Table Of Content

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ Τριμηνιαία Επιθεώρηση Πολιτισμού Περίοδος Τρίτη Τεύχος 20/43 Μάρτιος 2013 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Β. Ελλάδος ΕΚΔΟΤΗΣ Σταύρος Ανδρεάδης ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Όλγα Ταμπουρή-Μπάμπαλη ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γρηγόρης Αμπατζόγλου, Γιώργος Αναστασιάδης, Πελαγία Αστρεινίδου, Άρις Γεωργίου, Αρετή Λεοπούλου, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Γρηγόρης Πασχαλίδης, Ιφιγένεια Ταξοπούλου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ I UAUl,; IU ipiUVlUipUAAU Yaghoub Alizadeh, Γρηγόρης Αμπατζόγλου, Διαστάσεις: 95x60 εκ. Γιώργος Αναστασιάδης, Πελαγία Αστρεινίδου, Τεχνική: λάδι σε μουσαμά Γιάννης Δ. Βανίδης,Άρις Γεωργίου, Ζωή Γεωργίου, Εύα Μαυρίδου, 2004 Δέσποινα Δεληχατζόγλου, Gazmed Elezi, Γιάννης Επαμεινώνδας, Ρένα Ηλιάδου, Ελευθερία Θεοδωρούδη, Γιώργος Κορδομενίδης, Κωστής Κορνέτης, Κείμης Κρυωνάς, Κώστας Κωτσάκης, Αρετή Λεοπούλου, Λίνα Διάκου, Θοδωρής Μάρκογλου, Λίνα Μυλωνάκη, Στράτος Νανόγλου, Θάνος Νόττας, Η Εύα Μαυρίδου γεννήθηκε το 1975 στην Κατερίνη. Εμμανουήλ Παπαδόπουλος, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Σαιντ Ετιέν (1994 Ρόζα Προδρόμου, ΓιώργοςΤούλας, Άννα Χατζηαγγελίδη 1999). Παράλληλα, παρακολούθησε μαθήματα χαρακτικής και ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣΆρις Γεωργίου λιθογραφίας στις σχολές της Μπρατισλάβας (Σλοβακία, 1995) και ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ / PRE-PRESS De Novo ΑπόστολοςΤριγγόπουλος Καρλσρούης (Γερμανία, 1998), ενώ το 1999 εισήχθη με ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ / ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δήμητρα Ζαχαρέγκα 2310 551754 κατατακτήριες εξετάσεις (4ο έτος) στη Διεθνή Σχολή Καλών ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Γιώργος Κορδομενίδης Τεχνών του Παρισιού και εργάστηκε στο ατελιέ του Pat Andrea. ΕΚΤΥΠΩΣΗ Σκορδόπουλος Πήρε το δίπλωμά της τον Δεκέμβριο του 2001. Ζει και εργάζεται στο Παρίσι και τη Θεσσαλονίκη. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Κέντρο του βιβλίου Έχει πραγματοποιήσει 3 ατομικές εκθέσεις και έχει Λασσάνη 3,546 22 Θεσσαλονίκη 2310 237463 συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και καλλιτεχνικές διοργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΤΟΜΩΝ Έργα της συμπεριλαμβάνονται σε ιδιωτικές συλλογές, όπως Παραγγελίες 2310 551754 στο Μουσείο Φρυσίρα, στο Ιδρύμα Μάργαρη και αλλού. www.peebe.gr Το έργο της Εύας Μαυρίδου στο σύνολό του χαρακτηρίζεται Τιμή τεύχους 8 € Ετήσια συνδρομή: εσωτερικού 30 € από την έκδηλη εμμονή με την προσωπογραφία και την Ευρώπης 50 € / λοιπών χωρών 60 € αυτοπροσωπογραφία-αυτοαναφορά. Μέσα από τη ρεαλιστική ζωγραφική και με τη βοήθεια φωτογραφιών κι ενός ιδιότυπου ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ κολλάζ, επιχειρεί να καταγράψει τις συναισθηματικές καταστάσεις ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ Β. ΕΛΛΑΔΟΣ που την περιβάλλουν. Φράγκων 6-8,546 26 Θεσσαλονίκη Δουλεύει τα έργα της σε πλακάτο μονόχρωμο φόντο, στο Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2310 551754 Fax: 2310 551748 οποίο σταδιακά εντάσσει στοιχεία χώρου. Στήνει αφηγήσεις, που e-mai: [email protected] μοιάζουν σχεδόν με ζωγραφικές performance και αναφέρονται σε www.peebe.gr βιωματικές εμμονές της γυναικείας κατάστασης, νευρωτικών εντάσεων, θυμού, βουλιμίας, οργής. Η Μαυρίδου μέσα από τα έργα της προσπαθεί να μιλήσει για τη σάρκα: δυνατά, ωμά, χωρίς έλεος. Στα έργα της τα χρώματα ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ του δέρματος, η παραμόρφωση, η κραυγή οργής που κρύβουν ΕΤΑΙΡΕΙΑ μέσα τους οι άνθρωποι, η σχέση «κορμί με κορμί» και η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ζωγραφική κτίζονται και ξανακτίζονται πάνω στον καμβά. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ ο« 1 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ ΠόΛΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ 20[43] 3 EDITORIAL του Σταύρου Ανδρεάδη Π Ο Ρ Τ Ρ Ε Τ Ο 4 Στον μπαξέ μας είχαμε μια βερικοκιά όπου εκεί ανέβαινα και διάβαζα... Μια συνομιλία του Γιώργου X. Χουρμουζιάδη με τον Κώστα Κωτσάκη Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α 14 Η Θεσσαλονίκη στα χρόνια του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου Τ Ε Χ Ν Ε Σ Κ Α Ι Μ Ε Σ Α του Γιώργου Αναστασιάδη Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Σ 66 Εικονικές Εκθέσεις ΕΝ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η της Αρετής Λεοπούλου 26 «Μιλούν τα μνημεία; Μνήμη και ζωή στην 67 Ξεμάγεμα: Θρησκεία και σύγχρονη τέχνη πόλη»: Μια έκθεση για τα μνημεία του άξονα Πρώτη εικονική έκθεση σε επιμέλεια της οδού Αριστοτέλους Θοδωρή Μάρκογλου της Ελευθερίας θεοδωρούδη 72 Γιάννης Τσατσάγιας: 32 Ανασκαφές στην πόλη: Μνημεία σε αναμονή Η πολυτιμότητα του ευτελούς μαύρου μπικ του Κώστα Κωτσάκη του Αρι Γεωργίου 38 Το ζύγισμα της αυτογνωσίας 78 Σινεμά οπωσδήποτεΙ του Ηρακλή Παπαϊωάννου Καλλιεργώντας την κινηματογραφική εκπαίδευση 42 ΟΆγιοςΝικόλαοςοΤρανόςτηςΜνήμης στη νεοσύστατη Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης του Κείμη Κρυωνά της Λίνας Μυλωνάκη 44 Η φροντίδα των "άλλων" και οι ιστορίες τους: 84 Η παλιότερη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης; Μια πρώτη προσέγγιση με αφορμή τον Ξενώνα του Γιάννη Επαμεινώνδα Υποδοχής Προσφύγων στη Θεσσαλονίκη Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α του Γρηγόρη Αμπατζόγλου 52 Η εικόνα της πόλης: Η "βιωματική" εμπειρία 89 Ποιήματα από το συρτάρι: Έλσα Κορνέτη της Θεσσαλονίκης. επιμέλεια του Γιώργου Κορδομενίδη Εννέα κείμενα για την πόλη από νέους 90 Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου που γεννήθηκαν μετά την μεταπολίτευση του Γιώργου Κορδομενίδη της Πελαγίας Αστρεινίδου 55 · Ένα παιχνίδι μνή μης σε μια πόλη που αλλάζει, 92 Β Ι Β Λ Ι Α της Λίνας Λιάκου του Γιώργου Αναστασιάδη 56 · Ασκήσεις μνήμης, του Στράτου Νανόγλου 57 · Η Θεσσαλονίκη ενσωματωμένη στα βιώματα ενός “άλλου", του Gazmend Elezi 58 · Έφυγα στα 19 και δεν ξαναγύρισα, της Ρόζας Προδρόμου 59 · Δυο σκέψεις απ'αλλού, του ΘάνουΝόττα 60 · Θεσσαλονίκη είναι η πόλη που γεννήθηκα, της Δέσποινας Δεληχατζόγλου 61 · Θεσσαλονίκη. Μια πόλη, πάντα, σε εξέλιξη, της Ζωής Γεωργίου 62 · Μετοίκησις, της Άννας Χατζηαγγελίδη 63 · Θεσσαλονίκη: Στο φως και στο σκοτάδι, του Κωστή Κορνέτη 64 Δενδροπόταμος: Η γεωγραφική τρύπα του Γιώργου Τούλα 2 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ 2βΐ3\20 43 του ΣΤΑΥΡΟΥ ΑΝΔΡΕΑΔΗ Οδός Κασσάνδρου Για να καταλάβεις την πάλη πρέπει να φύγεις μακριά από το κέντρο της. Η οδός Κασσάνδρου είναι στενή και χτισμένη με πολυκατοικίες της δεκαετίας του ’50. Ασφυκτικά εγκλωβισμένα ανάμεσά τους βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα μνημε ία της πόλης η Αίγλη το Αλατζά Ιμαρέτ. Λίγο πιο κάτω ο Αγιος Δημήτριος. Οι όψεις των κτιρ ίων μέχρι εκε ί που φτάνει το χέρι, ε ίναι γεμάτες με ακατάληπτα ιερογλυφικά σε έντονα χρώματα Αγρια και επιθετικά σχήματα, γεμάτα μύτες και γωνίες Ό,τι έχει απομε ίνει κενό συμπληρώνεται με βρισιές οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων και προκηρύξεις αναρχικών Στις βιτρ ίνες των μαγαζιών που κλε ίνουν το ένα μετά το άλλο σαν αγγελτήρια κηδε ίας θαρρε ίς, εκατοντάδες αφ ίσες - κουρέλια που “διαφημ ίζουν” ό,τι μπορε ί να βάλει ο νους. Το ίδιο σε κολώνες κάδους απορριμμάτων και στάσεις λεωφορε ίων Στα στενά πεζοδρόμια οι σουρεαλιστικής γελοιότητας κίτρινες αυλακωτές τσιμεντόπλακες - δε ίγμα μιας υποτιθέμενης “ευαισθησίας” της Πολιτε ίας Στις πλάκες αυτές τυφλός δεν διανοήθηκε να περπατήσει ποτέ όχι τόσο γιατ ί θα κινδυνεύσει η σωματική του ακεραιότητα όσο γιατ ί θα νιώσει με τον χειρότερο τρόπο τη μειονεξ ία του πέφτοντας πάνω σε παρκαρισμένα μηχανάκια κάσες των σούπερ μάρκετ ή κολώνες της ΔΕΗ. Στο οργωμένο απ’ τα σκαψίματα υπηρεσιών (που δεν θέλησαν ποτέ να συντονιστούν οδόστρωμα κινε ίται ένα αγριεμένο ποτάμι αυτοκινήτων Οδηγο ί σταματούν ξαφνικά στη μέση του δρόμου ανο ίγουν την πόρτα και φεύγουν Με βλέμμα θολό, έτοιμοι για καυγά αν κάποιος διανοηθε ί να πει κάτι. Μερικά υπολείμματα πάρκων και λιγοστές παιδικές χαρές ρημάζουν συναντώντας την πλήρη αδιαφορ ία όλων Δεν είναι δυστυχώς οικονομικά τα αίτια αυτής της κατάστασης ή τουλάχιστον δεν ε ίναι μόνο οικονομικά Σε πολύ πιο φτωχικές εποχές οι νοικοκυρές έβγαιναν και σκούπιζαν τα πεζοδρόμια έξω απ’ τα σπίτια τους Οι άνθρωποι σήμερα έχουν χάσει πια το όραμα το κουράγιο και την ελπίδα τους Δεν εμπιστεύονται κανέναν και δεν τους εμπνέει τ ίποτα Έχουν φθάσει στο σημε ίο να μην αγαπούν τη γειτονιά όπου ζουν, ίσως δεν αγαπούν πια ούτε την ίδια τους την πόλη Αν τους δινόταν η ευκαιρ ία πιστεύω ότι θα έφευγαν χωρ ίς ούτε να γυρ ίσουν να κοιτάξουν πίσω τους. Σ’ αυτή τη μαύρη και επικίνδυνη εποχή ε ίναι θλιβερή η απουσ ία της πνευματικής ηγεσίας της χώρας Πού ε ίναι άραγε όλοι αυτο ί οι άνθρωπος Οι πανεπιστημιακο ί δάσκαλος οι μεγαλόσχημοι ακαδημαίκο ί μας οι κορυφαίοι του λόγου και της τέχνης Αυτο ί που πολύ περισσότερο από τους πολιτικούς ή τους οικονομολόγους θα έπρεπε να ε ίναι από καιρό σε συναγερμό Να έχουν ψάξει τρόπους να μιλήσουν με απλά και κατανοητά λόγια στους νέους να διεκδικήσουν τηλεοπτικό χρόνο, να προσπαθήσουν να δώσουν ελπίδα και όραμα Να σηκωθούν επιτέλους από το βόλεμα της πολυθρόνας του γραφε ίου τους και των ανούσιων μεταξύ τους επαφών Να βγουν έξω στη σκληρή πραγματικότητα της ζωής εκε ί όπου τελικά κρ ίνονται όλα Στην οδό Κασσάνδρου. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚεΩΝ ΠόΛΙΣ 2οϊ3| 20 3 Γιώργος Χουρμουζιάδης, 30 Δεκεμβρίου 2012 φωτογραφία: Άρις Γεωργίου 4 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ ζοΐ3|20« π ο Ρ Τ Ρ Ε Τ Ο του ΚΩΣΤΑ ΚΩΤΣΑΚΗ Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας Α.Π.Θ. Στον μπαξέ μας είχαμε μια βερικοκιά όπου εκεί ανέβαινα και διάβαζα... Μια συνομιλία του Γιώργου X. Χουρμουζιάδη με τον Κώστα Κωτσάκη Ο Γιώργος Χουρμουζιάδης, ανανεωτήςτης Ας ξεκινήσουμε με κάποια βιογραφικά. αρχαιολογικής οκέψης στην Ελλάδα, με Γεννήθηκα εδώ στη Θεσσαλονίκη, οι γονείς μου είναι Θρακιώτες με την αν μεγάλο αρχαιολογικό έργο και σημαντικές ταλλαγή του ’24 και, ενώ οι περισσότεροι απ' αυτούς που ήρθαν μαζί πήγαν δημοσιεύσεις, διεθνώς αναγνωρισμένες, στη Χαλκιδική όπου είναι η Νέα Καλλικράτεια, οι γονείς μου δηλαδή ο παπ είναι εκείνος που εισήγαγε την ελληνική πούς μου επειδή είχε φούρνο στην Κωνσταντινούπολη, άνοιξε φούρνο εδώ αρχαιολογία στον χώρο της θεωρητικής στο Βαρδάρι, κι έμειναν στη Θεσσαλονίκη δηλαδή αστικοποιήθηκαν κατά κά συζήτησης. Η θητεία του στην Εφορεία Αρ ποιον τρόπο. Όταν ήμασταν μικρο ί, τριών-τεσσάρων, πηγαίναμε στη Νέα Καλ χαιοτήτων του Βόλου, στην αρχή κάτω από λικράτεια για διακοπές εγώ μάλιστα εκε ί βαφτ ίστηκα, αλλά μεγαλώσαμε στη τη διεύθυνση ενός άλλου σημαντικού Έλ Θεσσαλονίκη Ο Ν ίκος, ο μεγάλος αδελφός μου γεννήθηκε στη Δράμα εγώ ληνα προϊστοριολόγου και δασκάλου, του γεννήθηκα —τότε δεν πηγαίναν βέβαια στις κλινικές— στην οδό Παπάφη. Δ. Ρ. Θεοχάρη (1919-1977), και κατόπιν ως Τότε, εκεί που σήμερα είναι η οδός Καυταντζόγλου, υπήρχε ένας τεράστιος διευθυντή της ίδιας Εφορείας σφραγίστηκε λάκκος... από τις ανασκαφές στο διάσημο νεολιθικό Διμήνι και από την επανέκθεση της νεολι Ένα ρέμα. θικής συλλογής του Μουσείου Βόλου. Η Εκε ίνο το ρέμα είχε για μένα τεράστια σημασ ία Εκε ί έμαθα αρχαιολογία Ειλι έκθεση του Βόλου (1977) επηρέασε τις κρινή εγώ δεν ήμουν παιδ ί του βιβλίου Μάλιστα θυμάμαι, η γιαγιά μου με μουσειολογικές κατευθύνσεις στην Ελλλάδα ένα κωνσταντινουπολίτικο αξάν, έλεγε στη μητέρα μου «αυτό το παιδ ί δεν με και σηματοδότησε την αρχή της Νέας Μου- λετά ενώ ο Ν ίκος μελετά»· εγώ δεν μελετούσα δεν ήμουν τέτοιο παιδ ί, μάλιστα σειολογίας στη χώρα μας. —ε ίναι γραφικό αυτό που θα πω— στον μπαξέ μας ε ίχαμε μια βερικοκιά όπου Ως καθηγητής του Αριστοτέλειου Πα εκε ί ανέβαινα και διάβαζα και συνήθως ξεχνούσα επάνω το βιβλίο μου οπότε νεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο Γ. Χουρμου ζιάδης διαδέχθηκε τον Δ. Ρ. Θεοχάρη, μετά έβγαινε η γιαγιά μου με το κοντάρι της σημα ας —γιατ σημα α δεν ε χαμε τον πρόωρο θάνατο του τελευταίου, και ποτέ— και κατέβαζε το βιβλίο και, ενώ προσπαθούσε να το κατεβάσει, μονο εμπέδωσε τις προϊστορικές σπουδές στο λογούσε «αυτή Αναστασούλα (Αναστασούλα λέγαν τη μητέρα μου), αυτό το ΑΠΘ, δίνοντάςτους ιδιαίτερη φυσιογνωμία, παιδ ί σου αν μάθει γράμματα εμένα να με πεις Μαχμούτ — στη φυλακή θα με μια ισχυρή κατεύθυνση θεωρητικής δι τον καμαρώσεις καμιά μέρα» Εγώ όταν οι άλλοι ή μελετούσαν ή το μεσημέρι δασκαλίας. Τ ο Α.Π.Θ. ήταν μέχρι πρόσφατα κοιμούνταν, κατέβαινα στον λάκκο και μάζευα παλιά πράγματα λαμπόγυαλα, το μόνο Τμήμα Αρχαιολογίας στη χώρα κουτιά από τσιγάρα παλιά λάμπες καρφιά τα οποία έφερνα στο σπίτι, τα στο οποίο η θεωρία της αρχαιολογίας προ- έβαζα στη σειρά τα ταξινομούσα Κάτι μου έχει με ίνει από εκε ίνη την εποχή, σφερόταν ως μάθημα στους σπουδαστές να μαζεύω παλιά πράγματα. προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς. Η συζήτηση - συνέντευξη που ακολουθεί Το σχολε ίο; θίγει κάποια από αυτά τα θέματα, προσεγ Εκεί που γεννήθηκα υπήρχε ένα σχολειό δημοτικό επί της Παπάφη σήμερα γίζοντας μερικές μόνο διαστάσεις τους. δεν υπάρχει βέβαια είναι πολυκατοικίες Μετά πήγα στο 1 ο Γυμνάσιο Αρρένων, τότε ήταν το οκτατάξιο, είχαμε τον σπουδαίο Σπανδωνίδη γυμνασιάρχη από ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚεΩΝ ΠόΛΙΣ 2οϊ3| 2α 5 τον οποίο δεν έχω καμιά ανάμνηση. ήσουνα μέσα σε ανθρώπους φοιτητές, Το Ιο Αρρένων είναι από τα λίγα που καθηγητές Νομίζω ότι αυτό που νο έμειναν ακόμη στη Βασιλίσσης Όλγας, σταλγείς από τα παλιά —έχω καταστα απέναντι από τον ανδριάντα του Γε λάξει τώρα— είναι η αρετή του μικρού, ωργίου του Α’. Εκεί θυμάμαι ήταν το του ολιγάριθμου λίγοι άνθρωπος λίγα σχολειό από το οπο ίο δεν έχω αγαθές αυτοκίνητα λίγος θόρυβος Επειδή αναμνήσεις δεν είχα καλούς καθηγητές, ήταν λίγα όλα γύρω σου σε ανάγκαζαν θυμούμαι μόνο τα χαστούκια που έτρω να ασχοληθε ίς πιο πολύ με τον εαυτό γα δεν μου έμεινε τίποτε Ήμουνα σου Καλλιεργούσες μια μορφή αυτάρ- άτακτος· αποτέλεσμα στην πέμπτη κειας να πα ίζεις μόνος σου ίσως αυτό τάξη έμεινα στάσιμος και με πήραν να με έσπρωξε τελικά και στα βιβλία. τότε γιατ ί ε ίχα «κακές παρέες» και με Τότε βέβαια ήτανε δύσκολο να βρούμε πήγαν στο 3α δίπλα στην Ευαγγελί βιβλία ήταν οι περίφημες εκδόσεις που στρια με γυμνασιάρχη τον Χατζηαν- τις αγοράζαμε στα καροτσάκια κακέ δρέου, και τελε ίωσα από εκε ί. Δεν ε ίχα κτυπα τα πιο πολλά από τις 200 σελί καταβολές καλού μαθητή, δεν είχα κα δες λείπανε καμιά φορά οι 50 ή ήταν Δολιανά, 1963. μιά καλή σχέση με το βιβλίο, δεν είχα ανάποδα τυπωμένες Θυμάμαι ένα πε Αποχαιρετιστήριος λόγος στους κάποια εσωτερική διάθεση διάβαζα ριστατικό με ένα τέτοιο βιβλίο, με τους μαθητές στο παράπηγμα του πιο πολύ για να κάνω κάτι, αλλά μέσα Ε ίμαστε τρεις οικοτροφείου μου το ε ίχα πάρει απόφαση ότι πρέπει φοιτητές και καθόμαστε κάτω από ένα κάτι να σπουδάσω πρέπει να πάω στο φανάρι, εκε ί στη γωνία Λαχανά-Πα- πανεπιστήμιο Εν τω μεταξύ, προηγή- πάφη, το σπίτι μας πιο πέρα οπότε θηκε ο Ν ίκος πέρασε στη Φιλοσοφι μας πλησιάζει ένας χωροφύλακας —Τι κή. κάθεστε εσε ίς εδώ —Να μιλάμε με τους συμφοιτητές —Εσύ τι διαβάζεις; Και τη Φιλοσοφική πώς τη διάλεξες, μου λέει εμένα Λέω — Ένα βιβλίο — είχε καμιά σχέση ο λάκκος Πώς λέγεται; —Αδελφο ί Καραμαζώφ. Όχι, ήθελα να γίνω δάσκαλος Γι’ αυτό Με πιάνει από τη φαβορ τα και μου όταν έλεγε ο Κακριδής ότι εμε ς εδώ λέει —Αυτά τα -ωφ θα μας φάνε! Δρόμο Δολιανά, 1962. δεν θέλουμε να βγάλουμε καθηγητές στα σπίτια σας Και φύγαμε. Με τις μαθήτριες του Γυμνασίου φιλολόγους θέλουμε αυτό εμένα με Τότε ήταν τα μεγάλα συλλαλητήρια πείραζε Γιατ ί από τους 72 που ε ίχαμε για την Κύπρο με το σύνθημα της μπει και οι 72 θέλαμε να γίνουμε κα Ένωσης —έχω φάει ξύλο και νερά από θηγητές να πάμε στα σχολε ία Έτσι, πυροσβεστικές αντλίες ουκ ολίγα—, πήγα στη Φιλοσοφική για να γίνω κα σχεδόν μια φορά τον μήνα ε χαμε ένα θηγητής μάλιστα τη χρονιά που έδωσα συλλαλητήριο για την Κύπρο Μπορώ εξετάσεις δούλεψα για πρώτη φορά, να πω ότι με την Κύπρο σως άρχισαν και δούλεψα στα τρένα Έχω από την και οι πρώτες πολιτικοποιημένες σκέ περίοδο αυτή μια αγαθή ανάμνηση: ψεις μου, δηλαδή άρχισα να αναρωτιέ τότε στη Θεσσαλονίκη υπήρχανε τα μαι τι ε ναι έξω από τη γειτονιά μας περίφημα άσπρα καραβάκια η «Λευκή», αυτή που μεγαλώσαμε έξω από το ο «Αλέκος» και το «Σπετσάκι». «Αλέ- σχολειό και το πανεπιστήμιο Όχι με Πευκάκια Βόλου, 1976. Στις ανασκαφές του Γερμανού αρχαιολόγου VI. Milojcic (στο κος» και «Λευκή» έκαναν 5 δραχμές, βαθιές αναλύσεις γιατ ί μου έλειπε η κέντρο). Δεξιά του ο Δ. Ρ. Θεοχάρης. το «Σπετσάκι» έκανε 2 — εμείς ταξι κατάρτισα ας το πω η βιβλιογραφική, Φωτογραφία: Γ. Χουρμουζιάδης δεύαμε με το «Σπετσάκι» Το όνειρό αλλά νομ ζω τότε περ που άρχισα να μου ήταν να κάνω ένα ταξ δι με τη ανησυχώ ότι συμβαίνει και κάτι άλλο. «Λευκή» Κι όταν πήρα τον πρώτο μου Βέβαια το περιβάλλον μου συντηρη μισθό από τα τρένα πήγα μια βόλτα τικό δεν ήτας οι γονε ίς μου και οι θειες με τη «Λευκή» Μιλάμε για το 1952. μου ήταν βενιζελικο ί, λάτρευαν τον Βε- νιζέλο όπως και οι περισσότεροι πρό Πώς ήταν το Αριστοτέλειο Πανεπιστή σφυγες αν και ένας ετεροθαλής αδελ μιο το φός της γιαγιάς μου από τη μητέρα μου Το Πανεπιστήμιο τότε ήταν στο δια ήταν ο Μηνάς Πατρίκιος ο οπο ίος είχε τηρητέο της Παλιάς Φιλοσοφικής δεν γίνει υπουργός Παιδείας με τον Πλα- υπήρχε κανένα άλλο κτ ίριο. Ε ίχε τα στήρα της ΕΠΕΚ — θα λέγαμε σήμερα Σπήλαιο Πετραλώνων, 1979 προτερήματα του μικρού χώρου, ενός ΣΥΡΙΖΑ. Υπήρχαν ωστόσο τα ερε- 6 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ ζοΐ3\20« θίσματα, και ιδιαίτερα από τη γειτονιά Στη γειτονιά που τα αλβανικά Τα Δολιανά στάθηκαν ο δεύτερος “λάκκος”. μεγάλωσα έμεναν πολλοί από το Λιτόχωρο και οι Λιτοχωρι- Επειδή στο χωριό δεν ε ίχα τι να κάνω —η προετοιμασία του νοί ήταν κατά τεκμήριο αριστεροί. Θυμάμαι ότι έλειπαν κά σχολε ου ήταν μηδαμινή— αποφάσισα να δώσω εξετάσεις ποιοι κατά καιρούς, ρωτούσε η μητέρα μου —Ο κύριος Νίκος στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. πού είναι; —Α, πήγε ταξίδι. Και εμφανιζόταν ύστερα από δύο-τρεις μήνες ο κύριος Νίκος με ένα τσιρότο στο κούτελο, Αυτή η ιδέα πώς σου ήρθε Η πορεία σου μέχρι εκείνη τη κάπου έτρωγε ξύλα Ωστόσο δεν μπορώ να πω ότι το περι στιγμή ήταν μάλλον φιλολογική βάλλον μου με επηρέασε· αντ ίθετο όταν συζητούσαμε καμιά Δύο χρόνια έμεινα στα Δολιανά Όταν κατέβαινα το καλο φορά πολιτικά μάς απέτρεπαν η καίρια δούλευα στο Μουσείο της γιαγιά μου ιδιαίτερο «Αυτά τα Καβάλας ως έκτακτος επιμελη πολιτικά τα βαριέμαι πια» ή, αν τής κατέγραφα όστρακα κτλ Ο έλεγαν κάτι, το έλεγαν μυστικά Δημήτρης Λαζαρ ίδης διευθυν και κρυφά Έτσι, κατά έναν πε- τής του Μουσε ίου και φ ίλος μου ρ ίεργο τρόπο πολιτικοποιήθηκα, ε ίπε «Γιώργο γιατ ί δεν δ ίνεις εξε γιατί εγώ ούτε συγκρούστηκα με τάσεις στην Υπηρεσ ία» Όταν κάποιο αφεντικό να ζήσω αυτή λοιπόν πήγαινα στα Δολιανά κα τη σύγκρουση κεφαλα ίου και ερ τέβαινα στα Γιάννενα· εκε ί γνώ γασίας που λένε ούτε ε ίχα κανέ- ρισα τον μακαρ τη τον Σωτήρη ναν ινστρούκτορα κανέναν καθο Δάκαρη, ο οπο ίος μου έδινε βι δηγητή αλλά μοναχός μου ανα βλία από την Εφορε ία και προ κάλυψα έναν άλλον κόσμο. ετοιμαζόμουν για τις εξετάσεις Και έκανα αγγλικά φροντιστήριο Στο Πανεπιστήμιο σε επηρέασε Στον νεολιθικό οικισμό με αλληλογραφ α με τον αδελφό κάποιος καθηγητής Διμήνι Μαγνησίας, 1979 μου Έστελνα θέματα μου τα Όχι, όχι, στο Πανεπιστήμιο πιο διόρθωνε και μου τα έστελνε και πολύ μπορώ να πω ότι αισθάνθηκα πάλι την ανάγκη να γνω- έτσι έδωσα εξετάσεις Στο μεταξύ, είχα φύγει από τα Δολιανά ρ ίσω και άλλα πράγματα και άλλους ανθρώπους ήταν δύο- και διορίστηκα στο Πράβι, στην Ελευθερούπολη αλλά στα τρεις καθηγητές Ο Κακριδής με τον ενθουσιασμό του —ε ίχε μέσα της χρονιάς διορ στηκα στην Αρχαιολογική Υπηρεσ α έναν νεανικό ενθουσιασμό— άλλοι με την τάξη τους με την στον Βόλο και εκε ί ήταν ο τρ ίτος σταθμός της ζωής μου ο οργάνωσή τους· πιο πολύ δηλαδή ο επηρεασμός στο Πανε πρώτος οι σπουδές μου ο δεύτερος τα Δολιανά με την αρ πιστήμιο δεν ήτανε ούτε πολιτικός ούτε ιδεολογικός ήτανε χαιολογική μου προετοιμασ ία και ο τρίτος η συνάντησή μου κυρ ίως θα έλεγα κοινωνικός Δηλαδή με εντυπωσίασαν οι με τον Θεοχάρη. σχέσεις τους· όταν για παράδειγμα πηγαίναμε καμιά εκ δρομή με τους καθηγητές ο τρόπος που μιλούσαν με εμάς Ο Δ. Ρ. Θεοχάρης θεωρείται από όλους ένας σημαντικός αρ που ήμασταν νέα παιδιά Ιδεολογικά και πολιτικά το Πανε χαιολόγος κομβικό πρόσωπο της προϊστορικής έρευνας στην πιστήμιο μου έδωσε αφορμές αλλά δεν μπορώ να πω ότι με Ελλάδα Πώς τον είδες ως προϊστάμενο και αργότερα ως συ επηρέασε ειδικά κάποιος Αντίθετα τότε, ίσως και επειδή νεργάτη δεν είχα τη δυνατότητα να κάνω μερικές αναλύσεις πιο πολύ Ο Θεοχάρης ήταν πραγματικά ένας τρομερά σημαντικός μου φάνταζε ως συντηρητικό σύστημα Θυμάμαι, ας πούμε, σταθμός στη ζωή μου Όχι τόσο γιατί έμαθα αρχαιολογία το ασανσέρ από εκε ί που μπαίνεις στο «Μούσαις Χάρισι απ’ τον Θεοχάρο πιο πολύ γιατ ί με έμαθε να αγαπάω την Θύε»1 έλεγε «παρακαλούνται οι κύριοι φοιτητές να μην κά αρχαιολογία Ο Θεοχάρης δεν ήταν δάσκαλος να σου λέει, νουν χρήση του ανελκυστήρος»! Μπορώ να πω ότι ήταν σε αυτό το όστρακο είναι νεολιθικό γιατ ί ο Θεοχάρης ότι του μια μεταβατική κατάσταση το Πανεπιστήμιο ήταν παρα έλεγες έλεγε «θαυμάσιο» είχες μια άποψη σού έλεγε «θαυ μονές που σε λίγο θα ανοιγόταν προς στον κόσμο μέσα από μάσια» — δεν σου έκανε ποτέ κριτική αλλά μου έμαθε πώς τους φοιτητικούς συλλόγους τη δεκαετ ία του ’ και μετά να ζήσω μαζί με την αρχαιολογία. άρχισαν τα πολιτικά πράγματα να γίνονται πιο έντονα οι αλλαγές πιο οδυνηρές και το Πανεπιστήμιο βέβαια πήρε Ε ίχε δηλαδή μια βιωματική σχέση με την αρχαιολογία; άλλη πορε ία άλλη εξέλιξη. Ακριβώς Πιο πολύ καλλιέργησε τη συναισθηματική σχέση Μετά το Πανεπιστήμιο δεν ήθελα να διοριστώ και δού μου με την αρχαιολογία παρά τη γνωστική μου Αλλά βέβαια, λεψα σε ιδιωτικά σχολε ία Όταν διορ ίστηκα (διορ ίστηκα το δ ίπλα στον Θεοχάρη γνώρισα την αρχαιολογία που ε ίχε αρ ’ ε ίχα ήδη πάει στην Καβάλα ε ίχα παντρευτε ί το ’60 τη χίσει ήδη να αποκτά τα σημαντικά θεωρητικά της σχήματα, Μαρία και εγκαταστάθηκα στην Καβάλα Μόλις πήγα σε γνώρισα τα βιβλία του Childe και μερικών της Νέας Αρχαι δυο χρόνια διορίστηκα και έφυγα μακριά πολύ μακριά σε ολογίας όπως του David Clarke, ήταν δηλαδή για μένα ο ένα χωριό των Ιωαννίνων, στα Δολιανά κοντά στα σύνορα Βόλος ένα μεγάλο σχολε ίο για την παρουσ ία του Θεοχάρη 1 Εννοε ί το κεντρικό κτ ίριο του Α.Π.Θ., που έχει στο προστώο της εισόδου αυτήν την επιγραφή. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ 2οϊ3| 2α 7 Αντιπρύτανης, με τον πρύτανη Μ (μη Με τους Φατούρο και καθηγητές Δη μ. συναδέλφους, Αριστοτέλειο Λυπουρλή Πανεπιστήμιο (αριστερά) και Θεσσαλονίκης, Δημ. Παντερμαλή 1988. (δεξιά) με αυτήν την επίδραση που είχε απάνω μου, και τη δυνατό Κι έτσι απέκτησες αυτήν την ερμηνευτική κριτική στάση η τητα και την ευκαιρία να αρχίσω πια να ενημερώνομαι για οποία ε ίναι πίσω από κάθε θεωρητική προσέγγιση αυτήν μια αρχαιολογία η οπο ία δεν ήταν μόνο η αρχαιολογία του που οδηγεί στην ερμηνεία του πράγματος. πεδ ίου Ε ίχα την α ίσθηση ότι ε ίχα μπει σε έναν κόσμο που, Έτσι μελέτησα τα ειδώλια στη διδακτορική μου διατριβή· αν ήθελες να κάνεις αρχαιολογία, έπρεπε να τον γνωρ ίσεις. τα ειδώλια έχουν πίσω τους μιαν ερμηνευτική περιπέτεια. Στην αρχή ήταν μια περιέργεια τι ε ίναι αυτά τα αντικε ίμενα; Σχετικά με αυτό ήθελα να επιμείνω περισσότερο μια και Μετά πίστεψα ότι δεν ε ίναι δυνατόν να σταθε ί στο γραφε ίο φτάσαμε σε αυτό το σημεία Έχω την εντύπωση ότι η αρχαι σου επάνω ένα αντικε ίμενο χωρ ίς πίσω του να έχεις μια ολό ολογική θεωρία στην Ελλάδα δεν υπήρχε εκείνη την εποχή. κληρη ιστορ ία και διαβάζοντας κείμενα φιλοσοφικά της ερ Θυμάμαι, αρκετά αργότερα από αυτό που περιγράφεις θυ μηνευτικής φιλοσοφ ας με την περ φημη κατανόηση του μάμαι ως φοιτητής το δεν γινόταν ούτε ilthey και του Gadamer, πραγματικά μου έγινε έμμονη ιδέα καν νύξη ότι υπάρχει ένα θεωρητικό κομμάτι στην αρχαι ότι έπρεπε να καταλάβω τι συμβαίνει και μετά να προσπα ολογία Εσύ πώς συνάντησες αυτή τη θεωρητική αρχαιολογία θήσω να το ερμηνεύσω Μέσα από αυτήν την προσωπική, από τον Βόλο βασανιστική περιπέτεια δεν θέλησα να ενταχθώ σε σχολή, Κο ίταξε, ήταν από τη μια μεριά ο Θεοχάρης που ε ίχε αυτήν να ακολουθήσω το άλφα πρότυπο ή το βήτα Μέχρι ένα ση- την πλατιά σχέση με την αρχαιολογία, και από την άλλη τα με ίο τα κε ίμενα που έγραφα τα έδινα στη Μαρ ία να τα διορ βιβλία που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη τα οποία αγόραζε ο θώσει. Όταν βαρέθηκα αυτή τη διαδικασ ία δεν τα έδινα σε Θεοχάρης Ο ίδιος ε ίχε κάνει στο Καίμπριτζ και το Λονδ ίνο, κανέναν. Διαφώνησα και με τον αδελφό μου τον Ν ίκο Χουρ- και μερικούς από τους ανθρώπους αυτούς τους είχε γνωρ ίσει, μουζιάδη όταν έγραφα τη μελέτη μου για το Διμήνι και τον iggs για παράδειγμα και άλλους Ο Θεοχάρης ε ίχε με έβλεπα ότι ε χα ανάγκη από ελληνικές λέξεις που τις έβλεπα την προϊστορική αρχαιολογία μια σχέση κλασικού αρχαιολό στα ξένα κε ίμενα Δεν ήθελα να εκφράσω κάτι με μια περ ί- γου όταν έβρισκε ένα ειδώλιο έλεγε «σαν Αφροδ ίτη σαν να φραση δεν ήθελα να πω «συλλογή της τροφής» έλεγα «τρο την έκανε αττικός γλύπτης», οι παραπομπές του ήταν εκε ί. φοσυλλογή»· αντ ί για «παραγωγή της τροφής» «τροφοπα Αλλά επ σης σε ανάγκαζε να δεις ότι το εύρημα πρέπει να ραγωγή» Ο αδελφός ως φιλόλογος μου έλεγε ότι δεν έχω το αφήσεις στην άκρη και να δεις τι κρύβεται πίσω του Με το δικαίωμα να φτιάχνω λέξεις τις λέξεις τις φτιάχνουν μόνο έναν τρόπο εντελώς εμπειρικό το σχεδ ίαζε, το άφηνε και οι ποιητές και ο λαός Και μάλιστα του έλεγα χαριτολογών μετά αρχίζαμε κουβέντα και μάλιστα μια κουβέντα με έναν τας να πα ίρνω κάθε πρωί τον φ ίλο μας τον Μάρκογλου, που εντελώς πραγματιστικό τρόπο Πηγαίναμε στο Σέσκλο και ε ίναι ποιητής να του λέω «βρήκες καμιά λέξη σήμερα» Τε δεν καθόμασταν μέσα να συζητήσουμε καθόμασταν απάνω λικά για ότι έχω γράψει ώς τώρα παίρνω την ευθύνη των στον αρχαιολογικό χώρο και, θυμούμαι, μου έλεγε «βλέπεις κειμένων μου Όλα αυτά λοιπός θες από συναισθηματική, τώρα τις κορυφές των δέντρων πώς ε ίναι τρίγωνα — τριγω από εγωιστική από κάποια άλλη διάθεση διαμόρφωσαν έναν νικά δεν φαίνονται;» — Ναι, λέω πραγματικά «Ε αυτά τα προσωπικό λόγο που —ειλικρινά το λέω— ποτέ δε σκέφτηκα τρ ίγωνα τα έφερναν στα αγγε ία τους επάνω όπως έβλεπαν αν ε ίναι λάθος ή όχι. Λέω κάτι και αν μου αρέσει χα ίρομαι, τα τρ ίγωνα με το ένα χέρι καθάριζαν τα δάχτυλά τους από δεν με ενδιαφέρει αν για τον άλλο ε ίναι λάθος και μάλιστα τη λάσπη και με το άλλο έκαναν τα τρίγωνα» Δηλαδή σε σκέφτομαι, από όλα αυτά που λέω ή που είπα ως τώρα κάποια ανάγκαζε να πεις ότι δεν ε ναι μόνο αυτό που βλέπω αλλά θα είναι σωστά θα επιζήσουν. Ποτέ δεν είπα κάτι υστερο- και κάτι που πρέπει να ψάξω σιγά σιγά και μέσα από τα δια φημικά ειλικρινή ποτέ δεν με ενδιέφερε αν κάτι με ίνει και βάσματα συνειδητοπο ίησα τον όρο θεωρία δηλαδή αυτό τε γι’ αυτό να με θυμούνται. Γι’ αυτό και οι σχέσεις με τους μα λικά που ε ίναι πίσω από το πράγμα την απλή αριστοτελική θητές μου αυτό το «δάσκαλε» που μου λένε ορισμένος δεν έκφραση «τι το όν;». Σιγά σιγά με τα διαβάσματά μου η προκύπτει από ότι τους έμαθα αλλά από τη σχέση που ε ίχα στάση αυτή απέκτησε ένα σχήμα με τις δικές της απαιτήσεις μαζ ί τους Έχω διαπιστώσει, τώρα που ε ίμαι στο τέλος της και κατευθύνσεις Με το περιοδικό Ανθρωπολογικό, όπως ζωής μου και της επιστημονικής και της φυσικής ότι σχεδόν το θυμάσαι πολύ καλά αυτή ήταν η διάθεση πιο πολύ να κανείς δεν δέχεται αυτά που λέω Και μάλιστα στον κύκλο αναπτύξει κανείς τη θεωρητική δυνατότητα παρά την ευ- των ανασκαφών του Δισπηλιού, που έχει διαμορφωθε ί ένας ρηματολογική κύκλος οι πιο πολλο ί διαφωνούν μαζ ί μου Καμιά φορά τους ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ ζοΐ3|20« 8 λέω: διαφωνείτε γιατί δεν καταλάβατε αυτά που θέλω να ρίας τις ώχρες τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε θα πω. Μου λένε εσείς είστε πιο μεταμοντέρνος με αυτά που έχουν σχέση με την προϊστορ ία θα ε ίναι η πέτρα το πανί, λέτε· και τους απαντώ, ναι, εκφράζομαι έτσι, ίσως αυτά το ξύλο. Στην αρχή δεν είχα καν συνειδητοποιήσει άτι δε ίχνει άτι ε ίμαι κάτω απά μια πίεση μεταμοντέρνας αντ ί- έκανα μουσειολογική πράταση, απλώς διαμάρφωνα με γοη ληψης, αλλά δεν χάνω το αντικε ίμενο, είναι αυτά που υπάρ τευτικά τράπο μια αίθουσα μουσειακή Καταρχήν, να υπάρ χει, δεν ε ίναι ένα προϊάν μιας δικής μου προσωπικής αφή χει μια αμεσάτητα με τον επισκέπτη άρα καταργούμε τις γησης αλλά ε ίναι αυτά που βλέπω και βγα ίνει ίσως λεκτικά προθήκες· δεύτερον να έχουμε φώτα τεχνητά και άχι φυ με άλλον τρόπο. Δεν ξέρω αν το καταλάβουνε οι φ ίλοι μου σικά για να μπορούμε να φωτ ίζουμε άπως θέλουμε εμε ίς ή οι δικο ί μου πώς έζησα την επιστημονική μου περιπέτεια, άρα κλε ίσιμο των παραθύρων Χτ ίσαμε τα παράθυρα βά με ποιον τράπο, θα πω τώρα μια φράση —πολλο ί θα την λαμε σποτλάιτς μάνο και μάνο για να φωτίσουμε έτσι ή παρεξηγήσουν— δεν την πήρα ποτέ στα σοβαρά αλλιώς τα αντικε ίμενα που έπρεπε να εκθέσουμε Και επί σης αυτά δεν έπρεπε να μπούνε τυχα ία αλλά να αντιστοι Κατάλαβα τι λες Δεν είναι άτι χούν σε ένα μοντέλο που ε χα δεν την πήρες στα σοβαρά· είναι διαμορφώσει στο μυαλά μου και άτι έκανες αυτά που σου άρεσε, ε ίχε σχέση με τον χώρο με την αυτά που ήθελες δεν έκανες οικονομ ία και την ιδεολογία. κάτι προκειμένου να συμβεί Μπήκαν τα πράγματα με τον κάτι άλλα Αυτά έχει μια τόλμη τράπο αυτάν ήταν πιο πολύ και μια ειλικρίνεια αλλά δεν εί μια αρχαιολογική θεωρ ία με ναι και κάπως αυτοαναφορικά; βάση αυτήν έκανα την αίθουσα, Προσπαθούσα να ε ίμαι εντάξει παρά μουσειολογική. με τον εαυτά μου Αυτά με εν θουσιάζει και με πείθει. Θυμάμαι, Υπήρχε ωστάσο η αρχαιολο ξέρεις αυτά μετά επαληθεύθηκε γική θεωρία που στήριζε την με έναν άλλο έμμεσο τράπο με έκθεση Δεν είναι αυτά μια κεν Τουρκμενιστάν, 1995. Με τον Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη μια περιγραφή που έκανε ο Νι- τρική μουσειολογική προϋπά- σε μια παρτίδα τάβλι στις ανασκαφές του Gonur. κάλαος Πλάτων στονοπο ίο έκα θεση; Σήμερα αυτά θα το λέ να τη διατριβή μου, άταν είχε οριστε ί η υποστήριξη Ε ίπε γαμε εννοιολογικά σχεδιασμά Στην περίπτωση του Βάλου, κάτι που μετά το ε ίπε και στην ολομέλεια άτι μπορε ί να ο εννοιολογικάς και ο μουσειολογικάς σχεδιασμάς έγιναν μην πιστεύει άλα αυτά που λέω αλλά τα λέω με έναν πολύ εξ ανάγκης απά το ίδιο πράσωπο. ωραίο τράπο. Μετά απά αυτά εγώ ενθουσιάστηκα και Ναι, υπήρχε μια αρχαιολογική —το τονίζω— θεωρ ία Η θε ησύχασα άρα αφού μου αρέσει έτσι άπως λέω κάτι, επι ωρία αυτή διαμάρφωσε την τελική πράταση της έκθεσης. τρέπεται να μη συμφωνούν οι άλλοι. Όταν αυτή η αρχαιολογική θεωρία υλοποιήθηκε έγινε ει- κάνα κατέληξε να ε ίναι και μια μουσειολογική πράταση. Να μείνουμε λίγο ακάμη στον Βάλο; Στο Μουσείο Βάλου, αυτά που άλοι ξέρουμε είναι η περίφημη έκθεση που έστη Η ίδια αρχαιολογική θεωρία υπάρχει και στο βιβλίο σου σες Να πούμε δυο λάγια γι’ αυτά Πώς έφτασες στο σημείο Το βιβλίο χωρίζεται σε χώρο, οι να κάνεις αυτήν την έκθεση με αυτάν τον τράπο και τα κονομία και ιδεολογία. πρωτοποριακά χαρακτηριστικά εκείνη την εποχή; Φυσικά, Ακριβώς και τώρα προσπαθώ να γράψω ένα ανάλογο κεί υπήρχαν κάποιες αντικειμενικές πρακτικές ανάγκες αλλά μενη Αυτή η θεωρία είναι μια μορφή φιλοσοφικού πραγ με ποιο σκεπτικά έγινε άπως έγινε η έκθεση ματισμού ξεπερνάει τις ιδέες και προσπαθε ί να τις δει ως Η πτέρυγα άπου είναι τώρα η έκθεση των νεολιθικών — πραγματοποιημένες καταστάσεις και εκε ί μέσα να ελέγξει και μάλιστα οι συνάδελφος για να με τιμήσουν της έδωσαν και την ορθάτητά τους Ο χώρος είναι ένα συγκεκριμένο το άνομά μου— ήταν κλειστή μετά τους σεισμούς του Βά- πράγμα και μάλιστα ένα συλλογικά πράγμα σε αυτά μας λου. Κάποια στιγμή λέω στον Θεοχάρη να την ανο ίξουμε βοηθά και η γλώσσα μας Εμε ίς άταν λέμε χώρος έχουμε αυτή την αίθουσα για να εκθέσουμε τα προϊστορικά Ο Θε μέσα το landscape το place το environment· άταν λέω χώ οχάρης ενθουσιάστηκε Η υπάρχουσα έκθεση του Μουσε ίου ρος άλα αυτά τα περιλαμβάνω Εδώ βλέπει κανείς γύρω είχε στηριχτεί στις γραπτές στήλες της Δημητριάδας με απά το landscape να έχουν γραφεί χιλιάδες σελίδες Και ένα στιλ αποθήκης — καθαρής και ωραίας αποθήκης· ε, μάλιστα με την επίδραση της φαινομενολογίας του Hei αυτά δεν μου άρεσε, αισθητικά Δηλαδή η μουσειολογική degger και του Merleau-Ponty, η έννοια του χώρου έχει δι- μου άποψη ξεκ νησε απά μια αισθητική αντ ρρηση γι’ αυτά ευρυνθε ί υπερβολικά Ε ίναι άμως κατά βάση πάντα χώρος, που ήταν το Μουσε ίο του Βάλου Δεν ήταν μουσειολογική, δεν υπάρχει κάτι έξω απά τον χώρο. Ο χώρος έτσι μπορε ί ήταν μια αντ ίληψη άτι δεν ήταν ωραία άπως ήταν εκτεθει να σε βοηθήσει να ερμηνεύσεις το παρελθάν Η οικονομ ία μένα τα πράγματα Δεν ήταν ωραία τα χρώματα των το ίχων, επίσης ε ίναι ένα σύνολο πραγμάτων συγκεκριμένων απο δεν ήταν ωρα ίες οι προθήκες Σκέφτηκα επομένως να κά τέλεσμα μιας ιδιαίτερης συμπεριφοράς των ανθρώπων με νουμε μια αίθουσα που θα έχει τα χρώματα της προϊστο ιδιαίτερη αφετηρ ία την ανάγκη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ 2οϊ3| 2α 9