De volkstaal van Katwijk aan Zee

254 Pages·2013·13.71 MB·Dutch

Dr. G. S. OVERDIEP
MET MEDEWERKING VAN
C. VARKEVISSER
DE VOLKSTAAL
VAN KATWIJK
AAN• ZEE
N. V. STANDAARDÆOEKHANDEL

DE VOLKSTAAL VAN KATWIJK AAN ZEE

Dr G. S. OVERDIEP
HOOGLEERAAR AAN DE RIJKS-
UNIVERSITEIT TE GRONINGEN
DE VOLKSTAAL
VAN KATWIJK AAN ZEE
MET MEDEWERKING VAN
C. VARKEVISSER
DIRECTEUR DER VISSCHERIJSCHOOL
TE KATWIJK AAN ZEE
1940
N. V. STANDAARD-BOEKHANDEL, ANTWERPEN
Van dit werk werden 3 5 luxe -
exemplaren gedrukt op Japon
Dujardin en gebonden
in half-leder
D
E UITGAVE VAN « DE VOLKSTAAL VAN KATWIJK »
door Prof. G. S. Overdiep is op bijzondere wijze tot stand
gekomen.
Toen Prof. Overdiep in November-December 1939 van een ern-
stige operatie herstelde, gevoelden zijn leerlingen de behoefte
door een gemeenschappelijke daad aan hun vreugde daarover
uiting te geven. Zij besloten door inteekening op een luxe editie
de uitgave van dit boek, dat in portefeuille gereed lag, mogelijk
te maken.
In Mei 1940 zou den Schrijver zijn werk in gedrukten vorm
zijn aangeboden bij de hervatting van zijn colleges aan de Uni-
versiteit te Groningen, indien de bijzondere omstandigheden dit
niet hadden verhinderd.
Dat deze overdracht thans toch, tegen veler verwachting, in
November 1940 kon plaats vinden, danken wij aan de bewon-
deringswaardige durf en voortvarendheid van den uitgever.
De Commissie :
J. H. Brouwer
G. A. van Es.
M. B. A. Osinga.
M. G. Struif.
H. Tuin.
LIJST SAN INTEEKENAREN.
Mejuffrouw W. de Boer.
A. J. Boersma.
W. E. Bos.
Dr. W. L. Brandsma.
J. H. Brouwer.
F. Drost.
Dr. G. A. van Es.
Mevrouw J. H. van Goor-Duut.
F. E. Hoekstra.
F. jansonius.
Dr. G. Kazemier.
Dr. S. Keyser.
J. Klatter.
J Kruit.
Mejuffrouw H. J. Kuik.
Mejuffrroouuwes J. H. Meijer.
P. van der Meulen.
J. Naarding.
M. B. A. Osinga.
Mevrouw J. H. van der Sandt-Windt.
Mejuffrroouuwes J. Schepel.
Mejuffrouw H. G. Strati.
Dr. G. Stuiveling.
Mevrouw H. Timmer-Lammers.
H. Tuin.
Mejuffrouw B. R. Ubink.
F. Veenstra.
Mejuffrouw G. H. B. Wolf.
G. G. Wolthuis,
Mejuffrouw G. E. A. Waite.
M. van Zalingen.
P. J. B. W. Zuideveld.
4
VOORBERICHT
Hiermede wordt een groote wensch vervuld : een beschrijving
te leveren van de Volkstaal der visschers van Katwijk aan Zee.
in het bizonder van de Ouden met hun herinneringen van het
midden tot het einde der Igde eeuw ; aangeboden aan de belang-
stellenden in Katwijk aan Zee, studenten en leeraren, en zoo-
veel mogelijk liefhebbers van alles wat Nederlandsche volkstaal
is. Zij vinden hier een poging tot ontleding en uitleg van den
zinsbouw, den denkstijl, den taalstijl van een oud nog ongeschon-
den « dialect ». Het is een schier onafzienbaar materiaal van volks-
wijsheid, van schoon Nederlandsch, van Oud-hollandsch. Ook
leveren wij een omvangrijke bijdrage tot de « leer van het woord ».
En tenslotte, om ook den « grammaticus » te genoegen, een po-
ging tot karakteristiek van de klanken. Die Klankleer mogen
zij, die niet taalkundig zijn, liever voor het laatst bewaren.
Het is bijkans 35 jaren geleden, dat ik eenige zomers in Kat-
wijk verbleef en als Jong student notities maakte van de inheem-
sche taal. Allerlei omstandigheden maakten, dat verder werken
hieraan werd verschoven tot ongeveer Lien jaar geleden. Bij ken-
nissen van dien eersten tijd vond ik tot medewerking bereid eerst
den heer C. de Best, daarna den heer C. Varkevisser, Directeur
der Visscherijschool, die al eens zijn aandacht had gewijd aan
Katwijks Geschiedenis en die onmiddellijk in actie kwam, om als
geboren Katwijker en gewezen visscher, thans werkende te midden
der visschers, alles wat hem gepast leek voor een Woordenboekje
van de zeemanstaal te verzamelen. Toen ik hem mijn eigenlijk
doel uiteenzette, was hij evenzeer bereid, den ouden Katwijker
al sprekende vast te leggen in steeds meer uitdijende stenogram-
men. Volslagen onbesnoeid werden deze allerkostbaarste gegevens
in schrift gebracht. Uit dezen stapel bouwde ik de grammatica
of liever, de taalbeschrijving, op. Dat er tallooze termen en zins-
wendingen, voorbeelden, enz. door mijn medewerker werden bij-
geleverd, spreekt vanzelf. Ook dat hij beschrijvingen gaf van
hoe het in het Oude dorp toeging en wat er omging bij en op de
5
oude bomschuiten. Van hem is dan ook met name Hoofdstuk II, 2
en 3 afkomstig, Grootendeels aan zijn ijver te danken is een Kat-
wijksch Woordenboek, hier niet bij uitgegeven ; het is te hopen,
dat we later gelegenheid vinden, dat Woordenboek met een bloem-
lezing uit de « teksten » van een drietal Ouden, uittegeven,
Tenslotte een kort maar krachtig woord van dank aan mijn
leerlingen en oud-leerlingen, die door hun milde gaven de uit-
gave van dit boek hebben doorgedreven.
Groningen, 28 Maart '4o. G. S. OVERDIEP.
6