ekonomik büyüme ve işsizlik arasındaki asimetrik ilişki ve türkiye'de okun yasasının sınanması

124 Pages·2011·1.72 MB·Turkish

T.C.
Hitit Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Đktisat Anabilim Dalı

EKONOMĐK BÜYÜME VE ĐŞSĐZLĐK ARASINDAKĐ ASĐMETRĐK
ĐLĐŞKĐ VE TÜRKĐYE’DE OKUN YASASININ SINANMASI
Yusuf MURATOĞLU
Yüksek Lisans Tezi
Çorum 2011

EKONOMĐK BÜYÜME VE ĐŞSĐZLĐK ARASINDAKĐ ASĐMETRĐK ĐLĐŞKĐ VE
TÜRKĐYE’DE OKUN YASASININ SINANMASI
Yusuf MURATOĞLU
Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Đktisat Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi
Prof.Dr. Serdar KILIÇKAPLAN
Çorum 2011

i
ÖZET
MURATOĞLU Yusuf. Ekonomik Büyüme ve Đşsizlik Arasındaki Asimetrik
Đlişki ve Türkiye’de Okun Yasasının Sınanması, Yüksek Lisans Tezi, Çorum, 2011.
Türkiye ekonomisinde yıllardır tartışılan en büyük sorunlarından biri işsizliktir.
Politika yapıcıları işsizliği azaltmak için birçok politika belirlemektedirler. Bu
politikaların en önemlilerinden biri yüksek büyüme oranları ile işsizliği azaltmaktır.
Đşsizlik ile büyüme arasındaki ilişki ilk kez Arthur M. Okun (1962) tarafından
incelenmiş ve bu ilişkiyi konu alan yasa Okun Yasası olarak adlandırılmıştır.
Çalışmada Türkiye ekonomisi için ekonomik büyüme ve işsizlik ilişkisini
2000:Q1-2010:Q3 üç aylık verileri kullanılarak analiz edildi. Kullanılan değişkenler
büyüme verisi olarak GSYĐH ve işsizliği tanımlamak için ise işsizlik rakamlarıdır.
Çalışmanın birinci bölümünde işsizlik, işsizlik çeşitleri ve istihdam kavramları açıklandı
ve daha sonra büyüme modellerinden bahsedildi. Đkinci bölümde Okun Yasası
açıklandı, Türkiye’de ekonomik büyüme ve işsizlik hakkında bilgi verildi ve konuyla
ilgili geçmişte yapılan çalışmalara değinildi. Uygulama aşamasına serilerin birim
kökleri incelenerek başlandı. Durağanlığın incelenmesi amacıyla uygulanan ADF, PP ve
KPSS testleri sonucunda serilerin birinci dereceden durağan olduğu sonucuna varıldı.
Ayrıca kırılmanın durağanlık üzerindeki etkisini sınamak amacıyla Zivot ve Andrews
testi kullanıldı. Bundan sonraki aşamada Engle-Granger analizi ve Johansen Yöntemi
kullanılarak iki serinin eşbütünleşik olmadığı bulunduğu için serilerin aralarında uzun
dönemli ilişki olmadığı sonucuna varıldı. VAR modeli kurulmadan önce uygulanan
Granger nedensellik analizi sonucunda iki serinin de birbirinin Granger nedeni olmadığı
bulundu. Son olarak Etki Tepki Analizi ve Varyans Ayrıştırması Analizi uygulandı. Etki
Tepki analizi sonucunda iki serinin altıncı dönemde dengeye ulaştığı görülmektedir.
Varyans Ayrıştırması sonuçları işsizliğin oluşumunda büyümenin etkisi varken büyüme
üzerinde işsizliğin etkili bir değişken olmadığını göstermektedir.
Anahtar Sözcükler: Ekonomik Büyüme, Đşsizlik, Okun Yasası, Eşbütünleşme,
VAR Modeli, Granger Nedensellik Testi
ii
ABSTRACT
MURATOĞLU Yusuf. Asymetrical Relationship Between Economic Growth
and Unemployment and to Test The Okun’s Law in Turkey, Postgraduate Thesis,
Çorum, 2011.
One of the main problem of the Turkish economy in many years is
unemployment. Policy makers determine many policies to reduce unemployment. One
of the most important policy of these policies is reduce unemployment by high
economic growth. Arthur M. Okun who first analyzed the relationship with
unemployment and growth and the law which is refers this relationship named as a
Okun Law.
This study analyzes relationship of economic growth and unemployment by
using quarterly data from 2000:Q1-2010:Q3 for Turkish economy. The variables used
are GDP as a economic growth and number of unemployment person as a
unemployment. First part of the study unemployment, types of unemployment and
employment are explained than growth models are discussed. In second part Okun Law
is explained, economic growth and unemployment in Turkey are discussed and previous
literature about the subject is investigated survey. The empirical application is started
by investigating integration levels of the variables. Based on results of ADF, PP and
KPSS tests which is used to investigate stationarity it is decided that all series are first
order integrated. Also by using Zivot Adreews test structural break is tested. After this
applications long run relationship is investigated by using Engle-Granger Analysis and
Johansen Method. The analysis results show that variables are not cointegrated it is
decided that they have not long run relationship. Before VAR model constructed
Granger Causality Analysis is carried out and shows that two variables is not Granger
cause of each other. At last Impulse- Response Functions and Variance Decomposition
Analysis applied for the model. Impulse Response Analysis shows that unemployment
comes to equilibrium at the sixth period. Variance Decomposition shows that although
GDP has a explanatory ratio on unemployment, unemployment has not on GDP.
Key Words: Economic Growth, Unemployment, Okun’s Law, Cointegration,
VAR Models, Granger Causalty Test

iii
TEŞEKKÜR
Bu çalışmanın ortaya çıkmasında yardımlarını hiçbir zaman esirgemeyen değerli
hocam Prof. Dr. Serdar KILIÇKAPLAN’a sonsuz teşekkür ederim.
Ayrıca engin bilgilerinden yararlandığım, manevi desteğini her zaman
hissettiğim ve her konu da beni cesaretlendiren hocam Seyfi TEK’e teşekkürü bir borç
bilirim. Her türlü bilgi ve deneyimini paylaşan, tezime değerli katkılarda bulunan,
manevi desteğini esirgemeyen, iyi bir tez ortaya çıkması için sürekli öneri ve
eleştirilerde bulunan değerli dostum ve hocam Öğr. Gör. Erginbay UĞURLU’ya
teşekkürlerimi sunarım. Enstitüde her zaman yardımcı olan hocam Yrd. Doç. Dr. Habib
AKDOĞAN’ a ve Serap GÜNEY’e teşekkür ediyorum.
Son olarak aileme şükranlarımı sunarken, bir ömrü paylaşmayı hedefleyerek
çıktığımız yolda beni hiçbir zaman yanlız bırakmayan Gülşen GÖNEY’e yaşadığımız
sıkıntılı günlerde sabrı ve desteği için çok teşekkür ederim.
iv
ĐÇĐNDEKĐLER
ÖZET .......................................................................................................................... ii
ABSTRACT ............................................................................................................... iii
TEŞEKKÜR ...............................................................................................................iv
ŞEKĐLLER LĐSTESĐ .............................................................................................. viii
TABLOLAR LĐSTESĐ ...............................................................................................ix
KISALTMALAR......................................................................................................... x
ÖNSÖZ .......................................................................................................................xi

GĐRĐŞ ........................................................................................................................... 1

I. BÖLÜM
EKONOMĐK BÜYÜME, ĐSTĐHDAM VE ĐŞSĐZLĐK KAVRAMLARI

1. EKONOMĐK BÜYÜME ...................................................................................3
1.1. Klasik Büyüme Modelleri ..........................................................................3
1.2. Dışsal Büyüme Teorileri ............................................................................5
1.2.1. Harrod-Domar Büyüme Modeli .........................................................5
1.2.1.1.Domar Büyüme Modeli ......................................................................6
1.2.1.2.Harrod Büyüme Modeli .....................................................................8
1.2.2. Neo-Klasik (Solow) Büyüme Teorisi ................................................ 10
1.3. Đçsel Büyüme Teorileri ............................................................................ 13
1.3.1. Ak Modeli .......................................................................................... 14
1.3.2. Arrow-Romer Modeli ....................................................................... 15
1.3.3. Lucas Modeli ..................................................................................... 16
1.3.4. Ar-Ge Modeli .................................................................................... 17
1.3.5. Kamu Politikası Modeli .................................................................... 17
2. ĐSTĐHDAM ..................................................................................................... 18
2.1. Tam Đstihdam ve Eksik Đstihdam Kavramları ........................................ 19
3. ĐŞSĐZLĐK VE ĐŞSĐZLĐK ÇEŞĐTLERĐ .......................................................... 20

v
II. BÖLÜM
OKUN YASASI VE TÜRKĐYE’DE EKONOMĐK BÜYÜME-ĐŞSĐZLĐK ĐLĐŞKĐSĐ .

1. OKUN YASASI .............................................................................................. 25
2. TÜRKĐYE’DE ĐŞSĐZLĐK SORUNU VE EKONOMĐK BÜYÜME .............. 27
3. TÜRKĐYE’DE ĐŞGÜCÜ PĐYASASININ TEMEL SORUNLARI ................ 34
4. KONUYLA ĐLGĐLĐ GEÇMĐŞ YAZININ ĐNCELENMESĐ ......................... 40

III.BÖLÜM
EKONOMĐK BÜYÜME-ĐŞSĐZLĐK ÜZERĐNE BĐR UYGULAMA : TÜRKĐYE
ÖRNEĞĐ

1. YÖNTEM ........................................................................................................ 45
1.1. Durağanlık ............................................................................................... 45
1.2. Durağanlığın Saptanması ........................................................................ 47
1.2.1. Birim Kök Testleri ............................................................................ 47
1.2.2. DF Testi ............................................................................................. 48
1.2.3. ADF Testi .......................................................................................... 50
1.2.4. Phillips Perron Testi ......................................................................... 51
1.2.5. Durağanlık Testi (KPSS) .................................................................. 52
1.3. Yapısal Kırılmalarda Birim Kök Testi- Zivot ve Andrews (1992) Birim
Kök Testi ............................................................................................................ 53
1.3.1. Gecikme Belirleme Kriterleri ........................................................... 56
1.4. Eşbütünleşme Analizi .............................................................................. 57
1.4.1. Engle-Granger Yaklaşımı ................................................................. 58
1.4.2. Johansen Yöntemi............................................................................. 59
1.5. VHD Modeli ............................................................................................. 62
1.6. VAR Modelleri ......................................................................................... 63
1.6.1. Granger Nedensellik Testi ................................................................ 70
1.6.2. Etki Tepki Fonksiyonu ..................................................................... 72
1.6.3. Varyans Ayrıştırması ....................................................................... 74
2. UYGULAMA .................................................................................................. 76
2.1. Veri Seti .................................................................................................... 76
vi