azərbaycanda ali baş komandanlıq institutunun heydər əliyev mərhələsi PDF
Preview azərbaycanda ali baş komandanlıq institutunun heydər əliyev mərhələsi
Azərbaycanda Ali Baş Komandanlıq institutunun Heydər Əliyev mərhələsi AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SİLAHLI QÜVVƏLƏRİNİN HƏRBİ AKADEMİYASI Mehman Süleymanov AZƏRBAYCANDA ALİ BAŞ KOMANDANLIQ İNSTİTUTUNUN HEYDƏR ƏLİYEV MƏRHƏLƏSİ “Elm və təhsil” Bakı - 2018 1 Mehman Süleymanov Ön sözün müəllifi və elmi redaktor: Əli Həsənov Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi, tarix elmləri doktoru, professor Məsləhətçi : Heydər Piriyev Silahlı Qüvvələrin Hərbi Akademiyasının rəisi, general-leytenant Rəyçilər: Elçin Əhmədov Siyasi elmləri doktoru, professor Vüqar Səlimov Fəlsəfə elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Mehman Süleymanov: Ehtiyatda olan polkovnik, tarix elmləri doktoru. - Azərbaycanda Ali Baş Komandanlıq institutunun Heydər Əliyev mərhələsi Bakı, «Elm və təhsil», 2018, 728 səh. Kitab Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin rəh bərliyi altında Azərbaycanın müstəqilliyinin möhkəml ən d i r il mə si və hərbi təhlükəsizliyinin təmin edilm əsi, Azər baycanda Ali Baş Ko mandanlıq insti tutunun real şəkildə form alaşdırılması sah əsindəki tarixi fəaliyyətinin, onun rəhbərliyi altında Azərb ay canda ordu quru cu luğu si ya sətinin hazırl an ması və uğurla həy a ta keçirilməsi məs ə lə lə ri nin araş dırıl masına həsr edilmişdir. ISBN 9789952817607 © «Elm və təhsil», 2018 2 Azərbaycanda Ali Baş Komandanlıq institutunun Heydər Əliyev mərhələsi ÖN SÖZ XX əsrin sonlarında yenidən müstəqilliyini bərpa etmiş Azər baycan Respublikasında hüquqi, de mokratik dövlət quruculuğu və vətəndaş cəmiy yətinin inkişafı istiqamətində həyata keçirilən siy a si islahatlar strategiyası ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Azərbaycanın ən mürəkkəb və taleyüklü dövründə döv lətə rəh bərlik etmək məsuliyyətini öz üzərinə götürmüş bu görk əmli döv lət xadimi xilaskarlıq və quruculuq missiyasını şə rəf ə yerinə ye tirməklə xalqımızın tarixində silinməz izlər qoym uş dur. 1990cı illərin əvvəllərində yaranmış tarixi şərait Azərb ay can da hü quqi, demokratik siyasi sistemin və vətəndaş cəmiyy ə tinin form a laşması, xalqımızın vahid amal, millimənəvi dəyərlər ətrafında sıx birləşməsi, ictimai həmrəyliyin yaradılması və ölkən in bazar iq tisadiyyatı yolu ilə inkişafına nail olunması və müstəq illiyin mü da fiəsinin təşkili üçün çoxşaxəli islahatlar strateg i ya sının hazır la naraq həyata keçirilməsini zəruri edirdi. Azərbaycanı da yanıqlı ict imaisiyasi sabitliyə malik olan, müstəqil, demokratik və dünyəvi bir ölkə kimi dünyaya tanıtmaq hakimiyyətin qarşı sında mühüm vəzifələr qoyurdu. Lakin həmin dövrdə iqtidarda olan qüvvələr xalq ı ümummilli maraqlar ətrafında səfərbər edən, onun kimliyini, yaratdığı dövlətin və siyasi sistemin xarakteri 3 Mehman Süleymanov ni, mənəvi dəyərl əri ni qoruyub saxlayacaq məqsədyönlü siyasət hə yata keçirə bilmədi. Keçmiş ictimaisiyasi sistemdə formalaş mış bü tün dəyərlərdən, o cümlədən elmi, intellektual və mənə vi poten sialdan kütləvi şəkil də imtina meyli cəmiyyətdə ciddi siyasiide oloji boşluq yaratdı. Bu cür həssas bir dövrdə respublikada hökm sürən hərbi si yasi böhranın aradan qaldırılması, ictimai və hərbisiyasi sabitli yin ya ra dılması, demokratik siyasi sistemə və bazar iqtisadiyyatı na keç i din təmin edilməsi məqsədilə çoxşaxəli islahatlar aparmaq səriş tə sinə malik, əhalinin əksəriyyəti tərəfindən dəstəklənən milli liderə eh tiyac olduğu özünü göstərməyə başladı. 1993cü ildə görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin yenidən siyasi ha kimiyyətə qa yı dışından sonra Azərbaycanda hüquqi, demokratik dövlətin və və təndaş cəmiyyətinin yaradılması istiqamətində el minəzəri əsas la ra söykənən siyasi islahatlar strategiyası həyata keçirildi. Bu is la hatlar xalqımızın dövlət müstəqilliyinin möh kəmləndirilməsi, resp ublikamızın demokratik yolla inkişafına nail olunması, hüquqa, ədalətə söykənən vətəndaş cəmiyyətinin əsasının qoyulması, ins an ların azad, sərbəst yaşaması və qanunun aliliyinin təmin edilm ə sində böyük rol oynadı. Azərbaycanın müstəqil milli inkişafı ilə bağlı Heydər Əliyevin siyasi dünyagörüşü və konseptual yanaşması ilk dəfə hələ SSRİ dağılmamışdan qabaq 1991ci ilin əvvəllərində Azər baycan parl a mentinin tribunasından dediyi fikirlərdə öz əksini tapmışdır. Onun həmin dövrdə parlament müzakirələrində səs ləndirdiyi təkl if və mülahizələr müstəqilliyə doğru uzanan yolda irəli sürülən ye ganə rasional, praqmatik və uzaqgörən fəaliyyə tin parlaq nümun əsi idi. Heydər Əliyev 1993cü il iyunun 15də Azərbaycan Resp ublikası Ali Sovetinin sədri seçilərkən respubli kanın demokratik yolla inkişafının zəruri olduğunu vurğulayaraq 4 Azərbaycanda Ali Baş Komandanlıq institutunun Heydər Əliyev mərhələsi bildirmişdir: “Müs təqil Azərbaycanda demokratiya inkişaf etdi rilməlidir. Siyasi plüralizmə geniş yol verilməlidir. Azərbaycan Respublikasında Kons titusiyanın pozulmasına, qanun pozuntula rına yol verilm ə mə lidir. Dövlət quruculuğu və cəmiyyətin forma laşması məhz de mokratik prinsiplər əsasında olmalıdır. Siyasət də və iqtisadiyyatda sərbəstlik, hürriyyət, insan azadlığı, insan hüquqlarının qorunması və sərbəst iqtisadiyyat, bazar iqtisadiy yatı prinsipləri bərqərar olm alıdır”. Ümummilli lider respublika Prezidenti seçildikdən sonra 1993cü il oktyabrın 10da Andiçmə mərasimindəki çıxışında da müst əqil Azərbaycan dövlətinin demokratik dəyərlər əsasında inkişaf edəcəyini bir daha bildirərək demişdir: “Müstəqil Azər baycan Resp ublikasının qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri respub li ka nın dövlət quruculuğunu təşkil etməkdir. Bizim yolu muz ayd ın dır, bunu dəfələrlə bəyan etmişik. Yolumuz demokra tiya yoludur. Müstəqil Azərbaycanda demokratik, hüquqi dövlət qurulmalıdır. Azərbaycan dövləti demokratik prinsiplər əsasın da fəaliyyət göst ərməlidir, öz tarixi ənənələrindən bəhrələnərək, dünya dem ok ra tiyasından, ümumbəşəri dəyərlərdən səmərəli is tifadə edərək, dem okratik dövlət quruculuğu yolu ilə getməlidir”. Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra Azərbaycanın mill i inkişaf siyasətinin, gələcək ictimaisiyasi, sosialiqtisadi və mə dənimənəvi inkişafının əsasları qoyuldu, daxili və xarici siya sətin məqsəd və vəzifələri, prinsip və xüsusiyyətləri, əsas istiqa mətləri və prioritetləri müəyyən edildi. Antiazərbaycan mövqe tutan daxili və xarici dairələrin təxri bat larına baxmayaraq, Heydər Əliyevin respublikada ictimaisi yasi sab itliyi bərpa etməsi demokratik islahatların aparılması üçün əlv e rişli şərait yaratdı ki, bu, həm müstəqil dövlət qurucu luğu pro seslərinin sürətlə getməsində, həm də yeni iqtisadisiyasi 5 Mehman Süleymanov sis te min formalaşmasında mühüm rol oynadı. Heydər Əliyevin haki miy yə tə gəldiyi ilk illərdə milli birliyə qarşı yönəlmiş hər bisiyasi təh did lər respublikada daxili sabitliyin, ictimaisiyasi və sosialetnik təhlükəsizliyin təmin olunmasını, vətəndaş həmrəy liyinin yaradılm ası və digər ciddi məsələlərin həllini tələb edir di. Buna görə də siyasi islahatlar aparılarkən milli təhlükəsizlik sisteminin mühüm tərkib hissələrindən biri olan ictimaisiyasi, sosialetnik təhlükəs iz liyin təmin edilməsi, cəmiyyətdəki köklü dəyişikliklərin xalqım ı zın maraqlarına təsirinin öyrənilməsi və nəzərə alınması vacib amillərdən biri oldu. Azərbaycanda ictimaisiyasi sabitliyin, qanunçuluğun və vətən daş birliyinin təmin olunması siyasi islahatların əsas hə dəfərindən birinə çevrildi ki, bunun da nəticəsində respublikada hökm sürən xaos və dağıdıcı qüvvələrin cinayətkar fəaliyyəti ara dan qaldırıldı, dövlət və cəmiyyət həyatının bütün sahələrini əhatə edən quru cu luq işləri vüsət aldı. Heydər Əliyevin xalqı səfərbər edərək öz ar xa sınca apara bilən lider olması ilə yanaşı, müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu kimi yaradıcı şəxsiyyət keyfiy yətləri yenidən bariz şəkildə təcəssüm olundu. Ümummilli lider mürəkkəb xaricisiyasi vəziyyətdə, yeni dünya nizamının tələblə rini və geosiyasi reallıqları nəzərə almaqla Azərbaycan dövlətinin milli inkişaf strat egiyasını müəyyənləşdirdi və elmisiyasi, tarixi cəhətdən əsasl andırdı. Respublikanın milli təhlükəsizliyinə qarşı yönəlmiş təhdidlə rin aradan qaldırılmasının əsas və ən mühüm şərtini ictimaisiyasi sa bitliyin təmin olunmasında görən Heydər Əliyev bəyan edirdi ki, nəyin bahasına olursaolsun ölkə daxilində xaos və qarşıdur ma cəhdl ərinə qarşı qətiyyətli mübarizə aparacaq, qanunçuluğu və mill i dövlətçiliyi möhkəmləndirmək üçün bütün imkanlardan isti fa də edəcəkdir. Buna görə də müxtəlif vaxtlarda daxili və xa 6 Azərbaycanda Ali Baş Komandanlıq institutunun Heydər Əliyev mərhələsi rici dairələrin ölkəmizin konstitusiya quruluşunu sarsıtmaq, ic timaisiy asi sabitliyi pozmaq, etnik münasibətləri kəskinləşdir mək cəhdl ə ri baş tutmadı və həmin hadisələr zamanı aydın oldu ki, siyasi isl ahatlar ölkədə səmərəli dövlət idarəçiliyi sistemi, da yanıqlı ictim aisiyasi sabitlik yaratmışdır. Müstəqil dövlətin siyasiideoloji əsaslarının, idarəçilik mexa niz minin yaradılması və milli inkişaf konsepsiyasının formal aş dı rılması istiqamətində Heydər Əliyevin gördüyü işlər bir tərəfdən Ermənistanla hərbi qarşıdurma, digər tərəfdən isə Azərbaycanı tə sir altında saxlamaq istəyən daxili və xarici güclərlə kəskin müba rizə şəraitində baş tutmuşdur. Lakin ümummilli lider bu çə tin lik lərə baxmayaraq, özünün şəxsi nüfuzu, siyasi uzaqg örənliyi, bö yük idarəçilik təcrübəsi sayəsində bütün milli resursları vahid amal uğrunda səfərbər etmiş, Azərbaycanın dövlət müstəqilli yini qoruyub saxlayaraq, onu sabit inkişaf yoluna çıxarmış və müstəqil subyekt kimi beynəlxalq aləmlə sıx inteqrasiyasına nail olmuşdur. Heydər Əliyevin xalqımız qarşısındakı mühüm tarixi xidmət lə rindən biri də onun tərəfindən Azərbaycanın hərbi təhl ükəsizlik si yasətinin əsaslarının haz ır lanmasıdır. Hərbi təhlük ə siz liyin tə min edilməsində Ali Baş Ko mandanlıq institutunun formalaşdı rılması da Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. 1993cü il noyabrın 2də Heydər Əliyevin radio və televiziya ilə Azərb aycan xalqına müraciətində ordu quruculuğunun əsas la rı na dair dəyərli ideyalar irəli sürülmüşdür. Zəngin dövlətçilik təfək kürünü və təcrübəsini özündə əks etdirən bu müraciətdən irəli gələn vəzifələr həyati olmaqla yanaşı, həm də Azərbaycanın real lıqlarını əks etdirirdi.Strateji planda ordu quruculuğunun isti qa mətlərini müəyyənl əş dirəcək elə bir məsələ yoxdur ki, bu mü raciətdə öz əksini tapm a mış olsun. Ordu və dövlət, ordu və maddi 7 Mehman Süleymanov baza, or du və mənəviyyat, ordu və xalq, ordu və milli kadr lar, or du və niz amintizam kimi mühüm məsələlərin əhəmiyyəti, onların həlli yolları həmin müraciətdə son dərəcə aydın şəkildə qiymətlənd iril mişdir. Ulu öndər müraciətində xalqımızı Vətənin müdafiəsi kimi müqəddəs vəzifə ətrafında birləşməyə çağırdı ki, bu da ictim ai fikirdə böyük əkssəda doğurdu. Müraciətdən sonra ordu qu ru culuğu sahəsində görülən uğurlu işlər atəşkəs dövründə daha ya radıcı şəkildə davam etdirildi və qısa müddətdən sonra Azər bay can Ordusu çox qüdrətli bir qüvvəyə çevrildi. Heydər Əliyev hərbi sahədə hər şeydən əvvəl vahid koman dan lıq yaratmağa başladı və bu prosesi dövlətin müstəsna səlahiy yətləri çərçivəsinə saldı, ordunu siyasətdən kənarlaşdırdı, onun öl kə Konstitusiyasından irəli gələn vəzifələrə xidmət göstərmə sini təm in etdi. Orduya siyasi qüvvələrin nüfuz etməsinin qarşısı bir dəfəlik alındı, onun formalaşması, təşkilatlanması və təchizatı qə bul edilmiş qanunlarla tənzimləndi. Hərbi idarəetmə strukt ur ları nın çevikliyini təmin edən məqsəd və vəzifələr müəyyənləş dirildi və ordu quruculuğu cəmiyyətin digər sahələrində gedən pro ses lərlə üzvü şəkildə əlaqələndirildi. Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında ordunun madditexniki ba za sı təkmilləşdirildi, eyni zamanda Azərbaycanda hərbi təhsi lin mü k əmməl sistemi yaradıldı ki, bu da Silahlı Qüvvələr üçün zə ruri olan zabit kadrların respublika daxilində hazırlanmasında bö yük rol oynadı. Ardıcıllıq, elm və təcrübənin vəhdəti, hərbi qul luq çu la ra sosial qayğının göstərilməsi və s. məsələlərin həlli ordu quruculuğunun müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinə böyük sti mul verdi. Milli Ordunun güclənməsi və madditexniki baza sının möhkəmlənməsi ilə bağlı Heydər Əliyevin apardığı siyasət hazır da Azərbaycan Res pub li ka sı nın Prezidenti, Silahlı Qüvvə lə rin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla 8 Azərbaycanda Ali Baş Komandanlıq institutunun Heydər Əliyev mərhələsi davam etdirilir. Bu siyasətə sədaqət və yaradıcı mün asibətin nə ticəsidir ki, Azərbaycan Ordusu yalnız bölgədə deyil, dün ya nın inkişaf etmiş hərbi qüvvələri arasında da özünə layiqli yer tutur. Orduda mənəvi əhvalruhiyyənin yüksəldilməsi, mill i kadr ha zır lığının uğurla davam etdirilməsi, struktur isl ahatlarının qar şıda dayanan vəzifələrə uyğun apar ıl ması və nizamintizamın güclən di rilməsi hərbi qüvvələrin döyüş qabiliyyətini artıran mü hüm amill ərdir. Bütün bunların nətic əsində Milli Ordu özünün Ali Baş Komand a nının bütün əmrlərini vaxtında yerinə yetirən və xalqımız ın ümidlərini doğruldaraq Azərbaycanın işğal altında olan ərazil ə rini qısa zaman ərzində azad etməyə qadir olan bir qüvvəyə çevr ilmişdir. 2016cı ilin aprelində cəbhə xəttində əldə edilmiş tarixi uğurlar da bunu bir daha təsdiq etdi. Ali Baş Komandanlıq institutu ölkənin hərbi təhlükəsizliyinin təmin edilməsində müstəsna rol oynayır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin bu institutun formalaşması və təkmilləşməsi istiqamətin də apardığı siyasətin elmi, nəzəri baxımdan təhlili və öyrənilməsi dai m aktuallıq kəsb edir ki, təqdim olunan kitabın ərsəyə gəlməsi də bu sahədə görülm üş dəyərli işlərdən biri sayıla bilər. Əli Həsənov Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi, tarix elmləri doktoru, professor 9 Mehman Süleymanov GİRİŞ Ö tən əsrin 80ci illərinin ortalarında keçmiş Sovet İtti faqı rəhbər li yi nin demokratiya və aşkarlıq adı altın da ortaya atdığı siyasi oyun lar bütün ölkədə olduğu kimi, Azərbaycanda və eləcə də digər respublikalarda fərqli bir ictimaisiyasi dur um yaratdı. Çoxlarına belə bir durumun möv cudluğu vaxtilə büt ün cəmiyyət üçün sərt şəkildə normalaşdı rılmış ideol ogiyadan kən ara çıxmaq üçün əlverişli imkanların başlanğıcını qoydu, bir çoxl arı üçün bu durum mövcud dəyərlərə yeni baxış imkanı verdi, digərləri üçün isə bu durum yuxarıdan başlanan oyunların nikbin sonluğunun ümidlərinə tapınmaqdan başqa bir şey olmadı. Türkç ülüyə qarşı genetik düşmənçiliyi ilə xarakterizə olunan er məni millətçi dairələri də ölkədə yaranmış bu durumun çevr əsinə düş dülər, bu durumu xislətlərinə uyğun qiymə t lən dir di lər və bu du ru mu əsrlərdən bəri canlı saxladıqları niyyətlərinin Azərbaycan torp aq ları hesabına Ermənistan sər hədlərinin genişl ən dirilməsinin həyata keçirilməsi üçün çox əl verişli bir şans kimi qəbul etdilər. Bu niyyət xəstə erməni təxəy yülündə hər zaman, hətta sos ialist ideologiyasının hegemonluğu dövründə canlı ol du ğu üçün ölkədə yaranmış durum çox qısa za manda erməni millətç iliyinin alovlanmasına yol açdı. Azərbay canın siyasi rəhbərl iyin in nəzarəti altında bütün cəmiyyətdə de mokratiya və aşkarlıq oyunlarının nikbin sonluqlarına ümumxalq ümidlərinin forma laş dırıldığı vaxtl arda Ermənistan tamam başqa bir abhavanın əsir inə çevrildi, Azərbaycan torpaqlarını işğal et mək istəkləri erməni zehn iy yətində bütün dəyərləri üstələdi. Ən 10
Description:The list of books you might like
