Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Programı PDF
Preview Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Programı
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Programı YÜKSEKÖĞRETİM ÖRGÜTLERİNDE ÖRGÜTSEL DEMOKRASİ İLE POLİTİK DAVRANIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ Tuğba TURABİK Doktora Tezi Ankara, 2019 Liderlik, araştırma, inovasyon, kaliteli eğitim ve değişim ile Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Programı YÜKSEKÖĞRETİM ÖRGÜTLERİNDE ÖRGÜTSEL DEMOKRASİ İLE POLİTİK DAVRANIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ RELATIONSHIP BETWEEN ORGANIZATIONAL DEMOCRACY AND POLITICAL BEHAVIORS IN HIGHER EDUCATION ORGANIZATIONS Tuğba TURABİK Doktora Tezi Ankara, 2019 Kabul ve Onay i Öz Bu çalışmada, öğretim elemanlarının kurumlarında algıladıkları örgütsel demokrasi düzeyi ile politik davranışlarla karşılaşma sıklıklarının belirlenmesi ve bu iki değişken arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Ankara’da bulunan üç devlet ve üç vakıf üniversitesinde, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında görev yapmakta olan 283 öğretim elemanından veri toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler nicel teknikler ile analiz edilmiş ve ulaşılan bulgularda, öğretim elemanlarının kurumlarında algıladıkları örgütsel demokrasi düzeyinin ve genel olarak politik davranışlarla karşılaşma sıklıklarının orta düzeyde olduğu; vakıf üniversitesinde çalışan öğretim elemanlarının devlet üniversitesinde çalışan öğretim elemanlarına göre örgütsel demokrasi algılarının daha yüksek, politik davranışlarla karşılaşma sıklıklarının ise daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğretim elemanlarının kurumlarında algıladıkları örgütsel demokrasi düzeyinin ve politik davranışlarla karşılaşma sıklığının kurumdaki hizmet süresi açısından farklılık gösterdiği saptanmıştır. Son olarak, örgütsel demokrasi ile politik davranışlar arasında orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki olduğu ve örgütsel demokrasinin, politik davranışlarla karşılaşma sıklığını yordadığı tespit edilmiştir. Anahtar sözcükler: yükseköğretim, üniversite, öğretim elemanı, örgütsel demokrasi, politik davranışlar ii Abstract In this study, it was aimed to determine the level of organizational democracy perceived by the academic staff in their institutions and the frequency of encounter with political behaviors of academic staff in their institutions and to examine the relationship between these two variables. For this purpose, data were collected from 283 academic staff, working at three state and three foundation universities locate in Ankara, in 2016-2017 academic year. The data were analyzed by quantitative techniques and the findings showed that the level of organizational democracy perceived by the academic staff and the frequency of encounter with political behaviors were moderate. It was found that, the perception of organizational democracy of the academic staff working at foundation universities is higher, and the frequency of encounter with political behaviors is lower than the academic staff working at the state universities. In addition, it was determined that the level of orgaizational democracy perceived by academic staff and the frequency of encounter with political behaviors differed in terms of the duration of service in the institution. Finally, it was found that there is a moderate and negative relationship between organizational democracy and frequency of encounter with political behaviors, and that organizational democracy predicts the frequency of encounter with political behaviors. Keywords: higher education, university, academic staff, organizational democracy, political behaviors iii Teşekkür Doktora eğitimim süresince beni maddi manevi her zaman destekleyen, bilgi ve kültür birikiminden yararlandığım, yolumu aydınlatan ve öğrencisi olmaktan her zaman onur duyacağım değerli hocam Sayın Prof. Dr. Gülsün BASKAN’a sonsuz saygı ve teşkkürlerimi sunarım. Tez yazma sürecinde, benim için kıymetli zamanlarını harcayarak bilgi ve destekleriyle çalışmanın geliştirilmesini sağlayan tez izleme komitesi üyesi değerli hocalarım Sayın Prof Dr. Yüksel KAVAK ve Sayın Dr. Öğretim Üyesi Ayhan URAL’a; hem uzman görüşü sağlayan hem de tezimi değerlendirerek geliştirilmesine katkıda bulunan değerli hocam Sayın Prof. Dr. Şaduman KAPUSUZOĞLU’na; yine tezimi ayrıntılı bir şekilde değerlendirip uzaklardan gelerek tez savunma sınav jürimde yer alan değerli hocam Sayın Dr. Öğr. Üyesi Emel TÜZEL İŞERİ’ne ve uzman görüşlerinden yararlandığım değerli hocalarım Sayın Doç. Dr. Sait AKBAŞLI, Sayın Doç. Dr. Murat ÖZDEMİR ve Sayın Doç. Dr. Nihan DEMİRKASIMOĞLU’na saygı, minnet ve şükranlarımı sunarım. Tezimin veri analizi kısmında yardımcı olan değerli arkadaşım Arş. Gör. Dr. Hatice İNAL’a bana her zaman maddi manevi destek olan değerli arkadaşlarım Arş. Gör. Dr. Seval KOÇAK ile Arş. Gör. Feyza GÜN’e sevgi ve teşekkürlerimi sunarım. Eğitim hayatım boyunca bilgi, kültür ve ahlak birikimime katkıda bulunmuş tüm öğretmenlerime, araştırmaya katılmaya gönüllü olarak veri toplama araçlarını sabırla dolduran tüm öğretim elemanlarına, Hacettepe Eğitim Bilimleri Bölümü ile Hacettepe Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nün değerli çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım. Hayattaki mutluluk kaynaklarım, beni koşulsuz seven ve her zaman destekleyen, bana güvenen, benim için her türlü fedakârlığı yapan ve dualarını üzerimden eksik etmeyen çok sevdiğim kıymetli anneciğime ve kıymetli babacığıma sonsuz sevgi, saygı ve teşekkürlerimi sunarım. . iv İçindekiler Öz ............................................................................................................................ ii Abstract .................................................................................................................. iii Teşekkür................................................................................................................. iv Tablolar Dizini ....................................................................................................... viii Şekiller Dizini .......................................................................................................... xi Simgeler ve Kısaltmalar Dizini ............................................................................... xii Bölüm 1 Giriş ......................................................................................................... 1 Problem Durumu ................................................................................................. 1 Araştırmanın Amacı ve Önemi ............................................................................ 5 Araştırma Problemi ............................................................................................. 5 Sayıltılar .............................................................................................................. 7 Sınırlılıklar ........................................................................................................... 7 Tanımlar .............................................................................................................. 7 Bölüm 2 Araştırmanın Kuramsal Temeli ve İlgili Araştırmalar................................. 8 Örgütsel Demokrasi Kavramı .............................................................................. 8 Demokrasi ........................................................................................................... 8 Demokrasi Türleri .............................................................................................. 11 Demokrasinin Mümkün Kılınması İçin Gerekenler ............................................ 18 Demokrasinin Sonuçları .................................................................................... 19 Örgütsel Demokrasinin Tanımı ......................................................................... 31 Örgütsel Demokrasinin İlkeleri ve Temelleri ...................................................... 34 Örgütsel Demokrasi Modelleri ........................................................................... 39 Neden Örgütsel Demokrasi? ............................................................................. 45 Örgütsel Demokrasinin Katkıları ve Sınırlılıkları ................................................ 48 Politik Davranış Kavramı ................................................................................... 51 Güç ................................................................................................................... 51 v Örgütsel Politika ................................................................................................ 53 Politik Davranışların Tanımı .............................................................................. 54 Politik Davranışların Sınıflandırılması ............................................................... 58 Politik Davranışların Nedenleri .......................................................................... 65 Politik Davranışlarda “İşlevsel” ve “İşlevsel Olmayan” Ayrımı ........................... 68 Politik Davranışların Sonuçları .......................................................................... 71 Örgütsel Demokrasi ile İlgili Araştırmalar .......................................................... 73 Politik Davranışlar ile İlgili Araştırmalar ............................................................. 83 Bölüm 3 Yöntem ................................................................................................... 96 Araştırmanın Evreni ve Örneklemi .................................................................... 96 Veri Toplama Süreci .......................................................................................... 99 Veri Toplama Araçları ....................................................................................... 99 Verilerin Analizi ............................................................................................... 107 Bölüm 4 Bulgular ve Tartışma ............................................................................ 120 Öğretim Elemanlarının Örgütsel Demokrasi Algıları........................................ 120 Öğretim Elemanlarının Örgütsel Demokrasi Algılarının Demografik Değişkenler Bakımından İncelenmesine Ait Bulgular .......................................................... 121 Öğretim Elemanlarının Politik Davranışlara İlişkin Görüşleri ........................... 135 Öğretim Elemanlarının Politik Davranışlar ile Alt Boyutlarına İlişkin Görüşlerinin Demografik Değişkenler Bakımından İncelenmesine Ait Bulgular .................. 137 Öğretim Elemanlarının Örgütsel Demokrasi Algıları ile Politik Davranışlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Ait Bulgular ............................................... 161 Örgütsel Demokrasinin Politik Davranışlar ve Alt Boyutlarını Yordama Düzeyinin İncelenmesine Ait Bulgular .............................................................................. 162 Bölüm 5 Sonuç ve Öneriler................................................................................. 166 Sonuç .............................................................................................................. 166 Öneriler ........................................................................................................... 169 Kaynaklar ........................................................................................................... 171 vi EK-A: Veri Toplama Aracı .................................................................................. 198 EK-B: Etik Komisyonu Onay Bildirimi ................................................................. 203 EK-C: Üniversitelerden Alınan İzinler ................................................................. 204 EK-Ç: Etik Beyanı ............................................................................................... 212 EK-D: Doktora Tez Çalışması Orijinallik Raporu ................................................ 213 EK-E: Dissertation Originality Report ................................................................. 214 EK-F: Yayımlama ve Fikrî Mülkiyet Hakları Beyanı ............................................ 215 vii
Description:The list of books you might like
