ebook img

de AS 163: Wim de Lobel PDF

2008·1.3 MB·Dutch
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview de AS 163: Wim de Lobel

D WIM DE LOBEL Hans Ramaer WIM DE LOBEL: e A FILOSOOF, VRIJDENKER, ANARCHIST S 1 6 D ick de Winter WLIGIMT DINE V LEORBLEELN: ‘GSDPIER VITAUNE LEOL GAINSCAHRC DHEINSMKEEN’ W3 - FILOSOOF, VRIJDENKER, ANARCHIST im d Wim de Lobel ANARCHISME OP DE HELLING? e L o b Wim de Lobel GERICHT ANARCHISME e l Wim de Lobel AAN DE GEDÉKLASSEERDEN DE REVOLUTIE Wim de Lobel NAAST GOD IS OOK MARX GESTORVEN Wim de Lobel JAN BÖRGER: FILOSOFIE VAN HET VROUWELIJKE Wim de Lobel ALBERT CAMUS: EEN POSTMODERNIST VAN HET EERSTE UUR Wim de Lobel SPIRITUEEL ANARCHISME André de Raaij REACTIES EN DISCUSSIES Hans Ramaer HARD RAIN 6 Thom Holterman UIT HET LAND VAN PROUDHON 7 Weia Reinboud e.a. BOEKBESPREKINGEN Prijs van dit nummer 6,90 euro DE AS 163 de AS anarchistisch tijdschrift 36ste jaargang, nummer 163, najaar 2008. De AS verschijnt in vier afleveringen per jaar en is een uitgave van Stichting De AS, Moerkapelle. ISSN-nummer 0920-3257. Bestelling: door storting op postgiro 4460315 van De AS te Moerkapelle. Jaarabonnement: 19,50 euro; buiten Nederland 24,50 euro. Druk: BGS, Schiedam. Opmaak: Atalanta, Utrecht. Adreswijzigingen: per post of per e-mail ([email protected]). Nieuwe abonnementen: gaan in met het eerste nummer van de jaargang, tenzij anders aan- gegeven bij bestelling. Zonder opzegging worden abonnementen verlengd. Adres: postbus 43, 2750 AA Moerkapelle; [email protected] Redactie: Marius de Geus, Jaap van der Laan, Wim de Lobel, Hans Ramaer. Redactieraad: André Bons, Arie Hazekamp, Thom Holterman, Rudolf de Jong, Peter Lanser, André de Raaij, Martin Smit, Rymke Wiersma, Hanneke Willemse. Verder werkten mee: Ida Lamers, Weia Reinboud, Dick de Winter. Publicatie van een bijdrage impliceert niet dat daarin of daardoor redactionele standpunten worden weergegeven. Internet: http: //www.geocities.com/deasnl Bestellingen: [email protected] WIM DE LOBEL: FILOSOOF, VRIJDENKER, ANARCHIST Hans Ramaer 1 Vorig jaar werd AS-redacteur Wim de Lobel (1927) tachtig, een goede reden om een afleve- ring van dit blad te wijden aan deze filosoof, vrijdenker en anarchist. Behalve twee artikelen over Wim bevat dit nummer ook een keuze uit de artikelen die hij de afgelopen halve eeuw in verscheidene tijdschriften publiceerde. Bij elkaar geven ze een beeld van Wims visie op het anarchisme en zijn passie voor het filosofisch denken van Jan Börger. Toch ligt Wims betekenis voor de anarchistische beweging sinds het midden van de jaren vijftig niet allereerst in zijn journalistieke bijdragen. Het meest belangrijk waren zijn acti- viteiten als (eind)redacteur, uitgever en administrateur. Zonder Wim was er zeer waar- schijnlijk geen anarchistische tijdschrift De Vrije geweest, dat zich in de jaren zestig ont- wikkelde tot een vrijplaats voor een nieuwe generatie libertairen. Wim was mentor en vraagbaak voor de rebelse jongeren die op zoek waren naar vrijheid, autonomie en een betere samenleving. De AS 163– Wim de Lobel 1 Zo fungeerde hij als onmisbare schakel slag. Ervaring op dat gebied had ik niet, ken, waarbij de mens tot taak heeft zijn vooral inzette voor dienstweigeraars die tussen de vooroorlogse en naoorlogse typen moest ik mezelf leren. Verder bewustzijn tot zelfbewustzijn te vervol- geen beroep op de wet wilden doen. Er generaties in het toenmalige anarchis- bezorgde ik iedere zaterdagmiddag (er maken. werden plakmotto’s aangebracht op me. Roel van Duijn noemt Wim in zijn werd toen op zaterdagmorgen nog In maart 1956 besloot de Rotterdamse lantaarnpalen en bulletins uitgebracht. eerste boek over Provo ‘een energieke gewerkt!) op de fiets het blad en inde ik groep om het contact met De Vrije Aan de dienstweigering van Hofman, en geïnteresseerde bouwvakker, wiens ook het abonnementsgeld van twee gul- Socialist te herstellen en Vrijheid op te eind 1960, werd zelfs een speciaal the- type bijna is uitgestorven’. Wim verte- den per kwartaal. De oplage bedroeg heffen. Niettemin bleef het blad nadien manummer van De Vrije Socialist genwoordigde in die jaren het ideaal- nog geen honderd exemplaren. De nog enige tijd bestaan. Het verhuisde gewijd. Eerder weigerde ook Wagner type van de proletarische revolutionair: meeste van die Rotterdamse abonnees naar Amsterdam, waar Wim Tibbesma dienst. kameraadschappelijk, afwisselend woonden op Zuid, in de wijken de redactie ging voeren en het de onder- Weliswaar liepen de Rotterdamse anar- strijd lustig en beschouwend, en ook Feijenoord en Charlois. Velen van hen titel ‘Blad voor recht en menselijkheid’ chisten mee in de protestbetogingen van belezen en intelligent. Hoewel autodi- waren kleine zelfstandigen, winkeliers kreeg. In mei 1957 verscheen daarvan het sinds 1961 actieve Comité voor de dact kon hij zich qua kennis van politiek en ambachtslieden. Ik herinner me lood- het laatste nummer. Vrede en verspreidden ze daar bulletins en filosofie meten met de studerende gieters en schilders die het blad lazen.’ en exemplaren van hun blad, nauwe 2 jonge anarchisten die Bakoenin, Lehning Toch werd het anarchistische blaadje samenwerking met dit comité wezen ze en Constandse ontdekt hadden. zeker serieus genomen door de autori- Na het opheffen van Vrijheid bleef Wim af. Die afwijzing vloeide voort uit een Misschien is het ook veelzeggend dat teiten. In het nummer van 30 januari publiceren, nu in De Vrije Socialist. Zo traditioneel isolationisme dat zo ken- Wim medio jaren zestig met enkele col- 1954 schreef Wété (Wim Tibbesma) keerde hij zich bijvoorbeeld eind 1956 merkend was geweest voor Gerhard lega’s uit de bouw een aannemersbedrijf onder meer: ‘Wist u dat het gezin van tegen het gebruik van geweld door Rijnders en zijn aanhang. De Federatie begon, dat al snel succesvol bleek. Door mooie Juultje tijdens zijn wintervacantie anarchisten. In het najaar van 1959 werd van Vrije Socialisten met het blad Recht allerlei oorzaken ging ieder in de loop in de Zwitserse Alpen een bedrag van in Krasnapolsky in Amsterdam een bij- voor Allen daarentegen had een andere van de tijd zijns weegs. Uiteindelijk enkele honderdduizenden guldens heeft eenkomst ter nagedachtenis aan F. keus gemaakt en was toegetreden tot zette Wim het bedrijf nog met zijn zoon verbrast ten eigen bate… maar nog nim- Domela Nieuwenhuis gehouden. het door pacifistische en antimilitaristi- voort. Hoewel het bedrijf complete mer daadwerkelijk iets bijdroeg tot leni- Wim: ‘Het was de eerste keer dat ik sche organisaties gevormde comité. woningbouwprojecten opleverde, ging van de nood der kinderen op deze zoveel anarchisten bijeen zag. Er wer- Toch onderkende Wim het cruciale ge noot Wim vooral als hijzelf een deur aarde die aan honger en ondervoeding den uit volle borst strijdliederen gezon- belang van dit ‘burgerlijke’ protest voor kon inhangen en aftimmeren. Lijkt dit lijden.’ Tibbesma werd voor deze majes- gen en vlammende toespraken gehou- de toekomst van het anarchisme, zoals niet het proudhoniaanse anarchisme dat teitsschennis veroordeeld tot een gevan- den. Ook kwam ik er in contact met de verderop in dit artikel nog aan de orde zo door Marx verketterd werd? genisstraf van twee weken. Redacteur Amsterdammer Henk van der Ploeg, komt. Wim is afkomstig uit een goed katholiek Van Tol kreeg een week. net als ik een jongere anarchist die mij In september 1961 liep een conflict met gezin, maar stapte eind jaren veertig uit Na verloop van tijd ging Wim ook bij- vroeg hem te helpen met het uitgeven de drukker, die zich met de inhoud van de kerk. Via de vrijdenkers en de veel dragen aan het blad leveren. Zo schreef van De Vrije Socialist. Van der Ploeg het blad wilde bemoeien, uit op een indrukmakende filosofiecursussen van hij ondermeer een artikel ‘Denken als wilde het zieltogende weekblad overne- definitieve breuk. Wim besloot nu het de voormalige predikant Jan Börger menselijke bezigheid’, waarin de lezer men van mevrouw Rijnders die het na blad in gestencilde vorm uit te brengen, raakte hij eind 1953 betrokken bij het direct een börgeriaans betoog herkent. de dood van haar man had voortgezet, wijzigde om ideologische reden de Rotterdamse weekblad Vrijheid, een Een ander artikel met de titel ‘Vrijheid’ en nam de redactie op zich. Met steun naam in De Vrije (zoals het blad toch al gestencild weekblaadje dat uitgegeven had vandaag door hem geschreven kun- van anderen, onder wie Dirk van Tol en vaak in de wandeling genoemd werd) werd door enkele dissidente vrije socia- nen zijn. Wim benadrukt daarin dat de jonge Rotterdamse anarchist Zweitze en nam ook de redactie op zich. listen. Redacteur was de behanger Dirk vrijheid uitsluit dat iemand parasiteert Hofman voerde ik vanaf januari 1960 de Wim: ‘Dat stencilen gebeurde op de van Tol, de administratie voerde Jan op de samenleving. De mensen hebben administratie van De Vrije Socialist.’ oude machine van Vrijheid, maar geluk- Bedeaux, een oudere anarchist die ook elkaar nodig en daarom moeten zij wer- Ontegenzeggelijk zorgden deze Rot- kig konden we al snel een elektrisch cursist was van Börger. ken voor elkaar. Dat betekent dat er terdamse jongeren voor nieuw elan. Met stencilapparaat aanschaffen. Die aan- Wim: ‘Onmiddellijk werd ik ingescha- altijd sprake is van gebondenheid in de Ferry Wagner, Kees van Dam, Zweitze koop financierde ik met de opbrengst keld bij de productie van het blad. Ik samenleving. Absolute vrijheid, aldus Hofman en anderen vormde Wim het van de verkoop van tweedehandsboe- kreeg een typemachine en ging aan de Wim, wordt alleen bereikt in het den- Anti-Militaristische Comité dat zich ken. Op de markt in Rotterdam kocht ik 2 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 3 Zo fungeerde hij als onmisbare schakel slag. Ervaring op dat gebied had ik niet, ken, waarbij de mens tot taak heeft zijn vooral inzette voor dienstweigeraars die tussen de vooroorlogse en naoorlogse typen moest ik mezelf leren. Verder bewustzijn tot zelfbewustzijn te vervol- geen beroep op de wet wilden doen. Er generaties in het toenmalige anarchis- bezorgde ik iedere zaterdagmiddag (er maken. werden plakmotto’s aangebracht op me. Roel van Duijn noemt Wim in zijn werd toen op zaterdagmorgen nog In maart 1956 besloot de Rotterdamse lantaarnpalen en bulletins uitgebracht. eerste boek over Provo ‘een energieke gewerkt!) op de fiets het blad en inde ik groep om het contact met De Vrije Aan de dienstweigering van Hofman, en geïnteresseerde bouwvakker, wiens ook het abonnementsgeld van twee gul- Socialist te herstellen en Vrijheid op te eind 1960, werd zelfs een speciaal the- type bijna is uitgestorven’. Wim verte- den per kwartaal. De oplage bedroeg heffen. Niettemin bleef het blad nadien manummer van De Vrije Socialist genwoordigde in die jaren het ideaal- nog geen honderd exemplaren. De nog enige tijd bestaan. Het verhuisde gewijd. Eerder weigerde ook Wagner type van de proletarische revolutionair: meeste van die Rotterdamse abonnees naar Amsterdam, waar Wim Tibbesma dienst. kameraadschappelijk, afwisselend woonden op Zuid, in de wijken de redactie ging voeren en het de onder- Weliswaar liepen de Rotterdamse anar- strijd lustig en beschouwend, en ook Feijenoord en Charlois. Velen van hen titel ‘Blad voor recht en menselijkheid’ chisten mee in de protestbetogingen van belezen en intelligent. Hoewel autodi- waren kleine zelfstandigen, winkeliers kreeg. In mei 1957 verscheen daarvan het sinds 1961 actieve Comité voor de dact kon hij zich qua kennis van politiek en ambachtslieden. Ik herinner me lood- het laatste nummer. Vrede en verspreidden ze daar bulletins en filosofie meten met de studerende gieters en schilders die het blad lazen.’ en exemplaren van hun blad, nauwe 2 jonge anarchisten die Bakoenin, Lehning Toch werd het anarchistische blaadje samenwerking met dit comité wezen ze en Constandse ontdekt hadden. zeker serieus genomen door de autori- Na het opheffen van Vrijheid bleef Wim af. Die afwijzing vloeide voort uit een Misschien is het ook veelzeggend dat teiten. In het nummer van 30 januari publiceren, nu in De Vrije Socialist. Zo traditioneel isolationisme dat zo ken- Wim medio jaren zestig met enkele col- 1954 schreef Wété (Wim Tibbesma) keerde hij zich bijvoorbeeld eind 1956 merkend was geweest voor Gerhard lega’s uit de bouw een aannemersbedrijf onder meer: ‘Wist u dat het gezin van tegen het gebruik van geweld door Rijnders en zijn aanhang. De Federatie begon, dat al snel succesvol bleek. Door mooie Juultje tijdens zijn wintervacantie anarchisten. In het najaar van 1959 werd van Vrije Socialisten met het blad Recht allerlei oorzaken ging ieder in de loop in de Zwitserse Alpen een bedrag van in Krasnapolsky in Amsterdam een bij- voor Allen daarentegen had een andere van de tijd zijns weegs. Uiteindelijk enkele honderdduizenden guldens heeft eenkomst ter nagedachtenis aan F. keus gemaakt en was toegetreden tot zette Wim het bedrijf nog met zijn zoon verbrast ten eigen bate… maar nog nim- Domela Nieuwenhuis gehouden. het door pacifistische en antimilitaristi- voort. Hoewel het bedrijf complete mer daadwerkelijk iets bijdroeg tot leni- Wim: ‘Het was de eerste keer dat ik sche organisaties gevormde comité. woningbouwprojecten opleverde, ging van de nood der kinderen op deze zoveel anarchisten bijeen zag. Er wer- Toch onderkende Wim het cruciale ge noot Wim vooral als hijzelf een deur aarde die aan honger en ondervoeding den uit volle borst strijdliederen gezon- belang van dit ‘burgerlijke’ protest voor kon inhangen en aftimmeren. Lijkt dit lijden.’ Tibbesma werd voor deze majes- gen en vlammende toespraken gehou- de toekomst van het anarchisme, zoals niet het proudhoniaanse anarchisme dat teitsschennis veroordeeld tot een gevan- den. Ook kwam ik er in contact met de verderop in dit artikel nog aan de orde zo door Marx verketterd werd? genisstraf van twee weken. Redacteur Amsterdammer Henk van der Ploeg, komt. Wim is afkomstig uit een goed katholiek Van Tol kreeg een week. net als ik een jongere anarchist die mij In september 1961 liep een conflict met gezin, maar stapte eind jaren veertig uit Na verloop van tijd ging Wim ook bij- vroeg hem te helpen met het uitgeven de drukker, die zich met de inhoud van de kerk. Via de vrijdenkers en de veel dragen aan het blad leveren. Zo schreef van De Vrije Socialist. Van der Ploeg het blad wilde bemoeien, uit op een indrukmakende filosofiecursussen van hij ondermeer een artikel ‘Denken als wilde het zieltogende weekblad overne- definitieve breuk. Wim besloot nu het de voormalige predikant Jan Börger menselijke bezigheid’, waarin de lezer men van mevrouw Rijnders die het na blad in gestencilde vorm uit te brengen, raakte hij eind 1953 betrokken bij het direct een börgeriaans betoog herkent. de dood van haar man had voortgezet, wijzigde om ideologische reden de Rotterdamse weekblad Vrijheid, een Een ander artikel met de titel ‘Vrijheid’ en nam de redactie op zich. Met steun naam in De Vrije (zoals het blad toch al gestencild weekblaadje dat uitgegeven had vandaag door hem geschreven kun- van anderen, onder wie Dirk van Tol en vaak in de wandeling genoemd werd) werd door enkele dissidente vrije socia- nen zijn. Wim benadrukt daarin dat de jonge Rotterdamse anarchist Zweitze en nam ook de redactie op zich. listen. Redacteur was de behanger Dirk vrijheid uitsluit dat iemand parasiteert Hofman voerde ik vanaf januari 1960 de Wim: ‘Dat stencilen gebeurde op de van Tol, de administratie voerde Jan op de samenleving. De mensen hebben administratie van De Vrije Socialist.’ oude machine van Vrijheid, maar geluk- Bedeaux, een oudere anarchist die ook elkaar nodig en daarom moeten zij wer- Ontegenzeggelijk zorgden deze Rot- kig konden we al snel een elektrisch cursist was van Börger. ken voor elkaar. Dat betekent dat er terdamse jongeren voor nieuw elan. Met stencilapparaat aanschaffen. Die aan- Wim: ‘Onmiddellijk werd ik ingescha- altijd sprake is van gebondenheid in de Ferry Wagner, Kees van Dam, Zweitze koop financierde ik met de opbrengst keld bij de productie van het blad. Ik samenleving. Absolute vrijheid, aldus Hofman en anderen vormde Wim het van de verkoop van tweedehandsboe- kreeg een typemachine en ging aan de Wim, wordt alleen bereikt in het den- Anti-Militaristische Comité dat zich ken. Op de markt in Rotterdam kocht ik 2 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 3 vaak voor weinig geld boeken van anar- hebben een anarchist gevangen!” Ze uitdrukking. Het was het begin van een te sterven in verzet dan in een burger- chistische auteurs, indertijd uitgebracht waren zo trots als pauwen.’ jarenlange discussie, die hevig oplaaide mansbed’). door Rijnders, de VAU (Vereniging Een andere belangrijke ontwikkeling in toen de anarchosyndicalist Arthur De derde speerpunt van De Vrije, het Anarchistische Uitgeverij) en andere de eerste jaren van De Vrije was de Mendes-Georges zich eind 1964 tegen groeiend atoomprotest, nam al snel de uitgeverijen. Ze werden dan in het blad redactionele vrijheid die Wim Piet Kooijman keerde. belangrijkste plaats in. Er waren de te koop aangeboden. Achteraf gezien is Kooijman bood. In de periode 1961-1965 In die discussie over de grondslagen Paasmarsen van het Comité voor de het onbegrijpelijk dat ik als vader van publiceerde Kooijman in het blad tien- van het anarchisme koos Wim als een Vrede en de demonstraties van het een gezin met twee opgroeiende kinde- tallen artikelen en bijtende commenta- van de eersten en weinigen grotendeels Comité 29 november 1962 van Rudolf ren en met een volledige werkweek als ren, vrijwel alle gebaseerd op zijn in de partij voor Kooijman. Zo schreef hij in de Jong en anderen. In Engeland was er timmerman in de bouw het iedere week jaren dertig tot wasdom gekomen theo- De Vrije van 26 mei 1962 dat de klassen- het Comité van 100 van Bertrand Russell weer voor elkaar kreeg dat onze paar rie over de gedéklasseerden. Ook gaf strijd naar zijn mening inmiddels ach- met zijn radicale acties en het oprichten honderd abonnees De Vrije in de bus Wim in 1964 diens boekje Heden, Verleden terhaald was, ‘zeker in die landen waar van een Nederlandse variant ervan hing kregen.’ en Toekomst in Zakformaat opnieuw uit. de moderne techniek het productiepro- in de lucht. Tegelijk waren er in allerlei ‘Daarnaast las ik veel, wat je uit mijn Kooijman was in de crisisjaren tot de ces beheerst’. Niettemin verklaarde steden ban-de-bom groepen ontstaan, artikelen, met name die over Sartre, conclusie gekomen dat niet de arbei- Kooijman volgens hem alle ontwikke- die demonstreerden en bijvoorbeeld zit- Simone de Beauvoir en Camus, al kan dersklasse maar het productievermogen lingen te eenzijdig uit de economische acties hielden. Het protest verspreidde afleiden. Maar dat alles was onmogelijk de stuwende kracht in de samenleving verhoudingen. ‘Want de mens consu- zich als een olievlek en ook ontwikkelde geweest als ik niet veel hulp bij het vormt. Hij meende dat als gevolg van de meert niet alleen maar hanteert ook het atoompacifisme zich, net als in typen, stencilen, verzenden en admini- verdere perfectionering van de techniek ethische normen’. En dat normbesef zal Engeland, tot een breder antimilitaris- streren had gehad van twee jonge vrou- potentieel al sprake was van een over- de economische doorbraak bewerkstel- me. wen, Erika Wagner en Greetje Kooijman, vloed aan consumptiegoederen. Slechts ligen, zo concludeerde Wim. Wim: ‘In het Provonummer van De AS de oudste dochter van Piet Kooijman. door kunstmatig in stand gehouden De steun aan dienstweigeraars stond heb ik verslag gedaan van de demon- En bovendien had ik ook veel steun aan tekorten konden staat en kapitaal hun aanvankelijk centraal bij de acties van straties en andere acties tegen kernwa- mijn vrouw Annie.’ dominantie handhaven. de groep rond De Vrije. Vooral de wei- pens waarin ik in het begin van de jaren Maar de techniek, aldus Kooijman, zou gering van de Rotterdammer Dries zestig deelnam. Wat mij toen het meest 3 zich verder ontwikkelen en dat had tot Brunia in het voorjaar van 1962 om als verbaasde was het aantal jeugdige deel- Redactioneel is de eerste helft van jaren gevolg dat de factor arbeid meer en dienstplichtige naar Nieuw-Guinea af te nemers aan die protesten. Na een sit- zestig voor De Vrije een overgangsperi- meer in betekenis zou afnemen. Daarom reizen werd publicitair benut. Daarop downdemonstratie in de zomer van ode geweest van het klassieke, meren- had het proletariaat op termijn afgedaan ging Brunia in eetstaking om de plakac- 1962 op het Buitenhof in Den Haag deels proletarische, vrije socialisme naar en was de toekomst aan de gedéklas- ties van het Anti-Militaristische Comité werd iedereen gearresteerd. Op het poli- het nieuwe anarchisme van studenten seerden, de uit het productieproces te ondersteunen. Na enige tijd deed hij tiebureau werd proces-verbaal opge- en andere jongeren rond Provo. Het is in gestoten en dus uit hun klasse gevallen op advies van mr Hein van Wijk van de maakt en het viel me op dat veel van die die tijd dat Wim een voorwaardelijke werklozen. Aangezien de techniek in Algemene Nederlandse Vredes Actie jongeren, onder wie veel jonge vrou- straf van twee weken kreeg wegens het feite productie en consumptie al geschei- (ANVA) toch een beroep op de wet wen, naar huis mochten bellen. Wat was plakken van antimilitaristische leuzen. den had, kon ieder individu aanspraak wegens gewetensbezwaren. het geval? Minderjarigen moesten door Wim: ‘Er was een Rotterdamse recher- maken op ‘vrije consumptie’. De werk- Een tweede speerpunt vormde de steun pa of ma afgehaald worden. Verder cheur, een “stille”, die het kennelijk op lozen vormden nu in plaats van het aan het bovengrondse en ondergrondse frappeerde me het “nette spreken”. Hier mij gemunt had. Vaak ging ik ’s avonds proletariaat een nieuwe voorhoede, die verzet van Spaanse anarchisten tegen had ik niet te doen met het gewone volk met Erika op de brommer plakken. neem-en-eet als parool hadden. Franco. Daartoe was door Wim en ande- of met nozems, maar – met enige over- Wekenlang was ik hem blijkbaar te vlug In De Vrije van 30 september 1961 ren het Actie Comité Solidair opgericht, drijving – met de betere stand, met stu- af. Totdat het hem een keer lukte mij te schreef Kooijman, dat het verdwijnen dat geld inzamelde voor naar Frankrijk denten. Een verschijnsel dat me al bij pakken. Die nacht zat ik op het hoofd- van de aanduiding ‘socialist’ van histo- en België gevluchte Spanjaarden. eerdere demonstraties en anti-atoom- bureau van politie en kwamen er tel- rische betekenis was. De naamsveran- Wekelijks drukte De Vrije de bulletins bommarsen was opgevallen.’ kens agenten naar mij kijken alsof ik een dering bracht de ‘noodwendigheid van van het Front van Verzet over protest- ‘Bij die protesten kwam ik in contact bijna uitgestorven diersoort was. “We de breuk met de arbeidersklasse’ tot en verzetacties in Spanje af (‘Het is beter met Haagse jongeren als Gert-Jan van 4 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 5 vaak voor weinig geld boeken van anar- hebben een anarchist gevangen!” Ze uitdrukking. Het was het begin van een te sterven in verzet dan in een burger- chistische auteurs, indertijd uitgebracht waren zo trots als pauwen.’ jarenlange discussie, die hevig oplaaide mansbed’). door Rijnders, de VAU (Vereniging Een andere belangrijke ontwikkeling in toen de anarchosyndicalist Arthur De derde speerpunt van De Vrije, het Anarchistische Uitgeverij) en andere de eerste jaren van De Vrije was de Mendes-Georges zich eind 1964 tegen groeiend atoomprotest, nam al snel de uitgeverijen. Ze werden dan in het blad redactionele vrijheid die Wim Piet Kooijman keerde. belangrijkste plaats in. Er waren de te koop aangeboden. Achteraf gezien is Kooijman bood. In de periode 1961-1965 In die discussie over de grondslagen Paasmarsen van het Comité voor de het onbegrijpelijk dat ik als vader van publiceerde Kooijman in het blad tien- van het anarchisme koos Wim als een Vrede en de demonstraties van het een gezin met twee opgroeiende kinde- tallen artikelen en bijtende commenta- van de eersten en weinigen grotendeels Comité 29 november 1962 van Rudolf ren en met een volledige werkweek als ren, vrijwel alle gebaseerd op zijn in de partij voor Kooijman. Zo schreef hij in de Jong en anderen. In Engeland was er timmerman in de bouw het iedere week jaren dertig tot wasdom gekomen theo- De Vrije van 26 mei 1962 dat de klassen- het Comité van 100 van Bertrand Russell weer voor elkaar kreeg dat onze paar rie over de gedéklasseerden. Ook gaf strijd naar zijn mening inmiddels ach- met zijn radicale acties en het oprichten honderd abonnees De Vrije in de bus Wim in 1964 diens boekje Heden, Verleden terhaald was, ‘zeker in die landen waar van een Nederlandse variant ervan hing kregen.’ en Toekomst in Zakformaat opnieuw uit. de moderne techniek het productiepro- in de lucht. Tegelijk waren er in allerlei ‘Daarnaast las ik veel, wat je uit mijn Kooijman was in de crisisjaren tot de ces beheerst’. Niettemin verklaarde steden ban-de-bom groepen ontstaan, artikelen, met name die over Sartre, conclusie gekomen dat niet de arbei- Kooijman volgens hem alle ontwikke- die demonstreerden en bijvoorbeeld zit- Simone de Beauvoir en Camus, al kan dersklasse maar het productievermogen lingen te eenzijdig uit de economische acties hielden. Het protest verspreidde afleiden. Maar dat alles was onmogelijk de stuwende kracht in de samenleving verhoudingen. ‘Want de mens consu- zich als een olievlek en ook ontwikkelde geweest als ik niet veel hulp bij het vormt. Hij meende dat als gevolg van de meert niet alleen maar hanteert ook het atoompacifisme zich, net als in typen, stencilen, verzenden en admini- verdere perfectionering van de techniek ethische normen’. En dat normbesef zal Engeland, tot een breder antimilitaris- streren had gehad van twee jonge vrou- potentieel al sprake was van een over- de economische doorbraak bewerkstel- me. wen, Erika Wagner en Greetje Kooijman, vloed aan consumptiegoederen. Slechts ligen, zo concludeerde Wim. Wim: ‘In het Provonummer van De AS de oudste dochter van Piet Kooijman. door kunstmatig in stand gehouden De steun aan dienstweigeraars stond heb ik verslag gedaan van de demon- En bovendien had ik ook veel steun aan tekorten konden staat en kapitaal hun aanvankelijk centraal bij de acties van straties en andere acties tegen kernwa- mijn vrouw Annie.’ dominantie handhaven. de groep rond De Vrije. Vooral de wei- pens waarin ik in het begin van de jaren Maar de techniek, aldus Kooijman, zou gering van de Rotterdammer Dries zestig deelnam. Wat mij toen het meest 3 zich verder ontwikkelen en dat had tot Brunia in het voorjaar van 1962 om als verbaasde was het aantal jeugdige deel- Redactioneel is de eerste helft van jaren gevolg dat de factor arbeid meer en dienstplichtige naar Nieuw-Guinea af te nemers aan die protesten. Na een sit- zestig voor De Vrije een overgangsperi- meer in betekenis zou afnemen. Daarom reizen werd publicitair benut. Daarop downdemonstratie in de zomer van ode geweest van het klassieke, meren- had het proletariaat op termijn afgedaan ging Brunia in eetstaking om de plakac- 1962 op het Buitenhof in Den Haag deels proletarische, vrije socialisme naar en was de toekomst aan de gedéklas- ties van het Anti-Militaristische Comité werd iedereen gearresteerd. Op het poli- het nieuwe anarchisme van studenten seerden, de uit het productieproces te ondersteunen. Na enige tijd deed hij tiebureau werd proces-verbaal opge- en andere jongeren rond Provo. Het is in gestoten en dus uit hun klasse gevallen op advies van mr Hein van Wijk van de maakt en het viel me op dat veel van die die tijd dat Wim een voorwaardelijke werklozen. Aangezien de techniek in Algemene Nederlandse Vredes Actie jongeren, onder wie veel jonge vrou- straf van twee weken kreeg wegens het feite productie en consumptie al geschei- (ANVA) toch een beroep op de wet wen, naar huis mochten bellen. Wat was plakken van antimilitaristische leuzen. den had, kon ieder individu aanspraak wegens gewetensbezwaren. het geval? Minderjarigen moesten door Wim: ‘Er was een Rotterdamse recher- maken op ‘vrije consumptie’. De werk- Een tweede speerpunt vormde de steun pa of ma afgehaald worden. Verder cheur, een “stille”, die het kennelijk op lozen vormden nu in plaats van het aan het bovengrondse en ondergrondse frappeerde me het “nette spreken”. Hier mij gemunt had. Vaak ging ik ’s avonds proletariaat een nieuwe voorhoede, die verzet van Spaanse anarchisten tegen had ik niet te doen met het gewone volk met Erika op de brommer plakken. neem-en-eet als parool hadden. Franco. Daartoe was door Wim en ande- of met nozems, maar – met enige over- Wekenlang was ik hem blijkbaar te vlug In De Vrije van 30 september 1961 ren het Actie Comité Solidair opgericht, drijving – met de betere stand, met stu- af. Totdat het hem een keer lukte mij te schreef Kooijman, dat het verdwijnen dat geld inzamelde voor naar Frankrijk denten. Een verschijnsel dat me al bij pakken. Die nacht zat ik op het hoofd- van de aanduiding ‘socialist’ van histo- en België gevluchte Spanjaarden. eerdere demonstraties en anti-atoom- bureau van politie en kwamen er tel- rische betekenis was. De naamsveran- Wekelijks drukte De Vrije de bulletins bommarsen was opgevallen.’ kens agenten naar mij kijken alsof ik een dering bracht de ‘noodwendigheid van van het Front van Verzet over protest- ‘Bij die protesten kwam ik in contact bijna uitgestorven diersoort was. “We de breuk met de arbeidersklasse’ tot en verzetacties in Spanje af (‘Het is beter met Haagse jongeren als Gert-Jan van 4 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 5 der Hout en Roel van Duijn, en later ook hij veel vertaalwerk deed, ondermeer De Vrije had leren kennen. Maar ik te doen was. Een blad met foto’s en ver- met de Amsterdammer Wim Mulder, uit het Engelse maandblad Anarchy en ergerde me toch wel aan de arrogantie halen daarover wilde hij gaan uitgeven. die naar eigen zeggen vroeger voor de kort daarop begon ik eveneens artikelen van Provo ten aanzien van de gewone Hoe moest hij dat aanpakken? Ik meen Binnenlandse Veiligheidsdienst had aan te leveren. man, het klootjesvolk.’ dat hij de naam ervan toen al bedacht gewerkt. Zij gingen alle drie – de een De woning van Wim en Annie in de ‘Binnen De Vrije leefde veel kritiek op had. In ieder geval gaf ik hem het tele- wat eerder dan de ander – meewerken Rotterdamse wijk het Oude Noorden Provo en vooral Georges deed er alles foonnummer van onze drukker in Den aan De Vrije. Vooral Wim Mulder was werd steeds vaker een ontmoetingsplek aan om Roel en de zijnen af te branden. Haag. En ja hoor, kort daarop verscheen actief. Hij vertaalde veel uit buitenland- en uitvalsbasis van allerlei jongeren, Maar er waren ook tegengeluiden. Mijn het eerste nummer van het seksblad se anarchistische bladen en voorspelde onder wie Roel en zijn vriendin Carla, vriend Jil de la Rie schreef een artikel Chick.’ dat dit verzet van jongeren tegen kern- Thom Holterman, een actieve Rotter- waarin hij het vierkant voor de provo’s Het was overigens ook de tijd dat De wapens zou uitmonden in een weder- dam se ban-de-bommer, Rob Stolk die in opnam. Op de Dam in Amsterdam ver- Vrije veel publiciteit kreeg. Diverse opleving van het anarchisme. Daar Zaandam het anarchistische blad Barst kocht hij enthousiast exemplaren van kranten en opinieweekbladen schreven kreeg hij dus al spoedig gelijk in.’ had uitgebracht en – vanaf eind 1965 – De Vrije aan jongeren.’ er waarderend over. In Vrij Nederland ‘De Vrije was onmiskenbaar op de goede jongeren van de Rotterdamse provobla- Samen met Georges en diens vrouw van 6 april 1968 bijvoorbeeld viel te weg, werd steeds informatiever en actu- den Desperado en Nieuwe Generaatsie. Gerda Ides vormde Wim voortaan de lezen dat De Vrije steeds beter van kwa- eler. Zo schreef onze Belgische mede- In januari 1965 trad bij De Vrije een redactie, in 1966 uitgebreid met Hans liteit en steeds informatiever was gewor- werker J. de Smet al over Herbert redactieraad aan. Deze bestond naast Jar (pseudoniem van Hans Ramaer) en den. Overigens was de aanleiding toen Marcuse toen deze nog volstrekt onbe- Wim uit Zweitze Hofman, Gert-Jan van in 1967 met de in Nijmegen studerende minder positief. De Vrije was een finan- kend was bij een groter publiek en van- der Hout, Roel van Duijn en Arthur Jan Bervoets. Onverminderd bleef Wim ciële reddingsactie gestart omdat de uit Hamburg schreef onze jonge corres- Mendes-Georges (pseudoniem van een grote bindende factor. Syn dica- toeloop van losse nummerkopers eerder pondent Uwe Timm, die nu een van de Georges Ides). Het blad dat al een jaar listisch angehauchte redacteuren als geld kostte dan opbracht. De oplage grootste Duitse romanschrijvers is. Ook eerder maandelijks was gaan verschij- Mendes-Georges en Bervoets pasten uit- groeide dan wel tot uiteindelijk zo’n de activiteiten van Jil de la Rie, die teke- nen, was gestoken in een sobere, maar stekend in het vanouds meer individua- 1500 exemplaren, uit de rode cijfers blij- ningen, artikelen en gedichten bijdroeg, karakteristieke zwarte omslag, die ont- listisch georiënteerde blad. ven was een permanent probleem. kwamen het blad ten goede. Hij publi- worpen was door de dienstweigeraar en In een terugblik op De Vrije in de jaren Najaar 1968 stapte Arthur Mendes- ceerde onder andere ook onder het graficus Kees van Dam. Kort daarop zestig heeft Jan Bervoets terecht opge- Georges die jarenlang de meeste bijdra- pseudoniem Li Tse. Verder gaf De Vrije begon Van Dam een eigen bedrijf en merkt dat Wim alles aan het blad gaf gen aan het blad geleverd had uit de allerlei brochures uit, bijvoorbeeld vanaf de zomer van 1966 ging hij De wat maar mogelijk was: ‘Er is na hem redactie. Het was een pijnlijke breuk die Rapport aan het volk. De nucleaire oorlog Vrije in offset drukken, uitgevoerd in geen redactiesecretariaat geweest dat voortvloeide uit persoonlijke omstan- zoals die er uit zou zien, vertaald uit het een kleiner formaat. zijn inzet en vooral zijn uithoudingsver- digheden. Gerda Ides had een relatie Engels, en een herdruk van Anarchisme Wim: ‘Na enkele weken spatte die redac- mogen heeft geëvenaard’. En terugkij- gekregen met Marta Vooren en samen door Paul Eltzbacher die we in afleve- tieraad al uit elkaar. Hoewel er zeker kend op dat decennium verzucht Wim werden zij actief in de ontluikende les- ringen uitbrachten.’ ideologische meningsverschillen waren nu dat hij het overigens regelmatig bisch-feministische beweging. Ook De gaf de persoonlijke animositeit tussen oneens was met sommige anarchisten Vrije die zij uittypten en vormgaven, 4 Roel en Georges de doorslag. De aanlei- die hij in het blad de ruimte gaf. En profiteerde van de publicistische activi- De voorgeschiedenis en de geschiedenis ding was een artikel van Roel over de soms ook met jongeren die hem om teiten van beide vriendinnen. Het was van de Provobeweging is gedetailleerd restauranthouder Nicolaas Kroese met advies kwamen vragen. overigens ook de tijd dat Roel van Duijn beschreven door Niek Pas. Dat De Vrije de titel “Klaas komt”. Georges wilde het weer voor De Vrije ging schrijven. Wie in het algemeen en Wim in het bijzonder onder geen beding plaatsen, waarop Wim: ‘Het was in de nadagen van Provo, zoekt naar de voorgeschiedenis van de een sleutelrol in die aanloop tot Provo Roel en Gert-Jan definitief vertrokken." meen ik, dat er op een regenachtige Oranjevrijstaat en de Kabouter bewe- speelden mag sinds het verschijnen van ‘Een paar maanden later was Provo avond een jongeman bij mij op de stoep ging in 1969 vindt deze in De Vrije het boek van Pas genoegzaam bekend voorpaginanieuws. Roels vondst van stond. Joop Wilhelmus heette hij. Hij terug. De banden werden uiteindelijk geacht worden. een eigentijdse déklasse, het provotari- kwam uit Dordrecht en kocht weleens verbroken toen Van Duijn zijn parle- Roel van Duijn ging in de zomer van aat, was natuurlijk een aardige variant De Vrije. Een mooi blad, vond hij het, mentair-politieke missie wat al te seri- 1964 meewerken aan het blad, waarvoor op de theorie van Kooijman die hij door maar al snel bleek dat het hem om seks eus ging nemen. 6 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 7 der Hout en Roel van Duijn, en later ook hij veel vertaalwerk deed, ondermeer De Vrije had leren kennen. Maar ik te doen was. Een blad met foto’s en ver- met de Amsterdammer Wim Mulder, uit het Engelse maandblad Anarchy en ergerde me toch wel aan de arrogantie halen daarover wilde hij gaan uitgeven. die naar eigen zeggen vroeger voor de kort daarop begon ik eveneens artikelen van Provo ten aanzien van de gewone Hoe moest hij dat aanpakken? Ik meen Binnenlandse Veiligheidsdienst had aan te leveren. man, het klootjesvolk.’ dat hij de naam ervan toen al bedacht gewerkt. Zij gingen alle drie – de een De woning van Wim en Annie in de ‘Binnen De Vrije leefde veel kritiek op had. In ieder geval gaf ik hem het tele- wat eerder dan de ander – meewerken Rotterdamse wijk het Oude Noorden Provo en vooral Georges deed er alles foonnummer van onze drukker in Den aan De Vrije. Vooral Wim Mulder was werd steeds vaker een ontmoetingsplek aan om Roel en de zijnen af te branden. Haag. En ja hoor, kort daarop verscheen actief. Hij vertaalde veel uit buitenland- en uitvalsbasis van allerlei jongeren, Maar er waren ook tegengeluiden. Mijn het eerste nummer van het seksblad se anarchistische bladen en voorspelde onder wie Roel en zijn vriendin Carla, vriend Jil de la Rie schreef een artikel Chick.’ dat dit verzet van jongeren tegen kern- Thom Holterman, een actieve Rotter- waarin hij het vierkant voor de provo’s Het was overigens ook de tijd dat De wapens zou uitmonden in een weder- dam se ban-de-bommer, Rob Stolk die in opnam. Op de Dam in Amsterdam ver- Vrije veel publiciteit kreeg. Diverse opleving van het anarchisme. Daar Zaandam het anarchistische blad Barst kocht hij enthousiast exemplaren van kranten en opinieweekbladen schreven kreeg hij dus al spoedig gelijk in.’ had uitgebracht en – vanaf eind 1965 – De Vrije aan jongeren.’ er waarderend over. In Vrij Nederland ‘De Vrije was onmiskenbaar op de goede jongeren van de Rotterdamse provobla- Samen met Georges en diens vrouw van 6 april 1968 bijvoorbeeld viel te weg, werd steeds informatiever en actu- den Desperado en Nieuwe Generaatsie. Gerda Ides vormde Wim voortaan de lezen dat De Vrije steeds beter van kwa- eler. Zo schreef onze Belgische mede- In januari 1965 trad bij De Vrije een redactie, in 1966 uitgebreid met Hans liteit en steeds informatiever was gewor- werker J. de Smet al over Herbert redactieraad aan. Deze bestond naast Jar (pseudoniem van Hans Ramaer) en den. Overigens was de aanleiding toen Marcuse toen deze nog volstrekt onbe- Wim uit Zweitze Hofman, Gert-Jan van in 1967 met de in Nijmegen studerende minder positief. De Vrije was een finan- kend was bij een groter publiek en van- der Hout, Roel van Duijn en Arthur Jan Bervoets. Onverminderd bleef Wim ciële reddingsactie gestart omdat de uit Hamburg schreef onze jonge corres- Mendes-Georges (pseudoniem van een grote bindende factor. Syn dica- toeloop van losse nummerkopers eerder pondent Uwe Timm, die nu een van de Georges Ides). Het blad dat al een jaar listisch angehauchte redacteuren als geld kostte dan opbracht. De oplage grootste Duitse romanschrijvers is. Ook eerder maandelijks was gaan verschij- Mendes-Georges en Bervoets pasten uit- groeide dan wel tot uiteindelijk zo’n de activiteiten van Jil de la Rie, die teke- nen, was gestoken in een sobere, maar stekend in het vanouds meer individua- 1500 exemplaren, uit de rode cijfers blij- ningen, artikelen en gedichten bijdroeg, karakteristieke zwarte omslag, die ont- listisch georiënteerde blad. ven was een permanent probleem. kwamen het blad ten goede. Hij publi- worpen was door de dienstweigeraar en In een terugblik op De Vrije in de jaren Najaar 1968 stapte Arthur Mendes- ceerde onder andere ook onder het graficus Kees van Dam. Kort daarop zestig heeft Jan Bervoets terecht opge- Georges die jarenlang de meeste bijdra- pseudoniem Li Tse. Verder gaf De Vrije begon Van Dam een eigen bedrijf en merkt dat Wim alles aan het blad gaf gen aan het blad geleverd had uit de allerlei brochures uit, bijvoorbeeld vanaf de zomer van 1966 ging hij De wat maar mogelijk was: ‘Er is na hem redactie. Het was een pijnlijke breuk die Rapport aan het volk. De nucleaire oorlog Vrije in offset drukken, uitgevoerd in geen redactiesecretariaat geweest dat voortvloeide uit persoonlijke omstan- zoals die er uit zou zien, vertaald uit het een kleiner formaat. zijn inzet en vooral zijn uithoudingsver- digheden. Gerda Ides had een relatie Engels, en een herdruk van Anarchisme Wim: ‘Na enkele weken spatte die redac- mogen heeft geëvenaard’. En terugkij- gekregen met Marta Vooren en samen door Paul Eltzbacher die we in afleve- tieraad al uit elkaar. Hoewel er zeker kend op dat decennium verzucht Wim werden zij actief in de ontluikende les- ringen uitbrachten.’ ideologische meningsverschillen waren nu dat hij het overigens regelmatig bisch-feministische beweging. Ook De gaf de persoonlijke animositeit tussen oneens was met sommige anarchisten Vrije die zij uittypten en vormgaven, 4 Roel en Georges de doorslag. De aanlei- die hij in het blad de ruimte gaf. En profiteerde van de publicistische activi- De voorgeschiedenis en de geschiedenis ding was een artikel van Roel over de soms ook met jongeren die hem om teiten van beide vriendinnen. Het was van de Provobeweging is gedetailleerd restauranthouder Nicolaas Kroese met advies kwamen vragen. overigens ook de tijd dat Roel van Duijn beschreven door Niek Pas. Dat De Vrije de titel “Klaas komt”. Georges wilde het weer voor De Vrije ging schrijven. Wie in het algemeen en Wim in het bijzonder onder geen beding plaatsen, waarop Wim: ‘Het was in de nadagen van Provo, zoekt naar de voorgeschiedenis van de een sleutelrol in die aanloop tot Provo Roel en Gert-Jan definitief vertrokken." meen ik, dat er op een regenachtige Oranjevrijstaat en de Kabouter bewe- speelden mag sinds het verschijnen van ‘Een paar maanden later was Provo avond een jongeman bij mij op de stoep ging in 1969 vindt deze in De Vrije het boek van Pas genoegzaam bekend voorpaginanieuws. Roels vondst van stond. Joop Wilhelmus heette hij. Hij terug. De banden werden uiteindelijk geacht worden. een eigentijdse déklasse, het provotari- kwam uit Dordrecht en kocht weleens verbroken toen Van Duijn zijn parle- Roel van Duijn ging in de zomer van aat, was natuurlijk een aardige variant De Vrije. Een mooi blad, vond hij het, mentair-politieke missie wat al te seri- 1964 meewerken aan het blad, waarvoor op de theorie van Kooijman die hij door maar al snel bleek dat het hem om seks eus ging nemen. 6 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 7 standse en Thom Holterman, waarbij 5 opvalt dat – misschien ook naar de Misschien was de tweede helft van de mode van die tijd – het collectief geheel jaren zestig, de tijd waarin De Vrije uit anarchistische heren bestond. groeide en bloeide ook de tijd waarin Boudewijn Chorus verzorgde jarenlang Wim zijn beste artikelen schreef. In die de administratie en verzending van het periode 1964-1971 schreef hij zo’n vier blad. Medio jaren tachtig nam Wim deze artikelen per jaar, want een veelschrijver taken op zich. is hij nooit geweest. Het is niet toevallig In De AS heeft Wim artikelen gepubli- de periode waarin de meeste van de in ceerd over onder anderen Jan Börger, deze AS herdrukte artikelen gepubli- Piet Kooijman, Albert Camus, Reich en ceerd zijn. Het gaat dan om artikelen Hegel, over geld, macht en menselijke over Provo, over 1968, en over het natuur, over antisemitisme, christen- ‘wetenschappelijk’ socialisme van dom en religie. Zo schreef hij in num- Marx. mer 14 (1975) over het kosmogonisch Verder schreef Wim in die tijd diverse karakter van de godsdiensten, hun ver- keren over de opstanden in de wevenheid met zonne- en maanmythen: Amerikaanse steden en de daaropvol- ‘De Christusfiguur toont treffende gelij- gende repressie, over ontkerkelijking en kenis met zonnegoden uit het verle- atheïsme, over Zuid-Amerika, over de den.’ Spanjaard Federico Garcia Lorca, over Als je ook kijkt naar de boeken die hij de het Oranjehuis, over Wilhelm Reich, afgelopen 35 jaar in De AS besproken over Max Stirner, over Camus, Sartre en heeft, en waarvan ik specifiek noem die De Beauvoir, en – bijna onvermijdelijk- over milieufilosofie, spinozisme en post- over Piet Kooijman. modernisme, ontstaat er zeker een beeld In 1971 werd besloten om de anarchisti- van de interessegebieden van Wim en sche krachten te bundelen. De Vrije en van zijn inkleuring van het anarchisme Recht voor Allen, het blad van de als politieke filosofie. Federatie van Vrije Socialisten fuseer- 6 den tot het federatieblad De Vrije Socialist. Wim bleef redactiesecretaris, Na zijn pensionering eind jaren tachtig maar de verhoudingen tussen de redac- keerde Wim terug naar zijn roots. tie en het federatiebestuur lieten zoveel Wim: ‘Na bijna dertig jaar ging ik me te wensen over dat Wim en ik het na een weer bezig houden met het denken van jaar voor gezien hielden. Jan Börger en diens tamelijk omvangrij- Kort daarop, in de zomer van 1972, ke nalatenschap. Veel daarvan was nooit vroeg ik Wim om mederedacteur te uitgegeven. Door mijn contacten met worden van een nieuw op te richten zijn zoon, de kunstschilder Jan Hendrik anarchistisch tijdschrift. Met Arthur Börger en met Jan Vis, voorman van de Mendes-Georges, Simon Radius, Rudolf vrijdenkers in het laatste kwart van de de Jong en Boudewijn Chorus vormden vorige eeuw, die ook goed bekend was wij het AS-redactiecollectief, zoals dat met Börger en diens werk, kreeg ik het naar de mode van die tijd genoemd ongeordende archief van Börger in bezit. werd. Na enkele nummers werd de Ik heb toen de Jan Börger-Bibliotheek redactie uitgebreid met Anton Con- opgericht, om de cursussen en voor- 8 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 9 standse en Thom Holterman, waarbij 5 opvalt dat – misschien ook naar de Misschien was de tweede helft van de mode van die tijd – het collectief geheel jaren zestig, de tijd waarin De Vrije uit anarchistische heren bestond. groeide en bloeide ook de tijd waarin Boudewijn Chorus verzorgde jarenlang Wim zijn beste artikelen schreef. In die de administratie en verzending van het periode 1964-1971 schreef hij zo’n vier blad. Medio jaren tachtig nam Wim deze artikelen per jaar, want een veelschrijver taken op zich. is hij nooit geweest. Het is niet toevallig In De AS heeft Wim artikelen gepubli- de periode waarin de meeste van de in ceerd over onder anderen Jan Börger, deze AS herdrukte artikelen gepubli- Piet Kooijman, Albert Camus, Reich en ceerd zijn. Het gaat dan om artikelen Hegel, over geld, macht en menselijke over Provo, over 1968, en over het natuur, over antisemitisme, christen- ‘wetenschappelijk’ socialisme van dom en religie. Zo schreef hij in num- Marx. mer 14 (1975) over het kosmogonisch Verder schreef Wim in die tijd diverse karakter van de godsdiensten, hun ver- keren over de opstanden in de wevenheid met zonne- en maanmythen: Amerikaanse steden en de daaropvol- ‘De Christusfiguur toont treffende gelij- gende repressie, over ontkerkelijking en kenis met zonnegoden uit het verle- atheïsme, over Zuid-Amerika, over de den.’ Spanjaard Federico Garcia Lorca, over Als je ook kijkt naar de boeken die hij de het Oranjehuis, over Wilhelm Reich, afgelopen 35 jaar in De AS besproken over Max Stirner, over Camus, Sartre en heeft, en waarvan ik specifiek noem die De Beauvoir, en – bijna onvermijdelijk- over milieufilosofie, spinozisme en post- over Piet Kooijman. modernisme, ontstaat er zeker een beeld In 1971 werd besloten om de anarchisti- van de interessegebieden van Wim en sche krachten te bundelen. De Vrije en van zijn inkleuring van het anarchisme Recht voor Allen, het blad van de als politieke filosofie. Federatie van Vrije Socialisten fuseer- 6 den tot het federatieblad De Vrije Socialist. Wim bleef redactiesecretaris, Na zijn pensionering eind jaren tachtig maar de verhoudingen tussen de redac- keerde Wim terug naar zijn roots. tie en het federatiebestuur lieten zoveel Wim: ‘Na bijna dertig jaar ging ik me te wensen over dat Wim en ik het na een weer bezig houden met het denken van jaar voor gezien hielden. Jan Börger en diens tamelijk omvangrij- Kort daarop, in de zomer van 1972, ke nalatenschap. Veel daarvan was nooit vroeg ik Wim om mederedacteur te uitgegeven. Door mijn contacten met worden van een nieuw op te richten zijn zoon, de kunstschilder Jan Hendrik anarchistisch tijdschrift. Met Arthur Börger en met Jan Vis, voorman van de Mendes-Georges, Simon Radius, Rudolf vrijdenkers in het laatste kwart van de de Jong en Boudewijn Chorus vormden vorige eeuw, die ook goed bekend was wij het AS-redactiecollectief, zoals dat met Börger en diens werk, kreeg ik het naar de mode van die tijd genoemd ongeordende archief van Börger in bezit. werd. Na enkele nummers werd de Ik heb toen de Jan Börger-Bibliotheek redactie uitgebreid met Anton Con- opgericht, om de cursussen en voor- 8 De AS 163– Wim de Lobel De AS 163– Wim de Lobel 9

See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.