AĞAÇ BASKI-YAZISIZ ROMAN

15 Pages·2017·1.71 MB·Turkish

Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 339-353

Açelya Betül GÖNÜLLÜ1

‘AĞAÇ BASKI-YAZISIZ ROMAN’ SANATINDA ĠLK KADIN SANATÇI:
HELENA BOCHOŘÁKOVÁ-DITTRICHOVÁ
Özet
„Wordless novel‟ ve „woodcut novel‟ olarak literatürde yer alan „yazısız
roman‟; bir öyküyü sözcüklere yer vermeden, sadece illüstrasyonlar yoluyla
anlatma sanatıdır. İlk yazısız romanlar Avrupa‟da ortaya çıkar ve anlatılan öyküler,
yetişkinlere yönelik sosyal içerikli, dramatik kurgulardır. Teknik olarak ağaç baskı
tekniği kullanılmıştır. Bunun nedeni Alman dışavurumcu sanatta, sosyal içerikli
konuları ifade etme aracı olarak ağaç baskı tekniğinin kullanılması sonucu, o
dönem için, bu tekniğe bir tür sosyolojik, politik bir imge yüklenmesidir. Dolayısı
ile yazısız roman, toplumsal sorunların en yoğun olduğu dönemlerden biri olan I.
Dünya Savaşı‟nın sonunda ortaya çıkmıştır. Sessiz film döneminden etkilendiği
düşünülen yazısız roman, anlatı yöntemi ve özgünlüğü bakımından grafik romanın
öncülü olarak kabul edilir. Bu çalışmada, yazısız roman sanatı ile ağaç baskı
tekniğinde yazısız roman yapmış olan ilk kadın sanatçı Helena Bochořáková-
Dittrichová araştırılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Ağaç baskı roman, Alman expresyonizmi, Frans
Masereel, grafik roman, Helena Bochořáková-Dittrichová, kadın sanatçı, yazısız
roman
THE FIRST WOMAN ARTIST in WOODCUT-WORDLESS NOVEL
HELENA BOCHOŘÁKOVÁ-DITTRICHOVÁ
Abstract
Based on as a “wordless novels” and „woodcut novels‟ in the literature, they
tell a story only illustrations without any words. First wordless novels arise in
Europe and the narrated narratives which contain social content oriented for adults

1 Yrd. Doç., Düzce Üniversitesi, Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Görsel İletişim Tasarımı Bölümü,
[email protected]
‘Ağaç Baskı-Yazısız Roman’ Sanatında İlk Kadın Sanatçı:
Helena Bochořáková-Dıttrıchová

are dramatic fiction. Woodcut technique is used as the production technique. The
reason is that, people ascribe sociological and political image result of using
printing technique as a tool to express social content subjects for that period in
German expressionism. Thereby, wordless novel emerges at the end of the first
World War, which is thought to be influenced by the silent film period, is regarded
as the precedent of graphic novel in terms of narrative method and originality. In
this paper, woodcut-wordless novel and the first woman artist Helena
Bochořáková-Dittrichová who makes wordless novel with woodcut technique are
investigated.
Keywords:, Frans Masereel, German expressionism, graphic novels, Helena
Bochořáková-Dittrichová, women artists, woodcut novels, wordless novels

GĠRĠġ
Literatürde wordless novel olarak yer alan yazısız romanı, Wordless Book2 ile
karıştırmamak gerekir. Wordless Book; Hristiyan Evangelistlere özgü, İncil‟deki beş ayetin, beş
farklı renkle temsil edildiği ahlaksal ve dinsel bir boyutu olan beş sayfalık yazısız kitaptır.
Wordless books şeklinde, çoğul ve cins isim olarak yazılışı ise genellikle çocuklar için
hazırlanmış olan yazısız resimli kitapları [wordless picture books] işaret eder.
Yazısız roman ilk olarak ağaç baskı yöntemi ile üretildiği için woodcut novels/ağaç baskı
roman olarak da adlandırılır. İlk ağaç baskı romanı Belçikalı sanatçı Frans Masereel yapmıştır
(Beronä, 2003:61). Beronä, bu türün yaklaşık 30 yıl (Beronä, 2008; Aktaran: Juga, 2010:107) 340
gibi kısa bir periyotta popüler olmasına rağmen anlatı sanatının ve bununla birlikte, günümüz
yazısız çizgi romanların [wordless comics] ve yazısız çocuk romanlarının [wordless picture
books] gelişimine katkıda bulunmuş olduğunu ifade eder (Beronä, 2003:61). Ağaç baskı kitabın
popüler dönemindeki diğer önemli sanatçıları; Lynd Ward, Otto Nückel, Laurence Hyde, James
Reid, Charles Turzak, Giacomo Patri, Milt Gross, William Gropper, Myron Waldman, Si
Lewen, Istvan Szegedi Szutz… gibi sanatçılardır. Helena Bochořáková-Dittrichová ise yazısız
roman yapmış olan dönemin ilk kadın sanatçısıdır. “Dittrichová‟dan sonra bir kaç on yıl içinde
dört çağdaş kadın sanatçı; Jules Remedios Faye, Babette Katz, Lydia Jenkins Musco ve Barbara
Henry, ağaç baskı yerine linol baskı tekniği ile yazısız roman yapmışlardır (Beronä, 2003:72).
Helena Bochořáková-Dittrichová, ağaç baskı-yazısız roman yapan ilk kadın sanatçı
olmasının yanısıra Prag‟da, Sanat Akademisi‟ne kabul edilen ilk kadınlardan da biri olmuştur
(Juga, 2010:30). Bochořáková, birçok grafik çalışması yapmış, bunun yanında çok sayıda
ülkeye yaptığı geziler hakkında yazdığı makalelerin bir kısmı yayınlanmıştır. Bu çalışmada ilk
olarak; yazısız romanın ortaya çıkışı, ardından Helena Bochořáková-Dittrichová‟nın hayatı ve Z
mého dětství/Çocukluğumdan adlı ağaç baskı romanı üzerinde durulmuştur.
Ağaç Baskı Sanatı ve Alman DıĢavurumcu Sanat
Çoğaltım tekniklerinin en eskilerinden biri, ağaç baskı tekniğidir. Ağaç baskı tekniğinde;
“ahşap kalıpların emicilik özelliği dengelenerek iyi boya tutması sağlanıyor ve bu teknikle aynı

2 Wordless book. https://www.teenmissions.org/resources/wordless-book-bracelet/

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 339-353
Açelya Betül Gönüllü

kalıp defalarca kullanılabiliyordu” (Uçar, 2004:98). Ağaç baskı tekniğini ilk olarak Çinlilerin
uyguladığına dair yaygın bir inanış olmasına rağmen, Alman Profesör Bossert‟e göre, bulunan
Turfan yazmaları, Uygurların bu tekniği daha önceden keşfettiklerini düşündürmektedir
(Gündüz, 1978; Aktaran: Gönüllü, 2015: 98-99). Fakat tam ve bozulmamış bir şekilde bulunan
ilk ağaç baskı kitap, Çince yazılmış olan Diamond Sutra/ Elmas Sutra (Resim 1.)olarak
adlandırılan kitaptır. İnce kağıt üzerine ağaç harflerle basılmış olan bu kitap (designhistory, ty),
1900 yılında, 492 mağaranın olduğu Bin Budalar Mağarası bölgesinde bir keşiş tarafından
bulunmuştur. Elmas Sutra, 7 bölümün ardarda bir araya getirildiği 5 metre uzunluğunda
scroll/tomar şeklinde bir kitaptır. Budist bir öğretiyi anlatan kitabın ilk bölümünde bir
illüstrasyon bulunur. Ayrıca kitaba, basıldığı tarih ve bir ithaf da yazılmıştır (British Library, ty)
: Xiantong 9. yılının 4. ayı, 13. gününde [11 Mayıs 868] Wang Jie tarafından ana-babası adına
evrensel serbest dağıtıma saygılarla sunulmuştur (Vikipedi, ty.). Bu ithaf, Uzak-doğu‟da Budist
öğretiyi yayma aracı olarak baskı kitapların kullanıldığını doğrular niteliktedir.

341

Resim 1. Diamond Sutra/ Elmas Sutra. (MS.868)

“Ağaç baskının Uzak-doğu‟da yaygınlaşarak Hindistan üzerinden Avrupa‟ya geçtiği
bilinmektedir. İtalya‟ya 1270, Fransa‟ya 1370, Almanya‟ya da 1453 yılında ulaştığı tahmin
edilmektedir” (Kıran, 2016:57).
Alman sanatçılar Albrecht Dürer (d.1471-ö.1528) ve Hans Holbein (d.1497-ö.1543) ağaç
baskı sanatında önemli eserler vermişlerdir. Dürer‟in İtalya seyahatleri ise sanatında oldukça
etkili olmuştur (Kıran, 2016: 57). Dürer, ikinci İtalya seyahatinden sonra 1503 ve 1505 yılları
arasında Benedikt keşişi Benedictus Chelidonius'un şiiri için Life of the Virgin/ Hz.Meryem’in
Yaşamı adlı bir seri ağaç baskı illüstrasyon yapmıştır (web gallery of art, ty). Yaklaşık 30x21
cm ebatlarında olan bu baskı resim serisi (British Museum, ty) yirmi baskıdan oluşur. Dürer‟in
bu baskı resimleri 1511'de kitap formunda yayınlanır (web gallery of art, ty).(Resim 2.)

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:12, Ağustos 2017, s. 339-353
‘Ağaç Baskı-Yazısız Roman’ Sanatında İlk Kadın Sanatçı:
Helena Bochořáková-Dıttrıchová

Resim 2. Albrecht Dürer‟in Life of the Virgin ağaç baskı serisinden kapak ve ilk sayfa. 1503-1505.

Dinsel resimlemeler için sıklıkla kullanılmış olan ağaç baskı resim, 19. ve 20. yüzyılın
başlarında, endüstrileşmenin getirdiği toplumsal sorunlar ve savaş ortamında farklı bir boyut
342
kazanır. Dönemin ruhu, yeni bir sanat akımı olarak expressionism/ dışavurumculuğun ortaya
çıkmasına neden olur. Özellikle Kuzey Avrupa‟da, en çok da Fransa ve Almanya‟da etkisini
gösteren dışavurumcu sanat, duyguların çarpıcı bir şekilde dışavurumudur (Keskin, 2014:3).
Dışavurumculukta sanatçı, nesnellikten uzaklaşıp kendi içsel duygularını ve tepkilerini yansıtır.
“Bunu çarpıtma, abartma, ilkellik ve fanteziyi kullanarak canlı, sarsıcı, şiddet içeren veya
dinamik uygulamalarla gerçekleştirir” (Encyclopedia Britannica, ty). Ağaç baskı bu anlamda
çok uygun bir ifade aracı olmuştur (Keskin, 2014:3). İlk baskı uygulamalarından beri neredeyse
hiç değişmeden varlığını sürdüren ağaç baskı, doğasından gelen ilkelliğinin yanında, ifadeleri
abartmaya ve çarpıtmaya yatkın bir tekniktir. Siyah ve beyaz kontrastı ile şiddetli ve çarpıcı
imgeler yaratmaya uygundur.
“Edward Munch, Käthe Kollwitz (Resim 3.), Ernst Barlach, Ernst-Ludwig Kirchner,
Emil Nolde, Karl Schmidt Rottluff, Franz Marc, Max Beckmann, Erich Heckel gibi Alman
dışavurumcuları, kişilik ve eğilimlerini tahta ve metal baskıyı kullanarak yaşadıkları dönemi
etkileyici bir üslupla dile getirmişlerdir” (Kıran, 2016: 59). Özellikle Käthe Kollwitz, savaşın
travmatik acısını yansıtan, sarsıcı baskı resim serileri üretmiştir. “Bu seriler yazısız roman için
ağaç baskı roman akımına öncülük etmiştir” (Willett, 2005:127-128; Aktaran: Balember, 2016:
425).

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 339-353
Açelya Betül Gönüllü

Resim 3. Käthe Kollwitz‟in[d.1867-ö.1945] Anne ve ölü çocuk adlı gravürü [1903] solda. İnsanlar/halk adlı
ağaç baskı resmi, sağda.
Ağaç Baskı-Yazısız Roman
Dönemin önemli bir teknik ve sanatsal gelişimi olan sessiz film, yazısız romanın ortaya
çıkışına etki eden önemli bir faktör olmuştur. Yazısız romanın ünlü sanatçılarından “Lynd
Ward, üretim sürecini sessiz bir film çekmeye benzetmiş ve dönemin sessiz sinema
yönetmenlerinden ilham aldığını dile getirmiştir (Willett, 2005:129; Aktaran: Balember, 2016:
343
425). Sessiz filmler, izleyiciye, tamamen görsel olan bir anlatıyı benimsetmeyi başarması ile
yazısız romanın kabulünü de kolaylaştırmıştır denilebilir. “Sessiz film oyuncusu, diyalog
eksikliğini telafi etmek için vurgulu, abartılı ifadeler ve hareketler kullanır. Benzer şekilde,
yazısız romandaki karakterlerin duyguları, diyalog olmadan okunabilir olmalı, yüzleri ve
şekilleri genellikle abartılmış olmalıdır” (Slania, 2014: 23). Bu nedenle ağaç baskı tekniği, hem
sessiz filmdeki abartılı hareketleri, siyah-beyaz kontrastı, hem de dışavurumcu ifadeyi en iyi
yansıtan araç olarak seçilmiştir.
Ağaç baskı tekniği, ilk olarak block-book denilen ağaç baskı kitaplar ve oyun kartlarında
kullanılmış olsa da bir roman olarak tasarlama düşüncesi ilk olarak XX. yüzyılın başlarında
Frans Masereel tarafından gerçekleştirilir (Beronä, 2003:61). Belçika-Ghent doğumlu Frans
Masereel [d.1889 ö.1972], Belçika‟da kısa bir süre Sanat Akademisi‟ne gitmiş daha sonra grafik
üzerine eğitimini, tanıştığı usta ressam ve grafik sanatçısı Jules de Bruycker (Resim 4.)
tarafından almıştır (Beronä, 2009:v). Masereel ilk yazısız roman olan, 25 ağaç baskı resimden
oluşan: 25 images de la passion d’un homme/25 imge ile bir insanın azabı adlı kitabını 1918
yılında yayınlar (Cohen, 1977: 171) (Resim 5.). Masereel Fransızca başlıkla yayınlanmış olan
bu çalışmasını ilk olarak Felemenkçe; romans in beelden/resimlerde roman olarak adlandırır
(Beronä, 2003: 61). Masereel kendi imkanları ve Albert Kundig‟in desteği ile 1919 yılında
yayımladığı Mon livre d’heures ile yayıncı Kurt Wolff‟un dikkatini çeker (Beronä, 2003: 63).
Masereel‟in bu kitabı -daha sonra ünlü Pantheon Yayınevini kuracak olan- Kurt Wolff
tarafından, Almanca aynı adla; Mein stundenbuch/saatlerimin kitabı adıyla basılır.

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:12, Ağustos 2017, s. 339-353
‘Ağaç Baskı-Yazısız Roman’ Sanatında İlk Kadın Sanatçı:
Helena Bochořáková-Dıttrıchová

Resim 4. Jules de Bruycker‟e (d.1870-ö.1945) ait çizim ve gravür.

344

Resim 5. 25 images de la passion d’un homme/25 imge ile bir insanın azabı. Resimleyen: Frans Masereel. (1918)
“Genç bir yayıncı olan Wolff, Franz Kafka gibi dönemin ilginç yazarlarını bir araya
getirerek yeni üretim ve pazarlama yöntemleri ve sofistike tasarımlar kullanması ile ünlü
olmuştu” (Detjen, 2011). Birçok önemli yazar Masereel‟in çağdaşıydı; Nobel ödüllü yazarlar
Romain Rolland ve Thomas Mann, Herman Hesse, Stefan Zweig… (Cohen, 1977: 179). Wolff,
dönemin bu önemli yazarlarından Masereel‟in kitabına önsöz yazmasını teklif etmiştir (Hill, ty).
Mein stundenbuch‟ın önsözünü Thomas Mann (Beronä, 2003: 63), l’idée adlı romanın önsözünü
ise Herman Hesse yazmıştır.

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 339-353
Açelya Betül Gönüllü

Käthe Kollwitz gibi bazı sanatçılar Masereel‟den önce, ortak bir tema etrafında ürettikleri
ağaç baskı resim serileri yapmışlardır. “Fakat bu seriler kitleler için değil, kolleksiyonerler için
sınırlı sayıda üretilmişti. Bununla birlikte, ağaç baskı-yazısız romanlar geniş kitlelere ulaştı:
Frans Masereel'in en popüler kitabı yüz binden fazla sattı ve çeşitli baskılarla çıktı”(Slania,
2014: 23).
Helena Bochořáková-Dittrichová ve Ağaç Baskı-Yazısız Roman
Helena Bochořáková-Dittrichová, 29 Temmuz 1894‟te Güney Moravya‟nın Vyškov
kasabasında doğar. Babası Ferdinand Dittrich Alman, annesi Klára Dittrichová –Horníčková ise
Çek asıllıdır. Helena‟nın ailesi, yukarı Avusturya‟da Alman azınlığın yaşadığı bir mahallede,
küçük eski bir eczaneye sahipti. Helena, ailenin altıncı3 ve son çocuğu idi. Helena, en büyük
ablası Claudia hariç diğer kardeşlerini erken vefatları nedeni ile hiç tanımamıştır. Babası
Ferdinand, avlanmaya, okumaya ve şiire meraklıydı. Annesi ise elişi ve resim yapmaktan
hoşlanırdı. Helena da bu sanata ilgili aile ortamında küçük yaşta çizim yapmaya başlamıştı
(Juga, 2010:24).
345

Resim 6. Helena Bochořáková-Dittrichová baskı atölyesinde, 1923

Helena, küçük yaşlardan itibaren görme sorunları yaşamasına rağmen çizim yapmayı
bırakmamıştır (Bezdomniková, 2008). Fakat 12 yaşında org sanatçısı Rudolf Hrudník‟ten aldığı
piyano derslerinin etkisi ile Helena‟nın hayatında müzik sevgisi, resimden daha ağır basmaya
başlar (Juga, 2010:25). Bir süre resimden uzaklaşır.13 yaşında bir konserde Listz‟in eserini
çalan Helena, bir müzisyene has gerçek müzik duygusundan yoksun olduğunu düşünerek tekrar
resim çalışmalarına yönelir (Juga, 2010:26).
Helena 14 yaşında iken, kısa bir süre Brno‟da Prof. Antonína Nowaka‟dan manzara ve
figür çizimi üzerine dersler alır. Bu onun ilk atölye dersi olmuştur. Bu sıralarda Fransızca
derslerine başlar. 16 yaşında Viyana‟ya, uzaktan bir akrabası olan Prof. Karáskové‟dan özel
resim dersi almaya gider. Karáskové‟dan, çizim ve boyama teknikleri, kompozisyon, ışık ve
renk konularında temel bilgiler edinir (Brno, ty. ve Juga, 2010:26).

3 David Juga, Basil Macalík‟e göre Helena‟nın 4 kardeşe sahip olduğunu fakat Helena‟nın hatıralarında
altıncı çocuk olarak yazdığını belirtir.

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:12, Ağustos 2017, s. 339-353
‘Ağaç Baskı-Yazısız Roman’ Sanatında İlk Kadın Sanatçı:
Helena Bochořáková-Dıttrıchová

Helena 1912 senesinde, 18 yaşında, kendisini hayatı boyunca desteleyecek olan
müstakbel eşi Dr. Vladimírem Bochořákem ile tanışır. Felsefe ve şiir çalışmaları yapan
Bochořákem ile 1913‟te evlenip Brno‟ya taşınırlar. Bu, Helena için Çek annesinin köklerine bir
dönüştür (Juga, 2010:28).
1914 yılında başlayan Birinci Dünya Savaşı herkes gibi Helena‟nın da yaşamını etkiler.
Her yerde trenlerle taşınan ölüler, yoksulluk ve açlık vardır. Tüm bunlar olurken 1917‟de
kasabadaki bir yangında kendi „baba evi‟ büyük hasar görür (Juga, 2010:28). Bu felaket
Helena‟nın sanat hayatında adının duyulması için bir başlangıç olur. Hazırladığı kartpostallar
yangın mağdurları yararına satışa çıkarılır ve oldukça iyi satış yapar. Böylece Helena grafik
sanat kariyerine ilk adımını atmış olur (Juga, 2010:28).

346

Resim 7. Vyškov‟da, Sušilova caddesindeki meydandaki Dittrich‟lerin evi, soldaki bina.1899.

Helena, grafik üzerine eğitimini ilk olarak Karel Tondl‟dan alır (Resim 8.). Karel
Tondl‟ın, başarılı bir grafik sanatçısı ve ressam olduğu kadar üretken bir keman sanatçısı
olması; Helena ile Tondl‟ın müzik ve grafik gibi iki ortak noktada buluşmasını sağlar (Vltavín
Auction Hall, ty. ve Juga, 2010: 29). Helena 1919‟da Prag'da Güzel Sanatlar Akademisi'nde
resim çalışmalarına başlar (Slania, 2014:23). Böylece Akademi‟ye giren ilk kadınlardan biri
olur (Juga, 2010:30). Grafik sanatlar bölümünde Prof. Augusta Brömse'in öğrencisi olur.
Helena‟nın yeteneğini fark eden Brömse, elinden gelen yardımı ondan esirgemez (Brno, ty).
Helena, 1922'de okulun final sergisinde birincilik ödülü ile mezun olarak Paris'te modern baskı
sanatları eğitimi için bir burs kazanır. Bu burs Helena için yazısız roman ile tanışmasına bir
vesile olur (Bezdomniková, 2008 ve Slania, 2014:23).

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 339-353
Açelya Betül Gönüllü

Resim 8. Karel Tondl‟a (d.1895-ö.1980) ait ağaç baskı resimler.
Helena‟nın Paris‟e gitmesinden 4 sene önce Belçikalı Frans Masereel, ilk ağaç baskı-
yazısız romanı 25 images de la passion d’un homme’u yayınlamıştır. Takip eden yıllarda,
347
yayınladığı diğer kitaplar ile dikkatleri üzerine çekmiştir (Beronä, 2003: 63). “Masereel‟in bu
romanı, bir nevi gelecek eserlerin toplumsal ve politik temalarını belirlemiş, “ağaç baskı roman
akımında arketip yaratmıştır” (Willet, 2005:112; Aktaran: Balember, 2016:428).
Helena Paris‟te şüphesiz Masereel‟in çalışmaları ile karşılaşmış ve etkilenmiştir. Böylece
Helena‟nın Z mého dětství/Çocukluğumdan adlı ilk ağaç baskı romanı 1929 yılında yayınlanır
(Juga, 2010: 106). Masereel ve diğer yazısız romancılar işçi sınıfı ve ezilen insanlar üzerine
odaklanmışken Helena; onlardan farklı olarak Çocukluğumdan (Resim 9.) romanında, orta sınıf
bir ailede büyüyen bir kızın, çocukluktan yetişkinliğe kadar anlatılan günlük yaşamına
odaklanmıştır. 96 Ağaç baskı resimden oluşan bu kitapta resimler abartılı ya da didaktik
olmadan yaşamın keyfini ya da acısını gerçekçi bir şekilde ifade eder. Türünün diğer romanları
ile kıyaslandığında samimi bir anlatı olmakla birlikte ışık ve hareket açısından da daha
zengindir (Slania, 2014:25 ve Beronä, 2003: 72).

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:12, Ağustos 2017, s. 339-353
‘Ağaç Baskı-Yazısız Roman’ Sanatında İlk Kadın Sanatçı:
Helena Bochořáková-Dıttrıchová

Resim 9. Z mého dětství / Childhood-A cycle of woodcuts. (1929)
Çocukluğumdan ağaç baskı romanı. Resimleyen: Helena Bochořáková-
Dittrichová

348

Resim 10. 25.5.1929 Tarihli Pestrý Týden/Renkli Hafta adlı haftalık dergiden Z mého dětství/ Childhood-A
cycle of woodcuts/ Çocukluğumdan kitabı hakkındaki haber.

Helena‟nın Çocukluğumdan adlı kitabına önsöz yazan tarihçi yazar “Arne Novák, bu ağaç
baskı romanı, dünya edebiyatının en güzel kadın figürlerinden birini yaratan Çek yazar Bozena
Němcová'nın ünlü kitabı, Babička / Büyükanne’ye benzetir.” (Juga, 2010: 106) “Yüce dağların
eteklerine basit bilgelik, iyilik ve sevgi ile annelik idealini temsil eden bir büyükannedir bu”.4
(Partridge, 1999). Novák; “bu küçük kitaba baktığımızda, yalnızca Küçük Helena'nın gerçek
hayatında değil, aynı zamanda kendi gençliğimizin kaygısız yıllarına dair anılarımızı da
uyandırdığını hissedeceğiz. Burada en basit sevinç ve zevklerle birlikte, büyükanne Bozena
Nemcova'nın benzetmesini temsil eden büyükannesinin ölümü gibi küçük kızın derinden
etkilendiği olaylar yan yana duruyor” der (Juga, 2010: 106).

4 Çek yazar Milan Kundera, Babička‟nın yazarı Bozena Nemcova için "Çek edebiyatının anası" demiştir (Partridge,
1999).

SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 12, Ağustos 2017, s. 339-353