1 SEVİMLİ MECMUA ADLI ÇOCUK DERGİSİ (ÇEVİRİYAZI, İNCELEME) Erhan AKDAĞ Yüksek ...

501 Pages·2012·2.18 MB·Turkish

SEVİMLİ MECMUA ADLI ÇOCUK DERGİSİ

(ÇEVİRİYAZI, İNCELEME)
Erhan AKDAĞ
Yüksek Lisans Tezi
Danışman: Doç. Dr. M. Hilmi UÇAN
Haziran, 2012
Afyonkarahisar

1
T.C.
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

SEVİMLİ MECMUA ADLI ÇOCUK DERGİSİ
(ÇEVİRİYAZI, İNCELEME)

Hazırlayan
Erhan AKDAĞ

Danışman
Doç. Dr. M. Hilmi UÇAN

AFYONKARAHİSAR 2012
2
YEMİN METNİ
Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Sevimli Mecmua Adlı Çocuk Dergisi
(Çeviriyazı, İnceleme)” adlı çalışmanın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere
aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin
Kaynakça’da gösterilen eserlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanmış
olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.

.../.../2012
Erhan AKDAĞ

3
TEZ JÜRİSİ KARARI VE ENSTİTÜ ONAYI

JÜRİ ÜYELERİ İMZA
Tez Danışmanı : …………………………………… ………………..
Jüri Üyeleri : …………………………………… ………………..
: …………………………………… ………………..
: …………………………………… ………………..
: …………………………………… ………………..

Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans öğrencisi Erhan
AKDAĞ’ın “Sevimli Mecmua Adlı Çocuk Dergisi (Çeviriyazı, İnceleme)” başlıklı
tezi .../.../2012 tarihinde, saat ……’da Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Sınav
Yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca, yukarıda isim ve imzaları bulunan jüri
üyeleri tarafından değerlendirilerek kabul edilmiştir.

Prof. Dr. Mehmet KARAKAŞ
MÜDÜR

4
ÖZET

SEVİMLİ MECMUA ADLI ÇOCUK DERGİSİ
(ÇEVİRİYAZI, İNCELEME)

Erhan AKDAĞ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

Haziran 2012

Danışman: Doç. Dr. M. Hilmi UÇAN

Çocuk edebiyatı alanında çocuk dergilerinin önemli bir yeri ve işlevi vardır.
Çocuğun edebî ve estetik bir zevk edinmesinde, düşünce ufku ve kelime hazinesinin
gelişmesinde çocuk dergilerinin geçmişten bugüne büyük katkısı olmuştur ve
olmaktadır.
Eski harfli çocuk dergilerimizden biri olan Sevimli Mecmua da, cumhuriyetin
ilk yıllarında, 1925’te yayımlanmış ve ancak on üç sayı çıkarak aynı yıl yayın
hayatına veda etmiştir.
Bu tezde, aradan neredeyse doksan yıl geçmesine rağmen, bütünüyle yeni
harflere çevrilmemiş olan Sevimli Mecmua adlı resimli çocuk dergisinin tüm sayıları
Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Böylece, tarihin tozlu raflarında bırakılmış eski
harfli çocuk dergilerimizden biri, çocuk edebiyatı alanında çalışan araştırmacıların
hizmetine sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, çocuk edebiyatı, resimli çocuk dergisi, eski
harfli çocuk dergisi, Sevimli Mecmua
5
ABSTRACT

A MAGAZINE FOR CHILDREN SEVİMLİ MECMUA
(A TRANSCRIPTIVE AND AN ANALYTICAL STUDY)

Erhan AKDAĞ

AFYON KOCATEPE UNIVERSITY
THE INSTITUTE of SOCIAL SCIENCES
DEPARTMENT of TURKISH EDUCATION

June 2012

Advisor: Assoc. Prof. Dr. M. Hilmi UÇAN

Child magazines occupy an important position and function in child literature.
Child magazines have contributed for children to have literary and esthetical
delightfulness, and to expand horizon of the ideas and vocabulary knowledge from
past to present.
Sevimli Mecmua which is one of the old-lettered child magazines was
published in 1925, the first years of Turkish Republic; however, it ended publication
in the same year after 13 issues.
In this dissertation, all the issues of Sevimli Mecmua magazine have been
translated into Turkey Turkish despite passing almost 90 years from the first
publication date. In this sense, one of the old-lettered magazines which have been
forgotten in the dusty pages of history has been served for the researchers working in
the child literature field.
Key Words: Child, child literature, illustrated child magazine, old-lettered
child magazine, Sevimli Mecmua
6
ÖN SÖZ
Çocuk edebiyatının oluşum ve gelişim sürecinde çocuk dergileri büyük önem
taşır. Çocuğa edebî ve estetik zevk edindirmede, onun düşünce ufku ve kelime
hazinesini geliştirmede çocuk dergileri öne çıkar. Bugün çocuk edebiyatı alanında
geçmişe göre daha ileri bir seviyede bulunmaktayız. Bu alandaki gelişmede geçmişin
ve geçmişte çocuğa yönelik eserlerin payı büyüktür. Ne var ki şu soruları sormadıkça
çocuğun ve çocuk edebiyatının gelişimini net olarak görebilmek mümkün değildir:
“Geçmişte ‘çocuk’ kavramı ne ifade etmekteydi?” “Çocuğa yaklaşım nasıldı?”
“Çocuğun ilgi ve ihtiyaçları nelerdi?” “Edebiyat ve çocuk dergileri bu ilgi ve ihtiyacı
karşılarken nasıl bir yol izlerdi?”
Çocuğun ilgi ve ihtiyaçlarını, edebiyata ve estetiğe yönelik beklentilerini
karşılamaya çalışan eski harfli çocuk dergilerimizden Sevimli Mecmua,
Cumhuriyet’in ilk yıllarında, 1925’te yayımlanmış ve ancak on üç sayı çıkarak aynı
yıl yayın hayatına veda etmiştir. On beş günde bir çıkan Sevimli Mecmua her
sayısında hikâyeden şiire, yaşam öyküsünden sokak oyununa, bulmacadan karikatüre
dek oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Derginin başyazarı Sabiha Zekeriya daha ilk
yazısında Türk çocuklarına bir anne şefkatiyle seslenir. Başka milletlerde olduğu
gibi, bizim milletimizin çocuklarını da modern, resimli ve eğlenceli bir dergiyle
tanıştırma isteğini vurgular.
Sevimli Mecmua Cumhuriyet’in ilk yıllarında çocuklara ne tür hikâye ve
masallar anlatıldığının, hangi el uğraşıları ve oyunlar öğretildiğinin önemli bir
göstergesidir. Ne yazık ki aradan neredeyse doksan yıl geçmesine rağmen bu çocuk
dergisi yeni harflere aktarılmamıştır.
Bu tezde Sevimli Mecmua’nın tüm sayıları yeni harflere çevrilmiş ve eski
harfli çocuk dergileri alanında önemli bir boşluk doldurulmaya çalışılmıştır.
Bu tezi hazırlama sürecimde bana destek olan danışman hocam Doç. Dr. M.
Hilmi UÇAN’a, hocam Doç. Dr. Celal DEMİR’e ve her zaman yanımda olan aileme
teşekkür ederim.

7
İÇİNDEKİLER

YEMİN METNİ ........................................................................................... ii
TEZ JÜRİSİ KARARI VE ENSTİTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI ............ iii
ÖZET ............................................................................................................ iv
ABSTRACT ................................................................................................. v
ÖN SÖZ ........................................................................................................ vi
İÇİNDEKİLER ............................................................................................ vii
KISALTMALAR DİZİNİ ........................................................................... xix

GİRİŞ
1. PROBLEM DURUMU ......................................................................... 1
1.1. PROBLEM TÜMCESİ .................................................................... 1
1.2. ALT PROBLEMLER ....................................................................... 2
2. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ ............................................. 2
3. ARAŞTIRMANIN KAPSAMI VE SINIRLILIKLARI ....................... 2
4. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ .............................................................. 3
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇOCUK VE EDEBİYAT İLİŞKİSİ
1. ÇOCUK EDEBİYATI KAVRAMI ........................................................ 4
2. CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA ÇOCUK EĞİTİMİ VE
DERGİLERİ ................................................................................................ 5
2.1. CUMHURİYET’İN İLANI SONRASI ESKİ HARFLİ ÇOCUK
DERGİLERİ .............................................................................................. 7
2.1.1. Haftalık Resimli Gazetemiz ..................................................... 7
8
2.1.2. Resimli Dünya ......................................................................... 7
2.1.3. Mektepliler Alemi .................................................................... 7
2.1.4. Türk Çocuğu ............................................................................ 7
2.1.5. Çocuk Dünyası ........................................................................ 8
2.1.6. Çocuk Yıldızı ............................................................................ 8
3. CUMHURİYET DÖNEMİ ÇOCUK DERGİLERİMİZDEN
SEVİMLİ MECMUA ................................................................................... 8
3.1. YAYIN POLİTİKASI VE HEDEF KİTLESİ .................................... 9
3.2. İÇERİĞİ VE GENEL DEĞERLENDİRMESİ .................................. 9
3.3. SEVİMLİ MECMUA’YI ÇIKARANLAR .......................................... 12
3.3.1. Mehmet Zekeriya Sertel (1890 – 1980) ................................. 12
3.3.2. Sabiha Zekeriya Sertel (1895 – 1968) ................................... 13
3.3.3. Nebizade Ahmet Hamdi (Ülkümen) (1888 – 1969) .............. 15
İKİNCİ BÖLÜM
SEVİMLİ MECMUA’NIN ÇEVİRİSİ
1. SEVİMLİ MECMUA C:1 Nu. 1 .............................................................. 17
Renkli İlavemiz ......................................................................................... 17
Bu Resimli Hikâyenin Yazılarını Yazınız ................................................. 18
Sevimli Mecmua’yı Niçin Çıkarıyoruz? .................................................... 18
Sokaklardaki Küçük Serseriler Nasıl Yaşar Hiç Düşündünüz mü? .......... 19
Kediye Ana Gibi Bakan Zeki Bobi ........................................................... 22
Başka Milletlerin Çocukları Ne Yapıyor? ................................................. 23
Düşmanınızı Yılan Soksa Kurtarır mısınız? .............................................. 24
Köse Kâhya İstanbul’a Gelmiş .................................................................. 27
Kendi Kendinize Yapabileceğiniz Esrarengiz Bir Tahtelbahir ................. 28
9
Biraz da Gülelim ve Eğlenelim ................................................................. 30
Karikatür (Alık Hasan) .............................................................................. 30
Karikatür (Sarı Ahmet) .............................................................................. 31
Karikatür (Cingöz) .................................................................................... 31
Kedi İle Değirmencinin Çırağı .................................................................. 32
Resimle Dünya Etrafında Bir Seyahat ...................................................... 35
Hazreti Âdem’le Havva Hikâyesi ............................................................. 37
Haydi ......................................................................................................... 42
Bu Resimleri Boyayıp Gönderiniz ............................................................ 44
2. SEVİMLİ MECMUA C:1 Nu. 2 .............................................................. 46
Renkli İlavemiz ......................................................................................... 46
Bu Kadının Çocukları Nerede? ................................................................. 47
Hocasının Karikatürünü Yapan Kız .......................................................... 47
Başka Milletlerin Çocukları Neler Yapıyorlar? ........................................ 52
Sıhhat Ülkesi ............................................................................................. 53
Sevimli İki Arkadaş Olan ve Birbirini Seven Kedi İle Köpek .................. 54
Şevket Deniz Ortasında Yanan Bir Motorbottan Kadınları
Nasıl Kurtarmıştı? ..................................................................................... 55
Karikatür (Yaramazlıklarımız) .................................................................. 57
Karikatür (Cingöz) .................................................................................... 57
Kızıl Şeytan ............................................................................................... 58
Şiir (Kış) .................................................................................................... 62
Tayyarelerle Nasıl Uçuyorlar? .................................................................. 63
Biraz da Gülelim ve Eğlenelim ................................................................. 64
Karikatürler ............................................................................................... 65
10