aıle egıtımı kurs programı

85 Pages·2012·7.62 MB·Turkish

T.C.
Mill! EGiTiM BAKANLIGI
Hayat Boyu Ogrenme Genel Mudurlugu
. .......
AILE EGITIMI KURS PROGRAMI
(0-18 Arasl Cocugu Olan Ailelere)
Ya~
ANKARA
2012
ONSOZ
E~itim yoluyla toplumun terneli olan aileleri, yocuQun trok yonlO geli~lmini desteklemek
amaclyla bilgilendirmek 'Ie bilim;lendirmek, toplumsal ge1i~me 'Ie kalkmmaya ivme kazandlrma
sOrecinde yok Onemlidir. TOrkiye'de son Yillarda Onemli de9i~lmler ya~anml~l1r. Su yeryevede it;:
g~. hlzl! kentle!lme, bOlgesel farkhllklar, ekonomik krizler, c;ocuk "e gen9 nQfusunun hlzla art
masl, i!jsizlik, aile l<;:i !liddet gibi sebepler, cocuklar Ozerinde olumsuz etkiter yaratml!ltlr. Cocuk
istisman 'Ie aile lei ~iddet konulanndaki veriler Ozellikle risk alttndaki yocuklar i91n ivedilikle ko·
ruma 'Ie Onleme tedbirlerinin hayata geyirilmesini gerekli kllmaktadlf.
Bilindigi gibi ulusal 'Ie uiusiararasl kanunlar 'Ie Cocuk Haklanna Dair SOzle~me'nin 1,3 ve
18'inei maddelerinde; "18 ya~tna kadar her Insanto cocuk saYllaeaQI; cocukla ilgili bOlOn giri~im·
lerde vocuQun yOksek yaranmn gOzetilmesi gerektiQi; anne·babamn, yoeu!}un yeti~tirilmesinde
ortak sorumluluk ta~ldlklan ifade edilerek; yocuk yeti~tirme alantnda devletin anne·babaya ye·
terti desteQi saQlayaea!}l" vurgulanmaktadlr. Su yOzden; yocu!}un yeti~tlrilmesi, korunmasl, saO·
Ilk, eQitim hizmellerinden yararlanmasl, haklar d~rultusunda yeteneklerinin geli~lirilmesi ve ki·
~isel geli~iminin saOlanmasl, ba~ta devlet olmak Ozere toplumun ve ailelerin sorumluluQundadlr
C;oeuQa yOnelik hizmetlerden Ost dOzeyde verim allnabilmesi ivin; farkh seklOnerin aym
amav ve gOndemle hareket etmesi, aym anda farkll alanlara hizmet sektOrlerinin gOylO yanlanm
kullanarak, klslth olanaklann sa!}llkll bir ileli~im ve organizasyonla bOtonle~tirilmesi; aileye gOIO·
rO!ecek eQitim, saQhk, baklm, koruma ve dam~manhk hizmellerinin etkili bir koordinasyon mode·
Ii gen;evesinde ele allnmasl gerekmektedir.
Olkemizde 0·18 ya~ nOfusunun yakla~lk 27 milyona ula~masl, bu ya~ grubunun toplam
nOfusa crammn ise %36,4 olmasI, konunun OOemini daha da arttlrmakta ve kurumlar arasl etkili
bir i~ birligini zorunlu kllmaktadlr.
Bi1ind;gi gibi aileler;n bilgi ve beceri yoksunlugu, t;;ocuklann ya~amalannln, geli~melerinin
ve potansiyellerini kullanmalannln OnOnde en bOyOk engellerden birisi olarak One t;;lkmaktadlr.
Modern devleUn goeO sosyal devlet anlaYI~tnda yatmaktadlr. Sosya! devlet anlayl~1 tum
toplumu kapsayan, Ozel olarak korunmasl gereken notus gruplanm destekleyen yagda$ bir ko·
ruma sistemidir Su baglamda, eQitim 9agmdaki 10m r;ocuklar ile risk aJtmdaki yoeuklafln ya$a·
rna . geh~me· baklm haklafiOin gOvenee altlna ahnmasl, kurumlann Oneehkli sorumluluk alanla·
nndandlr.
1
ic;:iNOEKiLER
ON sOZ ....................................................................................................................... 1
1.1. GIRl!;> ..................................................................................................................... 3
2. PROGRAMIN TEMEL OZELLlKLERI ........................................................................ 4
2.1. PROGRAM IN AMA<;LARI ................................................................................ .4
2.2. PROGRAM IN GEREKC;:ESI VE OAYANAKLARI ............................................... .4
2.3. PROGRAMIN FELSEFESI VE TEORIK TEMELLERI. .................................. 5
2.4. PROGRAMIN YAPISI. ........................................................................... 6
2.5. PROGRAMIN HEOEF KITLESI ........................................................................... 6
2.6. PROGRAMIN OZELLlKLERI ...................................................................7
2.7.0-18 YAf; AILE Ec;lTIMI KURS PROGRAMINA ILI!;>KIN A<;IKLAMALAR. ........ 8
3. GIRl!;> KO!;>ULLARI. ....................................................................................8
3.1. Ec;ITIM-Oc;RETIM ORTAMLARI VE OONANIMLARI. .................................. 8
3.2. Ec;ITIMCILER. .................................................................. '" ................ 9
3.3. OL<;ME VE OEc;ERLENOIRME ............................................................... 9
3.4. BELGELENOiRME .............................................................................9
35. Ec;lTIM SORESI. ....................................................................... '" ........ 9
3.6. MRETIM YONTEM VE TEKNIKLERI. ................................................. 10
3.7. I!;> BIRLlc;l YAPILACAK KURUM VE KURULU!;>LAR ....................................... 11
3.8. Ec;ITIM-Oc;RETIM FAALlYETLERI. ................................................................. 11
3.9.TEMALAR-KONULAR KAZANIMLAR ..................................................... 13
2
1.1. GiRi$
Bilgi ~a§lnl ya~ayan dOnyamlzda birey ve toplumun geJeceQi; bilgiye uJa~ma, bilgiyi ku1·
1anma ve Ilretme becerilerine baQl1 bulunmakladlr. EQitimin ya~am boyu devam ettiQi ger/yeQin
den harekeIJe, ya~ ne olursa olsun, kOl}ullar ne oJursa olsun, oQrenmek ve geli~mek ki$lsel va·
!lamm lernel hedefi olmak durumundadlr_S u Ierne! gerek/yeyle bulunduQumuz ya$am dOneminin
gereklirdiQi lernel bilgi lie becerilere sahlp olmak, bireysel mutluluQumuzun da en Onemli gerekli
hklerindendlr, diyebiliriz. Gerek bireysel gerekse loplumsal hayatlrnizin ge1i$iminde, sOrekli yeni
bilgi lie becerileri kazanmak ka/ylnrlmaz bir zorunluluktur.
Anne-baballk da bireyin hayatlnm en anlamh, en One mil ya$am dOnemi ve sorumluluklan
araslndadlf. Oyle ki; bir aile kurup anne ve baba olunduQunda artlk sadece Kendi bireysel ya4
~amlmlzdan sorumlu olmaYlp kendimizden ba~ka en az iki ki~inin daha hayallOl belirleme g04
cline sahip olmamlz nedeniyle ba~ka insanlann da sorumluluQunu ahnz. Bir ba~ka ifadeyle hem
e~in hem de ~ocugun geli~iminden sorumlu olduQumuz bir sOreci ya~anz. Bizim mutlulu{Jumuz
ve ya~am kalitemiz onlannkine, onlann mutlulu{ju ve ya~am kalileleri de bizimkme de{Jer kalar.
Anne-baha olmak, gen;ekten de olduk~a bOyOk bir sorumluluktur. Bir ~ocu{Ju dOnyaya ge4
tirmek, onun geli~imini izlemek ve hayattn i~inde ki~isel varalu~unu ger~ekle~lirmesine uygun
ortamlan sa{Jlamak oldukca zorlaYlcldlr. Bu nedenle ~uk sahibi olmamn bir yam bOyOk bir
mutluluk ise di{Jer yam bir 0 Kadar ciddi sorumluluk demektir. Ozellikle ~ocuk ge1i~imi ve yeti~·
tirme lie ilgili bilgilerin gOnOmOzde giderek arttl{J1 dO~OnOIQrse anne4 baballk hassasiyetlerinin de
giderek artmasl d~aldlr.
Anne-babaltk becerilen do{Ju~tan getirilen de!)il, sonradan O{Jreniten becerilerdir. Bu ne·
denle, hem bireysel geli~me sorumlului;iunun hem de anne-baba almanln gere{ji, bu becerileri
kazanarak aile i~i ih~ki kalitesine deger katmakttr.
Genel MlidOrlOgOmOzce 0418 ya~ arasl ~ocuk sahibi anne-babalar, bebek bekleyen anne
ler, ~ocuk sahibi olmaYI dO~Onen ve yocuklann baklml ile sorumlu yeti~kinler iyin hazlrlanml~
olan "0418 Ya~ Aile E{jilimi Kurs Program!" bu lernel dO~Onceden hareketle olu~turulmu~tur
0-18 Ya~ Aile E{Jilimi Kurs Program.; 0-3, 3-6 (Erken c;;ocuktuk), 7-11 (Okul ~a{JI), 12-18 (Ergen
Iik) dOnemlerini kapsayan bOlOmler Mlinde ve her bir ya~ arah{jl 14 hafta olarak dOzenlenmi~tir
0-3. 3-6 Ya~ Aile EQltimi Kurs Programlannda anne-baba e{jitlmi 4 ders saati, anne-baba eQitlmi
uygularna sOresi 11 ders saati; 7-11, 12-18 Ya~ Aile E{Jitimi Kurs Programlannda ise anne-baba
e{jitimi 5 ders saatidir Dort ya~ arallQtndaki programlann temalan ~ocuklann bu dOnemlerdeki
geli~imsel Ozellikleri ve ailelerin ihtiya~lan dikkate ahnarak belirlenmi~tir. Aileler c;;ocuklannln ya~
gruplanna gOre egitime ahnarak ihliyaci alan bilgileri edtnebilecek ve aile artamtnda uygulayabi
lecekttr. Program sOrecinde temalar belirlenen sirayia haftallk olarak grup ieerislnde aktif katl
IImla i~lenecektir Ailelerin ogrendikleri konu ile ilgili grup ic;;erisinde uygulamalar yapmalan, bir
sonraki konuya Kadar da OQrendiklerini ev ortamlOda uygulamalart OngOrolmo~lar.
8ilimsel yakla~lmla ve program ge1i~tirme ilkelerine dayall olarak hazlrlanml~ olan prog
ram, tom Olke dOzeyinde, Ozetlikle sosyo-ekonomik ve kOltorel aC;;ldan olumsuz ko~unarda ya~a­
yan bOlgelerdeki anne-babalafln "anne-baballk becerileri" ni geli~tirerek aile iei ili~ki kalitesini
artlrmak ve bu yotla ~ocuk ve ergenlerin ki~isel geh~imlerine uygun ortamlan saglamak amacma
hizmet edecektir
3
2. PROGRAMIN TEMEL bZELLiKLERi
2.1. PROGRAMIN AMA<;:LARI
TUrk Mtlli E9itiminin genel amacrlan doQrullusunda hazlrlanan"O·1B Ya~ Aile EQitimi Kurs
Programl" kapsamanda yapllacak e9itim 9<311~malanyla Qlke genelinde anne- babalann Manne_
babahk becerileri" nin geli~tirilmesi ve aile 19i m!ikilerin gOclendirilmesi yoluyla .;ocu9un ve erge
nln var olan potansiyelini kuilanmaslnl saQlamak amac;:lanmaktadlr.
Genel ama9 yeryevesinde 3!}a!:jldaki amat;lara ula!llimast hedeflenmektedir;
1. Aile 19i lII!lkl ve Ueti~im kahtesini geli~l;rerek loptumun teme! yap I ta~1 olan aile ba!)lannl, mint,
manevi, ahlakl ve kOitOrel deQerlerle gOcrlendirilmesinin sa9lanmasl.
2. TOm ya!l arahklanndaki geli!lim Ozel1iklerini ve geti!lim alanlanm (bedensel. zihinsel, dU, 50S
yal ve duygusal) desteklemek 1«;ln yapllmasl gerekli etkinliklerln tanltllmasl.
3. Aile l«;i ili~kileri mtelik yOnOnden ge1i~t1rerek r.;:ocuklann, ki~iset, sosyal, duygusal ve akademik
yonden destektenmesinin sa~lamasl.
4. Etkih iteli~im becerilerini kazandlrarak anne ve babalann kendi bireysel ya~am kalitelerinin
geli~tirilmesi.
5_ Anne·babalann, kenditeri ve cocuklanyla olan ili~kilerinde, aile i«;indeki roller ve karar alma
sorer.;:lerinde, toptumsal cinsiyet aylnm! yap mayan, e~itlik«;i ve katlhmci bit yakla~lm icinde
olmalannl sa~layarak "aile ir.;:i demokrasi" bitincinin geli~tjrilmesi.
6 Anne·babalann, risk etkenlerinin kendileri ve «;ocuktan Ozerindeki duygusal ve davraOl~sat
etkilerini fark etmelerini saQlayarak riskli durumlarla ba~a tylkma beceriterinin geli~tirmesL
7. Anne·babatara, aile i«;inde ya~anacak alas 1 «;atl~mah ili~kileri yOnetebilme becerilerinm ka·
zandlnlmasl.
8. KadlOln gaClendirilmesi, gavenli anneliQin sa~1anmasl ve aile egitiminde babanrn desleQinin
artllflimasl
9. Anne·babalara, aile ilYinde ya~anacak alas 1 c;:atl~mall ili~kileri yonetebilme becerileri·
nin kazandlnlmasL
10. Kadlnln gOc;:lendirilmesi, gOvenli anneligin sa~lanmasl ve aile egitiminde babanln
desteginin arttlnimasi.
2.2. PROGRAMIN GEREK<;:ESi VE DAYANAKLARI
Programm geli~tirilmes;nde temel gereklYe ve dayanaklar ~unlardlr:
1. Sosyal ve kOltorel dayanak
2. Ekonomik dayanak
0-18 ya$ arasl olarak tammlanan ~ukluk dOnemi, tOm ya~aml belirleyen temel olu~um­
lann geryekle~tl~i bir dOnemdir Anayasa ve tom yasalar incelend.Qlnde cocuQun Oneminin ve
Lhtlyaylannm fark edildiQi bu dOnemde allelerin eQiliminin ne kadar Onemli otduQu gorolmektedir.
1. Aile Egitimlerinin Sosyal ve KOltUrel Dayanaklan
-
GOnOmOzde ya~amlO getirdi~i zorluklar ve riskier yOzanden lYocuklan ve ergenleri ya~a­
ma hazlrtamak, onlara gerekll becer!lerl k.a.cdndlrmck. vc ayok,\on OzonndCl durm;).\anm sa -
- ..
mak eskisinden daha fazla bir ttaba gerektirmektedir. Bu ba~lamda ailenin gerekli becer
zanmaslnln desteklenmesi Onemtidlr. ..... ;l
.C"·
4
Toplumun lemelini en do{lal kurum olan aile olu~lurur Aile kurumu insanllk tanhi Kadar
eski bir ge~mi~e sahiplir. Ailenin temehni ne Kadar sa~lam tutarsak toplumun lemeli de 0 Kadar
sag lam olur.
Her cocugun ailesinden alacagl lemel bllgiler, onun geleeekteki ba~anslnl belirler. Bu se
beple nitelikli aile blreylerine ihliyay duyulmakladlr.
TOrkiye'de demokrasi ve insan haklanmn ya~ama dOnO~lorOlebilmesi ilYin aile odakh eg;·
tim lYah~malan sOrdOrOlmelidir.
2. Aile Egitimlerinin Ekonomik Dayanaklan
Toplumsal degi~me ve iyinde bulunduQumuz kOreselle~me ortamlndan olumsuz olarak
etkilenen kurumlann en ba~mda aile kurumu gelmektedir. Aile yaplslndaki bozulma ve ailede
ya!?anan olumsuzluklar topluma dogrudan yanslmakta; ~iddet, ihmal ve istismar sosyal yatl~ma­
Ian beslemektedlr Su da toplumsal ve ekonomik sorunlan letiklemektedir.
Bilimsel ve sistematik bir organizasyonla yOnlendirilmesi gereken aile eQitimleri, bOtOn
eQitim sistemlnin can allel noktasldlr. Aile sadeee bir toplumsal kurum deQil, aynl zamanda
Onemli blr e!1itim kurumudur. c.;ocuk ilk eQitimini ailesinden allr.
c.;ocuklann ya!?amlanmn en hlzl! ge1i~likleri dOnem olan cocukluk Yll1annda yapllacak lyi
le~tirici mOdahaleler hem bireysel hem toplumsal hem de ekonomik geli~me aC1smdan hayati
derecede Onemlidir.
Oneelikle toplumun sosyo-ekonomik aCldan olumsuz ko~ullardaki ailelerini hedefleyen
0-18 ya~ aile eQilimieri lie bu dOnemlerde anne-baba eQitimine dikkat cekmek ve bunu gercek
le~tirmek gelece!1e yatlflm Icin Onemli bir flrsathr.
Aile eQitimlerinin yayglnla~tlnlmasl ile cocuQunu destekleyen bilinyli aileler artmakta, da
ha iyi aile ili~kileri, daha elkili okul- aile i~ birliQi, daha iyi eQitilmi~ ve geli~mi~ bireyler yeti~mek·
Ie; sosyo-ekonomik ~artlara baQh e~ilsiz1ikler azalmakta, sosyal-kOltOrel ve ekonomik aeldan
toplumsal geli~me hlz kazanmaktadlf. SOlOn bu sonUl;:lar ara~l1rma bulgulan ile de desteklen
mektedlr.
2.3. PROGRAM IN FELSEFi VE TEORiK TEMELLERi
Programda; yapiiandlflci yakla~lm, aktif O!1renme yakla~lml, yaparak ya~ayarak O{Irenme
yakla~lml, bireysel farkllhklara duyarhllk lemel ahnml~tlr.
Aile eOitimi programlannm temel kabulleri ve du~Onsel temelleri a~aQldaki gibidir'
Ya~l, sosyal ve kOItOrel ortaml, ekonomik durumu ne olursa olsun, tom birey!er O~renmeye
ve geh!}meye ae1kllr.
Her anne-baba 90CUQU iein ellerinden gelenin en iyisini yapar
c.;ocuk haklan, kadlO haklan, Insan haklanna saygl esastlr.
Anne-babaOin blrlikte katlhml esas olup aile botOnlOOO ieerisinde uygulamalar yaplhr.
Blreyset. sosyal, kOllOrel ve toptumsal Ozellikler ve farkllilklar dlkkate allnlr.
ProgramlO nihai hedeflerinden bid eocu~un/ergenin potansiyehni tam olarak kullanmaslOa
ortarn saQlamak; digeri de anne-babaOin Kendi bireysel varolu~lan ile ilgili ya~am kalitelerini
yukseltmektir
5
2.4. PROGRAMIN YAPISI
Programlar, anne-babadan harekelle r;::ocuk ve ergen adakl. alup yeni ilkl)Qretim ve arta
O{lretim programlanndaki anlaYI!i1 esas alarak, yapitandirmaci yakla~tml merkeze almaktadlr.
Bununla birlikte, lemaUk ve beceriye dayall yakla!iilm He programlar arasl ili!iikilerde sarmal yak
la~lm benimsenmi!iilir
0-18 Ya~ Aile Egitimi Kurs Programl, ~ocuk ve ergenlerin geli~im donemleri
esas altnarak a!iiagldaki $ekiJde de gOsterildigi gibi birbirini tamamlayan dert ayn bolOm
halinde yapllandlnlml$tlr:
12-18 Va!
Aile Egitimi Kurs Progrann
7- II Va!
Aile Egitimi Kurs Program.
3- 6 Va!
Aile Egitimi Kurs Program.
0-3 Va!
Aile Egitirui Kurs Prognnnt
1.0- 3Ya~
2. 3- 6 Ya~
3. 7-11 Ya~
4.12-18 Ya~
2.5. PROGRAMIN HEDEF KiTLESi
Programlann hedef kitlesi He ilgili 6zellikler $U $ekildedir:
- Program kapsamtnda, 0-18 ya~ arahgmda <;ocugu olan anne-babalara egitim verile
cektir,
- Program kapsammda eQttlm verilecek anne-babalann, sahip olduklan ~~Ukl ~
ya~ gruplanna gore dagtllml a~agldaki gibidir: ..'- 1(,.'-- " "\
'...
, , ,...
~ I~ ' ~-_' t'
r( , ' f
WJ • >, •
6 -:.' l r
,.', .
f, _ ..' '''~-:·
0·3 ya§ ~ocuklann anne-babalan
3-6 ya§ ~ocuklann anne-babalan
7-11 ya§ ~ocuklann anne-babalarl
12-1 B ya§ ~ocuklann anne-babalan
C;ocuk sahibi olmaYI planlayan yeti§kinler.
C;ocugun baklmlndan sorumlu yeti§kinler.
8ebek bekleyen anneler, bebek sahibi olmaYl dO~Onen ki~iler.
Olkenin tum bolgelerinde oncelikle sosyo-kOltOrel ve ekonomik yonden olumsuz ko
§ullardaki aileler programln en temel hedef kitlesidir.
- Program kapsamrnda yapl1acak uygulamalar ve egitimin kapsam ve ic;erigi dikkate
ahnarak okuma-yazma bilmek tercih nedeni olacaktlr.
- Programa katlhmda gonOIlOlOk esasllr. Su nedenle programa katllmaya gon01l0 olan
anne-babalar hedef kitle kapsamlndadlr.
- Programm uygulanmaslnda anne·babanln birlikte katlllml oncelikli ve esas kabul
edilmekledir. Ancak bulunulan beige ve yeredeki sosyal ve kOltOrel ortama bag II olarak
anne-babalann tercihleri ve konun ozelligine gore, birlikte kaltlma durumlan olmadlgln
da annelere ya da babalara ayn ayn uygulamalar yapllacaktlr.
2.6. PROGRAMIN bZELLiKLERi
- Programln nihai hedefi, anne-babalarrn egitimi yoluyla c;ocuk ve ergenlere daha uy
gun ya~ama, ogrenme ve geli~me ortamlan saglamaktlr.
- Su programda c;agda~ egitim yakla~lm ve modelled lemel allnml§tlr. Bunlar yapllan
dlrmacr yakla~tm, aklif ogrenme yakla~lml, yaparak ya§ayarak ogrenme yakla§lmr, bi
reysel farkhllklara duyarh egitim vb. olarak slralanabilir.
- Toplumsal ve kOltOrel ozellikler c;erc;evesinde ortak ozellikleri esas almakla birlikte,
bireysel, toplumsal ve kOltOrel degerlerle ilgili farkhhklara saygl duymaya ozen goste
rilmi§tir.
- Programlarda, bili§sel, duyu~sal ve motor beceriler bir batOn olarak ele ahnml§ ve
uygulamaya konulmu~tur.
- Su program yeti~kinlere ezbere dayah bilgi vermek yerine, edindigi bilgiyi gOnlOk ya
§amtnda kullanabilme ve sorunlar kar§lslnda farklndallk yaratmaYI hedeflemekledir.
- Programda kazanlmlarln ve lemalann belirlenmesinde anne- babalann sa hip olduk
Ian c;ocuklarm ya§ ve egilim durumu gaz anOnde bulundurulmu§tur.
- 0-3 ve 3-6 Ya§ Aile Egitim Kurs Programlafl da diger programlarda oldugu gibi 14'er
oturumdan olu§maktadlr. Her iki program da kurumda ve evde yapllacak uygulamalar
olmak Ozere iki boyut i~ermektedir. Halk Egitimi Merkezlerinde yapllacak uygulamalann
bir ders saati (40 dk.) ailelerin evde c;ocuklarlnln geli!iimini deslekleyebilecekleri etkin
likleri planlamalanna aynlml~tJr. Evde uygulanacak etkinliklerin hepsi, kurumda i§lenen
konularla paralelhk gostermeyebilir. C;OnkO evde uygulanacak programlar, ya~ gruplan
na gore c;ocuklann ilgi, ihtiyac; ve geli§imleri dO!iOnOlerek Kendi ic;inde bir paket program
olarak hazlrlanml!}tJr. .(f'. ....... \:.
- 0-6 ya§ araSl insan hayatmda, ogrenmelerin bOyOk balOmOnOn gerc;ekle!itigi krit . .
danemdir. Bu d6nemde c;ocuklann geli§iminde ailelerin aklif rol almalannlO
anemli oldugu bilinen bir gerc;eklir. Ailelerin c;ocuklannm geli~imini bilinc;li ve ~n i ora- ~,
.
.
'
7 ;i
. "'/
IJ"~·'~ • .