Table Of Content

Dünya Mitolojisi Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi Donna Rosenberg İMGE I ttbcı Donna Rosenberg Worİd Mythology ISBN 975-533-096-8 © NTC, Contetnporary Publishing Company, 1997 Akçalı Telif Haklan Ajansı aracılığıyla alınmıştır. © İmge Kilabevi Yayınları, 1998, 2000,1003 Tu m haklan saklıdır. Yayıncı izni olmadan, kısmen de olsa fotokopi, film vb. elektronik ve mekanik yöntemlerle çoğal tılamaz. Baskı: Ağustos 1998 Baskı: Haziran 2000 Baskı: Ağustos 2003 Yayın Yönetmeni Selntem Çiler Turan Yayıma Hazırlayanlar Kadre/ Emiroglu-Ali Tarlanoglu Düzelti Atanırın Topçu Sayfa Düzeni Yalcın Atei Grafik Uygulama Nnra/cr Kars Donna Rosenberg * Dünya Mitolojisi Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi 3. Baskı Baskı ve Cilt Pelin O/set, (312)118 70 93/94 İMGE kitûbcvi Donna Rosenberg * Dünya Mitolojisi Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi Çevirenler Koray Akten • Erdal Cengiz • Atıl Ulaş Cüce Kudret Emiroğlu * Tuluğ Kenanoğlu • Tahir Kocayigit Erhan Kuzhan • Bengü Odabaşı İMGE liiıabevi İçindekiler X ÖNSÖZ 15 GÎRİŞ 17 Söylencelerin Amaçlan 18 Anaerkil Toplum 22 Söylencelere Yönelik Akademik Bakış Açıları 25 YUNAN VE ROMA SÖYLENCELERİ 29 YunanistanTitanlarla Tanrılarının Yaratılışı 31 insan Çağlan 42 Demeterve Persephone 45 Tufan Devri 53 Lykaon: Tufanın Nedeni 54 Tufan: Ceza 57 Deukalion ve Pyrrha: Yeniden Doğuş 58 Herakles'in Görevleri ve ölümü 61 İlyada 69 Odysseia 133 Roma Romulus ve Remus 183 Aeneid 187 ORTADOĞU SÖYLENCELERİ 239 Babİl Enuma Elİş 241 M*Şir Osiris, İsis ve Horus 255 HitiîTelepinu 271 Sümer/Babil Gılgamış 277 KUZEY AVRUPA SÖYLENCELERİ 327 Evrenin Yaratılışı, Yok Oluşu veYeniden Doğuşu 328 İdun'un Elmalarının Çalınması 339 Balder'in ölümü 343 Thor'un Çekicinin Çalmışı 354 Volsung Sigurd 357 BRİTANYA ADALARI SÖYLENCELERİ 399 trlanda/İskocyaDünya Çağları (Keltik) 401 İyi Dağda (Keltik) 413 ingiltere/İskandinavya Beowulf 417 İngiltere/Fransa Kral Arttıur 451 İçindekiler 11 UZAKDOGU VE PASİFİK ADALARI SÖYLENCELERİ 507 Hindjştan Evrenin Yaratılışı, Yok Olması ve Yeniden Doğuşu 509 İndra ve Ejderha 514 Ramayana 518 Çin Evrenin Yaratılışı 561 Okçu Yi ve On Güneş 565 Güneşi Arayış 567 Japonya Evrenin ve Japonya'nın Yaratılışı 577 Amaterasu 583 Kotan Utunnaİ (Aynu) 587 Yeni Zelanda Yaratılış Çevrimi (Polinezya/Maori) 605 Evrenin ve Tanrıların Yaratılışı 606 İnsanlann Yaratılışı 611 Yeni Zelanda'nın Yaratılışı 612 Hawaii Güneşin Terbiye Edilmesi (Polinezya/Havvaii) 617 AFRİKA SÖYLENCELERİ 627 Nijerya Evrenin ve İfe'nin Yaratılışı (Yoruba) 629 Benin Sagbata ve Sogbo Arasındaki Kavga (Fon) 639 Gassire'in Lavtası (Soninke) 645 Mali Sunjata (Mande/Keita) 655 Zaire Mvindo (Nyanga) 705 AMERİKA SÖYLENCELERİ 727 Bolivya Yaratılış (Tİahuanako/Aymara) 731 EfiTU Köken Evi (Inka) 737 Bolivya/Peni Güneşin Çocuklan (Tiahuanako/ Aymara/fnka) 743 Surinam/Brezilya Paraparava ve Varaku (Trio) 749 Guatemala Yaratılış (Maya) 755 Meksika Yaratılış Çevrimi (Toltek/Aztek) 763 Beş Dünya ve Güneşleri 766 Dünyanın Yaratılışı 769 İnsanların Yaratılışı 770 Müziğin Yaratılışı 772 Ketzalkoati {Toltek/Aztek) 776 Birleşik Devletler Yaratılış (Navajo) 785 Ahaiyuta ile Bulut-Yiyen (Zuni) 794 Evin-oğlu ile Atılmış-Oğlan (Krov) 798 Birleşik Devletler/Kanada Gökten Düşen Kadın (İrokua/Huron) 803 Kuzgun ve Işığın Kaynaklan (Haida/Tsimşian /Tlingit) 815 Sednatfnuit) 819 Kanada Saç Teliyle Yakalanan Kadın (Mikmak) 827 Notlar 841 Seçilmiş Kaynakça 879 Dizin 897 Önsöz Dünya Mitolojisi, dünyanın her tarafından edebi değerlerini koruyan söylenceleri bir araya getirmektedir. Her söylenceyi sunuşumda, bir ciltlik bir antoloji yazmamı, uzun destanları özetlememi gerektirmiş olsa da, onun ana düğümünü, karakterlerini, biçemini ve özgün kültürel değerini ortaya koymaya çalıştım. Söylenceler coğrafi dağılımlanna göre yedi ana bölümde toplandı: Yunanistan ve Roma, Ortadoğu, Kuzey Avrupa, Britanya, Uzakdoğu ve Pasifik Adaları, Afrika ve Amerika. Kültürler arası karşılaştırma olanağı sağlayarak benzerlikleri ve zıtlıktan ortaya çıkarmak amacıyla, her kültürden yaratılış, bereket ve kahramanlık söylencelerine yer verdim. Her söylencenin girişinde tarihsel arkaplan, edebi çözümleme ve söylencenin çekiciliğinin nedenleri üstüne açıklamalar var. Söylenceler, gereksinim ve arzularıyla, umut ve korkularıyla insan doğasını, 'insanlık durumu'nu yansıtır. Yaratılış söylenceleri, köken sahibi olma duygusuna yanıt verir. Bereket söylenceleri, önceden sezinlenemeyen bir d ü n y ad a g erek sin im d u y u lan ek o n o mik istik rar duygusunu tatmin eder. Kahramanlık söylenceleri insanlara davranış modelleri sağlar. Söylenceler, her zaman önemini koruyan sorulara verilen kültürel yanıtlan yan-16 Dünya Mitolojisi sırır: Ben kimim? Yaşamımı nasıl geçirmeliyim? Böylece söylenceler, insanları birleştiren ortak konulara ilişkin farklı yaşam biçimlerini yansıtır. Dünya söylencelerini incelemek, insanın bilgisini, anlayışını ve başkalarını değerlendirme olanaklarım zenginleştirir, önyargılar, kültürel farklılıklara İlişkin klişelerden ve yan tutmaktan kaynaklanır. Dünya söylencelerini inceleyen bir kişi her kültürün ayırt edici yönlerini öğrenir ve bu süreç içinde daha insancıl olur. İnsanların coğrafi dağınıklıklarına karşın, zaman içinde ne kadar benzer olduklarını görür. Dünya söylencelerini incelemenin aynı derecede önem taşıyan bir yönü de okuyucunun kendisini daha iyi anlaması, kendi yaşamını daha iyi değerlendirebilmesidir. Her kültürün söylence kahramanları gibi, bugün de insanlar kişisel arzularıyla başkalanna karşı sorumlulukları arasında bir uzlaşma bulabilmek için seçim yapma zorunluluğuyla karşı karşıyadırlar. Bu kahramanlar gibi, bugün de insanlar günlük yaşamlarında üstesinden gelinmez görülen görevlerle baş babadırlar. Amaçlarına ulaşmak istiyorlarsa, onlar da cesur ve kararlı olmak zorundadırlar. Kahramanların incelenmesi, büyük işler kadar karakterlerin de Önemli olduğunu öğretir. Dünya söylenceleri birçok yaratıcı ve entelektüel çabaya esin vermeye devam etmektedir. Edebiyat, sanat ve müzikten tat alma duygusunu geliştirdikleri gibi tarih, din, psikoloji, antropoloji ve arkeolojiye duyulan ilgiyi de besler. Durma Rosenberg Giriş Söylenceler bir toplumun manevi değerlerini yansıtan ciddi Öykülerdir. Bu Öyküler bir toplumun dünya görüşünü ve önemli inançlarını temsil ettikleri İçin, o toplumun kültürü tarafından değer verilen ve korunan insani deneyimlerin birer simgesidir. Söylenceler kökenleri, doğal olayları ve ölümü konu edinebilir; ilahların özellikleri ve işlevlerini betimleyebilir ya da kahramanlık öyküleri anlatarak, kahramanca ve erdemli davranışlara birer model oluşturabilir. Folklorik temalar kadar efsanevi öyküler de içerebilir. İnsanları büyük bir evrenin bütünleyici parçası olarak tanımlar ve yaşamın içindeki gizemli ve görkemli her şey İçin bir "huşu" duygusu verir. Söylenceler her kültürün gelişmişliğinin öteki kültürün tavır ve aksiyonlarına bağlı olduğu bir dönemde, kendi kendimizi ve başkalarıyla olan İlişkilerimizi anlamanın en önemli yollarından biridir. Söylenceler bireyler ve onların evrendeki yeriyle ilgilidir. Her ne kadar bizimkilerden çok daha az karmaşık toplumlar tarafından yaratılmış olsalar da, düşünen her insanın sorduğu sorulara hâlâ yanıt ve-18 Dünya Mitolojisi Giriş 19 rir: Ben kimim? Yaşadığım evrenin doğası nedir? Bu evrenle nasıl bir ilişki içindeyim? Hayatta kalabilmek için nelere ihtiyaç duyulur? Kendi yaşamım üstünde ne kadar söz hakkım var? Topluma ve aileme karşı olan sorumluluklarımla kendi arzularım arasındaki dengeyi nasıl kurarım? Nasıl tatmin edici bir hayat sürdürebilirim? ölümün kaçınılmazlığını kendime nasıl kabul ettirebilirim? Tüm dünya söylencelerinin ortak odak noktası, insanları bütün küremizde ve bütün tarih boyunca birbirine bağlar. Söylencelerin yanıtladığı sorular, doğal olarak her temanın işlenişi, toplumdan topluma farklılıklar gösterse de çeşitli kültürlerde konu olarak birbirine çok

Description:

Birçok söylencenin ayrılmaz parçası da, hayatı yaratan ve evrenin yönelimine egemen olan bir veya birden çok ilahi güce olan İnançtır. Tüm dünyada, ister hayvan ister insan şeklinde olsun, bu ilahlar insan gibi düşünür, davranır ve konuşur. Öncelikle ölümlülere karşı olan