AİLE HUKUKU - Hukuk Market

46 Pages·2013·0.17 MB·Turkish

I
Prof. Dr. Turgut AKINTÜRK
Yard. Doç. Dr. Derya ATEŞ KARAMAN
TÜRK MEDENÎ HUKUKU
İ k i n c i C i l t
AİLE HUKUKU
Y E N İ L E N M İ Ş
6098 sayılı Yeni Borçlar Kanununa Uyarlanmış
ONBEŞİNCİ BASKI
Beta
II
Yayın No : 2832
Hukuk Dizisi : 1394
15. Baskı - Şubat 2013 - İSTANBUL

ISBN 978 - 605 -377 - 856 - 1
Cop yright© Bu ki ta bın bu basısı için Türk i ye’de ki ya yın hak la rı BE TA Ba sım Ya yım Da ğı tım
A.Ş.’ye ait tir. Her hak kı sak lıdır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya ta ma men ya da
özet hal in de, fot o ko pi, faks i mi le vey a başk a herh an gi bir şek il de ço ğal tı la maz, da ğı tı-
la maz. Nor mal öl çü yü aşan ik ti bas lar ya pı la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak
gös te ril me si zo run lu dur.
Dizgi : Beta Basım A.Ş.
Baskı -Cilt : Lord Matbaası - Alpaslan Arıbuğa
(Sertifika No: 22858)
Davutpaşa Cad. Davutpaşa Emintaş San. Sitesi No: 103/430
Zeytinburnu/İstanbul (0-212) 674 93 54
Kapak Tasarım : Gökhan Ayrancı
Beta BASIM YAYIM DAĞITIM A.Ş.
Narlıbahçe Sokak Damga Binasi No: 11
Cağaloğlu - İSTANBUL
Tel : [phone] - 519 01 77
Fax: [phone]
www.betayayincilik.com
III
ÖNSÖZ
“Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku” isimli bu kitap, ilk basımı 1967 yılında
değerli hocam Prof. Dr. Turgut Akıntürk’ün birinci sınıf öğrencilerinin not ihtiyaçla-
rını karşılamak maksadıyla hazırladığı ve son olarak 2008 yılında güncellediği ese-
rinin genişletilerek ve tekrar güncellenerek yayıma hazırlanan onbeşinci basısıdır.
Değerli hocamın kendisiyle birlikte çalışma şansı bulduğum yıllarda bana ifade
ettiği sonrasında ise ailesinin bu yöndeki istekleri doğrultusunda kitaplarının deva-
mını “ortak eser” olarak sürdürme şansını elde ettim. Kendisinin kitaplarının ne
kadar yaygın kullanıldıklarının bilinci, sorumluluğu ve benim için çok önemli olan
manevi kıymetinin verdiği titizlik ile dört önemli kitabının güncellemesini tamamla-
dım. “Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku” isimli bu eserin önceki basısında 12.6.2009
tarihinde yürürlüğe giren 5091 sayılı yeni Türk Vatandaşlığı Kanunu gibi mevzuatta
gerçekleşmiş olan değişiklikler ile yeni tarihli mahkeme kararları işlenerek güncel
hale getirilmişti. Eserin tıpkı basım yerine yeniden güncellenme ihtiyacı ise 6098
sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu; 6100 sayılı Yeni Hukuk Muhakemeleri
Kanunu ve 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununun TBMM tarafından Ocak
2011 tarihinde kabullerinden doğmuştur. Bilindiği üzere 12.1.2012 tarihinde kabul
edilen Hukuk Muhakemeleri Kanunu 1 Ekim 2011 tarihinde; 11.1.2011 tarihinde
kabul edilen 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile 13.1.2011 tarihinde kabul edilen
Türk Ticaret Kanunları ise 1 Temmuz 2012’de yürürlüğe girmiştir. Kitabın bir önce-
ki basımında eski ve yeni yasal düzenlemeleri bir arada işlenmesine rağmen bu
basıda eseri artık tamamen yeni Kanunlara uyarlayarak, eski kanunlara ise atıflar-
da bulunulmakla yetinilmiştir. Aynı şekilde MK.m.289 hükmünde değişiklik yapan
Anayasa Mahkemesi’nin 25/6/2009 tarihli ve E.: 2008/30, K.: 2009/96 sayılı
Kararı; Nüfus Hizmetleri Kanununun 36 ıncı maddesinde değişiklik yapan
Anayasa Mahkemesi’nin 30.3.2012 tarih ve E.:2011/34, K.: 2012/48 sayılı
Kararı; 6.3.2010 tarih ve 27513 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi
Merkezleri Hakkında Yönetmelik; Soyadı Kanununun 4 üncü maddesinde deği-
şiklik yaratan Anayasa Mahkemesi’nin 8.12.2011 tarihli ve E.: 2010/119, K.:
2011/165 sayılı Kararını; 8.3.2012 tarihli ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve
Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun da kitabın ilgili bölümlerinde
esere alınmıştır.
Bu vesile ile değerli Hocamın eserlerinin devamı için beni onurlandıran sayın
Nazan Akıntürk başta olmak üzere kıymetli ailesine, eserlerinin yayımında ve dağı-
IV
tımında kendileri hayattayken gösterdiği özeni ve çabayı aynı istek, dikkat ve özenle
sürdüren Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı sayın Seyhan
Satar’a, dizgi ile baskıda emeği geçenlere teşekkür ederim. Ayrıca kısa bir zaman
dilimi içinde yaptığım çalışmalar sırasında benden desteklerini her zamanki gibi
esirgemeyen, hayatımın her döneminde varlıkları ve sevgileriyle bana güç veren çok
sevgili aileme de özel olarak teşekkür etmek isterim.
Ben de kıymetli hocam gibi kitabın, yararlanmak üzere başvuran tüm okuyu-
culara ve sevgili öğrencilere yararlı olmasını, böylelikle işlevini eksiksiz olarak yeri-
ne getirmesini içtenlikle bir kez daha diliyorum.
Ankara, Kasım 2012 Yrd.Doç.Dr. Derya ATEŞ KARAMAN
V
PROF. DR. TURGUT AKINTÜRK’ÜN Ö N S Ö Z Ü
Türk Medenî Hukuku C. II: Aile Hukuku adlı bu kitabımızın altıncı basısı-
nı 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmiş olan ve Tasarıyı hazırlayan Medenî Kanun
Komisyonu’nun Başkanı olarak azıcık emeğimizin geçtiği 4721 sayılı Türk Medenî
Kanununa uyarlayarak ve tamamına yakın büyük bir kısmını yeniden kaleme alarak
meslekdaşlarımızın ve öğrencilerimizin ihtiyacını karşılamak amacıyla Nisan 2002
sonunda yayımlamıştık. Yeni Medenî Kanunumuza uyarlanmış ilk Aile Hukuku kita-
bı olması ve uyarlanmış ikinci bir Aile Hukuku kitabının o günü izleyen günlerde
yayımlanmamış bulunmasından olsa gerek, aradan henüz altı ay geçmeden kitabın
mevcudunun tükenmiş olduğu Basımevi tarafından bildirildi.
Sayıları otuzu bulan Hukuk Fakültelerinin pek çoğunda ders kitabı olarak oku-
tulmakta olması ve Fakültelerde eğitim-öğretimin o günlerde başlamış bulunması
sebebiyle duyulan acil ihtiyacı karşılamak üzere, kitabın yeni yedinci basısının pek
küçük değişiklik ve eklemelerle Ekim 2002 tarihinde yayımlanması zorunlu oldu.
Kitabın bu basıyı izleyen Ağustos 2003 tarihli sekizinci basısının da mevcudunun
kalmadığı bildirildi.
Yeni Medenî Kanunumuza uyarlanmış aile hukuku kitaplarının uzunca bir
süre yayımlanmamış olması, 2004 yılı başlarında Ankara’da yayımlanmış olan bir
kitabın Aile Hukuku’nun üç kısmından sadece evlenme hukuku başlıklı birinci kısmı-
nı içerip, hısımlık (soybağı) ve vesayet hukuku gibi önemli ikinci ve üçüncü kısımla-
rını içeriğine almamış olması, Basımevini ve dolayısıyla beni yeni basıyı yayınlama
zorunluluğuyla karşı karşıya bıraktı. Böylece Aile Hukuku kitabımızın yeni Medenî
Kanuna uyarlamış metni, aradan henüz iki yıl geçmeden dördüncü kez yayınlan-
ma şansını kazanmış oldu. Kitap şimdi yeni Medenî Kanuna uyarlanmış olarak
altıncı, fakat gerçekte onbirinci kez yayımlanmaktadır..
Kitap bu basıda da baştan sona gözden geçirilmiş, mevzuatta gerçekleşmiş olan
değişiklikler ile en yeni tarihli yargı kararları işlenerek güncel hâle getirilmiştir.
Yeni basısının da diğerleri gibi kısa sürede dizilerek yayımlanmasında emeği
geçen Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.’nin yorulmaz çalışanlarının hepsine ve genç
yöneticisi Seyhan Satar’a teşekkür ediyor, kitabın sayısı kırkı aşmış olan hukuk fakül-
telerindeki sevgili öğrencilere ve tüm okuyuculara yararlı olmasını ve kendisinden
beklediğim işlevi tam anlamıyla yerine getirmesini bir kez daha içtenlikle diliyorum.
Ankara, Ağustos 2008 Prof. Dr. Turgut AKINTÜRK
VI
VII
B İ R İ N C İ B A S I N I N Ö N S Ö Z Ü
“Aile Hukuku Dersleri”isimli bu kitabımızı birinci sınıftaki öğrencilerimizin not
ihtiyacını karşılamak maksadıyla yayınlıyoruz. İsminden de hemen anlaşılacağı
üzere, bu kitabımız, aile hukuku gibi medenî hukukun önemli bir dalının bütün
müessese ve problemlerini mukayeseli hukuk açısından enine boyuna inceleme
konusu yapmış olan ve bütün hukukçuların istifadelerine sunulmuş bulunan bir
“genel eser”değil, daha ziyade öğrencilerimizin sorularını cevaplandırmayı gaye
edinmiş olan mütevazı bir“ders kitabı”dır. Bu itibarladır ki, kitabımızda, aile huku-
kuna dahil bulunan müesseseler hakkında “genel” ve “sistematik” bilgiler vermeğe
gayret ettik; doktriner münakaşalardan ve yabancı hukuk sistemleriyle geniş muka-
yeselerden mümkün olduğu nisbette kaçındık. Zira bu yolu tuttuğumuz takdirde
izahlarımızın, bir“ders kitabı”nın sınırlarını aşacağını ve kitabın hacmini kabartaca-
ğını göz önünde bulundurduk.
Kitabımızın hazırlanmasında Türk aile hukuku sahasında değerli hoca ve mes-
lektaşlarımız tarafından daha önce yayımlanmış bulunan “genel eser” ve “monogra-
filer” den büyük ölçüde istifade ettik. Bunları kitabımızın hemen başında “Bibliyograf-
ya”da belirtmiş bulunuyoruz.
Diğer taraftan, öğrencilerimize nazarî bilgiler yanında tatbikatı da aksettirebil-
mek maksadıyla Yargıtayımızın çeşitli kararlarına kitabımızda yer verdik. Bu suret-
le öğrencilerimiz, aile hukukunun herhangi bir müessesesi hakkındaki kazaî içtihat-
ları da takip etmek imkânını bulacaklardır.
“Aile Hukuku Dersleri” kitabımızın öğrencilerimize faydalı olması, onların ihti-
yacını karşılama görevini yerine getirmesi en büyük temennimizdir. Bu dileğimizin
gerçekleşmiş olduğunu görmek, yorucu çalışmalarımızın en kıymetli mükâfatı ola-
caktır.
Kitabımızın yayınlanmasına teşvikkâr sözleriyle vesile olan ve tevsiyelerini
bildirmek lûtfunda bulunan kürsü direktörümüz muhterem hocam Prof. Dr. G. Jale
Akipek’e teşekkürlerimi sunarım.
Henüz basılmakta olan “İlmî ve Kazaî içtihatlara göre Türk Medenî Kanunu
Şerhi”isimli eserine ait formaları peyderpey göndermek suretiyle kazaî içtihat- lar-
dan büyük ölçüde faydalanmak imkânını bahşeden değerli hukukçu sayın Senaî
Olgaç’a da ayrıca teşekkürlerimizi sunmak isteriz.
VIII
Kitabımızın basımında büyük emeği geçen Sevinç Matbaası sahibi çalışkan ve
kıymetli iş adamı sayın Bahri Bakan’a ve matbaanın gayretli mensuplarına da teşek-
kür borçluyuz.
Hata insanlara has olduğuna göre, kitabımızda bazı noksan ve hataların bulun-
ması muhtemeldir. Dileğimiz, değerli meslektaşlarımızın bunları ve diğer tenkitleri-
ni bize ulaştırmalarıdır.
Ankara, 1 Şubat 1967 Doç. Dr. Turgut AKINTÜRK
IX
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .........................................................................................................................III
PROF.DR. TURGUT AKINTÜRK’ÜN ÖNSÖZÜ ........................................................V
BİRİNCİ BASININ ÖNSÖZÜ ...................................................................................VII
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................IX
BİBLİYOGRAFYA.....................................................................................................XLI
KISALTMALAR .......................................................................................................XLV
GİRİŞ
GENEL BİLGİLER
§ 1. AİLENİN ÖNEMİ, AİLE VE AİLE HUKUKU
KAVRAMLARI ...................................................................................................3
I- AİLENİN ÖNEMİ ...........................................................................................3
II- AİLE KAVRAMI .............................................................................................4
A) DAR ANLAMDA AİLE ...........................................................................5
B) GENİŞ ANLAMDA AİLE .......................................................................6
C) EN GENİŞ ANLAMDA AİLE ................................................................6
III- AİLE HUKUKU KAVRAMI ...........................................................................6
§ 2. TÜRK AİLE HUKUKU ........................................................................................7
I- MEDENÎ KANUNUN AİLE HUKUKUNU DÜZENLEME BİÇİMİ ..........7
A) EVLİLİK HUKUKU ................................................................................8
B) HISIMLIK .................................................................................................8
C) VESAYET ..................................................................................................8
II- AİLE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ ..........................................................9
A) SÜREKLİLİK VE BİRLİK İLKESİ ......................................................9
B) ZAYIFLARIN KORUNMASI İLKESİ ................................................10
C) DÜZENLEME SERBESTLİĞİNİN BULUNMAMASI İLKESİ .....11
D) DEVLETİN KARIŞMASI İLKESİ ......................................................12
E) EŞLER ARASINDA EŞİTLİK İLKESİ ..............................................12
X
§ 3. AİLE MAHKEMESİ ...........................................................................................13
I- GENEL OLARAK ..............................................................................13
II- KURULUŞU .......................................................................................14
III- GÖREVLERİ .....................................................................................15
BİRİNCİ KISIM
EVLİLİK HUKUKU
BİRİNCİ FASIL
EVLİLİĞİN KURULMASI
BİRİNCİ BÖLÜM
NİŞANLANMA
§ 1. NİŞANLANMA KAVRAMI, NİŞANLANMANIN
ÖNEMİ VE HUKUKÎ MAHİYETİ .....................................................................23
I- NİŞANLANMA KAVRAMI ..........................................................................23
II- NİŞANLANMANIN ÖNEMİ ........................................................................24
III- NİŞANLANMANIN HUKUKÎ MAHİYETİ ................................................26
A) ÖN SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ...................................................................26
B) BAĞIMSIZ SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ .....................................................27
C) KARAR GÖRÜŞÜ .................................................................................28
§ 2. NİŞANLANMA SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI ..........................................30
I- NİŞANLANMANIN ŞARTLARI ..................................................................30
A) NİŞANLANMA EHLİYETİ ..................................................................31
B) NİŞANLANMA İRADESİ .....................................................................34
C) NİŞANLANMA ENGELLERİ ..............................................................36
II- NİŞANLANMANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ ...................................................38
A) BUTLAN HÂLLERİ ..............................................................................38
B) İRADE BOZUKLUĞU HALLERİ .......................................................38
§ 3. NİŞANLILIĞIN HÜKÜMLERİ .........................................................................39
I- NİŞANLANMADAN DOĞAN YÜKÜMLER ...............................................40
A) EVLENME YÜKÜMÜ ...........................................................................40
B) SADAKAT YÜKÜMÜ ............................................................................41
II- NİŞANLANMADAN DOĞAN HAKLAR .....................................................41
A) TANIKLIKTAN KAÇINMA HAKKI ...................................................41
B) HÂKİMLİKTEN KAÇINMA HAKKI ..................................................41
C) HAKSIZ FİİL FAİLİNDEN MADDÎ TAZMİNAT
İSTEME HAKKI ....................................................................................42