Czeski teatr absurdu : dramaty Václava Havla na tle czeskiej historii i kultury

2022·2.1 MB·Polish

by  Zimna, Elżbieta Autor

Elzbieta Zimna
C
zeski teatr absurdu
Dramaty Václava Havla
na tle czeskiej historii i kultury
k
u
a
N
mii
e
d
a
k
A
ej
ki
s
Polna
ki ycz
ty st 17 h
wis wi K ac
ut Slacja Sla ULTURA anicz
yt da gr
InstFun a Po
n

C
zeski teatr absurdu
Dramaty Václava Havla
na tle czeskiej historii i kultury
Kultura na Pograniczach
[Borderland Cultures]
17
Redaktor Naczelna [Editor-in-Chief]
Dr hab. ANNA ENGELKING, prof. inst.,
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska
[Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland]
Rada Naukowa [Scientific Board]
Канд. іст. н. ЛЮДМИЛА БУЛГАКОВА, Інститут народознавства,
Національна академія наук України, Львів, Україна
[Kand. ist. n. Liudmyla Bulhakova, Ethnology Institute, National Academy
ofSciences of Ukraine, Lviv, Ukraine]
Dr hab. GRAŻYNA KUBICA, prof. ucz., Uniwersytet Jagielloński, Kraków,
Polska [Jagiellonian University, Cracow, Poland]
Д-р, праф. ВОЛЬГА ЛАБАЧЭЎСКАЯ, Беларускі дзяржаўны універсітэт
культуры і мастацтваў, Мінск, Беларусь
[D-r, praf. Olga Łobaczewska / Vol′ha Labachėŭskaia, Belarusian State
University of Culture and Arts, Minsk, Belarus]
Dr. RIMANTAS MIKNYS, Lietuvos istorijos institutas, Vilnius, Lietuva
[Lithuanian Institute of History, Vilnius, Lithuania]
Dr hab. ROBERT TRABA, prof. inst., Instytut Studiów Politycznych
Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska [Institute of Political Studies,
Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland]
Elzbieta Zimna
C
zeski teatr absurdu
Dramaty Václava Havla
na tle czeskiej historii i kultury
k
u
a
N
mii
e
d
a
k
A
ej
ki
s
Pol zna
ki yc
y t
t s
wis awi
ut Slacja Sl
t a
y d
t n
ns Fu Warszawa 2022
I
Recenzje wydawnicze [Editorial Reviews]
Prof. PhDr. Jan Hyvnar, CSc
Akademie múzických umění v Praze, Česká republika
[The Academy of Performing Arts in Prague, Poland]
Dr hab. Joanna Krakowska, prof. inst.
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska
[Institute of Art, Polish Academy of Science, Warsaw, Poland]
Publikacja dofinansowana z programu „Doskonała Nauka” Ministra Edukacji i Nauki.
[The work was financed from the “Excellent Science” Programme of the Polish Mini-
ster of Education and Science.]
Projekt okładki i stron tytułowych [Cover, Half-title, and Title Page Design]
Barbara Grunwald-Hajdasz
Na okładce: Praski Hrad, fot. E. Zimna
[Cover: The Prague Castle, photo E. Zimna]
Redaktor prowadzący [Editoral Supervision]
Dorota Leśniewska
Redakcja i korekta [Editing and Proofreading]
Dorota Muszyńska-Wolny
Skład [Typesetting]
Jacek Marciniak
© Copyright by Elżbieta Zimna, 2022
This is an Open Access book distributed under the terms
of the Creative Commons Attribution 3.0 PL License
(creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution,
commercial and noncommercial, provided that the book is properly cited.
e-ISBN: 978-83-64031-71-7
ISSN: 2450-565X (Kultura na Pograniczach)
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
[Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences]
ul. Bartoszewicza 1b/17, 00-337 Warszawa
tel. [phone], [email protected], www.ispan.waw.pl
PODZięKOWANiA
Najserdeczniej dziękuję profesorowi Lechowi Sokołowi za to, że stał na każ-
dym rozdrożu mojej zawodowej drogi i że za każdym razem sprawiał, że mo-
głam iść w wymarzonym kierunku. Ogromnie dziękuję moim czeskim przyja-
ciołom: Helenie Stachovej i Janowi Jiříkowi za przybliżanie mi tajników
czeskości i czeskiego języka, Ewie Partydze za mobilizację, profesor Joannie
Sosnowskiej za życzliwość, a Václavowi Havlovi za wszystko, co w życiu napi-
sał i zrobił.

SPiS TREśCi
PODZięKOWANiA ............................................................. 5
WSTęP ......................................................................13
ROZDZiAł i
HAVEL, CZyLi CZECH ........................................................17
Pierwsze katastrofy ......................................................17
Złote lata sześćdziesiąte ..................................................22
Mrok tzw. normalizacji ...................................................26
Rewolucja ................................................................31
Prezydent ................................................................33
Były prezydent ...........................................................35
ROZDZiAł ii
DRAMAT ZAWSZE WSPółCZESNy ...........................................37
ROZDZiAł iii
DRAMAT ABSuRDu? .........................................................45
Historia pojęcia ..........................................................45
Teatr absurdu ............................................................47
Teatr absurdu Havla ......................................................49
Teatr jako droga do przebudzenia duchowego ............................51
Szczelina .................................................................52
Tajemnica teatru .........................................................53
Czeski absurd ...........................................................55
ROZDZiAł iV
BuRżuAZyJNy iNTELEKTuALiSTA KONTRA ZDROWA fiLOZOfiA KLASy
śREDNiEJ ................................................................57
Nieprzetłumaczalny ......................................................57
Inauguracja i likwidacja ..................................................58
Hugo i Piotr ..............................................................60
Kalabis ...................................................................61
„On wszelkie biedy świata w chwale przemoże” ..........................62
Spis treści
8
ROZDZiAł V
DEHuMANiZACJA, CZyLi TRyBiK DOSKONAły ...............................65
Kafkowski urząd .........................................................65
Józef Gross jako Józef K. ..................................................72
Nieśmiertelny urząd .....................................................74
ROZDZiAł Vi
CAłA PRAWDA O CZłOWiEKu ...............................................79
Puzuk ....................................................................79
Kłamać z namysłem ......................................................81
ROZDZiAł Vii
WOLNOść KONTRA PORZąDEK .............................................85
„Nieudany” dramat .......................................................85
Demokracja ..............................................................86
Demokracja w natarciu ...................................................87
Dyktatura ................................................................90
Prosta droga do autorytaryzmu ..........................................91
„Ta ludzka swoboda” .....................................................93
ROZDZiAł Viii
CZESKiE NiE-AKTORSTWO, CZyLi TEATR W POSZuKiWANiu WOLNOśCi . . . . . . . 97
Dwa teatry ...............................................................97
Osoby dramatu ...........................................................98
Jára Cimrman ...........................................................100
Teatr Járy Cimrmana ....................................................102
Sztuki Cimrmana ........................................................103
Sól w oku ...............................................................106
Prawdziwy Czech .......................................................107
Divadlo Na tahu .........................................................108
Pierwsza premiera ......................................................110
Nie-aktorstwo ...........................................................113
Teatr, czyli wolność .....................................................115
ROZDZiAł iX
PRZySTOSOWAć Się ........................................................117
Nowa droga .............................................................117
Policjanci i złodzieje ....................................................117
Reguły gry ..............................................................121
Kłamać starannie .......................................................122