Table Of Content

Kompendium <~ o if w t e r Kompletny podręcznik do tworzenia grafiki 3D w programie Blender Chcesz poznać rozbudowane możliwości I funkcje programu Blender"? Chcesz nauczyć sle tworzyć fotorealistyczne modele i animacje 3D? Chcesz poznać zoawansowane techniki, W które pozwolą Cl poprawić jakość swych proc’ Kamil Kuklo Jarosław Kolmaga Zawiera CD Spis treści Przedmowa..........................................................................................................................................11 wstęp.....................................................................................................................................................13 Rozdział 1. Interfejs...........................................................................................................................15 Strefa User Preferences ..................................................................................................................17 Strefa 3D View................................................................................................................................20 Strefa Buttons Window...................................................................................................................23 Rozdział 2. Podstawowe funkcje................................................................................................29 Dodawanie obiektów do sceny......................................................................................................29 Najważniejsze operacje ............... 30 Kasowanie obiektów ......................... 33 Rodzaie widoków 3D..................................... 34 Wprowadzanie danych.............................. 35 Menu Pivot ..............................................................................................................................37 Rozdział 3. Edit .Mode........................................................................................................................47 Podstawowe informacje.................................... ..................... 47 Edycja obiektów Mesh....................................................................................................................51 Okno Mesh Tools 1............................. 52 Okno Mesh Tools ................................................................................... 54 Edge And Face Tools ........................ 62 Edycja obiektów Meta................................................................. 64 Okno MetaBall...................................... 64 Okno MetaBall tools.................................. 65 Edycja obiektów Surface .............................................................................. —................66 Okno Curve and Surface ........................ 67 Okno Curve Tools 1 ........................ 68 Okno Curve Tools................................................................ 69 Edycja obiektów Curve........................................................................................................................71 Okno Curve Tools ...„.............. 73 Okno Curve and Surface .......... 74 Edycja obiektów Empty......................... 77 4 Blender. Kompend im Spis treści 5 Edycja tekstu .............. 7« Podsumowanie.............. 297 Okno Font ...................................—........—................ 78 Okno Mirror Tramp — Raytracmg __ 298 Opcje Ray Mirror ___ ...____ 299 Rozdział 4. Object Mode...............................................................................................................137 Opcje Ray Transp ................ „..............„..... 301 Podstawowe operacje ...........................................—.............................-...................................137 Tworzenie rodzin i więzi ..._.................................................... 141 Uwagi końcowe__________ ...._______ ....311 Strefa Outliner .................................................................................................................143 Rozdział 8. Tekstury ....................................................................................................................317 Rozdział 5. Metody edycji..............................................................................................................147 Wprowadzenie..................................„........... 317 Wprowadzenie ....................„.... —...... 147 Okno Texture .......„......... „...... 317 Edycja proporcjonalna............................................. 147 Edycja tekstur ..............„.........................._...... 319 Edycja wzorowana ...................................................................... 149 Tekstura a kolor ____.......... 323 Edycja metody Skinning...............................„........................................... 152 Rodzaje tekstur „....„......................................................... 327 Edycja symetryczna -............... 153 Distorted Noise.....................................................„...._......................... 327 Edycja za pomocy krzywych......................................„.............„................................................ 155 Voronoi .......„................. 328 Edycja za potnoi.4 funkcji Warp.....................„..... „.................. 16] Musgrave............................ 329 Noise...........................................................................................................................................330 Rozdział 6. Modyfikatory..............................................................................................................225 Blend „.......................................................................................................................................331 Podstawowe informacje................................................................................... 225 Magic ................................................................................................ 331 Modyfikator Array............................ 227 Wood ..... _................................. 331 Modyfikator Lattice................................. 228 Stucci........................... „.............332 Modyfikator Curve........................................................„................................. 231 Marble ...................................................................... 333 Modyfikator Subsurf................ _........................231 Clouds............... .„..............„....................._............„„...... 333 Wygładzanie alternatywne...................................................„...................................................233 Image...................... 334 Podsumowanie .............„............................„...................................................................234 EnvMap................„............. 338 Modyfikator Decimator..........................................„.................. 235 Plugin.............................. „„..............................341 Modyfikator Build..................................... „...... ......................................236 Okno Map I nput................................................................................................ 341 Modyfikator Wave ..........................................„........................ 237 Material a tekstura ..................„......................................................... „...341 Modyfikator Mirror ...................... 239 Okno Map To...................................................................................................................................349 Modyfikator Boolean ...............„...................................................................................................239 Tekstura a material ......................................................................................... 350 Modyfikator Armature .............. 241 Menu Texture Blending Mode..................................... 356 Modyfikator Hook ..............................................„............................................................... 241 Informacje dodatkowe.................................................................... „...359 Modyfikator Soffbody ..................................... 243 Bump Maps .................................................................................... 360 Normal Maps ........................ „...360 Rozdział 7. Materiały.......................................................................................................................273 Rozdział 9. Mapowanie UV............................................................................................................385 Wprowadzenie .......„...........„.......................„....... 273 Podstawowe Informacje................................................ 385 Jeden obiekt — wiele materiałów.................................„................. 276 Unwrapping............................... 388 Okno Preview................................................................._.........................._.............. 278 Okno UV Calculation......................................... 392 Okno Links and Pipeline..................................................................................................................278 Szwy — Seams...............................................................................................................................395 Okno Material ....................... 281 Edycja siatki ........ 398 Okno Ramps ......................................................„......................................................................285 Strefa UV/Image Editor.............................................................................................................398 Okno Shaders ......................................................................................................................................290 Edycja tekstury.....................................................................................................................................412 Diffuse Shader.......................................... 294 Wrapping .................................................. —.............413 Specular Shader .......................... _.....................................296 Podsumowanie .................................................................................................................................414 6_________Blender. Kompendium Spis treści 7 Rozdział 10. Materiały czasu rzeczywistego.......................................................................417 Rozdział 13. Radiosity ................................................................................................................533 Wprowadzenie...............................................................................................................................417 Podstawowe informacje............................................................................................. 53J Ręczne malowanie wierzchołków .................................................. 4 ]P 7rzygotowań ic sceny ____ - 535 Ręczne malowanie tekstury ...... —........................421 Radiosity buttons „......................... 5^ Image Paint ........................................................................................ 421 Okno Radio Render ___ 537 Trvb Texture Paint ............................. 424 Okno Radio Tool......................................................... „..538 Okno Calculation _ __ 541 Rozdział II. System Nodes.........................................................................................................427 Podsumowanie................. „...543 Podstawowe informacje _............. 427 Budowa Node ....................... _........... 424 Rozdział 14. Ustawienia świata...............................................................................................545 Pasek narzędzi.......................................................................... Wprow43a2dzenie.............................................................................................................................545 Render Layers.............................. „.......................................................434 Okno Preview...................................................................... 546 Material Nodes.......................................................................... Okno4 W36orld........................ „..547 Inpul Nodes..................................................................................... 437 Okno Mist/Stars/Physics ................. ,..............................548 CoJor Nodes ......... 44d Physics ...........................................................................................................................548 Vector Nodes .... „................ 443 Mist ..............................................................................................................................549 Convertor Nodes ...„.................................................................................................................. Stars.................. 551 Output Nodes....................._....... 447 Okno Ambient Occ..................................................................... 552 Composite Nodes ....... „........................... 447 Okno Texture and Input................. 556 Input Nodes ........................................................... 444 Okno Map To........................................................ 557 Color Nodes ......... „............................... 453 Mapy HDRI ........................................................................................................................... 559 Vector Nodes .............. ..... ........................455 Filter Nodes ................................................................................................................................. Rozdziali 5. Physics buttons......................................................................................................561 Convertor Nodes .... ......................................... 458 Wprowadzenie ..................................... 561 Output Nodes .............................. 460 Efekt Particles .......... 562 Podsumowanie „................................................................ Ok4n6o1 Particles................. 562 Nodes ........ „.................. 470 Okno Particle Motion ................ 570 Podsumowanie........................... 576 Rozdział 12. Kamera i światło.....................................................................................................487 Efekt Soft Body........................... 577 Wprowadzenie........................ _.......... 487 Okno Soft Body .......................... 578 Kamera........................ __ 487 Bake Settings ................................................................................ 583 Światło............................................................................................................................. 490 Podsumowanie.............................................................................................. 584 Okno Preview ......................... _....................................._ _ 4 9 3 Fluid Simulation ........... 585 Okno Lamp..................................................................................... 492Domain ......... 586 Okno Shadow and Spot.............................................................. 494Fluid..............................................................................................................................................593 Okno Texture and Input ...... „.................................._...................494 Obstacle....................................................................................................................................„.594 Okno Map To.............. __ 495 Inflow............................................ 595 Rodzaje lamp ........................................... _............ 496 Outflow ......................................................................... 596 Lamp................ _,.................................__.......................496 Panicle.............................................................. 596 Afca.............................. —.................................... 498 Podsumowanie...........................................................................................................................598 Spot ................................................................................................................................... 501 Pola (Fields) i bariery (Deflection).................................................................................................599 Sun............................................................................................. P5o05la.................................................................................................................................................599 Heml...................-........................................................................ 506 Bariery .....................................................................................................................................602 Dodatkowe informacje ....................................................... 507 8 Blender. Kompendium Rozdział 16. Podstawy animacji Copy Scale Constraint _.............. ..720 Copy Rotation Constraint _________________ 7^ | Wprowadzenie............................ Copy Location Constraint ..... __ KrzywclPO .........— Edycja podstawowa Rozdział 20. Akcje i NLA............................................................................................................. Edycja zaawansowana ......... Wprowadzenie ..................................................................................................................7jj Dodatkowe informacje Action Editor----------------------------------------------------------------------------------------------- Shape Keys ............— Podstawy edycji..................................................................................................................732 Absolute Vertex Keys ... Dodatkowe informacje...................................................................... 735 Relative Vertex Keys..... NLA Editor .......... „................................ 737 Animacja po Ścieżce Podstawy edycji ........ „..................................... 737 Strefa Timeline Okno Transform Properties................................._................ „..................742 Rozdział 17. Anim Settings Stride .._....... 744 Wprowadzenie _____ Podsumowanie ..................................................................„.................. „......... 750 DupliFrames..................... Rozdział 21. Rendering................................................................................................................759 DupliVerts ..................... Wprowadzenie .............. 759 Pozostałe opcie ............. Rodzaje renderingu .............................................. „760 Rozdział 18. Armatura Render buttons.............................................................. 762 Podstawowe informacje Okno Render ..............................................................................................................763 Editing Options Okno Anim.......................................... „..770 Display Options Okno Format .............................................................................................................771 Deform Options Okno Output..........................................................................................................................773 Okno Armature Bones Okno Render Layers...............................................................................................................776 Vertex Groups ...... Anim/playback buttons...............................................................................................................776 Envelopes__________... Sound block buttons ............................................................. 777 Model i armatura ......... Okno Sound .............................................................................................................................777 Weight Paint ............... Okno Listener...........................................................................................................................778 Weight Paint a Vertex Groups Okno Sequencer.......................................................................................................................779 Weight Paint a Envelopes Weight Paint a deformacje Rozdział 2 2. Sekwencje.................................................................................................................781 Tryb Pose Mode ...____ Wprowadzenie.............. 781 Kości a sterowniki .. Podstawowe informacje............... 781 Pasek narzędzi.................................................................................................................................784 Rozdział 19. Constraints Efekty ..................................... —............................ —............787 Podstawowe informacje Add .........................................................................................................................789 Null Constraint............. Sub ...........................................................................................................................................7*9 Action Constraint ... Mul ....................................................................................................................................789 IK Solver Constraint Cross .....................................................................................................................................790 Stretch To Constraint.. Cross Gamma.................................. —.............................................790 Follow Path Constraint Alpha Over....................................... -..............................................790 Locked Track Constraint Alpha Under ......... 790 Floor Constraint ..... Alpha Over Drop..........................................................................................................................791 Track To Constraint JO Blender. Kompendium Wipe__ Glow........ Sekwencje a krzywe IPO .......................................-.....................-............................................. Rozdział 23. Aneks.......................................................................................................................797 Blender 2.43_______________ —................................................................................................p......r.....z.....e.......d......m..........o......w.........a.. Edit Mode............................... -.—....—.-.........................-...................... Transformation Snap ................................................................................................... MuJtires .......................................................................................................................... Jest to już druga książka poświęcona programowi Blcnder, dostępna w polskiej Retopo ............................................................................................................................... wersji językowej. Jednocześnie jest ona pierwszą tego typu publikacją napisaną Sculpt Mode ............................................................................................................. specjalnie z myślą o polskim rynku wydawniczym. W związku z tym pragnę pogra tulować autorom publikacji — i bynajmniej nie dlatego, że polscy artyści są znani Displace Modifier ..................................................................................................... na całym świecie dzięki swym lascynującym, zapierającym dech w piersiach trój Edgesplit Modifier ,............................................................................................... wymiarowym grafikom i filmom. UVProject Modifier .................... ....................................................................... Materiały czasu rzeczywistego................................................................................................ W roku 2002 Blender stal się programem typu open source i było to najlepszą System Nodes..................................................................................................................... rzeczą, jaka mogła mu się przytrafić. Obecnie, po niemalże pięciu latach, dowiedli Material Nodes............................................................................................................ śmy, że jest on nie tylko jednym z najpopularniejszych pakietów do edycji grafiki Composite Nodes .................................................................................................... 3D z milionem pobrań każdego roku — ale i najbardziej wszechstronnym, Kamera i światło.................................................................................................. znajdującym zastosowanie w profesjonalnych produkcjach filmów, materiałów Physics buttons........................................................................................................ wideo oraz gier. Fluid simulation ................................................................................. Efekt Soft Body.................................................................................... W momencie pisania tych słów nie miałem jeszcze okazji zapoznać się z całym Okno Anim settings .................................................................... materiałem wchodzącym w skład książki, niemniej jednak jestem w pełni przeko Podstawy animacji ............................................................. nany, że została ona napisana i opracowana przez doświadczonych artystów grafi Armatura........................................................................................... ki 3D, potrafiących wyjaśnić wszelkie zawiłości związane z tworzeniem obiektów Okno Armature Visualisation ................................... trójwymiarowych wszystkim nowym użytkownikom Blendera. Pozostałe opcje..................................... Akcje i NLA... ...................................... Mam nadzieję, że książka ta będzie dla Was początkiem świetlanej przyszłości Action Editor........................................................... jako artystów 3D! Rendering.............................................................. Ton Roosendaal Skorowidz ........................................... Chairman Bender Foundation Amsterdam, luty 2007 12 Blender. Kompendium Wstęp Pamiętam, zc kiedy po raz pierwszy zainstalowałem Blendera, moja przygoda z nim trwała nic więcej niż dziesięć minut. Mnogość funkcji, jak i nietypowy interfejs zniechęciły mnie do wszelkich eksperymentów mimo entuzjastycznych recenzji użytkowników programu. Po kilku tygodniach poszukiwań i testowania alternatywnych, bezpłatnych aplikacji do edycji grafiki 3D zmieniłem zdanie, stawiając sobie za cel poznanie wszelkich opcji zawartych w Blenderzc. Nie było to łatwym zadaniem, albowiem dostępne w księgarniach publikacje okazały się w dużej mierze nieaktualne, nie opisywały większości jego funkcji, a część zagad nień najzwyczajniej pomijały. Niniejsze kompendium uzupełnia tę lukę, oferując Czytelnikowi pokaźną dozę informacji zarówno teoretycznych, jak i czysto praktycznych. Podczas jego opra cowywania starałem się, aby było ono zrozumiałe nawet dla całkowicie początku jących adeptów grafiki 3D, wyposażało ich w wiedzę, dzięki której będą mogli — czego gorąco im życzę — tworzyć wspaniałe i niezapomniane projekty. Kompendium to nie powstałoby bez zaangażowania innych osób. Szczególne słowa podziękowania należą się Jarosławowi „Galileusowi” Kolmadze, autorowi zamieszczonych w książce artykułów i ćwiczeń, którego wskazówki nieraz poma gały mi zredagować teoretyczną część podręcznika. Nie wolno mi przy tym za pomnieć o Calvinie, którego konstrukcje armatur były dla mnie niewątpliwą inspiracją, o Mathiasic „The M.h.p.e.” Pedersenie, autorze wspaniałego ekranu powitalnego najnowszej wersji programu, za udostępnienie obrazów i tekstur, o administratorach i moderatorach polskich stron poświęconych Blenderowi — www.blmder.pl oraz ummhblmiier3d.pl — którzy umożliwili nam propagowanie akcji Cali For Content, o Hubercie Niecce za wyjaśnienie części istotnych opcji systemu Nodes, o Sylwii Sołtysik za pomoc w przygotowaniu zdjęć i w tłumacze niu, o Bernardzie Popko za obróbkę fotografii, o całej społeczności www.blaukr.arg oraz wszystkich tych, którzy odpowiedzieli na nasz apel i udostępnili nam swoje prace i projekty, jakie znajdują się na płycie dołączonej do podręcznika. Kamil „Mookie” Kuklo M Swoją przygodę z Blenderem rozpocząłem w sposób nader typowy — C2Vm dzej usuwając go z dysku jako coś. czego nie da się opanować. Na szczęśc R., ' pewnym czasie, zaintrygowany, postanowiłem spróbować jeszcze raz — udało „j. się nawet znaleźć polski „poradnik", opisujący użycie funkcji Grab, Rotate, sl J ‘ i Extrude. Potem zaś, jak to zazwyczaj bywa, były próby, projekty, ekspcrymeii', i przede wsz)'stkim nauka na błędach. Umknął mi moment, gdy przestrzeń i[j przestała być czymś nieokiełznanym — zamiast sprzeciwiać się mojej woli, z.u Rozdział i . la posłusznie tworzyć i budować. Z czasem i to się zmieniło, a kolenie wyżw.ip wymagały coraz więcej pracy i wysiłku. Jednak nie żałuję tych chwil „swawoli" interfejs Prawdą jest bowiem, żc im więcej serca i wysiłku wkłada się w kreację, tym hojni-, się ona odpłaca. A czy może być uczucie wspanialsze niż świadomość ukończeni czegoś własnego i niepowtarzalnego? Nie sądzę, by można było się nauczyć grafiki 3D. Można za to nauczyć się korz To, co przedstawia rysunek 1.1, to okno Blendera, jakie powita Cię zaraz po uru stać z narzędzi takich jak Blender. Dalej toczy się to już samo — jeśli dasz czł chomieniu programu. Choć na początku wydaje się ono skomplikowane, w rze wiekowi młotek, wszystko wokół wygląda jak gwoździe. Ty zaś czytasz właśni, czywistości jest niezwykle przyjazne użytkownikowi. instrukcję obsługi bardzo dużego i bardzo ciężkiego młotka! Niemniej jednak moja roła sprowadzała się do asystowania Kamilowi „Mooki mu" Kuklo — trudno byłoby przecenić jego wkład w powstanie podręczniki Specjalne podziękowania należą się też Maciejowi „Morte” Hałberowi, który zaw sze potrafił odpowiedzieć na moje wątpliwości w sprawach modeli organicznych oraz Piotrowi „Mecoolowi" Mikulskiemu, Krzysztofowi „Guciasowi” Nowac kiemu i wszystkim innym uczestnikom akcji Call For Content, dzięki którym na płycie dołączonej do podręcznika znajduje się pierwszej jakości baza modeli 3D Jarosław „Galileus” Kolmaga Rysunek 1.1. Podstawowy ekran programu zawiera domyślnie trzy strefy Mówiąc w największym skrócie, ekran ten składa się z 3 stref oznaczonych iko nami I , # oraz S. oddzielonych od siebie granicami. Są to odpowiednio — User Preferences (strefa pierwsza), 3D View (strefa druga) oraz Buttons Windirw (strefa trzecia). Interfeis Blendera umożliwia nam dokonanie ręcznego powielenia lub ograniczenia liczby stref, jak również samodzielnego ustawienia ich granic i paneli. Wciśnięcie prawego przycisku myszy na granicy omówionych stref (rysunek , , gysunek 1.4. udostępnia menu, które pozwoli nam podzielić strefę na dwie wzdłuz h,h u Rodza/e stref hlendera przek istniejącej {Spin Arm), pouczyć już istniejące (Join Areas) czy usun.u' h P)’.' dostępne z menu dodać pasek narzędzi danej strefy (No/Add Header). w umieszczonego po lewej aronie paska narzędzi riMt t*tu Rysunek 1.2. W3 f jro/h 'Mtnaod-r Menu umożliwiające I ręczne ustawienie stref U T**t Edtk- programu V * utlltt wintów l;> Tnn*im* Menu otwane za pomocą prawego przycisku myszy w panelu okien narzętb ®U 1 wIn.tm~» agW» IJEudąijiri.Hr^ wych (strefa trzecia; rysunek 1.3) pozwala na wybór ich ustawienia: HonzńT, ^ UIAEMW uporządkuje je w poziomie, Vertical w pionie, z kolei Free pozwoli na swobln| ^ Ed-fr-r hH loo Cun** Eg it#/ rozmieszczenie ich w strefie. ____________________ne 'i ?D Visw, Rysunek !.3. Menu umożliwiające ustawienie okien Strefa User Preferences należących do paneli programu Każda strefa, zarówno nowo utworzona, jak i już istniejąca, ukazuje nam kon Domyślnie pierwsza strefa (User Pyrenees) ma pasek narzędz, w którvm i L- kretny zestaw narzędzi i paneli. Domyślne strefy programu to wspomniane iuz jemy takich operacji, jak zapisywanie i wczytywanie projektów ren A przeglądanie plików pomocy (rysunek 1.5). ’ ferowanie czy User Preferences, iDVieiv i Buttons Wmdcne’. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, abv mtenen suta nna rzzuecpzeył nzime iiennniyć (i rpyrszuenłeąkcz 1y.ć4 )r.odzaj strefy za pośrednictwem rozwijanego ORypscujen epko z1i.o5m.u File. CJ hm Tuneun* o*,, CM u umożliwiające Op.n F, Blender oferuje użytkownikowi 16 różnego typu stref, od poświęconych w pełni zapisywanie projektów, Open fięcent t ammacji po służące egzekwowaniu skryptów (list poleceń zapisanych w języku efektu renderingu, Recover Latt Se«i0c importowanie obiektów Save cmw czy tworzenie Save Ai. n Compress Fńe Czasami zmiana rodzaju strefy powoduje, że zawarte w niej opcje nie mieszczą się domyilnych ustawień -Save Image stref i okien w zbyt małym obszarze. Możemy ją wówczas ręcznie powiększyć (przesuwać jej Oomp -Sutowmflow etn P3 granice, trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy), bądź skorzystać ze skrótu kla dump Screen Ctrtswn Save Runtime. wiaturowego (Orfrstrzałka w górę), co sprawi, że zajmie ona całe okno Blendera. Save Dynamic Runtime Oczywiście, zawsze możemy przywrócić poprzednie rozmiary dzięki kombinacji Save Oefayfi Sefimgs Ctnu klawisz)- Grft-strzałka w dół. Gdy chcemy uzyskać dostęp do narzędzi niewidocz Append Snfl F' nych w granicach strefy, możemy przesuwać jej obszar (nie zmieniając granic) za Import Export pomocą środkowego przycisku myszy. Pact Data IJnpac«. Data Quite 18 Blender Kompendium RozflznH 1. ♦ Interfejs 19 Najważniejsze z nich. ulokowane w zakładce File, to: « Vrtr—otwiera nowy projekt, co jest jednoznaczne z usunięciem wszelkich elementów sceny bieżącej. ♦ Open — pozwala załadować wybrany projekt. H sR 1-Animation X ♦ Open Recent — wczytuje jeden z projektów, nad którym pracowaliśmy ADO NEW w ostatnim czasie. 1-Animation 2-Model ♦ Recover Last Session— pozwala odzyskać projekt, nad którym pracowaliśmy ostatnio, a którego nie zapisaliśmy na skutek awarii komputera bądź 3- Matenal zawieszenia programu. 4-Sequence 5-Scnpting ♦ Save— zapisuje bieżący projekt pod jego aktualną nazwą. ♦ Sewe As — zapisuje projekt pod wybraną nazwą. . ą g S ć y.' ?- -1 "Bhc ■■ .g ♦ Steve htnigr— zapisuje efekt renderingu jako plik o rozszerzeniu wskazanym rj " w panelu Scene (o czym szerzej w dalszej części podręcznika). Rysunek 1.6. Menu SR strefy User Preferences (po lewej/ oraz jedno z jeqo ustawień stref 1 okien programu — Matenal (po prawejl ♦ Save Default Setting — zapisuje bieżące ustawienie okien i stref jako domyślne. ♦ Append— importuje poszczególne elementy innych projektów do projektu, Rysunek 1.7. l,*iSCESt«l za nad którym aktualnie pracujemy (na przykład materiały, obiekty czy cale Menu SCE strefy pierwszej sceny). co jak zauważymy w dalszej części podręcznika — jest nieodzowne w przypad ♦ Import— importuje pliki o konkretnym rozszerzeniu. ku potrzeby przygotowania określonych efektów systemu Nndes. ♦ Export — eksponuje pliki, nadając im wybrane rozszerzenie. Na uwagę zasługuje jeszcze dodatkowy panel opcji (rysunek 1.8), dostępny po ♦ Q/n Blender — kończy prace programu, przy czym — uwaga! — nie zostaniemy zsunięciu paska narzędzi strefy' pierwszej. Możemy w mm ustalić takie właściwości uprzedzeni o możliwości zapisania zmian w bieżącym projekcie (niestety). programu, jak używane czcionki, automatyczny zapis projektu (zakładka ,-futo Save), ustawienia Opert GL, edycji (w tym zasięg operacji Undo — cofnięcia ostatniei >."•/! rQzbodowanytn moziiwoSciom importowania i eksportowania otnektow i projektów Blender jest w stanie współpracować z większością komercyjnych programów, takich jak czynności), kolory' obecne w’ programie czy ścieżki dostępu do poszczególnych WingOD czy 3D Studio. plików, wykorzystywanych w scenie (tekstury bądź wtyczki — pluginy). Obok zakładek paska narzędzi odnajdziemy rozwijane menu SR, za którego pośrednictwem można wskazać jeden z pięciu gotowych układów okien i stref (na przykład inny dla edycji, inny dla animacji, co ilustruje rysunek 1.6). Rodzaje ustawień okien i stref możemy zmieniać me tylko za pośrednictwem rozwijanego Rysunek 1.8. „Ukryte funkcje pod strefę User Preferences zawierajg m.in, ścieżki dostępu (File Pothsj menu SR (gdzie dodatkowo istnieje opcja utworzenia nowego, .autorskiego" widoku, do określonych plików wykorzystywanych w projekcie na ktorego bazie pracujemy — ADD NEW), ale i skrótu klawiaturowego Ctr/+strzałka w prawo lub w lewo. yfsk W przypadku gdy program się zawiesi (lub gdy zawiesi się cały system), plik projektu \ W zapisany ostatnio za pomocą funkcji Auto Sove odnajdziemy w folderze tmp. w miejscu, Tuż obok ulokowane jest rozwijane menu SCE (rysunek 1.7), pozwalające wybrać gdzie zainstalowaliśmy Blendera. scenę, którą chcemy edytować (domyślnie istnieje tylko jedna, a więc ta, nad którą właśnie pracujemy). Utworzenie kolejnej dokonuje się poprzez wybór ,4DD NEW', Dzięki wszystkim tym możliwościom każdy użytkownik Blendera może zmody fikować na własne potrzeby okna i strefy programu, czyniąc go jeszcze bardzie] przyjaznym w obsłudze.