Bloeijende opkomst der aloude en hedendaagsche Groenlandsche visschery PDF
Preview Bloeijende opkomst der aloude en hedendaagsche Groenlandsche visschery
Bloeijende opkomst der aloude en hedendaagsche Groenlandsche visschery Cornelis Gijsbertsz Zorgdrager bron CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandsche visschery.P.vanTholenR.C.Alberts,DenHaag1727(2edruk) Zievoorverantwoording:https://www.dbnl.org/tekst/zorg003bloe01_01/colofon.php Letop:boekenentijdschriftjaargangendiekorterdan140jaargeledenverschenenzijn,kunnen auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen ervan,leesjeindegebruiksvoorwaarden. *1v Verklaaring van de tytelprint. Zee,LuchtenAardedooreenschooneVrouwverbeelt, Op’tkundigsteafgerechtopfixeZeekompassen, EnWeereltstreeken,en’tGesterntderNoorderAssen, Zitopdenvoorgrontmeteen’glansdieiederstreelt. DeTydt,die’talvernielt,enallesweett’ontdekken, Schuift’tkleedtderonkundeop,entoonthaarvrankenvry DelangverhooleneGroenlantscheVisschery, Omdoordatklaargezichthaaraandachtoptewekken. HarpoenenLynenLens,haarwapenenenkracht, OmfierdenWalvischinhetpekelteverbaazen, Enhemenbloetenzieltenneusgaateuitteblaazen, Staanhier,alsdienaarsvanhaarGodtheit,opdewacht. DeFaam,gewoondenlofderbraaventetrompetten, BazuintderSchryvrenroem,enkroonthunheerlykwerk MeteeuwigenLaurier,denprysvan’tletterperk, Waaropdevolgendeeeuwhaartoonennochzalzetten. Debysieraden,hierendaarvoor’tooggemaalt, Verbeeldenstoffendiehierbraafzynuitgehaalt. A.BÓGAERT. CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery *4r Aan de Heeren gecommitteerden der Hollandsche Groenlandsche visschery. DEHEEREN JACOBNOORDHEY. WegensROTTERDAM. JANVANTARELINK. WegensAMSTERDAM. BARTHOLOMEUSVANHAALEN. WegensAMSTERDAM. BURGERSCHUURMAN. WegensHOORN. CORNELISDIRKSZ.THEWES. WegensSARDAM. JANJACOBSZ.MOL. WegensJISP. CORNELISEENHOORN. WegensDERYP. GERRITVIS. WegensZAANDYK. ZeerWaardeenVeelgeachteHEEREN. Uitverplichtingis’tdatwyditWerk,voorweinigjaarenin’tlichtgekomen,en aandezeerGachte CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery *4v HeerenGecommitteerdenderHollandscheGroenlandscheVisscheryopgedragen, omzynebyzonderenuttigheitenfraaijeuitvoeringzeerschielykuitverkocht,enons byinkoopeigengewordenzynde,andermaalopdeperssehebbendegelegt,wederom aanUVeelgeachteHeerentoeëigenen;nademaalaanUwegeëerdePersoonaadjes alsHoofdtbestierdershetgecommitteerdeBewindvandeezezooberuchteVisschery isopgedragen,endoordeSouverainevanonsVaderlandtdaarinbevestigtzynde, alleendeezetoeëigeningtoekomt. VanditWerk,deezeGroenlandscheVisschery,ophetnaaukeurigstemetallehaare hoedanighedenbeschreeven,komtalseersteoorzaakC:G:Zorgdragerdeeeretoe; eenmanvangrooteervarenheitindeGroenlandscheVisschery,alshebbendeveele jaarenachtereenvoorCommandeurinverscheidenGroenlandschetogtengedient, waarinhynietalleennetteaantekeningenvandevoornaamstedeelenzynerkundigheit gehoudenheeft:maarookeenontwerpdaaruitopgestelt.Dochzooalshetdien oprechtenenarbeidzaamenManbeschreevenhadde,washetechteringeeneorde omhetterDrukperssetebrengen,nademaalhyzyneaanteekeningentotonderwys zynerAmptgenotenhaddeterneergestelt,om’erzichbyallevoorvallende gelegenhedenvantekonnendienen.Derhalvenwas’tnoodignaariemandomte zien,diemeteenbeschaafdepenne’smansarbeidtineenvolkomenerstaatbragt, zulkshetnietalleenzyneAmptgenotenkondevoldoen:maarookaanalleBeminnaars vanwetenswaardigeGeschriftentennuttezyn.DieswierddandenLiefhebbervan onvermoeideBoekoeffeningA.Moubachverzochtdeezenarbeidtopzichteneemen; CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery **1r zulkshynietalleenhetWerkinordeeninzynzamenhangbragt:maarookalsuit dengrondtophaalde;beginnendevandeeersteOntdekkerendierGewesten,meteen volkomenaaneenschakelingtotdeezentegenwoordigentydt,zulksmendebeginzelen uitaloudeDeenschealsandereKronykenenGeschriftenmetveelemoeitendaarin opgeheldertvind. InsgelykshebbenverscheidenvoornaameKoopliedenenLiefhebbershemmede geengeringendienstgedaan,dienietalleenhemterhandtstelden’tgeenaandit Werkontbrak,omhetzynvolkomenbeslagtedoenhebben:maardaarenbovenden eerstenDrukbegunstigdenmetfraaijeorigineeleennaar’tlevengetekendeKaarten dierGroenlandscheGewesten,waarinmennietalleendewaaregesteltheitvandien beschouwenkan:maarookopdezelvenalsdenaaukeurigstedieooithetlichtzagen, staatkanmaaken. Dankhebbenwy’tnumedeaanvoornaameenbelanghebbendeKoopliedenvan deezenGroenlandschenhandelteweeten,dieonsmetveelemerkelykezaakentot ditWerkbehoorendeennochjaarlyksontdektwierden,begunstigthebben,overzulks deezentweedenDruknietalleenmetmeerdervolkomenheitmogtevermeerdert worden:maarookmetwaareAfbeeldzels,naar’tlevengeteekent,verzien.Dierhalven hebbenwegeenemoeitennochkostengespaartomdeezenDrukdaarmedeteversieren enuittebreiden. DeezeBloeijendeOpkomstderAloudeenHedendaagscheGroenlandsche Visschery,eenWerkmetkostenvoltrokken,enmetKunstplaatenophetsierlykste, ’twelkzodanigeenWerkvereischte,voorweinigjaarendoordenBoekhandelaar JoannesOosterwykin’tlichtgebragt,komenwyalsdoordenDrukpersweder herboren,onderUzeerWaarde CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery **1v enVeelgeachteHeerenbeschermingtebeveelen,vleyendeons,datdeezenonzen OpdragtnietmindandievandeneerstenDrukmetuwegoedkeuringzalbegunstigt worden;enwywenschendatdeezeBeschryvinggedyenenstrekkenmagtoteen voorspoedigevoortzettingenaanmoedigingdeezerVisschery;datGodtnietalleen uweGeachtePerzoonenalswyzeenvoorzichtigeBestierdersderzelvewilzegenen, enallesverleenen’tgeenUaangenaamzy:Terwylwyonsvereertachtenmeteene toegeneegenebetuigingtezyn: ZeerWaardeenVeelgeachteHeeren, UweootmoedigeDienaars P.VANTHOL, R.C.ALBERTS. CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery **2r Aan den lezer. IMmerszal’ernooitstoffetotschryvenontbreeken;wanneermen’teeneafgehandelt heeft,doet’erzichweerwatandersop.IndiendelusttotSchryfarbeidtverkleumen mogt,’twaareeengrootverliesdenLetterbeminnaarstoegebragt,zichversteeken tezienvanveelenutbaareenweetenswaardigezaaken,schoonzeweljuistnietallen denstylentopvaneenbynaongenaakbaaregeleertheitbereiken. Wyonderneemendan,dochmetverontschuldigingoverdevermeetelheitonzer penne,diezichzooonbedreeven,dusverreinZeebegeevendurft,medeeen schryfkoerstehouden;is’tnietnaardejuisteafmeetingvankundigelengteenbreete indenOceaanvanhooggesteegendeftigheituiteenwelbebloktvernuftgebooren, echtervandentongriemeenweiniggesneeden,zalzy’twaagen;enwyvleyenons, datdewichtigheitderstoffe,toteeninslagvanonsweefzelgebruikt,indien’tweb ergensgaapenmogt,degebrekkelykheitvan’tsamenstelselzalkonnenopweegen, zoowy’tgelukhebbendeezenonzenarbeidtinhandenvanbescheidentheitte geraaken. Eerstelykzalonserachtenstelettenstaanop’tonderwerp,alsmededenaarten eigenschapvandien;daarna,watnutenvoordeeldaaruittetrekkenzy,zalmeteen toelegvaneengrondigonderwys,opervaarenheitsteunende,rypelykoverlegten aangeweezenworden. Vindenwehierendaardenwegvanonzeverhandelingopgedolven,enzienwe onsweerstreeftdoor’tYzigeGewest,ofbepaaltdenochonbekendeenonbevaarbaare Gewestenverderintedringen?zullenweechternietschroomen,onsBorientaalsch enGroenlandschWintergerecht;opzynHollandschgestooftengeschootelt,den bescheidenLezersmaaklykvoortezetten;enschoon,niettegenstaandeonze bekleumdehandnaauwlyksbestandis,door’tstremmenvan CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery **2v deninkthaarepentebestieren,nochtanstrachtenwemeteenwaanloosbegrip,dit gebrekvoortekomen:dochonderbeding,datmen’tallest’eenemaalopdenasvan oordeelenervaarenheitdraaye. Zynwedanelderstotindengrondentotdenbodemdeezerverhandeldestoffe nietgenoegdoorgedrongen?’tisnietonzeonkunde,maar’twyffelendgevalalleen tewyten,waarmedevoornamentlykdeezewetenschapverzeltgaat,gelykdooronzen Schryver,inzaakenvandeVisschery,metzynredenerendonderwyswordgetoont; enhoezuivereenoordeelhiertoevereischtword,nochtansverdienthet,dathetop denwetsteenvanervaarentheitgestreekenzy. OmdesSchryversgedachtenoverditonderwerphiernevensuittedrukken,zoo zegthy:“dat,nademaaldeGroenlandscheVisscherytebedienen,veeleJaarenzyn AmptenHandteeringisgeweest,hyzichoordeeldeaandiekennisenwetenschap destemeerverschuldigttezyn,alsofhyeenanderhandwerkhadgeoeffent,ofeen onverschilligberoephadwaargenomen,dathy,behalvenzyneigeervaarnisindeeze Visschery,naarveelezaaken,byoudeenervaarenCommandeursheeftgetrachtnaar eengrondigonderzoek,verscheideDagregisters,HistoriënenJaarboekennageslagen, enbovenalmeteennaarstigeopmerking,allemerkwaardigevoorvallen,zichzelven bejegent,gaageslageneninzynJaarlykscheDagteekeningenopeenbyzonderewyze aangeteekent,omalzoovoorzichzelveneengoedbegripvaneigenbedryfen verrichtingt’erlangen. Toenhynudoorditzynonderzoekgewaarwerd,hoeverdichtenbeuzelachtig eenigeJaarboekenenHistoriënoverdeezestoffeschreeven,zulks’erin’tminst geenonderwysterervaarnisoverdeezeVisscheryin’talgemeenmeêverzeltging; zoodachthemvreemd,inditonderzoeknochnooiteenvolkomenbeschryving,niet alleenvaneendoorkneedenkundigHistorischryver,nochslechtsvaneenouden ervaarenCommandeurgevondentehebben,diegetrachthad,deezevoorname Visschery,eensdeelsvansommigeJaarboeksfeylentezuiveren,envoornamentlyk anderdeels, CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery **3r metzyneervaarenheiteenigejongeCommandeurstenonderwystedienen. Menzoumy(vervolgtdenSchryver)weltegemoetvoeren:datdeezeVisschery meerhetgevalonderheevigis,dan’tbedryfderBouwlieden,Hoveniersen Warmoeziers,ofhetwiskunstiggedragind’Arithmetica,Astronomie,Geometrieen anderediergelykebehandelingenenkunsten,diedooroeffeningkonnengeleert worden:in’teerste,doorwaarneemingvanzaaizoenenentyden,enin’tanderewaar indegetallenenaaneenverknochteregelsmetvruchtzynwaarteneemen;maarmet deVisscheryis’tgeenzinsdusgestelt.Derhalven,hoeervaarenmenzy,zalmen’t telkensdaarinzeertoevalligenveranderlykvinden,zulksdeoudenjaarlyksweder evenwysgelykdejongeCommandeurst’huiskomen,konnendezichevenminnaar eengestelderegelschikken,danaanandereneenregelmaatigonderwysgeeven, hangendeallesvan’tgeluken’sHemelszegenaf. Deezevoorwendselshemnietonbewust,kondenhemnochtansnietvoldoen,om alleenop’tblootgezegde,volgensdesleurvan’tmeestegros,deezenslenterte volgen.MaaroverdenkendewelkeenKapitaalhemonderzynbestierwerd aanvertrouwt,diestrachtehyzooveelmogelykeenregelmatigengoedbegripvan zyneigendoeningtebekomen,zonderevenwelhierdoor,’sHemelszegenniette wraaken,ofzyngedragaan’tblootemenschelykvernufttehechten,noch’erzich ookt’eenemaalvant’ontrekken:’tbesthandelemennaarzyneigemeening,eveneens alsindenLandbouwenmeeranderebedryvenvandienaart,alhoewel’erdengroei enwasdomvoornamentlykvan’sHemelszegenafhangt;nochtanszooishet waarneemenderzaaizoenen,’tploegen,mestenenmeeranderebereidingengeenzins onnut,wantdemenschelykepligtentewerkstellingvanzynvernuft,gaatmetdien zegengepaart.Insgelyksismengehoudenzynenpligtverstandiglykengetrouwin deWeetenschapvandeVisscherywaarteneemen,diesmen’tonderwysniet t’eenemaalmoetverwerpen,maarweltoezien,datmennochdooronkunde,noch doorachteloosverzuimzynenpligtnietverwaarlooze,enechterdeezeachteloos- CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery **3v heitgeenenglimpgeeve,nochonder’sHemelszegenverbloeme. Omnudeezeachteloozenhunverbloemdgeweeruitdehandtewringen,ende nochjongeenalleleergierigeCommandeursmetzyneervaarenheittedienen,ishy eindelykteraadegeworden,ditzynontwerp,inverscheidenjaarenbywyzevan aanteekening,alleenvoorzichzelvenontworpen,aaneeniedermeêtedeelen,in vertrouwen,dathetallenleerzuchtigenCommandeurs,Stuurlieden,Harpoeniersen andereBediendentennuttelykgebruikzaldienen;enmetdeezeverwachting,dat hetdenoudenenervaarenCommandeursnietschaadenzal,maarhenaanleiding geeven,omdegebrekentehelpenverbeeteren:alsvindendenureedseenschets,op welkersspooreenvolkomenBeschryvingoptemaakenzy,deezealomberuchte Visscherygenoegzaamwaardig. GelykerwysmendanveelnutuitdeArithmeticavoordenKoophandelweette trekken,alsookuitdeWiskunstverscheidenMathematischeWeetenschappen,die volgensdekunstderZeevaartdenStuurliedennietweinigtendienstzyn;zooishier uitblykbaar,datzodanigeMededeeldersdeezerwetenschappen,eenloflykwerk hebbenverricht,hunnegaavenvoor’tgemeenewelzynopofferende.Maarwatonze Visscheryaangaat,is’tnochtanskennelykgenoeg,dat’erineenwelgeoeffende kennisdoor’twelhandhavenderVisscheryzodanigeenvoordeelsteekt,zulks’er veelmenschendeelinhebben;voornamentlykdievandeScheepsbouwerybestaan; UitreedersvanSchepen;LeveraarsvanLeeftochtenScheepsbehoeften;Vervaardigers vanGereedschappentotdeWalvischvangst;Traan-enBaardekopers;Arbeiders, Sjouwers,Schuitevoerders,enwatmeeris:eengrootgetalCommandeurs,Harpoeniers enandereScheepsbediendenenMatroozen,diejaarlykshungewinopdeNeering deezerVisscheryzoekenenvooreengrootgedeeltedaaruitbestaan. Deezeredenenoverweegende,vondhyzichbewoogen,zynontwerptendieneinde optemaaken,zulks’ereenanderopmerkendoeffenaareeniggenotvanteverwachten hadde.” Dusmogtnudeezevruchtwelnietgeheelvruchtelooswezen,naardiendentoeleg alleentotonderwysisaangelegt,enookomte CornelisGijsbertszZorgdrager,BloeijendeopkomstderaloudeenhedendaagscheGroenlandschevisschery
Description:The list of books you might like
