερ, Επι- θογή από το έργο του, Σσιγμή, Αθήνα 2015. Τα ερευ- νησικά ενδιαφέρονσά σου επικενσρώνονσαι σση φι λοσοφία σου Κανσ και σου γερμανικού ιδεαλισμού, σην ηθική, ση μεσαφυσική και σην αισθησική. ΙΜΜΑΝΟΤΕΛKANT ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΩΝ ΗΘΩΝ Ο Ιμμάνουελ Κάνε (1724-1804) αναγνωρίζεται γενι κά ως ο κορυφαίος φιλόσοφος των νεωτέρων χρό νων, και το έργο του ως η επαναθεμελίωση της φι λοσοφίας σε όλους τους κλάδους της (γνωσιολο γία, μεταφυσική, ηθική, αισθητική, φιλοσοφία της θρησκείας, της ιστορίας, του δικαίου κ.ά.). Η σκέψη του διακρίνεται από την καθολικότητα, το βάθος, τη φαινομενολογική ακρίβεια και τη δια λεκτική δεινότητα της πραγμάτευσης των ζητημά των- χαρακτηρίζεται ιδίως από τον έλλογο κριτικό* στοχασμό, την άκρα φιλαλήθεια και τη φιλελεύθε ρη νοοτροπία. Κυρτότερα έργα του: Κριτική του καθαρού Λόγου (1781), Προάεγόμενα σε κάθε μεθ- άοντική μεταφυσική που θα μπορεί να εμφανίζεται ως επιστήμη (1783), θεμεάίωση της μεταφυσικής των ηθών (1785), Κριτική του πρακτικού Λόγου (1788), Κριτική της κριτικής δύναμης (1790), Η θρησκεία εντός των ορίων του Λόγου και μόνο (1793), Προς την αιώνια ειρήνη (1795), Μεταφυσι κή των ηθών (1797), Ανθρωποήογία από άποψη πραγματοθογική (1798). 0 Κώστας Ανδρουλτδάκης, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου, είναι καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει μεταφράσει μεγάλο μέρος του έργου του Καντ (με εισαγωγές και σχόλια), καθώς και έργα των Φ. Σίλλερ και Φ. Σλάιερμάχερ. Τελευταία βιβλία του: Ιμμάνουελ Καντ, Επιθογή από το έργο του, Στιγμή, Αθήνα 2008, Καντιανή ηθική, θεμεήι- ώδη ζητήματα και προοπτικές, Σμίλη, Αθήνα 22017 (υπό έκδοση), Ιμμάνουελ Καντ, Μεταφυσική των ηθών, Σμίλη, Αθήνα 2013, Φρήντριχ Σίλλερ, Επι- άογή από το έργο του, Στιγμή, Αθήνα 2015. Τα ερευ νητικά ενδιαφέροντά του επικεντρώνονται στη φι λοσοφία του Καντ και του γερμανικού ιδεαλισμού, την ηθική, τη μεταφυσική και την αισθητική. ΙΜΜΑΝΟΤΕΛKANT ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΩΝ ΗΘΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ, ΣΧΟΑΙΑ, ΕΠΙΜΕΤΡΟ Κώστας Ανδρουλιδάκης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ιδρυτική δωρεά Παγκρητιχής Ενώσεως Αμερικής 2017 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ίδρυμα Τεχνολογίας &: Έρευνας Ηράκλειο Κρήτης: Νικ. Πλαστήρα 100, Βασιλικά Βουτών, 700 13 Τηλ.: 2810 391097, Fax: 2810 391085 Αθήνα: Θουκυδίδου 4, 105 56 Τηλ.: 210 3849020, Fax: 210 3301583 [email protected] www.cup.gr ΣΕΙΡΑ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Τίτλος πρωτοτύπου Grundlegung zur Metaphysik der Sitten (1785) © 2017 για την ελληνική γλώσσα πανεπιστημιακές εκδόσεις κρητης & Κώστας Ανδρουλιδάκης μετάφραση, σχόλια, επίμετρο Κώστας Ανδρουλιδάκης επιμέλεια κειμένου Κατερίνα Θανοπούλου-Βασιλάκη σχεδίαση εξωφύλλου Ιφιγένεια Βασιλείου εκτύπο^η FOTOLIO βιβλιοδεσία I. ΜΠΟΤΝΤΑΣ - Π. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ISBN 978-960-524-494-1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σνντομογραφίες.................................................................................. 9 Εκδοτικό σημείωμα......................................................................... 12 Πρόλογος......................................................................................... 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ. Μετάβαση από την κοινή έλλογη ηθική γνώση στη φιλοσοφική........................................................... 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ. Μετάβαση από τη δημώδη ηθική φιλοσοφία στη μεταφυσική των ηθών......................................... 43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ. Μετάβαση από τη μεταφυσική των ηθών στην κριτική του καθαρού πρακτικού λόγου ................... 101 ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Α'. Η γένεση της Θεμελίωσης.................................................................132 Β\ Δομή και περιεχόμενο........................................................................138 Γ\ Θεμέλια της ηθικής............................................................................139 Δ'. Ηθικές αρχές........................................................................................148 Ε'. Θεμελίωση της ηθικής; (Θεμελίωση και Κριτική του Πρακτικόν Λόγον)........................................................................155 ΣΤ'. Κριτικές της καντιανής ηθικής και ανοικτά ζητήματα.........158 Ζ'. Επίδραση και σημασία.....................................................................164 Η'. Η ελληνική έκδοση............................................................................165 Χρονολόγιο..................................................................................................... 169 Βιβλιογραφία................................................................................................ 175 Ευρετήριο....................................................................................................... 199 ΣΤΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Kants Gesammelte Schriften Έκδοση των Απάντων του Καντ από την Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου, G. Reimer (από το 1922 W. de Gruyter), Βερολίνο 1900 κ.ε. Αιώνια ειρήνη Προς την αιώνια ειρήνη. Ένα φιλοσοφικό σχεδίασμα {Zum ewigen Frieden. Ein phi losophischer Entwurf) (μετάφρ., εισαγ., σχόλια K. Σαργέντης, επιστ. θεώρηση Γ. Ξηροπαΐδης, Πόλις, Αθήνα 2006). Ακαδ. Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, Kants Gesammelte Schriften, έκδ. Ακαδημίας Επιστημών του Βερολίνου, τόμ. 4, επιμ. Paul Menzer, G. Reimer (από το 1922 W. de Gruyter), Βερολίνο 1903, σ. 385-463 (& Σημειώσεις, σ. 623-634). «Ανακοίνωση» «Ανακοίνωση για την οργάνωση των παρα- δόσεών του κατά το χειμερινό εξάμηνο 1765-1766» («Nachricht von der Einrichtung seiner Vorlesungen in dem Winterhalbenjahre von 1765-1766»). Ανθρωπολογία Ανθρωπολογία από άποψη πραγματολογική {Anthropologie in pragmatischer Hinsicht) (μετάφρ. X. Τασάκος, Printa, Αθήνα 2011). «Αριστοκρατικός τόνος» «Περί ενός αριστοκρατικού τόνου που υψώθηκε προσφάτως στη φιλοσοφία» («Von einem neuerdings erhobenen vornehmen Ton in der Philosophie») {Τέσσερα δοκίμια κριτικής φιλοσοφίας, μετάφρ. Γ. Πίσσης, Νήσος, Αθήνα 2012, σ. 81-104). Δοκίμια Δοκίμια^ εισαγ., μετάφρ., σχόλια Ε. Π. Πα- πανούτσος, Δωδώνη, Αθήνα 1971. ΙΜΜΑΝΟΓΕΛ KANT: ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΤΩΝ ΗΘΩΝ «Θεωρία-Πράξη» «Περί του κοινού αποφθέγματος: Τούτο μπορεί να είναι ορθό στη θεωρία, αλλά για την πράξη δεν ισχύει» («Über den Gemein spruch: Das mag in der Theorie richtig sein, taugt aber nicht für die Praxis») (Δοκίμια, σ. 111-159). θ ΜΗ Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών {Grundlegung zur Metaphysik der Sitten). Θρησκεία Η θρησκεία εντός των ορίων τον Λόγον και μόνο {Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft) (μετάφρ., σημειώσεις, επιλεγόμενα K. Ανδρουλιδάκης, Πόλις, Αθήνα 32016). «Ιδέα» «Ιδέα μιας γενικής ιστορίας με πρίσμα κοσμοπολίτικο» («Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht») {Δοκίμια, σ. 24-41). ΚΚΔ Κριτική της κριτικής δύναμης {Kritik der Urteilskraft) (εισαγ., μετάφρ., σχόλια Κ. Ανδρουλιδάκης, Σμίλη, Αθήνα 32013). ΚΚΛ Κριτική τον καθαρού Λόγον {Kritik der reinen Vernunft) (A' μέρος: μετάφρ., σχό λια Α. Γιανναράς, Παπαζήσης, Αθήνα 1977-79· Β' μέρος: μετάφρ., σχόλια Μ. Φ. Δημητρακόπουλος, Αθήνα 32006). ΚΠΛ Κριτική τον πρακτικού Λόγον {Kritik der praktischen Vernunft) (μετάφρ., σημ., επι λεγόμενα Κ. Ανδρουλιδάκης, Εστία, Αθήνα 620 1 5). Λογική Λογική {Logik, επιμ. G. Β. Jäsche). ΜΗ Μεταφυσική των ηθών {Die Metaphysik der Sitten) (μετάφρ., σημ., επιλεγόμενα Κ. Ανδρουλιδάκης, Σμίλη, Αθήνα 2013). Παιδαγωγική Περί Παιδαγωγικής {Über Pädagogik, επιμ. F. Th. Rink). Παρατηρήσεις Παρατηρήσεις περί τον αισθήματος τον ωραίον και τον νψηλού {Beobachtungen über das